Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Metody nauki czytania i pisania

Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 19774 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie



Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.



 

W ciągu ostatnich lat pojawiło się wiele nowych sposobów nauki czytania i pisania – umownie nazwanymi metodami. Nowych, co nie znaczy innych od tych, które istnieją od dawna. W tej publikacji opisuję kilka z nich. Wierzę, że mogą stać się one inspiracją dla nauczycieli, którzy chcą wprowadzić zmiany w  zakresie nauczania czytania i pisania w klasach młodszych. 

   Czytanie i pisanie należą do elementarnych umiejętność umysłowych, które warunkują wszelkie uczenie się. Są one narzędziami pośredniego poznanie rzeczywistości, ułatwiają kontakty społeczne, otwierają bogte źródło całego dziedzictwa kulturowego, pozwalają komunikować otoczeniu myśli i wyrażać przeżycia, a tym samym warunkują wielostronny rozwój osobowości. W ciągu ostatnich lat pojawiło się wiele nowych sposobów nauki czytania i pisania – umownie nazwanymi metodami. Nowych, co nie znaczy innych od tych, które istnieją od dawna.
          Jedną z nich jest metoda B. Rocławskiego, w której przede wszystkim rozwinięty słuch fonematyczny dziecka oraz wiedza lingwistyczna nauczyciela stanowią podstawę powodzenia w opanowaniu umiejętności czytania i pisania. W swej koncepcji B. Rocławski proponuje wydłużenie, odpowiednio do potrzeb dziecka, czasu na przygotowanie do nauki czytania i pisania oraz skrócenie w miarę możliwości, do minimum, czasu na opanowanie względnie płynnego pisania i sprawnego czytania ze zrozumieniem. Zgodnie z założeniami tej metody dzieci poznają litery obcując z całym alfabetem. Od początku nauki, bawiąc się klockami LOGO, skonstruowanymi według projektu autora, mają kontakt z literami drukowanymi i pisanymi, wielkimi i małymi. Uczą się spostrzegać cechy charakterystyczne liter, rozpoznawać różnice. Odpowiednio dobrane ćwiczenia i zabawy mają na celu stopniowe poszerzanie pola spostrzeżeniowego z litery na sylabę, do globalnego postrzegania i zapamiętywania krótkich wyrazów o dużej częstotliwości występowania w języku. W początkowym okresie nauki pisania liter i wyrazów dzieci piszą na kartkach bez liniatury. Uczą się kreślenia i łączenia liter z uwzględnieniem ich podobieństwa drogi kreślenia i łączenia. Tempo uczenia się dziecka dostosowane jest do jego własnych możliwości w myśl zasady preferowanej przez B. Rocławskiego, iż każde dziecko powinno kroczyć od kamienia do kamienia własną ścieżką. Ponadto dziecko powinno odczuwać ciepłą rękę nauczyciela, czuć się bezpieczne, a jednocześnie szczęśliwe z pokonywania trudności, z odkrywania tajemnic świata, z nabywania nowych umiejętności, które wzbogacają sposób życia. Opisana metoda nie ogranicza się tylko do rozwijania umiejętności czytania i pisania, ale uwzględnia korelację z rozwojem języka, orientacji przestrzennej oraz pamięci fonematycznej.

          Interesującą propozycją – przyjmującą za punkt wyjścia w nauce czytania i pisania własne imię, jego obraz całościowy i strukturę literową – jest innowacja autorstwa J. Majchrzak. Autorka dzieli naukę czytania na trzy zasadnicze etapy:

1)     inicjację – poznawanie zapisu i odczytywanie własnego imienia:

2)     targ liter – okres różnorodnych gier i zabaw dydaktycznych z literami i  sylabami oraz wyrazami jednosylabowymi;

3)     nazywanie świata – poznanie od 80 do 100 słów, będących nazwami pospolitymi różnych przedmiotów najbliższego otoczenia.

Również w tej metodzie respektowana jest zasada indywidualizacji w sposobie i tempie pracy dzieci. Zdaniem J. Majchrzak najlepiej rozpocząć naukę czytania z małymi dziećmi – nawet trzyletnimi, gdyż będą one miały szansę swobodnego, wolnego od przymusu obcowania z pismem na długo przedtem, nim doświadczą, że należy ono do sfery objętej szkolną dyscypliną. Wtedy można mieć nadzieję, że ich dalszy kontakt z pismem będzie już spontaniczny i niezależny. Fakt, że autorka jest z zawodu socjologiem, a opisaną metodę wprowadziła ucząc dzieci indiańskie i dorosłych analfabetów czyni jej podejście do organizacji nauki czytania i pisania małych dzieci niekonwencjonalym. Wartościową cecha tej metody jest dążenie do wzbudzenia pozytywnej motywacji dziecka już od samego początku nauki czytania oraz zerwanie z nudą, jaka często towarzyszy tradycyjnym zajęciom z zakresu czytania.

          W Polsce przyjęto próby adaptacji metody zwanej naturalna nauką języka, opracowanej przez nowozelandzkiego psychologa B. Cutinga. Naturalność tej metody opiera się na swoistym odniesieniu procesu nabywania umiejętności czytania i pisania do naturalnego charakteru  procesu opanowywania mowy. W nauczaniu wykorzystuje się wrodzone umiejętności każdego dziecka i wiedzę o jego możliwościach. Wiadomo, że dziecko nauczyło się mówić poprzez wykonywanie tej czynności , a więc także nauczy się czytać – czytając i pisać – pisząc. Zatem jedyną możliwością nabywania umiejętności czytania i pisania jest wykonywanie tych czynności, ćwiczenie i korekta własnych błędów. Różnica polega na tym, że dziecko przyswaja sobie mowę w sposób nieświadomy, natomiast czytanie i pisanie – to czynności już w pełni świadome, wymagające specjalnie zorganizowanego nauczania. Model naturalnej nauki języka służy kształtowaniu umiejętności wydobywania zawartych w tekście informacji, zrozumienia ich oraz przetworzenia w działaniach własnych. Wydobywanie takich elementów tekstu pisanego, jak: litery, sylaby, wyrazy, zdania nie jest pomijane, jednak znajomość ich nie jest celem, ale sposobem na dotarcie do całych informacji. W procesie nauki czytania i pisania B. Cutting wyróżnia trzy etapy:

1)     zapoznanie dziecka z całością, którą jest cały tekst, zdanie, wyraz;

2)     zapoznanie dziecka z ze szczegółami: budowa zdania, znaki interpunkcyjne, litery;

3)     przechodzenie do budowania całości z wykorzystaniem zdobytej wiedzy.

Istotnym czynnikiem naturalnej nauki języka jest przemyślana organizacja sali, w tym kącików zainteresowań, które zawierają różnorodne materiały do czytania. Dziecko ma zatem bezpośredni kontakt z z tekstem do czytania prawie w każdej sytuacji, gdyż B. Cutting uważa, że prawdziwe prowadzenie nauki czytania i pisania może być osiągnięte wówczas, gdy zapewni się dzieciom wiele możliwości czynnego uczestnictwa  w procesie nabywania i rozwijania ich umiejętności.

          W Polsce coraz częściej pojawiają się próby wykorzystywania globalnej metody nauki czytania. Zwolennicy tej metody twierdzą, powołując się na badania naukowe, że dziecko spostrzega wyraz jako całość zwracając uwagę na jego początek i koniec, mniej natomiast na środek. Dopiero gdy napotka trudność w jego identyfikacji, odwołuje się do analizy. Litera jest dla dziecka mało zrozumiałym abstrakcyjnym znakiem, natomiast umiejętnie dobrany wyraz staje się bliski i możliwy do zapamiętania. Do analizy i syntezy literowej dziecko dojrzewa stopniowo obcując z materiałem literowym. Współcześnie stosowanych jest kilka odmian i modyfikacji metody globalnej. Jednakże wspólne są dla nich następujące kanony:

1)     od początku nauka czytania jest zindywidualizowana ze względu na różne tempo rozwoju, doświadczenia i możliwości dziecka;

2)     podstawą nauki czytania i pisania jest równoczesne rozwijanie języka dziecka i jego ogólnej inteligencji;

3)     w nauce czytania rezygnuje się z elementarza jako jedynej książki do nauki na korzyść wielu książeczek z odpowiednio dobranym zasobem słownictwa;

4)     od wczesnych początków uczy się dzieci różnych rodzajów czytania na odpowiednio dobranych tekstach, na przykład czytanie bajek, instrukcji, przepisów;

5)     uczenie fonetyki jest niezależne od nauki czytania ciągłych tekstów i traktowane jest jako ćwiczenie pomocnicze w poznawaniu nowych wyrazów.
W wielu przedszkolach popularną stała się globalna metoda nauki czytania zaproponowana przez G. Domana . Istotą tej metody jest wykorzystanie neuropsychologicznych możliwości dziecka, ich naturalnej łatwości przyswajania informacji całościowej ( słów, wyrazów ) w opozycji do techniki czytania drogą analizy i syntezy. G. Doman proponuje rozpoczęcie nauki czytania właściwie od urodzenia. Sugeruje ćwiczenie poszczególnych funkcji poprzez szczególny rodzaj stymulacji wielozmysłowj, której podstawowy element stanowi słowo pisane. Jego zdaniem dziecko poniżej pięciu lat z łatwością może wchłonąć olbrzymie ilości informacji, może przyswajać informacje w zadziwiającym tempie, a im więcej informacji otrzyma tym więcej ich zapamięta. Proces czytania, według G. Domana, przebiega z użyciem bitów informacji. Każdy z nich jest, z jednej strony, bodźcem wzrokowym i słuchowym rozwijającym mózg, a z drugiej – stanowi bazę dla przyszłej wiedzy dziecka. W nauce czytania bitami informacji są pojedyncze wyrazy wypisane na osobnych planszach o określonych wymiarach. Po dostarczeniu do mózgu dużej ich liczby wytwarza się wiele połączeń między nimi, co jest bazą do wykonywania analizy. Z czasem dziecko samo orientuje się, że wyraz składa się z mniejszych części – liter, potrafi je nazwać oraz złożyć z nich nowe wyrazy. Doman podkreśla, że  nauka czytania powinna być dla dziecka wspaniałą zabawą, a nie pracą, przyjemnością – a nie obowiązkiem, przywilejem – a nie wyrzeczeniem. Zadaniem osoby nauczającej jest stworzenie atmosfery spełniającej te warunki.

          Nauczyciele podejmujący różnorodne próby w zakresie modernizacji procesu nauki czytania powinni pamiętać, że sukces odniesiony przez dziecko na samym początku kariery szkolnej zapadnie mu głęboko w pamięci i zbuduje solidny fundament wiary w siebie i we własne siły. 

 
Zainteresowanych opisanym zagadnieniem odsyłam do lektury:

1.     Doman  Glen: Jak nauczyć małe dziecko czytać. OWE: Bydgoszcz 1992

2.     Majchrzak Irena: Wprowadzenie dziecka w świat pisma. WSiP: Warszawa 1995

3.     Rocławski Bronisław: Nauka czytania i pisania. Wyd. Glottispol: Gdańsk 1995

4.     Filipiak Wiesława, Nowak Arleta: Czy można inaczej? Edukacja medialna 1996 nr 1

Autor publikacji: Agnieszka Siata

Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:

X


Zarejestruj się lub zaloguj,
aby mieć pełny dostęp
do serwisu edukacyjnego.




www.szkolnictwo.pl

e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl
- największy w Polsce katalog szkół
- ponad 1 mln użytkowników miesięcznie




Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").

Zaloguj się aby mieć dostęp do platformy edukacyjnej




Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie