Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Ocena szkolna a dydaktyka

Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 1892 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie



Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.



 

I
Nagromadzenie się niechęci do stopni
Pełna zapału praca wielu nauczycieli jest studzona i hamowana przez sprawdzanie osiągnięć uczniów. Dużo uczniów, rozbudowane programy – oto wystarczające powody, by wystawianie ocen uznać za uciążliwy margines nauczania.
Bolesław Niemierko w książce „Między oceną szkolną a dydaktyką” przedstawia następującą listę zarzutów pod adresem stopni szkolnych:
Stopnie nie mają głębszego sensu
1.      Ocenianie przebiega zgoła inaczej w różnych szkołach i u różnych nauczycieli
2.      Wiele szkół nie dba o politykę ocen
3.      Pojedynczy symbol w żaden sposób nie może dokładnie przedstawić złożonych osiągnięć pedagogicznych
4.      Nauczyciele często oceniają przypadkowo i niedbale
5.      Stopnie są często stosowane jako kary lub środki dyscyplinujące, a nie jako właściwe miary osiągnięć.
Stopnie są pedagogicznie błahe
6.      Stopnie są tylko symbolami
7.      Najważniejsze wyniki są nieuchwytne, nie można więc ich ani wycenić, ani ustopniować
8.      Ocena nauczyciela jest mniej ważna dla ucznia niż jego własna samoocena
9.      Stopnie nie pozwalają poprawnie przewidzieć późniejszych osiągnięć
10.  Powinno się oceniać szkoły , a nie uczniów
Stopnie są niepotrzebne
11.  Stopnie nieskutecznie motywują do rzeczywistych osiągnięć w kształceniu się
12.  Gdy uczniowie opanują wszystko, co powinni, nic nie pozostaje do różnicowania za pomocą stopni
13.  Stopnie przetrwały w szkołach głównie dlatego, że nauczyciele tkwią w tradycyjnych sposobach działania
Stopnie są szkodliwe
14.  Niskie stopnie mogą zniechęcać mniej zdolnych uczniów do wysiłku
15.  Stopnie powodują, że dla niektórych uczniów porażka jest nieunikniona
16.  Niektórzy rodzice stosują kary wobec uczniów za niskie stopnie i nieodpowiednie nagrody za wysokie stopnie
17.  Stopnie stanowią uniwersalne wzorce dla wszystkich uczniów, mimo ogromnych różnic indywidualnych między nimi
18.  Stopnie podkreślają wspólność celów wszystkich uczniów, a zniechęcają do indywidualnych celów uczenia się
19.  Stopnie nagradzają konformizm i karzą za twórczość
20.  Stopnie zachęcają do rywalizacji, a nie do współpracy
21.  Naleganie na wysokie stopnie prowadzi niektórych uczniów do oszustw
22.  Stopnie bardziej pasują do nauczania przedmiotowego niż do edukacji humanistycznej, skoncentrowanej na dziecku.


Ocenianie zamyka proces nauczania, ale go nie koronuje, gdyż „uczenie się dla stopni” jest niepożądane.
Dowodem zaś nikłego znaczenia stopni szkolnych na świadectwach są egzaminy wstępne do szkół średnich i wyższych. Obejmują one główne przedmioty nauczania szkołach niższego szczebla.
II
Siedem niegodziwych postaw wobec oceniania

Rezygnacja
Nauczyciel stwierdza, że nie potrafi egzaminować i wystawiać ocen, brak mu motywacji i czasu. W rezultacie obok grupy wybitnych absolwentów, dochowuje się co roku ignorantów w swoim przedmiocie, którzy dostali dobre stopnie „za aktywność”.
Metoda kija i marchewki
Nauczyciel zamienia ocenę przedmiotową na ocenę wychowawczą (nadużycie)
Zaniedbanie
Wysokie wyobrażenia nauczyciela o przedmiocie, programie i własnej osobie – niekoniecznie sprzyja to uczniom, niektórzy mogą stracić wiarę w siebie.
Nadgorliwość
Zbyt wiele czasu i energii pochłaniają uczniom kartkówki, kolokwia , quizy itp.
Zmiana reguł w toku gry
Uczniowie tworzą swoje wyobrażenie przedmiotu nauczania na podstawie wymagań nauczyciela.
Uduchowienie
Nauczyciel tak bardzo góruje nad uczniami, że poddają się jego woli bez oporu. Uczeń jednak bardziej potrzebuje środków samooceny niż jasnowidzącego nauczyciela.
Tęczowy blask perfekcji
Bywają wśród nauczycieli ludzie znieczuleni na sytuację drugiego człowieka, a nawet czerpiący radość z jego poniżenia. Zwykle ukrywają jakieś własne braki – w życiu rodzinnym lub innej dziedzinie. Biorą rewanż na otoczeniu, nie oszczędzając uczniów.
III
Rodowód współczesnego oceniania

Obecnie funkcjonuje jedna teoria dająca silną podstawę czynnościom oceniania szkolnego. Jest to herbatyzm przerodzony w system nazwany „szkołą tradycyjną”. Posiada on następujące cechy:
- podstawą są wiadomości
- należy dużo wymagać
- posłuszeństwo przede wszystkim
- nie wolno się oszczędzać
- nie okazywać słabości
- nie zmieniać metod

Większość współczesnych systemów dydaktycznych nawiązuje w pewnym stopniu do dydaktyki Jana Fryderyka Herbarta, a dokładniej – do herbartystów, jego uczniów.
Nie całkiem zgodnie z intencją mistrza, herbartyści sformalizowali proces nauczania wiadomości i przepoili nauczanie rygorem.
Ocenianie osiągnięć w tym systemie jest wysoko autorytatywne i silnie podporządkowane celom wychowawczym, w tym – przede wszystkim – wyrobieniu posłuszeństwa.
Warunkami sprzyjającymi utrzymaniu się poherbatowskiej „szkoły tradycyjnej” są: nadmiar uczniów, ubogie szkoły, niskie kwalifikacje nauczycieli, przeładowane programy
IV
Wychowawcza rola oceniania

1.      Ucząc się uczeń zaspokaja swoje różnorodne potrzeby
2.      Potrzeby człowieka stanowią hierarchię, u podłoża której znajdują się: potrzeby fizjologiczne, bezpieczeństwa, przynależności i miłości, uznania i samorealizacji
3.      Potrzeby przejawiają się w psychice człowieka w postaci motywów, to jest swoistych napięć skłaniających go do działania w pewnym kierunku
4.      Cele motywacyjne kształcenia możemy scharakteryzować posługując się następującą taksonomią, to jest hierarchiczną klasyfikacją celów(od kategorii najniższych do najwyższych):
1)      uczestnictwo w danego rodzaju działaniu
2)      podejmowanie takiego działania
3)      nastawienie na to działanie
4)      system działań, w którym danego rodzaju działanie zajmuje stałe miejsce
5.      Systemy dydaktyczne, jakie reprezentują współcześni nauczyciele, można z grubsza podzielić na:
a)      autorytarne, oparte na podporządkowywaniu ucznia
b)      humanistyczne, oparte na wyzwalaniu ucznia (stworzenie mu warunków do uczenia się według jego zainteresowań i zdolności – zaspokojenie potrzeb poznawczych ucznia)
c)      technologiczne, oparte na dążeniu do skuteczności nauczania
6.      W każdym systemie dydaktycznym współdziałanie między nauczycielem i uczniami jest niezbędne, choć postać tego współdziałania bywa różna
7.      Ocena szkolna, to wynik oceniania osiągnięć uczniów, składa się ze stopnia szkolnego oraz komentarza na temat znaczenia tego stopnia
8.      Systematyczne informowanie ucznia o wyniku uczenia się jest niezbędne dla podnoszenia skuteczności uczenia się.

V
Znaczenie treści nauczania

Treść nauczania jest naczelnym pojęciem teorii oceniania szkolnego.
Wiąże ona cele nauczania, materiał nauczania i wymagania programowe.    W zgodzie ze współczesną psychologią, za element treści nauczania uważamy pojedynczą czynność ucznia, a nie pojedynczą wiadomość.
Treść nauczania jest przetwarzana w procesie dydaktycznym z postaci planowanej – przez postać poznawczą – na postać opanowaną przez uczniów.
VI
Cele nauczania – operacjonalizacja celów ogólnych

Cele formułowane jako kierunki dążeń pedagogicznych nazywamy celami ogólnymi, a cele formułowane jako zamierzone osiągnięcia – celami operacyjnymi.
Zamianę celów ogólnych na cele operacyjne nazywamy operacjonalizacją celów. W toku operacjonalizacji cele ogólne ulegają następującym zmianom:
1.      Sprecyzowanie. Trzeba pozbawić sformułowanie wyrażeń luźnych, niewiążących, służących ozdobie i autoreklamie systemu.
2.      Uszczegółowienie. Pojedyncze dość lakoniczne hasło zmienia się zwykle w kilka dłuższych zdań lub równoważników zdań o bogatej treści.
3.      Konkretyzacja. Sytuacja, w której działanie się dokonuje, i stan końcowy do którego zmierza, muszą być możliwie dokładnie określone.
4.      Upodmiotowienie osiągającego cel. W przeciwieństwie do roboczych, odpersonalizowanych „zadań” cele operacyjne muszą opierać się na inwencji, osobistym wkładzie i pełnej odpowiedzialności jednostki.

Recepta
Krok 1. Napisz cel ogólny.
Przyjrzenie się celowi ogólnemu na piśmie od razu nasuwa nam pewne refleksje o znaczeniu poszczególnych słów i całości wyrażenia. Staramy się w cel „uwierzyć”, nie poddawać wątpliwościom.
Krok 2. Wyobraź sobie uczniów, którzy osiągnęli ten cel.
Tacy uczniowie mogą istnieć, można też ich obraz złożyć ze szkolnych, życiowych, czytelniczych doświadczeń. Co wspólnego mają tacy uczniowie? Co ich odróżnia od reszty?
Krok 3. Zapisz luźne określenia zachowań wyobrażonych uczniów.
Chodzi o uzyskanie co najmniej kilkunastu luźnych opisów czynności,
Które charakteryzują wyobrażonych uczniów. Należy puścić wodze wyobraźni i natychmiast zapisywać każde skojarzenie, bez kontroli jego sensu i redakcji językowej. Jest tu pożądana współpraca kilku nauczycieli na zasadzie burzy mózgów.
Krok 4. Dokonaj selekcji luźnych zapisów.
Należy wybrać te zapisy, które dotyczą czynności ucznia, a nie jego przejściowych stanów (fizycznych, emocjonalnych) lub stałych cech osobowości. Dokonujemy w myśli próby inscenizacji każdego zapisu – jeżeli da się on „zagrać” wyobrażonemu uczniowi, jest to czynność. Odrzucamy wszystkie zapisy nie wyrażające czynności, a także te zapisy, które są luźno związane z celami ogólnymi.
Krok 5. Dokonaj klasyfikacji luźnych zapisów
Narzędziem klasyfikacji jest taksonomia celów nauczania
(zapamiętanie wiadomości, zrozumienie wiadomości, zastosowanie wiadomości w sytuacjach typowych)
Krok 6. Sformułuj cele operacyjne
Luźne zapisy wiążemy w sformułowanie kilku celów operacyjnych, starając się uwzględnić wspólność merytoryczną i bliskość kategorii. Sprawdzamy jakość redukcji celów przez dwukrotne odczytanie tych celów innemu nauczycielowi
Krok 7. Sprawdź operacyjność sformułowanych celów
Wyobraźmy sobie egzamin sprawdzający, czy sformułowane cele operacyjne są osiągnięte. Jeżeli taki egzamin nie byłby możliwy, cele są nie dość operacyjne lub ich operacjonalizacja jest niewłaściwa.
Krok 8. Sprawdź trafność celów operacyjnych
Czy na podstawie egzaminu z zakresu celów operacyjnych moglibyśmy podzielić uczniów na osiągających cel ogólny i nie osiągających tego celu? Jeżeli tak, operacjonalizacja jest poprawna. Jeżeli nie, to cele operacyjne nie składają się na cel ogólny i kroki 2-7 muszą być powtórzone.
VII
Wymagania programowe

Wymagania programowe są to oczekiwane osiągnięcia uczniów. Budujemy je wiążąc cele z materiałem nauczania. Nauczanie bez wymagań jest niemożliwe, ale wymagania mogą pozostawać w ukryciu, zwłaszcza wtedy, gdy system wychowawczy jest wysoko spójny. „Dydaktyzm” polegający na dostosowaniu wymagań programowych do doraźnych celów motywacyjnych, jest na dłuższą metę szkodliwy. W rygorystycznym systemie dydaktycznym wymagania programowe wypaczają się w narzędzie represji wobec uczniów. Jednym z tego przejawów jest nierealistyczna wysokość wymagań.
Formułowanie wymagań polega na doborze elementów treści, które mają być przez ucznia opanowane. Kryteriami doboru elementów są: ich przystępność, wartość kształcąca, niezawodność, niezbędność wewnątrzprzedmiotowa, niezbędność międzyprzedmiotowa, użyteczność w działalności pozaszkolnej.
VIII
Kodeks etycznego oceniania szkolnego

1.      Odpowiedzialność sprawdzającego i oceniającego osiągnięcia uczniów
- powiadom uczniów o celu , dacie, zakresie programowym i formie planowanej ewaluacji osiągnięć oraz o normach wymagań, jakie powinni spełnić
- nie wybiegaj w sprawdzaniu poza wiadomości i umiejętności, które uczniowie mieli okazję opanować w szkole lub poza szkołą
- bądź przygotowany do egzaminu co najmniej tak samo starannie jak do najbardziej ambitnej nowej lekcji
- zapobiegaj nieuczciwości uczniów w toku sprawdzania i oceniania osiągnięć
- ujawnij uczniom reguły punktowania, obliczania i interpretacji wyników egzaminu.
Perspektywy oceniania osiągnięć szkolnych obejmują:
1)      nieuchronność budowania wymagań o szerokim zasięgu zastosowań
2)      dalszą humanizację celów nauczania
3)      skuteczne wspomaganie techniczne ewaluacji, zwłaszcza przez komputery
4)      postępującą integrację z nauczaniem


Hasło „bliżej dydaktyki” wyznacza obecnie główny kierunek rozwoju ewaluacji osiągnięć uczniów.



Urszula Konsek

Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:

X


Zarejestruj się lub zaloguj,
aby mieć pełny dostęp
do serwisu edukacyjnego.




www.szkolnictwo.pl

e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl
- największy w Polsce katalog szkół
- ponad 1 mln użytkowników miesięcznie




Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").

Zaloguj się aby mieć dostęp do platformy edukacyjnej




Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie