www.szkolnictwo.pl

Środki masowego przekazu mają ogromny wpływ na życie człowieka. Nie tylko w szybkim tempie i stale rozpowszechniają informacje o wydarzeniach na świecie, ale uczą, bawią, rozwijają człowieka. Jednocześnie mogą przyczyniać się do jego degradacji, szczególnie wtedy, gdy odbiorca na swój sposób interpretuje te przekazy i nadaje im inne znaczenie.

WPŁYW PORNOGRAFII NA PSYCHIKĘ
DZIECI I MŁODZIEŻY
 
Środki masowego przekazu mają ogromny wpływ na życie człowieka. Nie tylko w szybkim tempie i stale rozpowszechniają informacje o wydarzeniach na świecie, ale uczą, bawią, rozwijają człowieka. Jednocześnie mogą przyczyniać się do jego degradacji, szczególnie wtedy, gdy odbiorca na swój sposób interpretuje te przekazy i nadaje im inne znaczenie. Społeczną funkcją mass mediów jest więc wpływanie na przekonania, postawy lub zachowania w pewnym zamierzonym kierunku. Jednakże odbija się to także na odbiorcy w sposób niezamierzony. Przykładem tego jest między innymi telewizyjna przemoc i agresja widzów, wpływ erotyki i pornografii na seksualne myślenie, uczucia i zachowania, czy wreszcie wpływ na procesy myślowe. Oczywiście wpływ ten niewątpliwie różni się w zależności od rodzaju i przygotowania intelektualnego odbiorców.
Specyficzną grupę odbiorców, którzy są najbardziej podatni na niekorzystne oddziaływanie środków masowego przekazu, stanowią dzieci i młodzież. Dzieci, ponieważ są beztroskie, krótkowzroczne. Cechuje je brak odpowiedzialności za siebie. Wszystkie bodźce przyjmują bardzo intensywnie i bezpośrednio, gdyż nie są one przefiltrowane przez życiowe doświadczenie i refleksję. Trudny okres dojrzewania młodzieży jest to czas buntu wobec dorosłych, chęci podejmowania własnych i samodzielnych decyzji. To czas, w którym młody człowiek nie ma jeszcze ukształtowanej osobowości, stale się rozwija. Młodość jest okresem szczególnej wrażliwości na piękno i dobro. Wartości tych można młodych nauczyć odróżniać, ale także odwrotnie – można najłatwiej te wartości w nich zniszczyć. Młodzi nie potrafią także ocenić swoich możliwości, są bardziej skłonni opierać się nie na własnych przekonaniach, ale na sądach, opiniach i wnioskach innych ludzi.
Wraz z rozwojem cywilizacji został ułatwiony dostęp do treści okrutnych, brutalnych i pornograficznych. Eskalacja tych treści ma miejsce nie tylko w prasie młodzieżowej, w telewizji, w filmach emitowanych w kinach oraz dostępnych na video i w Internecie. Pornografia jest niestety również dostępna w domu rodzinnym. Szeroki i łatwy dostęp do pornografii oraz zaangażowanie na jej rzecz idoli młodzieżowych i osób publicznych sprzyja rozpowszechnianiu przekonania o braku jej destrukcyjnego wpływu. Czynniki te powodują głębokie zmiany niektórych pozytywnych tradycji i obyczajów, stosunku do małżeństwa, rodziny, oceny wierności i czystości.
 
DEFINICJA I RODZAJE PORNOGRAFII 
Słowo pornografia pochodzi od greckiego pornographos, które oznacza opis nierządnej kobiety. W Słowniku Wyrazów Obcych zdefiniowano pornografię jako: „pisma, widowiska, filmy, zdjęcia, rysunki np. o treści erotycznej, obliczone na wywołanie podniecenia seksualnego”[1].



·          Pornografia typu „hard-core” – pornografia tzw. „twarda”; prezentuje ona materiały przedstawiające nietypowe zachowania seksualne, sceny przemocy seksualnej, różne typy zboczeń, łącznie z pornografią dziecięcą i zoofilią; są to także: obrazy zawierające sceny przemocy bez seksualnego kontekstu; sceny zawierające przemoc, dewiacje o dużym stopniu wyrafinowania, wulgarności i  z agresją; zachowania perwersyjne i dewiacyjne (np. współżycie ze zwierzętami, orgie, seksualne wykorzystywanie dzieci), sceny sadomasochizmu, gwałtów lub innych form seksualnej napaści, w których kobiety ukazywane są jako ofiary, pobudzane seksualnie wbrew ich woli, albo też przyzwalające na seksualną agresję wobec nich;[3].
 
WPŁYW PORNOGRAFII NA PSYCHIKĘ DZIECI I MŁODZIEŻY
 
Najczęstszymi użytkownikami pornografii są jednostki o niedojrzałej osobowości: ze względu na wiek, albo takie, których rozwój został zatrzymany lub spaczony.
 Przyczyny sięgania po materiały pornograficzne przez dzieci i młodzież mogą być różne. Z jednej strony nuda i brak możliwości zaspakajania potrzeb poznawczych (ciekawości, zainteresowań, twórczego spędzania czasu wolnego), z drugiej zaś – odrzucenie uczuciowe, brak opieki i nadzoru ze strony dorosłych lub nie zaspakajanie potrzeb dziecka.

Młody obserwator audiowizualnej przemocy czy też poglądów, które dostrzega w treściach pornograficznych, a które stosunkowo silnie oddziałują na jego zachowania, wprowadza je we własne życie[5]. Kopiuje zachowania ekranowe we własnym postępowaniu i przyswaja sobie filozofię ekranu. Jest to podstępny i nie zawsze uświadomiony proces niepostrzeżenie utrwalający się w psychice człowieka.
 
 
 
ZABURZENIA W ROZWOJU DZIECI I MŁODZIEŻY.
 
Szeroko dostępna pornografia dociera często do przypadkowych odbiorców, zanim zdołają temu zapobiec lub przeciwstawić się im. Rozmiaru krzywdy wyrządzonej zwłaszcza dzieciom i młodzieży przez pornografię nie da się zmierzyć. Negatywny jej wpływ na człowieka jest uzależniony od wielu różnych czynników[6]:
o       wieku jej odbiorców,
o       płci,
o        cech osobowości,
o       typu temperamentu,
o       częstotliwości kontaktu i rodzaju używanych materiałów,
o       doświadczeń seksualnych,
o       potrzeby stałego pobudzania,
o       skłonności do nałogów,
o       umiejętności kontroli emocji,
o       wrażliwości na piękno i dobro,
o       przyjętego systemu wartości czy religijności.
Pornografia wywiera wpływ na dzieci i młodzież wykorzystując ich niewiedzę i niedojrzałość psychiczną. Stawia je wobec doświadczeń przerastających ich zdolności adaptacyjne oraz dostarcza wzorców do niewłaściwych zachowań.
Treści pornograficzne mają najbardziej destrukcyjny wpływ na psychikę małego dziecka. Jest ono szczególnie bezbronne ze względu na mniejszą zdolność do emocjonalnego dystansu i krytyczną ocenę wobec nich. Ma również mniejszy dostęp do innych źródeł wiedzy o świecie (w tym do prawidłowości zachowań seksualnych człowieka i norm moralnych). Poza tym granica między rzeczywistością i fikcją jest w jego umyśle zatarta[7].
„Każdy kontakt z pornografią wywiera wpływ na psychikę dziecka. Słuchanie obscenicznych piosenek, oglądanie zdjęć lub nieprzyzwoitych filmów, czytanie wyuzdanych treści, powodują napięcie emocjonalne, wzmożoną czujność, zespół nadpobudliwości psychoruchowej lub zahamowania psychoruchowego (apatii), zaburzenia zachowania (np. ucieczki, problemy szkolne, sięganie po używki), objawy nerwicowe (np. regresywne), zaburzenia psychosomatyczne.”[8]. U niektórych dzieci, zwłaszcza młodszych, pod wpływem takich obrazów, kształtują się postawy lękowe (dzieci bojaźliwe), postawy lękowo – agresywne (lęk wywołuje agresję), u innych następuje „znieczulenie”(dzieci agresywne).
 „Przez kontakt z pornografią następuje również erotyzacja psychiki dziecka, jego przedwczesne rozbudzenie seksualne”[9]. Uwidacznia się to czasem przez podejmowanie prowokacyjnych zachowań wobec rówieśników lub młodszych dzieci, zabawy erotyczne, „twórczość” o charakterze seksualnym (np. sporządzanie wulgarnych napisów lub rysunków), wypowiedzi o treściach seksualnych (np. brzydkie dowcipy). U niektórych dzieci, zwłaszcza u dziewcząt, psychoseksualny rozwój może zostać zaburzony w kierunku podatności na uwiedzenie lub oddawanie się prostytucji, albo przyczynić się w ich dorosłym życiu do dewiacji seksualnych np. pedofilii, transwestycyzmu, fetyszyzmu.
Oglądanie scen przemocy seksualnej silniej oddziałuje na psychikę dziewczynek. „Wywołuje u dziewcząt lęk przed mężczyznami, co zaburza kształtowanie potrzebnych do rozwoju dojrzałej osobowości kontaktów z płcią przeciwną; rodzi lęk przed współżyciem seksualnym i małżeństwem; może spowodować zwrócenie się w kierunku zachowań homoseksualnych; wpłynąć na tolerowanie przemocy seksualnej uznawanej za normalną formę ekspresji emocji, a nawet za jedyne źródło uzyskiwania zadowolenia seksualnego (tendencje masochistyczne)”[10].
W przypadku chłopców „kontakt z twardą pornografią stymuluje do dokonywania gwałtów, molestowania seksualnego słabszych od siebie, prowadzi do ukierunkowania ich seksualności w stronę patologicznych zachowań, a nawet przestępstw seksualnych”[11].
Pornografia kształtuje u dzieci wypaczony i negatywny obraz świata i relacji międzyludzkich. Świat jawi się jako rzeczywistość, która nie jest w stanie zaspokoić ich podstawowych potrzeb: bezpieczeństwa i miłości. W świecie tym obowiązuje prawo silniejszego i prawo rozładowania napięć poprzez seks. Toteż jedynym sposobem przetrwania jest atak i próby wejścia w niezrozumiały świat penetracji seksualnych. Dzieci, ze względu na pewną podatność i uległość wobec takich sugestii, są bardziej skłonne do posługiwania się w życiu właśnie takimi rozwiązaniami. Przekaz tych treści oddziałuje bardziej, gdy dzieci stykają się z takim obrazem rzeczywistości również w domu rodzinnym. Dla młodego widza „twarda” pornografia stanowi czytelny przekaz: świat jest pełen seksu i agresji, życie dorosłych wypełniają seks i agresja, celem życia jest czerpanie satysfakcji z seksu i agresji, ludzie są po to, aby ich „używać lub znęcać się nad nimi, trzeba się przed nimi bronić przez atak”[12].
Taka zniekształcona wizja świata napawa lękiem i nie zachęca do wejścia w dorosłość. „Stąd tak często obserwowany wzrost poziomu niepokoju, napięcia i nadpobudliwości psychoruchowej, depresje, lęki”[13]. Nie daje także odpowiedzi na pytanie „po co żyć?”; nie motywuje do pracy nad sobą, nad charakterem i rozwojem dojrzałej osobowości, co jednoznacznie wpływa na „utratę poczucia sensu życia, uciekanie do nałogów, używek i próby samobójcze”[14].
Pornografia preferując „czarny” obraz rzeczywistości, ukazuje dominację ludzkich słabości i grzechów nad cnotami i zaletami. Bohaterowie pornografii uosabiają raczej antywartości wychowawcze i prezentują głównie „seksualne zorientowanie” oraz nastawienie na „mieć – używać, a nie być”[15]. Dzieci i młodzież „oglądając przekazy filmowe, fotograficzne, czytając komiksy, czasopisma i opowiadania, w których prezentowane są zachowania seksualne w różnych sytuacjach, nabierają przekonania, że takie właśnie zachowania są pożądane”[16] i oczekiwane przez innych. Są one także „możliwe i wzorcowe, gdyż już ktoś, najczęściej prezentowany w przekazie jako osoba atrakcyjna, to zrobił”[17]. Dlatego też, przez utożsamianie się z bohaterami filmów i obrazów do nich adresowanych, dzieci identyfikują się z nimi i realizują te zachowania, często patologiczne i dewiacyjne, we własnym życiu.
Podobnie jest z przemocą i agresją, prezentowaną w mediach. Dostarczają one nie tylko instruktażu patologii seksualnych i technik stosowania przemocy, lecz także wzorców osobowych różnych agresorów. „Uczą roli krzywdziciela i roli obojętnego obserwatora, który powstrzymuje się od współczucia ofierze i niesienia jej pomocy. Młodzi widzowie tracą zdolność hamowania agresji, przeciwnie, przeceniają jej znaczenie w relacjach interpersonalnych. Manifestowanie agresji zaczyna więc spełniać użyteczną funkcję, stąd potem młodzi w relacjach między sobą i z dorosłymi stosują przemoc, np. jako sposób na zakończenie konfliktu, zdobycie jakiejś rzeczy, zaspokojenie potrzeb fizycznych (dominacji, uznania, zwrócenia uwagi otoczenia)”[18].
Siła oddziaływania tych środków na psychikę dzieci i młodzieży jest uzależniona „od prezentowanych rodzajów przemocy i patologii seksualnych, nasilenia agresji i wyuzdania, czasu emisji i różnorodności form medialnych. Im częściej i dłużej młody widz patrzy na takie sceny, im są one mocniejsze – tzn. im dziwaczniejsze zachowania, brutalniejszą agresję fizyczną, seksualną i psychiczną prezentują, im więcej rodzajów przemocy i patologii występuje w nich i z im bardziej różnorodnych środków przekazu widz korzysta, tym bardziej zaburzony zostaje jego rozwój psychiczny”[19].
 
SKUTKI PORNOGRAFII.
  Liczne badania naukowe, praktyka kliniczna i konieczność terapii osób uzależnionych od pornografii, procesy sądowe osób dokonujących czynów przestępczych pod wpływem korzystania z materiałów pornograficznych potwierdzają negatywny wpływ pornografii. Pornografia działa na każdego, kto ma z nią kontakt. Negatywne konsekwencje mogą być widoczne od razu albo dopiero po upływie wielu lat.
1. Pornografia niszczy relacje małżeńskie i wartość rodziny.
·        kształtuje postawy nie sprzyjające zakładaniu małżeństwa i jego trwałości: „osoby mające kontakt z pornografią są liberalne w ocenie wczesnej inicjacji seksualnej, związków przedmałżeńskich pozamałżeńskich, rozwodu, małżeństw homoseksualnych i różnych form patologii życia małżeńskiego”[20]
·        kształtuje postawy przeciw życiu: antykoncepcję, aborcję i dobrowolną bezdzietność.
·        kształtuje przekonanie o zbyteczności zakładania rodziny.
·        wyzwala zachowania agresywne i przemoc w rodzinie wobec dzieci i współmałżonka.
·        kształtuje tendencje do instrumentalnego traktowania innych (postawa makiawelistyczna). Kontakt z materiałami pornograficznymi sprzyja stawianiu wymagań nie akceptowanych przez partnera. Partner jest „zobowiązany do świadczenia usług seksualnych, nakłaniany lub przymuszany do eksperymentowania i odtwarzania zapamiętanych scen”[21].
·        pozbawia wrażliwości na agresywny typ zachowań, szczególnie wobec kobiet i dzieci.
·        intensyfikuje postawy braku wyczulenia na potrzeby innych, prowadzi do zaniku współczucia i litości.
·        obniża zadowolenie z własnego małżeństwa.
·        prowadzi do przyjmowania różnych dewiacyjnych form zaspokajania potrzeb seksualnych lub uczuciowych oraz do utraty zdolności krytycznej oceny swoich zachowań.
·        prowadzi do izolacji małżonków i rezygnacji ze współżycia małżeńskiego jako formy wyrażania miłości.
 
2. Pornografia fałszuje istotę kobiecości i męskości[22]:
·          u kobiet prowadzi do zagubienia poczucia tożsamości, do niewiedzy, czym jest prawdziwa kobiecość, co jest jej powołaniem i jakie są jej zadania.
·          u mężczyzn przyczynia się do powstania przekonania, iż prestiż i podziw można zdobyć dzięki sile fizycznej i sprawności seksualnej.
·           niszczy szacunek dla godności kobiety, sprowadzając ją do roli przedmiotu oraz dla godności mężczyzny, którego ukazuje jako „macho”, seksualnego rekordzistę, czy „nieujarzmione zwierzę”.
·          wpływa negatywnie na postrzeganie siebie przez kobiety i mężczyzn, zmuszając ich do osiągania wzorca idealnego wyglądu i zachowania zgodnego z idealnym modelem. Powoduje zachwianie poczucia bezpieczeństwa, lęk przed brakiem akceptacji ze strony innych, poczucie braku własnej wartości i nieakceptowania siebie.
·          zastępuje potrzebę kontaktu interpersonalnego i więzi uczuciowej. Kształtuje postawę samowystarczalności, koncentrowania się na osobistych doznaniach, uciekania w fantazje od intymnych więzi z kimś drugim.
·          prymitywizuje relacje emocjonalne (dążenie do osiągania przyjemności zmysłowych).
3. Pornografia wpływa bezpośrednio na wzrost przestępczości i zachowań antyspołecznych.
·          molestowanie seksualne, gwałty, morderstwa, kradzieże, samobójstwa[23].
·          stanowi pewną formę modelowania społecznego, lansuje styl życia oparty na popędzie seksualnym. „Przekazywane obrazy i treści słowne o charakterze pornograficznym zostają zakodowane w postaci symbolicznej i są uaktywnione w sytuacji stymulującej sferę erotyczną”[24].
      Wiktor B. Cline zauważył następujące skutki oddziaływania pornografii (syndrom czterech charakterystycznych objawów)[25]:
·        Efekt uzależnienia.
 Zainteresowanie pornografią przyczynia się do większego zaangażowania i sięgania po coraz to nowsze pisma i wideokasety. Materiały te dostarczają silnego pobudzenia płciowego, które najczęściej realizowane jest przez masturbację. Poza tym wyobraźnię wypełniają silnie podniecające sceny, które są często przywoływane w pamięci i rozwijane w formie własnych fantazji.
·        Efekt eskalacji.
    Poszukiwanie materiałów coraz bardziej wyrazistych, drastycznych, dewiacyjnych w celu utrzymania się na dotychczasowym poziomie pobudzenia.
·        Tracenie wrażliwości.
 Materiały, które początkowo postrzegano jako szokujące, nieprzyzwoite, nielegalne, odrażające, z czasem wydawały się zwyczajne i możliwe do zaakceptowania. Wzrasta przeświadczenie, że wszyscy tak robią, nawet jeżeli byłoby to wbrew obowiązującemu prawu lub kłóciłoby się z dotychczasowymi przekonaniami.
·        Wzrastająca tendencja wcielania w życie.
Odzywa się silniejsza potrzeba praktykowania zachowań, oglądanych w publikacjach pornograficznych, takich jak niepohamowana swoboda płciowa, ekshibicjonizm, grupowe współżycie, podglądactwo, odwiedzanie domów publicznych, współżycie z dziećmi, zadawanie bólu sobie lub partnerowi w trakcie współżycia, gwałty, itp.
 
ZAKOŃCZENIE
 
 Pornografia jest zjawiskiem, które wpływa negatywnie na całego człowieka, jego psychikę, osobowość. Duży ładunek wrażeń, towarzyszący kontaktom z pornografią wpływa negatywnie i w sposób trwały na podświadomość i na wyobraźnię. Odwołuje się do silnego potencjału emocjonalnego, działa na najważniejsze dla człowieka zmysły: wzrok i słuch, silnie przyciąga uwagę i pobudza wyobraźnię oraz dostarcza łatwej rozrywki. Wymienione cechy oraz łatwość i dostępność do pornografii staje się przyczyną uzależnienia, które można porównać do takich nałogów jak alkoholizm czy narkomania.
Szczególnie zagrożoną negatywnymi skutkami pornografii grupą społeczną jest młodzież. Bardziej niż dorośli przeżywają trudności i konflikty, chcą dokonać samodzielnych wyborów wśród tych systemów wartości, które wypracowały wcześniejsze pokolenia. Przy rozchwianych systemach wartości i norm społecznych, a także autorytetów oddziaływanie pornografii będzie miało większy wpływ.
Problemem wielkiej wagi jest fakt, że współczesna rodzina jest grupą o słabej więzi bezpośredniej. Jej członkowie coraz rzadziej kontaktują się ze sobą. Przyczyną tego jest skupienie rodziców na zaspokojeniu potrzeb materialnych swoich dzieci. Rodzice są zabiegani i następuje dezorganizacja życia rodzinnego. Sytuacja taka doprowadza do atrofii więzi między członkami rodziny, braku autorytetu i braku zaspakajania podstawowych potrzeb dzieci i młodzieży. Jeśli rodzice nie spełniają swoich podstawowych zadań dla tych dzieci wzorce te będą stanowić bohaterowie filmowi.   
 Pornografia, przedstawiając zafałszowany obraz rzeczywistości, o dużym ładunku emocjonalności i pobudzeń erotycznych, wypacza psychikę dzieci i młodzieży w tak ważnej, a jednocześnie delikatnej dziedzinie, jaką jest życie seksualne. Tworzy z gruntu błędne pojęcia, opinie i postawy w sprawach miłości, małżeństwa i rodziny. Niszczy w ten sposób życie osobiste, małżeńskie i rodzinne.
 Pornografia wypacza sens relacji między mężczyzną i kobietą. Pokazuje w nieprawdziwy sposób ludzkie zachowanie seksualne, deprecjonuje kobiecość, daje wiele fałszywych informacji na temat seksualności kobiet - ukazując sceny, w których są one poniżane i upokarzane. Ośmiesza również zasady katolickiej etyki seksualnej uznając je za: przestarzałe, krępujące wolność człowieka i niszczące radość życia.
Pornografia bardzo często związana jest z okrucieństwem, przemocą, co powoduje u dzieci i młodzieży wzrost agresji, a tym samym sprzyja uczeniu zachowań przestępczych.
 Pornografia jest degradacją człowieczeństwa, ponieważ godzi w osobową godność i wolność człowieka, niszczy jego cel i sens życia, hierarchię wartości, zdolność „empatii”, samokontrolę, zaburza poczucie więzi z innymi i ze światem transcendentnym. Do rodziców i wychowawców należy więc uczenie od najmłodszych lat kształtowania właściwych i dojrzałych postaw i zachowań, pozytywnego stosunku wobec cielesności, płciowości i seksualności. Jednocześnie uświadamianie roli małżeńskiej i rodzinnej w życiu człowieka, sprzyjanie trwałym związkom partnerskim, a także uczenie umiejętności krytycznego oceniania oglądanych treści.
Pornografia jest nadal tematem wstydliwym wywołującym zażenowanie na twarzach ludzi dorosłych. Z drugiej strony jednak to właśnie dorośli przyczyniają się do jej rozpowszechniania i udostępniania, gdyż jest czynnikiem ekonomicznym, przynoszącym ogromne zyski. Wydaje się, że na taki nieodpowiedzialny „stosunek do pornografii” ogromny wpływ wywiera nie tylko brak przepisów prawnych dotyczących tego zjawiska, ale również brak nagłaśniania w prasie (nawet katolickiej) i mass mediach negatywnych  „jej” skutków.
 

Publiczne Gimnazjum w  Gniewoszowie