PROGRAM EDUKACJI MATEMATYCZNEJ
WĘDRUJEMY PRZEZ KRAINĘ MATEMATYKI UCZĄC SIĘ I BAWIĄC.
Wstęp
Edukacja wczesnoszkolna stanowi ważny i trudny okres w życiu każdego człowieka. W tym czasie należy stworzyć dziecku takie warunki, aby zachęcić je do aktywnego uczestnictwa w procesie dydaktyczno-wychowawczym i ułatwić wszechstronny rozwój intelektualny i emocjonalny. Każdy uczeń jest, niepowtarzalną indywidualnością, która realizuje swój wizerunek na miarę własnych możliwości.
Bardzo często mówiąc o matematyce, mamy na myśli przedmiot, który w świadomości zarówno dorosłych, jak i uczniów jawi się jako najważniejszy, ale też najtrudniejszy. Powszechnie można spotkać się z twierdzeniem, że niepowodzeń w zakresie nauczania tego przedmiotu, mogą uniknąć tylko osoby o wprost niezwykłej sprawności intelektualnej lub posiadające specjalne uzdolnienia matematyczne. Często jednak zapomina się o tym, że w edukacji wczesnoszkolnej można mówić dopiero o zalążkach takich uzdolnień, natomiast o sukcesach w nauczaniu matematyki w ogromnej mierze decyduje sposób realizacji treści tego przedmiotu .
Założenia organizacyjne.
Jako nauczycielka pracująca już dwunasty rok z uczniami klas I - III zauważyłam, iż dzieci chętnie wykonują zadania szkolne pod warunkiem jednak, że akceptują je jako zadania własne , a zastosowane do ich realizacji formy działań są urozmaicone i atrakcyjne.
Organizacja pracy na lekcjach matematyki w klasach I-III wymaga od nauczyciela nie tylko znajomości metod i zasad dydaktyki, ale przede wszystkim pomysłowości w uatrakcyjnianiu procesu nauczania i uczenia się . Chodzi, bowiem oto, aby uczeń, kierował się automotywacją, dążeniem do poznania różnych sposobów liczenia i pojęć, których rozumienie i przyswojenie determinuje operatywność matematyczną. Idzie oto, aby przedmiot uczynić ciekawym, a tym samym mobilizować do jego poznania i przyswajania określonych umiejętności. Przyswojenie umiejętności wymaga wielu ćwiczeń, które też nie mogą mieć charakteru stereotypowego, ponieważ stają się nudne i nie dają uczniom satysfakcji z ich wykonywania.
Edukacja matematyczna uczniów łączy się z intensywnym wspomaganiem rozwoju umysłowego i kształtowaniem odporności emocjonalnej dzieci. Dlatego też, chciałabym, aby moi uczniowie chętnie i bez lęku wędrowali przez "Krainę Matematyki" bawiąc się w różne gry i zabawy matematyczne, a zaradności życiowej, uczyli się poprzez rozwiązywanie różnorodnych zadań tekstowych.
Zadania tekstowe stanowią podstawę pracy na lekcjach matematyki, gdyż rozwiązywanie ich spełnia wiele ważnych funkcji:
- ułatwia kształtowanie oraz wprowadzanie podstawowych pojęć matematycznych;
- wiąże matematykę z życiem i przygotowuje uczniów do rozwiązywania różnych problemów praktycznych;
- uczy analizy i zrozumienia tekstów matematycznych
- uczy twórczego posługiwania się poznanymi własnościami działań arytmetycznych;
- sprzyja wielostronnej aktywizacji i rozwijaniu myślenia.
Największy wpływ na rozbudzanie aktywności dzieci, rozwijanie ich samodzielnego myślenia i działania ma rozwiązywanie zadań problemowych o charakterze otwartym, z jakimi najczęściej spotykają się w życiu codziennym. Chodzi tu przede wszystkim o rozwiązywanie problemów typu praktycznego wynikających z potrzeb dziecka. Również zadania niestandardowe (nietypowe) odgrywają bardzo ważną rolę w rozwijaniu myślenia matematycznego, w pobudzaniu do analizowania treści zadań tekstowych, w uzupełnianiu brakujących danych, eliminowaniu niepotrzebnych danych. Pracując z moimi uczniami na lekcjach matematyki, zamierzam więcej czasu przeznaczyć na rozwiązywanie właśnie tego typu zadań tekstowych.
Ważną funkcję w procesie uczenia dzieci rozwiązywania problemów pełnią gry i zabawy. Stymulują one rozwój wszystkich zdolności poznawczych dziecka, wywierają pozytywny wpływ na jego sferę emocjonalną i motywacyjną, uczą dokładności i wytrwałości, a także umiejętności pokonywania trudności i panowania nad sobą. W sposób zupełnie naturalny i niewymuszony wdrażają dzieci do samokontroli i samooceny.
Wykorzystanie gier i zabaw uatrakcyjnia zajęcia, a samo uczenie się jest dla dziecka przeżyciem przyjemnym, gdyż zaspakaja jego potrzeby, budzi i rozwija jego zainteresowania. Dlatego też w swojej pracy z uczniami będę stosować różne rodzaje gier i zabaw o treści matematycznej, dzięki którym uczniowie będą doskonalić ćwiczenia techniki rachunkowej w zakresie czterech podstawowych działań arytmetycznych oraz utrwalać rozumienie trudnych, abstrakcyjnych pojęć matematycznych i geometrycznych.
W swojej pracy z uczniami będę stosować metody wspierające aktywność edukacyjną dzieci, czyli takie metody, które będą pobudzały aktywność, dociekliwość poznawczą uczniów, będą kształtowały ich zainteresowania, rozwijały logiczne myślenie, a jednocześnie będą wdrażały do samodzielnego uczenia się, rozwiązywania problemów, wyzwolą śmiałość wyobraźni, a w konsekwencji doprowadzą do rozwoju myślenia twórczego.
W celu wspomagania rozwoju umysłowego moich uczniów zamierzam wprowadzić ich w tajniki konstruowania gier, które doskonale nadają się również do kształtowania odporności emocjonalnej dzieci, ale pod warunkiem, że dziecko będzie potrafiło grę zbudować, a potem zechce w nią zagrać. Konstruowanie gier można doskonale łączyć z edukacją matematyczną. Są, bowiem gry rozwijające procesy intelektualne ważne dla uczenia się matematyki.
Dlatego też, zamierzam wykorzystać gry do rozwijania matematycznych uzdolnień, a w szczególności do ćwiczeń sprawności rachunkowej.
Cele ogólne:
- rozwijanie ogólnych zdolności poznawczych uczniów i samodzielnego, logicznego myślenia;
- kształtowanie określonych pojęć matematycznych;
- zapoznawanie z metodami rozwiązywania matematycznych problemów.
Cele szczegółowe:
- kształtowanie rozumienia pojęcia liczby naturalnej we wszystkich jej aspektach;
- rozumienie czterech działań arytmetycznych wraz z opanowaniem elementarnych podstaw techniki rachunkowej
- intuicyjne kształtowanie pojęcia zbioru i niektórych pojęć geometrycznych połączone z nabywaniem różnorodnych doświadczeń, będących podstawą późniejszego, bardziej systematycznego zdobywania wiedzy;
- rozwijanie umiejętności posługiwania się metodami matematycznymi w życiu, umiejętności schematyzacji i wstępnej matematyzacji konkretnych sytuacji oraz umiejętności ich opisywania za pomocą słów, schematów obrazkowych i symboli matematycznych;
- rozwijanie wyobraźni geometrycznej, aktywności twórczej i matematycznych zainteresowań uczniów;
- przygotowanie do zdobycia umiejętności czytania i rozumienia tekstów matematycznych:
- uczenie niekonwencjonalnych sposobów dochodzenia do poprawnego wyniku;
- przygotowanie do rozwiązywania różnych problemów praktycznych, z którymi uczniowie mogą zetknąć się w przyszłości
- wielostronna aktywizacja i rozwijanie myślenia, skłaniające uczniów do wykonywania wielu operacji myślowych oraz rozumowań logicznych
- kształtowanie umiejętności konstruowania gier o zaznaczonym wątku matematycznym
- wdrażanie do prawidłowego współdziałania w grupie;
Treści kształcenia i wychowania
- Gry i zabawy matematyczne dotyczące realizacji materiału programowego edukacji matematycznej;
- Rozwiązywanie niestandardowych (nietypowych) zadań z treścią;
- zadań zawierających nadmiar danych:
- danych niezwiązanych z rozwiązaniem
- danych dublujących się
- zadań niestandardowych, w których jest za mało danych: /
- zadań, których nie można rozwiązać
- zadań, które mają wieloznaczne rozwiązania
- zadań niestandardowych sprzecznych:
- zadań zawierających dane sprzeczne z treścią zadania;
- zadań zawierających dane sprzeczne z pytaniem,
- zadań, w których warunki są sprzeczne matematycznie.
- zadań niestandardowych o złej treści:
- zadań, w których nie ma związku między danymi a pytaniem
- zadań bezsensownych z punktu widzenia życiowego
- zadań o nie dość precyzyjnych warunkach.
- Rozwiązywanie zadań wyzwalających twórczą aktywność dziecka / to zadania problemowe o charakterze otwartym, w których uczniowie rozwiązują problemy typu praktycznego, z jakimi najczęściej spotykają się w życiu codziennym, wynikające z potrzeb dziecka, klasy czy szkoły/ np.
- organizowanie sytuacji związanych z zakupami;
- organizowanie sytuacji związanych z uroczystościami szkolnymi i rodzinnymi, ważniejszymi wydarzeniami w klasie i w szkole;
- organizowanie sytuacji związanych z rozkładem jazdy, kalendarzem, taryfą pocztową;
- wykorzystanie innych sytuacji wynikających z potrzeb ucznia.
- Układanie zadań tekstowych:
- na podstawie odtworzonej przez uczniów sytuacji praktycznej, do podanego tematu hasła;
- układanie zadań na podstawie rozsypanki zdaniowej;
- Posługiwanie się matematyką w praktycznym celu:
- w trakcie zabaw i gier
- wymyślania i konstruowania gier planszowych : gry ściganki, gry - opowiadania, gry o rozbudowanym wątku matematycznym;
- wymyślania zagadek, szarad, gier matematycznych
- rozwiązywania problemu
Procedury osiągania celów
W każdej sytuacji nauczyciel powinien tak organizować pracę z uczniami, aby zachęcić ich do aktywności opartej na wspólnie ustalonych zasadach i do pełnego wykorzystania istniejących możliwości. Sposób prowadzenia zajęć i panująca podczas nich atmosfera powinny sprzyjać nawiązywaniu coraz lepszych kontaktów i likwidowaniu barier. Cele edukacji matematycznej najpełniej zrealizuję stosując następujące formy i metody pracy z uczniem:
- pracę w grupach;
- pracę indywidualną;
- konkursy i gry matematyczne;
- pracę z podręcznikiem
- metody aktywizujące:
- metody integracyjne, np.: wrzuć strach do kapelusza, pajęczynka, wyspa;
- metody tworzenia i definiowania pojęć, np.: promyczkowe uszeregowanie;
- karty dydaktyczne;
- metody rozwiązywania zadań : metoda : "seminarium rozwiązywania zadań", "metoda kruszenia"
- metoda konstruowania gier o zaznaczonym wątku matematycznym
Ewaluacja
Ewaluacja obejmuje pomiar (diagnozę), osąd (analizę) oraz decyzję, czyli wskazania do mojej dalszej pracy pedagogicznej.
Dotyczy więc sytuacji:
- "na wejściu" - rozpoznanie osiągnięć uczniów;
- kształtującej - szczegółowe rozpoznanie osiągnięć i braku osiągnięć uczniów, tak aby wspomóc pełne przyswojenie;
- diagnostycznej - pomiar osiągnięć uczniów na bieżąco(monitoring) ;
- "na wyjściu" - staranny pomiar osiągnięć uczniów po zakończonym cyklu kształcenia.
Działania ewaluacyjne skierowane są zarówno na system badania osiągnięć uczniów, jak również na własną ocenę mojej pracy.
System badania osiągnięć moich uczniów
- Dokumentacja, z której wynika, czego uczniowie się nauczyli i jak:
- segregatory prac uczniowskich;
- gry planszowa wykonane przez uczniów;
- matematyczne rozrywki umysłowe w kąciku" Ja tu pracuję"•
- Karty kontrolne i testy sprawdzające umiejętności uczniów.
- Konkursy matematyczne( klasowe i międzyklasowe).
- Oceny opisowe.
- Rozmowy
Wymienione powyżej modele działań ewaluacyjnych obejmować będą następujące formy oceniania:
- Ocena słowna (adresatem jest uczeń) - w trakcie prowadzonych zajęć w najbardziej odpowiednim momencie, ocena niezaplanowana, spontaniczna, połączona z gestem, uśmiechem. Ocena o charakterze wspierającym, zachęcającym do kontynuowania pracy, wsparta radą bądź wskazówką, uznaniem.
- Karta szkolnych osiągnięć ucznia (adresatem są uczniowie rodzice), która zawierać będzie podsumowanie miesięcznej lub dwumiesięcznej pracy ucznia. Oprócz stwierdzeń diagnostycznych, w karcie mogą być przekazywane wskazówki ukierunkowujące dalszą pracę z uczniem.
- Karta zysków i strat - "Bank sukcesów"
- 0cena opisowa (adresatem są uczniowie i rodzice ) - na zakończenie I i II semestru. Ocena ta stanie się opisową charakterystyką rozwoju i postępów w nauce poszczególnych uczniów. Ocena ta zawierać będzie nie tylko aktualny stan wiedzy ucznia, ale także jego zaangażowanie, pracowitość, pilność i wysiłek.
- Dyplom na zakończenie kI. I, kl. II i kl. III.
Przewidywane osiągnięcia ucznia.
Kończąc trzyletni okres nauczania poświęconego tematyce matematycznej uczeń powinien:
- dokonywać obliczeń w zakresie czterech podstawowych działań arytmetycznych;
- rozwiązywać i układać nietypowe zadania z treścią;
- prawidłowo i uważnie dokonywać analizy treści zadania;
- dostrzegać elementy problemu ważne dla rozwiązania;
- stosować więcej pożytecznych sposobów podchodzenia do zadań problemowych i tym samym sprawniej je rozwiązywać;
- rozumieć tekst matematyczny
- konstruować proste gry planszowe o rozbudowanym wątku matematycznym
- kontrolować swoje rozumowanie i nabrać nawyki sprawdzania jego poprawności;
- dokonywać samooceny i wierzyć we własne możliwości;
- być odpornym na szkolne stresy tym samym być dojrzalszym do samodzielnej pracy
- mieć poczucie własnej wartości;
- radzić sobie w sytuacjach trudnych
- cieszyć się z sukcesów własnych i innych;
- prawidłowo współdziałać w grupie;
opracowała Alina Zając
