W XX wieku nastąpił niezwykły rozwój mediów służących ludziom do komunikacji masowej. Mass media stały się nieodłączną częścią współczesnej rzeczywistości. Ta wszechobecność ma wpływ na jednostki i określone społeczności, nie tylko organizując życie, ale prowadząc też do powstawania zmian w sferze intelektualnej, emocjonalnej i społecznej. Wszystko co wymyśliła cywilizacja, ma swoje dobre i złe strony, a z kolei żaden produkt nie jest idealny. Tak samo jest z telewizorem czy komputerem. Urządzenia te wykorzystywane w odpowiednich celach i proporcjach, są na wskroś pożyteczne.
MECHANIZMY TKWIĄCE W TELEWIZJI
· czas – podczas oglądania telewizji dziecko nie wykonuje innych znaczących czynności np.; uprawianie sportu, nauka , zabawa z kolegami.
· przekaz telewizyjny nie wymaga najmniejszej aktywności ruchowej i jest bardzo łatwym sposobem spędzania czasu. Ponieważ obraz ruchomy przyciąga uwagę dziecko nie musi nic wyobrażać i do niczego myślowo dochodzić, bo wszystko jest podane wprost
· treści przekazywane odbiorcom wywołują określone reakcji i emocje. Dzieci stają się często odbiorcami treści, które nie są dla nich przeznaczone
· trening – powtarzanie czynności, które powoduje wyuczenie się ich a także przyzwyczajanie się do ich wykonywania. Emocje często przeżywane przez widza stają się dominujące. Częste przeżywanie emocji „dramatycznych” może doprowadzić do zobojętnienia emocjonalnego
ASPEKTY POZYTYWNE
Dziecko, nie oglądając Kubusia Puchatka, czy innej bajki nie mogłoby brać udziału w dyskusjach z dziećmi w szkole, czy na podwórku. A przecież takie rozmowy uczą myślenia, wypowiadania się, bogacą słownictwo, wreszcie – uczą otwartości. Niemal wszystkie młode, a ostatnio także bardzo młode osoby ( np. 6-7 latki ) wiedzą, , co to jest monitor, mysz, klawiatura, płyta CD, dyskietka i dzięki temu, że umieją się tym posługiwać, mogą szybko i sprawnie wykonywać różne potrzebne rzeczy. I to jest dobre.
Zarówno w telewizji jak i na płytach CD istnieje wiele cennych programów edukacyjnych, np. nauka języków obcych, programy przyrodnicze, filmy popularnonaukowe, programy mulitedialne itp. A i programy rozrywkowe też są potrzebne. Musimy mieć kontakt ze światem, znać bieżące wydarzenia, docierać – w zależności od wieku – bądź do krainy baśni, bądź do świata kultury, sztuki i nauki. Wiele filmów rodzi pozytywne uczucia, sprawia, że lepiej rozumiemy problemy niepełnosprawnych, chorych, upośledzonych, smutnych...Niestety teleturnieje i reklamy zajmują miejsca programów naprawdę dobrych. Podobnie rzecz się ma z dobrodziejstwami multimedialnymi. Można z całą pewnością stwierdzić, że telewizor jest podstawowym sprzętem w naszych domach, a wokół niego koncentruje się nasze życie. Podobnie rzecz ma się ostatnimi czasy z komputerem. Choć nie jest on jeszcze tak powszechny jak telewizor, to jednak coraz częściej zaczyna królować w naszych domach. Komputer przy właściwym jego wykorzystaniu daje szansę i możliwości wychowawczego oddziaływania i wspierania rodziców, poprzez przekazywanie wartości, norm społecznych, wzorów zachowań, poprzez inicjowanie u dziecka istotnych dyspozycji osobowych; zainteresowań, aspiracji, potrzeb, postaw. Choć Dziecko obcując z komputerem i poruszając się np. po Internecie doskonali swoje umiejętności korzystania i przetwarzania informacji. I jest to pozytywny aspekt, bo przecież w dzisiejszym świecie bez znajomości obsługi komputera nikt nie ma startu. Multimedia dzięki prezentowanym treściom mogą być dla rodziców źródłem wiedzy, wzorów postępowania wychowawczego, metod oddziaływań wychowawczych, praktycznych wskazówek. Dobrych stron omawianego zjawiska jest sporo, nie mogą one jednak powodować, że telewizor i komputer zastąpią rodziców, przyjaciół, koleżanki czy kolegów.
STRONY NEGATYWNE
Obserwując ogromną popularność, jaką cieszą się mass media wśród młodych ludzi i dzieci można przyjąć, że odbiór przesyłanych wiadomości tę drogą informacji nie pozostanie bez wpływu na ich emocje i zachowania. Szczególny niepokój budzą zmiany mające miejsce w sferze emocjonalnej, jak wzrost poziomu agresji, kształtowanie postawy konsumenckiej czy formowanie fałszywej wizji siebie i świata. Przekazy medialne w coraz większym stopniu nasycone są obrazami przemocy. Można je spotkać, już w „kreskówkach”, filmach, w programach informacyjnych, w grach komputerowych. Brutalne sceny rozgrywające się w wirtualnej rzeczywistości rodzą psychiczny dystans, prowadząc do tego, iż widz w sytuacji rzeczywistej nie potrafi odczuć grozy sytuacji.
Widząc zachowanie osoby, z którą często się identyfikuje (bohater filmowy, żołnierz, policjant ), młody człowiek stopniowo modyfikuje swój stosunek do zasadności unikania przemocy. W przypadku gier toczących się w wirtualnym świecie mamy do czynienia z oderwaniem się od rzeczywistości. Grający poddaje się iluzji wirtualnej rzeczywistości. Zasady gry ulegają wypaczeniu, następuje zatarcie granicy między grą i zabawą a rzeczywistością. Poza tym wiele gier komputerowych ukazuje człowieka wszechwładnego, ale nie za pomocą rozumu, tylko z użyciem siły i broni; obraz człowieka niezniszczalnego, którego rozjechał samochód, ale on nadal żyje; człowieka absolutnego, którego żądania muszą być spełnione; człowieka konsumpcyjnego nastawionego włącznie na spełnianie kaprysów i zachcianek, człowieka próżnego, interesownego, zakłamanego. Nie mało jest również oburzających dialogów. Rozsądni rodzice powinni kupować dzieciom gry jedynie edukacyjne i osobiście sprawdzać ich zawartość.
Kolejnym groźnym skutkiem nadmiernego i nie kontrolowanego korzystania z mass mediów dzieci o młodzieży jest wzrost lęku. Telewizja niezbyt chętnie ukazuje świat, w którym samoloty docierają do celu, rodzice opiekują się swoimi dziećmi, a zgodni sąsiedzi pozdrawiają się przyjacielsko przy spotkaniu.
Najmodniejsze obecnie wśród dzieci, zwłaszcza wśród chłopców, są gry oparte na strategii wojennej, które zaburzają system moralnej oceny (wszystko można zdobyć tylko przemocą, podstępem) i kontakt z rzeczywistością (bohaterów można uśmiercać wielokrotnie), a ponadto szybko przesuwające się obrazy dezorganizują mechanizm percepcji u młodego człowieka.
Telewizja wywiera negatywny wpływ nie tylko na rozwój psychiczny dziecka, ale również na rozwój fizyczny. Dziecko wbrew swoim potrzebom rozwojowym, siedząc przed telewizorem pozostaje przez dłuższy czas w pozycji biernej, nieruchomej a często niewłaściwej. Ogranicza inne zajęcia dziecka, a przede wszystkim zajęcia ruchowe na świeżym powietrzu. Długotrwałe przesiadywanie przy komputerze powoduje zmęczenie, oraz zaniedbywanie obowiązków szkolnych i domowych. Wreszcie prowadzi do popadnięcia w uzależnienie, które przejawia się najczęściej w postaci uzależnienia od gier komputerowych (głównie dzieci), oraz od Internetu (głównie młodzież). W takiej sytuacji dziecko jest niezwykle silnie związane emocjonalnie z mediami elektronicznymi. Ponadto sprytni9e manipuluje środowiskiem po to, by bez ograniczeń korzystać z komputera czy Internetu, jednocześnie oszukuje sam siebie łudząc się, że nie popadł w uzależnienie.
Aby przygotować dzieci do odbioru telewizyjnych treści, warto skorzystać z kilku wskazówek szczególnie ważnych dla rodziców;
1. Kontrolować jakość oglądanych programów i gier komputerowych
2. Kontrolować czas i ilość oglądanych programów
3. Określić zasady oglądania telewizji, przestrzeganie swoistego „regulaminu oglądania telewizji”, który można złamać tylko w wyjątkowych sytuacjach, przy czym należy poinformować dziecko., że robimy to wyjątkowo. Do takich podstawowych zasad powinno należeć wyłącznie telewizora na czas posiłków, podczas zabawy dziecka, podczas uroczystości rodzinnych itp.
4. Oglądać telewizję wraz z dziećmi, czasem zasiąść razem z dzieckiem do komputera
5. Rozmawiać z dziećmi o oglądanych programach telewizyjnych
6. Nie stosować telewizji czy korzystania z komputera jako formy przekupstwa, nagrody lub kary.
7. Proponować dziecku alternatywne formy rozrywki; książkę, teatr, zajęcia ruchowe itp.
8. Wykształcenie u młodego widza krytycznej postawy wobec prezentowanych treści oraz właściwego sposobu korzystania z komputera czy telewizji.
Wykorzystana literatura;
- Braun – Gałkowska M. Telewizyjne dzieci „Edukacja i Dialog” 1995
- Kirwil L. Wpływ telewizji na dzieci i młodzież, „Problemy wychowawcze” 1995
- Wiergowski G. Ekranowe wzorce do naśladowania „Edukacja i dialog” 1995
- O oddziaływaniu telewizji ,Wychowawca, 5/2004
Opracowała
Jolanta Jachimowicz
Nauczyciel w Szkole Podstawowej w Sokolicy
|
