Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Współpraca szkoły specjalnej ze środowiskiem rodzinnym

Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 2609 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie



Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.



 

Współpraca szkoły specjalnej ze środowiskiem rodzinnym.

     Zagadnienie współpracy z domem rodzinnym ucznia jest szeroko potraktowane w piśmiennictwie polskim i zagranicznym. Natomiast znacznie mniej jest opracowań w zakresie współpracy między szkołą specjalną a środowiskiem rodzinnym.
     Ministerstwo Oświaty i Wychowania w 1971 roku ogłosiło program działania w którym czytamy: "Decydującym ogniwem w kształceniu i wychowaniu będzie szkoła powiązana wielostronnie z rodziną, organizacjami młodzieżowymi, masowymi środkami przekazu, środowiskiem zamieszkania uczniów.
     Szkoła specjalna w odróżnieniu od szkoły normalnej prowadzi działalność pedagogiczną o charakterze terapeutycznym i rehabilitacyjnym. Zdaniem M.Grzegorzewskiej "nauczyciel dziecka upośledzonego powinien nie tylko być związany z jego życiem, ale także powinien być w nurcie tego życia pogrążony". Nauczyciel szkoły specjalnej powinien zatem doskonale poznać środowisko rodzinne swoich uczniów, ocenić je, zrozumieć wszystkie jego wpływy i czerpać z tego środowiska najżywotniejsze tematy do programu swojej pracy.
     W związku z powyższym współpraca szkoły specjalnej z domem rodzinnym nie może mieć charakteru doraźnego, nie może ograniczać się tylko do wzajemnego przekazywania informacji o dziecku, o jego zachowaniu i postępach w nauce, lecz powinna swoją treścią i zakresem obejmować wszystkie jego potrzeby rehabilitacyjne, wszystkie potrzeby rodziców oraz potrzeby szkoły, która kieruje procesem rehabilitacyjnym. "Celem wysiłków szkoły specjalnej powinno być przede wszystkim zapewnienie swoim uczniom warunków do prawidłowego rozwoju i osiągnięcia możliwie najlepszych wyników rewalidacji oraz zapobieganie błędom i zaniedbaniom wychowawczym rodziców."
     Jak wynika z powyższych rozważań współpraca szkoły specjalnej ze środowiskiem rodzinnym jest konieczna z wielu bardzo różnych przyczyn. Treść tej współpracy wyznaczają ogólnie biorąc dwie grupy potrzeb:
  • potrzeby materialne szkoły;
  • potrzeby wychowawcze dziecka.
Szczegółowe potrzeby realizować można za pomocą różnych form i metod. Najbardziej rozpowszechnione są następujące metody i formy:
  1. Ogólnoszkolne zebrania rodziców,
  2. Biblioteka pedagogiczna dla rodziców,
  3. Gazetka ścienna dla rodziców,
  4. Wieczory dyskusyjne,
  5. Organizowanie uroczystości szkolnych,
  6. Pomoc finansowa komitetu rodzicielskiego.
Wyżej wymienione formy współpracy należą do form ogólnoszkolnych. Istnieją jeszcze formy współpracy szkoły z domem rodzinnym w obrębie klasy. Mogą być one następujące:
  1. Zebrania klasowe uczniów,
  2. Wywiad środowiskowy,
  3. Kontaktowanie się korespondencyjne,
  4. Odwiedziny rodziców w szkole.
      Wymienione formy współpracy szkolnej z domem rodzinnym dzieci upośledzonych przyczyniają się efektywnie do zapewnienia każdemu dziecku możliwie pełnej rehabilitacji. Nie są to wszystkie formy współpracy. Każda szkoła i każdy nauczyciel w toku systematycznej pracy z domem rodzinnym ucznia może wypracować sobie specyficzne metody pracy pedagogicznej z rodzicami dziecka upośledzonego.
      Zapoznając się z tematem współpracy szkoły specjalnej ze środowiskiem rodzinnym nie można zapomnieć o uwarunkowaniach rozwoju dziecka w rodzinie. Opierając się na dość bogatej literaturze dotyczącej przedmiotu badań nad wpływem warunków środowiska rodzinnego na rozwój psychiki i inteligencji dziecka można stwierdzić że działają one jeszcze przed narodzinami dziecka.
     Badania wykazują, że: "nędza, wadliwe odżywianie i inne negatywne czynniki zewnętrzne prowadzą z reguły do wyniszczenia organizmu kobiety ciężarnej co z kolei wywiera wpływ na cały organizm, a więc również na układ nerwowy rozwijającego się płodu. Dziecko, które urodziło się z osłabionym układem nerwowym a znajdzie się w rodzinie, która nie zagwarantuje mu odpowiednich warunków np.(odżywiania, równowagi psychicznej, miłości wyrozumiałości) zostaje narażone na poważne zakłócenia i tak już osłabionego stany psychofizycznego. To z kolei wpływa niekorzystnie na ogólny poziom rozwoju dziecka. Można stwierdzić z całą pewnością, że wyposażenie genetyczne jest tylko potencjałem, który w zetknięciu z czynnikami zewnętrznymi przyjmuje taki czy inny kierunek rozwoju.
     Korzystne warunki środowiska wychowawczego wpływają na rozwój zakodowanych w genach zdolności. Rozwój ten może nastąpić jedynie wówczas, gdy nie występują wyraźne zmiany organiczne w centralnym układzie nerwowym. Jednak i tam gdzie takie zmiany wystąpiły, korzystne warunki środowiska wychowawczego mogą złagodzić istniejące braki. Nawet dziecko upośledzone umysłowo w stopniu lekkim, ze stwierdzonym podłożem organicznym może w sprzyjających warunkach może rozwijać się na tyle, aby mogło normalnie funkcjonować w warunkach codziennego życia. Mogą również występować warunki nie sprzyjające do rozwoju dziecka w środowisku rodzinnym. Fakt ten świadczy o tym, że środowiska rodzinne które nie stwarzają korzystnych warunków do pełnego rozwoju dziecka, mogą nawet hamować jego rozwój.
     Należałoby ustalić, które czynniki środowiskowe mogą wpływać hamująco lub pobudzająco na ogólny rozwój dziecka. W tym wypadku należy posłużyć się wynikami badań pedagogicznych prowadzonych w tym kierunku.
     Cz. Kupisiewicz rozpatrując przyczyny niepowodzeń szkolnych uczniów, przytacza wyniki badań innych pedagogów, między innymi H. Radlińskiej, J.Pietera, J.Konopnickiego oraz R. Wroczyńskiego
     Na podstawie wyników badań wymienionych wcześniej autorów można sformułować ogólne stwierdzenia:
  1. Jednym z ważnych czynników, od którego w dużej mierze zależą wyniki w nauce jest poziom inteligencji uczniów,
  2. Istnieje niezaprzeczalny związek między poziomem inteligencji uczniów a warunkami ich życia. Zależność poziomu inteligencji uczniów od warunków środowiskowych występuje szczególnie wyraźnie, gdy uczeń dorasta w niekorzystnych warunkach, które z reguły powodują obniżenie ogólnego poziomu jego sprawności umysłowej.
     Do warunków środowiskowych, które mogą wywierać korzystny wpływ na ogólny poziom sprawności umysłowej Cz. Kupisiewicz zalicza:
  1. Warunki materialne:
    • dochody rodziców lub opiekunów ucznia,
    • mieszkanie rodziny,
    • zaopatrzenie dzieci i młodzieży w odzież, obuwie, przedmioty niezbędne do nauki, zabawy i wypoczynku,
    • wykształcenie i zawód rodziców,
  2. Warunki kulturalne środowiska:
    • potrzeby kulturalne rodziców i możliwości ich zaspokojenia,
    • poziom życia umysłowego rodziny,
    • kultura ogólna i językowa środowiska,
    • dostęp do środków upowszechniania kultury,
M. Tyszkowska analizując warunki rodzinne uczniów opóźnionych w nauce na podstawie przeprowadzonych badań stwierdziła, że są one znacznie gorsze niż warunki rodzinne uczniów dobrych.
Do czynników, które decydują o warunkach ekonomicznych ucznia autorka zalicza:
  1. Poziom kultury rodziców,
  2. Warunki mieszkaniowe,
  3. Atmosferę wychowawczą w domu,
  4. Sytuację materialną rodziny,
  5. Odrzucenie dziecka.
J. Konopacki za dominujące przyczyny niepowodzeń szkolnych uczniów, tkwiące w środowisku rodzinnym uważa:
  1. Rozbicie rodziny (najniebezpieczniejsze dla dziecka jest złe pożycie rodziców);
  2. Brak pozytywnego wpływu wychowawczego (brak zainteresowania dzieckiem i opieki nad nim);
  3. Negatywny wpływ wywierany przez rodzinę (awantury, alkoholizm).
Liczne badania empiryczne prowadzone w Polsce badające związki i zależności między środowiskiem rodzinnym ucznia a postępami (w nauce) szkolnymi, pozwoliły uchwycić związki zachodzące między różnymi składnikami środowiska rodzinnego, a rezultatami pracy pedagogicznej szkoły.
     Do składników środowiska rodzinnego, które wywierają wpływ na pracę pedagogiczną szkoły i na postępy uczniów przeważnie zalicza się:
  1. Strukturę społeczną rodziny, w tym:
    • sytuację rodzinną uczniów (rodzina pełna, niepełna, zastępcza),
    • liczebność rodziny
  2. Warunki materialne środowiska rodzinnego:
    • wysokość dochodu na jednego członka rodziny,
    • zatrudnienie rodziców,
    • odżywianie się uczniów,
    • ubiór;
  3. Warunki mieszkaniowe rodziny:
    • zagęszczenie rodzin,
    • miejsce do nauki ucznia,
    • warunki snu ucznia;
  4. Współżycie rodziców
  5. Stosunki między rodzicami a dziećmi i innymi członkami środowiska rodzinnego:
    • metody wychowawcze stosowane przez rodziców,
    • wolny czas rodziców,
    • pracę matek,
    • rolę dziadków (bywają głównymi wychowawcami dziecka)
  6. Poziom intelektualny rodziców:
    • wykształcenie rodziców,
    • czytanie książek i czasopism pedagogicznych dla rodziców,
    • formy pomocy dziecku podczas odrabiania lekcji w domu,
    • czas odrabiania lekcji w domu.
     Mówiąc o strukturze społecznej rodziny mamy na myśli rodzinę pełną, rodzinę niepełną oraz rodzinę zastępczą. Są to zasadnicze elementy wypełniające pojęcie struktury rodziny, na co zwracają uwagę wszyscy socjologowie.
     Przez rodzinę pełną rozumiemy obecność obojga rodziców naturalnych dziecka. Rodzinami niepełnymi określa się te rodziny, w których brak jest jednego z naturalnych rodziców. Przyczyną braku ojca lub matki może być śmierć, separacja lub rozwód. Najbardziej niebezpieczną sytuację dla dziecka stwarzają rodziny rozbite lub w stadium rozbicia. Konflikty między rodzicami prowadzą do powstania u dziecka kompleksów, urazów i często bardzo silnych nerwic. Rozkład rodziny wiąże się zawsze z konfliktami w których dziecko jest zawsze bezpośrednim uczestnikiem. O takiej rodzinie mówimy, że jest grupą zdezintegrowaną , brak w niej pozytywnego ideału osobowości, który jest tak bardzo potrzebny do kształtowania się zrównoważonej zintegrowanej osobowości dziecka. Nie mniej groźna jest sytuacja dziecka w rodzinie rozbitej, w której małżonkowie są formalnie lub faktycznie separowani. W tym przypadku narzucają mu odmienne wzory i systemy wartości. "Dziecko kochające oboje rodziców przeżywa rozterki, jest znerwicowane, niepewne, zahamowane, czasem agresywne."
     Zasygnalizowane sytuacje mogą hamować ogólny rozwój dziecka zwłaszcza wówczas, gdy w rodzinie zaznacza się brak kultury moralnej.
     Drugim, także ważnym elementem w strukturze rodziny jest jej liczebność. Wielu autorów na podstawie analizy wyników badań stwierdza, że w rodzinach licznych i bardzo licznych daje się zauważyć rozluźnienie więzi uczuciowej dzieci z dorosłymi. Brak czasu ze strony rodziców ogranicza zainteresowanie się dziećmi i ich pielęgnację, a stosowany system nagród i kar bywa częściej niż w innych rodzinach sprowadzany do kary cielesnej. Kary cielesne stosują rodzice jak i starsze rodzeństwo wobec młodszego rodzeństwa. Starsze dzieci, zmuszone do przejęcia części obowiązków od rodziców, nadużywają swej władzy stając się egzekutorami wobec swoich braci i sióstr.
     Dzieci z rodzin licznych są przeciążone pracą, mają mało czasu na zabawę i rozrywkę, które są tak bardzo potrzebne dziecku, aby mogło rozwijać się prawidłowo. Bardzo liczna rodzina gwarantuje również odpowiednich warunków do odrabiania lekcji (brak własnego kąta do pracy, brak ciszy i spokoju), nie daje możliwości pełnego wypoczynku, a tym samym nie stwarza atmosfery sprzyjającej dobremu samopoczuciu dziecka.
      Dobre samopoczucie to gwarancja bezpieczeństwa, źródło natchnienia do pracy, to stan psychiczny z którego rodzi się pogoda ducha, pewność siebie, wiara we własne siły. Dobre samopoczucie może dziecku zapewnić tylko rodzina, w której panuje atmosfera ładu, spokoju, wyrozumiałości i miłości. Dużo zależy od wiedzy pedagogicznej rodziców, od ich wykształcenia ogólnego, od ich dobrej woli. Od tego czy potrafią w swojej małej społeczności stworzyć warunki, które zapewnią szczęście i rozwój każdemu z jej członków. Aby to szczęście i rozwój dziecka było zapewnione musi wystąpić jeszcze jeden ważny element jakim jest akceptacja.
      Duży wpływ na rozwój dziecka upośledzonego ma również akceptacja rodziców i rodziny. Procesowi akceptacji przez rodziców dziecka upośledzonego towarzyszą duże opory wewnętrzne. Droga do akceptacji wiedzie zawsze przez fazę walki, zaprzeczenia i wyrzutów sumienia. "Rodzicom na ogół trudno pogodzić się z myślą, że ich dziecko jest upośledzone. Niekiedy mogą występować reakcje, które wywołują: poczucie niespełnionej samorealizacji, spowodowanej rozbieżnością w obrazie wymarzonego dziecka, konflikt pomiędzy poczuciem macierzyństwa a niechęcią do dziecka, przeświadczenie, że dziecko jest symbolem kary za uprzednio popełnione grzechy, lęk przed podejrzewaniami ze strony znajomych o "wadliwą" chorobę występującą w rodzinie oraz przyjęcie wiadomości o urodzeniu dziecka upośledzonego jako faktu hańbiącego. Duży wpływ na akceptację dziecka specjalnej troski przez rodziców ma ich stosunek i postawa wobec tego dziecka.
      Stosunek rodziców do dziecka upośledzonego może być:
  1. Właściwy - mamy z nim doczynienia wtedy, gdy rodzice zdają sobie sprawę z upośledzenia i w związku z tym stawiają mu wymagania dostosowane do jego właściwości psychofizycznych, przyzwyczajają do pokonywania trudności, starają się uaktywnić je i w miarę możliwości usamodzielnić;
  2. Za łagodny - gdy rodzice upośledzenie uważają za wielką krzywdę, którą im wyrządził los. Chcąc tę krzywdę dziecku w jakiś sposób wynagrodzić, otaczają je zbyt troskliwą opieką i czułością, nie stawiają mu żadnych wymagań.
  3. Za surowy - wtedy, gdy rodzice nie chcą uznać, że dziecko jest upośledzone, traktują je na równi z dzieckiem normalnym, stawiają mu wymagania ponad jego możliwości, udzielają kar i nagan za nie wykonanie powierzonych zadań;
  4. Obojętny - jest wtedy, gdy rodzice są przekonani o upośledzeniu dziecka i dlatego nie interesują się nim, ich zdaniem nie warto robić żadnych zabiegów wokół jego sprawy, ponieważ wydaje im się, że tak czy inaczej nie osiągnie się żadnych pozytywnych rezultatów w jego rozwoju.
     Wielu rodziców uważa, że jeśli zaspokoi potrzeby dziecka takie jak ubiór i pożywienie to wypełniło obowiązek rodzicielski. Zapominają oni jednak, że nie tylko te potrzeby należy zaspokoić ale również dostarczyć im doznań psychicznych, co jest ważne dla prawidłowego rozwoju osobowości. Prawidłowe postawy rodziców warunkują kształtowanie zrównoważonej osobowości dziecka. Nieprawidłowe postawy rodziców są czynnikiem wpływającym niekorzystnie na kształtowanie zrównoważonej osobowości. Powodują różnego rodzaju zaburzenia w zachowaniu, wpływają na powstanie różnych stresów, na dezorganizację osobowości, zahamowania w rozwoju psychicznym, a często fizycznym dziecka, jak również do powstania ciężkich chorób psychicznych, jak schizofrenia oraz tak poważnych zaburzeń społecznego przystosowania, jak przestępczość.
Natomiast aby dziecko upośledzone umysłowo rozwijało się prawidłowo musi być spełnione kilka warunków takich jak :
  • prawidłowa postawa rodziców wobec dziecka,
  • prawidłowy klimat rodziny,
  • zaspokojenie podstawowych potrzeb i nie tylko,
  • kontakt z rówieśnikami,
  • kontakt rodziców ze szkołą.
     Na rozwój dziecka upośledzonego umysłowo wpływa również praca całego zespołu ludzi do, którego należą: pedagog szkolny, nauczyciele wychowawcy oraz pracownicy poradni psychologiczno- pedagogicznej. Ludzie ci poprzez dobrą współpracę ze środowiskiem rodzinnym mogą tak poprowadzić rozwój danego dziecka aby jak najlepiej przygotować go do samodzielnego życia. Jest to bardzo trudna kwestia, ponieważ nie wszyscy rodzice chcą pomóc tym osobom, a przede wszystkim pomóc swoim dzieciom, które są w największym stopniu od nich uzależnione. Aby jednak szkoła i dom mogły się wzajemnie uzupełniać, konieczny jest stały kontakt rodziców ze szkołą, często rozmowy z nauczycielami, wspólne omawianie i planowanie zajęć dziecka poza szkołą. Bardzo pożądane, aby matki lub ojcowie uczestniczyli od czasu do czasu w zajęciach szkolnych, obserwując pracę i zachowanie się własnego dziecka i innych dzieci, poznając pracę nauczyciela.
      W ten oto sposób szkoła i dom rodzinny współpracując ze sobą przygotowują dziecko upośledzone do zajęcia miejsca w społeczeństwie dorosłych. Dodajmy do tego, że przygotowanie dziecka upośledzonego do życia jest bardzo trudnym procesem, który ma główne podłoże w środowisku rodzinnym.

Inez Rozpędowska

Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:

X


Zarejestruj się lub zaloguj,
aby mieć pełny dostęp
do serwisu edukacyjnego.




www.szkolnictwo.pl

e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl
- największy w Polsce katalog szkół
- ponad 1 mln użytkowników miesięcznie




Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").

Zaloguj się aby mieć dostęp do platformy edukacyjnej




Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie