Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Czynniki determinujące efektywność pracy domowej uczniów szkół specjalnych

Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 14952 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie



Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.



 

 
1. Pojęcie pracy domowej

      Praca domowa ucznia jest formą obowiązkowych, wykonywanych zwykle w domu, zajęć szkolnych, których celem jest zarówno rozszerzenie, pogłębienie i utrwalenie wiedzy, jak i wdrożenie uczniów do samodzielności w posługiwaniu się wiedzą, w zbieraniu informacji, w dokonywaniu obserwacji, rozwiązywaniu zagadnień oraz pisemnym ich opracowywaniu. Równocześnie pracę domową traktuje się jako integralną część, prowadzonego przez szkołę, procesu nauczania- uczenia się. W związku z tym Cz. Kupisiewicz zwraca uwagę na to, że praca domowa musi spełniać określone funkcje dydaktyczne, ściśle związane z funkcjami realizowanymi przez poszczególne lekcje.
      Podobnie definiuje pracę domową ucznia A. Łukawska, która pisze, że nauka domowa stanowi jedną z form organizacji pracy ucznia. Jej specyfika wynika z tego, że uczeń pracuje samodzielnie, ale faktycznie uzależniony jest od jakości lekcji.
      R. Więckowski podkreśla zaś, że praca domowa, jako forma zajęć pozaszkolnych, nie jest dodatkiem do nauki szkolnej, ale jej integralnym elementem. Zwraca również uwagę na to, że musi być zachowana właściwa proporcja między nauką szkolną a domową.
      Jest to szczególnie ważne w przypadku dzieci upośledzonych umysłowo, gdyż poziom ich samokontroli nie pozwala na świadome kierowanie procesem nauki domowej.
      Praca domowa stanowi zatem integralną część procesu dydaktyczno-wychowawczego. Dopiero w połączeniu z pracą domową lekcja szkolna tworzy pełną jednostkę procesu nauczania.
      Praca domowa to również element intensyfikujący proces uczenia się uczniów szkół specjalnych. W związku z tym konieczna jest nie tylko odpowiednia organizacja nauki domowej ucznia, kontrola i ocena, ale również właściwe jej planowanie. Analizując wzorcowe konspekty zajęć zauważyć możemy, iż metodycy planują w nich zarówno czas na sprawdzenie jak i na zadanie pracy domowej.
      W pedagogice polskiej obok terminu praca domowa funkcjonują takie określenia jak: nauka domowa, zadania domowe czy też zaproponowany przez J. Kujawińskiego termin praca międzylekcyjna ucznia. Wszystkie określenia dotyczą tego samego zagadnienia - uczenia się dziecka w domu. Uczeniem tym kieruje nauczyciel poprzez zadawanie zadań i kontrolowanie ich wykonania połączonego z ocenianiem osiągniętych wyników.
      Pomimo, że niektórzy pedagodzy uważają że praca domowa ma charakter drugorzędny w stosunku do lekcji , to są jednak zgodni co do tego, że jest ona niezbędnym elementem procesu nauczania-uczenia się. Pamiętać jednak należy, by zwłaszcza w przypadku uczniów szkół specjalnych, praca zadawana do samodzielnego wykonania po lekcjach, była dostosowana do możliwości uczniów, by rozwijała ich samodzielność i zaradność, oraz by wykonanie jej nie zabierało uczniom zbyt dużo czasu.

2. Znaczenie pracy domowej ucznia szkoły specjalnej
      Praca domowa odgrywa bardziej znaczącą rolę w rozwoju dziecka upośledzonego umysłowo niż nam się na pozór wydaje.
      Każde dziecko rozwija się w miarę pokonywania trudności i rozwiązywania zadań napotykanych w życiu. Taka jest istota rozwoju i na tej drodze również dziecko upośledzone umysłowo zdobywa wiadomości i umiejętności niezbędne w życiu . Nauczyciel zatem powinien dążyć do stworzenia warunków absorbujących uwagę dzieci i zmuszających je do rozwiązywania stawianych przed nimi zagadnień. Dziecko upośledzone umysłowo wykonując zlecone mu do domu zadania, rozwija się nawet wówczas gdy nie umie sprawnie czytać, pisać i liczyć. Poznaje bowiem wiele nowych zjawisk, stosunki zachodzące między nimi oraz uczy się sposobów postępowania.
      Już od pierwszych dni pobytu dziecka w szkole nauczyciel, zadając pracę domową stawia go przed koniecznością wywiązania się z określonych zadań. Musi jednak pamiętać o tym, by nie przekraczały one możliwości dziecka. W przeciwnym przypadku praca domowa szkodzi rozwojowi dziecka zamiast mu sprzyjać. Konieczna jest zatem właściwa organizacja pracy w szkole i w domu.
      Uczniom szkół specjalnych zadaje się takie same rodzaje prac domowych jak uczniom w normie intelektualnej. Mają one znaczenie zarówno dydaktyczne, rewalidacyjne jak i wychowawcze.
      Do dydaktycznych funkcji pracy domowej należy utrwalenie materiału nauczania przerobionego na lekcji. Nauczyciel przed zadaniem pracy domowej powinien jednak sprawdzić, czy wszyscy uczniowie opanowali materiał w sposób pozwalający samodzielnie wykonać zadanie domowe. W tym przypadku można zadawać tylko to, co uczniowie już umieją.
      Kolejna funkcja pracy domowej polega na przygotowaniu uczniów do samodzielnego opanowywania nowych wiadomości, wykorzystywanych później na lekcji. Tego typu zadań nie można jednak wprowadzać uczniom szkół specjalnych zbyt dużo.
      W przypadku uczniów upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim powinno wykorzystywać się pracę domową jako zebranie. różnego rodzaju środków dydaktycznych oraz ćwiczenie różnego rodzaju umiejętności w celu przekształcenia ich w nawyk. Należy jednak pamiętać o tym by zadawać tylko to, co uczniowie umieją wykonać w prawidłowy sposób. W przeciwnym wypadku mogą utrwalać niewłaściwe sposoby pracy.
      Praca domowa rozwija również samodzielność myślenia. W szkole specjalnej cel ten realizujemy przez wykonywanie zadań dostosowanych do indywidualnych możliwości każdego ucznia.
      Obok funkcji dydaktycznych praca domowa w szkole specjalnej musi spełniać określone funkcje rewalidacyjne. Polegają one na ćwiczeniu zaburzonych lub odchylonych od normy procesów fizycznych bądź psychicznych takich jak: ćwiczenia koordynacji wzrokowo-ruchowej, koncentracji uwagi, ćwiczenia poprawy postawy ciała itp.
      Praca domowa ucznia upośledzonego umysłowo daje również możliwość utrwalenia umiejętności potrzebnych w procesach poznawczych . Zajęcia te w połączeniu z pracą domową powinny być dozowane po kilka lub kilkanaście minut dziennie. Realizując funkcje dydaktyczne i rewalidacyjne praca domowa jednocześnie wspiera wychowanie dziecka.
      J. Zborowski podkreśla fakt, że praca domowa umożliwia uczniom praktyczne zastosowanie nabytych na lekcji wiadomości, wdraża do stosowania racjonalnych i ekonomicznych metod zdobywania wiedzy oraz umożliwia rozwój indywidualnych uzdolnień i zainteresowań. Wśród wychowawczych funkcji pracy domowej wymienia on również to, że sprzyja ona rozwojowi takich cech jak wytrwałość, wiara we własne siły, odwaga, pilność, obowiązkowość, systematyczność i dokładność. Równocześnie stwarza możliwość rozwoju inicjatywy i pomysłowości, wzbogaca życie emocjonalne dziecka, rozwija jego samokontrolę i dyscyplinę.
      Bardzo istotne jest również to, że odpowiednio zorganizowana praca domowa pomaga wdrożyć uczniów do systematycznego i starannego wykonywania stawianych przed dzieckiem zadań. Przyczynia się również do zwiększania aktywności uczniów na lekcjach oraz ułatwia zlikwidowanie złych ocen z poszczególnych przedmiotów nauczania. Wszystko to świadczy o tym, że praca domowa w sposób bezpośredni podnosi i poprawia efektywność nauczania w szkole specjalnej.
      J. Półturzycki uważa, że obok tych wszystkich funkcji, praca. domowa może być wykorzystywana przez nauczycieli w trakcie wdrażania uczniów do samokształcenia. W tym ujęciu ma ona spełniać różne zadania. Pierwszym jest powtarzanie i utrwalanie przez uczniów metod i umiejętności, które były wprowadzane w szkole. Istnieje bowiem możliwość, że omówione na lekcji zagadnienia, nie będą przyswojone w wystarczającym stopniu. Drugim zadaniem pracy domowej jest samodzielne opracowywanie wskazanych przez nauczyciela zagadnień. Muszą być one wcześniej przygotowane w szkole przez odpowiednią instrukcję, wyjaśnienie i sformułowanie. Odmianą tego rodzaju zadań jest też samodzielne wykonywani ćwiczeń, które umożliwiają opanowanie metody lub techniki pracy umysłowej. Należą do nich: umiejętność sporządzania notatek, streszczeń itp.
      Kolejna funkcja pracy domowej wynika z tego, że zadania domowe wykonywane przez uczniów upośledzonych umysłowo pogłębiają procesy kompensacji, korygowania i usprawniania. Odpowiednio dobrana tematyka prac domowych skłania uczniów do prowadzenia samodzielnych poszukiwań powiązań korelacyjnych między poszczególnymi wiadomościami. Ma to duże znaczenie gdyż ograniczenia funkcji intelektualnych utrudniają bądź też uniemożliwiają samodzielne scalanie wiedzy przyswojonej w ramach różnych przedmiotów.
      Praca domowa jest ważna dla rozwoju dziecka upośledzonego umysłowo nawet wtedy, gdy jej zadania są łatwe i proste do wykonania. Absorbują one bowiem uwagę dzieci. Uczeń musi pamiętać o ich wykonaniu, pytać rodziców o różne szczegóły, szukać wiadomości w różnych źródłach. W ten sposób dziecko nie tylko poznaje dużo nowych zjawisk, uczy się postępowania w normalnych warunkach, rozwija się umysłowo, lecz również uczy się sumienności i obowiązkowości w wykonywaniu zadań. Kształtuje się wtedy również właściwy stosunek do pracy. K. Kirejczyk uważa, że te cele spełnia praca domowa nawet wówczas gdy nauczyciel mówi uczniom: "przynieście po jednym pudełku od zapałek, po kawałku sznurka i drutu, po jednym ziemniaku i buraku, nazbierajcie kasztanów lub żołędzi, dowiedzcie się gdzie rodzice kupują owoce".
      Ważne jest by prace były dostosowane zarówno do możliwości dzieci jak i do warunków w których one żyją. Nie mogą zniechęcać ani prowadzić do prób nieuczciwego postępowania (np. kradzież owoców potrzebnych na lekcje). Wprowadzając atrakcyjne i właściwie dobrane prace domowe nauczyciel przyspiesza rozwój i wychowanie dzieci. Przyczynia się również do wytworzenia emocjonalnej więzi ucznia ze szkołą a w związku z tym lepiej przygotowuje do nauki szkolnej.
      Wydobycie tych wszystkich wartości pracy domowej zależy w dużej mierze od tego, czy nauczyciele i rodzice rozumieją znaczenie samodzielnej pracy uczniów. Dowodem zrozumienia będzie stworzenie dziecku nie tylko odpowiednich warunków do pracy, otoczenie go troskliwą opieką w czasie odrabiania zadań, lecz także okazywanie uznania i szacunku dla jego pracy. Dziecko, które wkłada w pracę wiele wysiłku, oczekuje tego uznania, pragnie, aby wykonaną przez niego pracę nauczyciel dokładnie sprawdził i ocenił.

3 Planowanie pracy domowej ucznia szkoły specjalnej
      Omawiając problematykę prac domowych nie można pominąć sprawy planowania zadań domowych, która łączy się z planowaniem całokształtu pracy dydaktycznej w szkole. Sporządzając na początku roku szkolnego roczny ramowy plan pracy dydaktycznej dla danego przedmiotu, nauczyciel powinien obliczyć, ile godzin pracy domowej uczeń będzie potrzebował na to, aby poszczególne partie materiału opanować i przyswoić. Powinien też równomiernie rozłożyć pracę domową ucznia na poszczególne okresy roku szkolnego. Trzeba się tu również liczyć z rytmem pracy ucznia oraz występującym zjawiskiem zmęczenia, różnym w poszczególnych miesiącach.
      Planowanie prac domowych stwarza więcej trudności w klasach wyższych niż w klasach niższych. Wynika to z tego, że w klasach wyższych uczy kilku nauczycieli. Konieczne jest wtedy skoordynowanie pracy nauczycieli w zakresie zadawania prac domowych. Możliwe jest to dzięki:

  1. Zespołowemu planowaniu prac domowych przez nauczycieli.
  2. Umiejętnemu ułożeniu tygodniowego planu pracy.
  3. Systematycznemu prowadzeniu ewidencji prac domowych ucznia.
      Zaburzenia samokontroli i samodyscypliny, słabsza pamięć oraz brak zdolności racjonalnego organizowania i wykorzystywania czasu jest powodem niskiej efektywności pracy domowej uczniów upośledzonych umysłowo. Stawia to przed nauczycielem konieczność dokładnego zaplanowania pracy domowej oraz wykorzystania wszystkich możliwych form i metod pracy, które mogłyby się okazać dla dziecka pomocą i ułatwieniem w rozwiązywaniu zadań domowych.
      Planując pracę domową nauczyciel powinien ją indywidualizować uwzględniając psychofizyczne możliwości poszczególnych uczniów oraz ich warunki domowe. Trzeba pamiętać, by nie obciążać dzieci pracą gdy są przewidziane w telewizji ciekawe programy lub filmy oraz gdy w szkole są organizowane konkursy, zawody czy zabawy.
      Nie jest również wskazane zadawanie prac domowych na niedziele i święta, gdyż konieczność rezygnowania z wolnego czasu wywołuje u dzieci negatywny stosunek do szkoły, którą dzieci zaczynają traktować jako instytucję nieprzyjemną. Należy również uwzględniać plan lekcji i wynikające z niego obciążenia, związane z przygotowaniem się uczniów do innych zajęć.
      Inny czynnik, który należy brać pod uwagę planując pracę domową to pora roku oraz pogoda, która może negatywnie wpływać na możliwości poznawcze dzieci.
      Przy planowaniu rodzaju i zakresu prac domowych ważna jest świadomość celów, którym mają one służyć. W szkole specjalnej chodzi przede wszystkim o utrwalenie przyswojonego materiału nauczania, wyrobienie korzystnych umiejętności i nawyków oraz stwarzanie sytuacji sprzyjających stosowaniu poznanych pojęć i praw w praktyce.

4. Sposób zadawania pracy domowej a jej efektywność w przypadku uczniów szkół specjalnych
      Ze względu na specyficzne właściwości procesu uczenia się dzieci upośledzonych umysłowo, nauczyciel musi pamiętać, że nie tylko moment przekazywania nowych wiadomości i umiejętności jest ważny. Równie istotny jest sposób zadania i wyjaśnienia pracy domowej oraz to, by utrwalanie przyswajanego materiału było atrakcyjne i dostosowane do możliwości dziecka.
      Zwraca na to uwagę H. Borzyszkowska, która przytacza przykład lekcji geografii w klasie szóstej szkoły specjalnej. Hospitowana lekcja była bardzo dobrze przygotowana zarówno pod względem metodycznym jak i merytorycznym. Praca domowa jednak była zadawana na przerwie. Pomimo, że zadanie domowe było wyjaśnione w sposób wnikliwy i dokładny, to niewielu uczniów wiedziało co ma zrobić. Okazało się, że na 17 uczniów, 13 wiedziało, że nauczyciel coś zadał, z tego 9 uczniów wiedziało również co zadał. Tylko 5 uczniów wiedziało jak zadanie ma być wykonane. Świadczy to o tym, że błędy i braki zadawania pracy domowej wpływają na obniżenie wyników nauczania w szkole. Nauczyciel szkoły specjalnej musi zatem pamiętać o cechach, którymi charakteryzuje się dobre zadawanie.
      Przede wszystkim więc zadawanie pracy domowej powinno przebiegać w sposób celowy i dokładny. Przygotowując lekcję nauczyciel powinien przemyśleć rodzaj pracy domowej, gdyż tylko świadomość potrzeby i celu zadanej pracy mobilizuje uczniów do starannego i dokładnego jej wykonania. Jednocześnie powiązanie zadania z opracowanym na lekcji materiałem oraz zrozumienie płynących z tej pracy korzyści dodaje uczniom bodźca do nauki.
      Równie ważne jest, by uczniowie wiedzieli, co i jak mają wykonać. Temat pracy musi być wyraźnie i jednoznacznie określony pod względem rzeczowym oraz jasno i poprawnie sformułowany pod względem językowym. Praca domowa powinna być przedłużeniem pracy szkolnej. Tematy oraz rodzaje zadań i ćwiczeń domowych nie mogą się jednak ograniczać do wiernego odtwarzania zagadnień opracowywanych w czasie lekcji. Muszą one stawiać uczniom nowe problemy lub żądać ujmowania poznawanych zagadnień z innego punktu widzenia.
      Z tego względu bardzo ważne jest, by zadawanie pracy domowej było dokładnie zaplanowaną częścią lekcji. Nauczyciel musi ustalić sposób i czas potrzebny do zadania i wyjaśnienia uczniom pracy domowej. Pospieszne zadawanie utwierdza uczniów w przekonaniu, że nauczyciel lekceważy ich pracę domową. Skutkiem tego jest niestaranne i niesumienne wykonywanie prac domowych.
      Dobrze zaplanowana praca domowa wdraża uczniów do samodzielności. Możliwe jest to wtedy, gdy zadawanie pracy domowej uwzględnia zasadę dostosowania wymagań do sił i możliwości ucznia. Praca domowa musi być łatwiejsza od pracy szkolnej, gdyż uczeń w domu pracuje samodzielnie. W sytuacji, gdy napotyka zbyt duże trudności wykonuje zadanie błędnie bądź też rezygnuje z jego wykonania.
      Ważne jest, by treść pracy domowej była powiązana, w sposób zrozumiały dla uczniów, z treścią lekcji. W tym celu, w planie każdej lekcji, przewiduje się odpowiedni czas na zadanie pracy domowej. Najczęściej jest to końcowy fragment lekcji, gdyż dokładne przerobienie, powtórzenie i uporządkowanie nowego materiału umożliwia uczniowi zrozumienie treści pracy domowej.
      T. Małkowska podkreśla, że uczeń upośledzony umysłowo musi zanotować polecenie pracy domowej. Dlatego zadawanie pracy domowej powinno nastąpić w takim momencie lekcji, by nauczyciel zdążył nie tylko podać jej treść, ale również by mógł ją wytłumaczyć, a uczniowie zdążyli ją zanotować .
      Nie jest jednak możliwe ostateczne ustalenie, ile czasu należy przeznaczyć na zadawanie pracy domowej. Na ogół wystarczy 5-8 minut, chociaż może ono trwać krócej bądź też zajmować całą lekcję. Zależy to od rodzaju pracy domowej oraz od poziomu intelektualnego dzieci.
      Pod względem rzeczowym zadawanie pracy domowej zależyod rodzaju lekcji. Mimo, że przebieg zadawania bywa różnorodny, to można ustalić jego zasadnicze etapy:
  1. Wyjaśnienie tematu i celu pracy domowej oraz ustalenie związku z opracowywanym na lekcji materiałem.
  2. Podanie instrukcji wykonawczej.
  3. Wyznaczenie uczniom pracy.
  4. Odpowiedzi na pytania uczniów i dodatkowe wyjaśnienia.
     Szczególnie ważny jest etap pierwszy. Umożliwia nauczycielowi zorientowanie się, czy uczniowie przyswoili materiał potrzebny im do wykonania pracy domowej. Temat pracy należy dokładnie sformułować i zapisać na tablicy, a następnie dokładnie go omówić.
      Kolejny etap polega na udzielaniu wskazówek rzeczowych i metodycznych dotyczących wykonania pracy domowej. Jeśli celem pracy jest utrwalenie lub sprawdzenie wiadomości, to w instrukcji wykonawczej wystarczy wskazać materiały z których uczniowie mają korzystać. Gdy celem pracy jest samodzielne opracowanie materiału, to instrukcja musi być bardziej dokładna.
      Trzeci etap jest istotny w sytuacji, gdy nauczyciel zadaje uczniom kilka tematów do opracowania, bądź też dzieli jedno zagadnienie na podtematy.
      W szkole specjalnej ważne jest, by uczniowie mogli zadawać pytania dotyczące pracy domowej. Najskuteczniejszym sposobem na przygotowania uczniów do samodzielnej pracy jest wykonanie ćwiczeń próbnych pod kierunkiem nauczyciela. Im dokładniejsze i pełniejsze jest objaśnienie tematu i instrukcja wykonawcza, tym mniej pytań stawiają uczniowie.
      W przygotowaniu do prawidłowego wykonania zadawanych prac zasadniczą rolę odgrywają metody zadawania. Wyróżniamy trzy rodzaje metod zadawania pracy domowej:
  1. Zadawanie mechaniczne
  2. Zadawanie z objaśnieniem
  3. Zadawanie z wprowadzeniem
Ad. 1
      Zadawanie mechaniczne jest źródłem bezmyślnej pracy ucznia. Sprzeciwia się więc zasadzie świadomego i aktywnego udziału ucznia w procesie nauczania. Występuje ono bardzo często w klasach wyższych, gdy nauczyciele ograniczają się tylko do wskazania tematu oraz partii materiału z podręcznika, którą należy opanować. Tego rodzaju zadawanie odbywa się zwykle w pośpiechu, w ostatnich sekundach lekcji lub też na przerwie.
Ad. 2
      Korzystniej przedstawia się metoda zadawania z objaśnieniem. Polega ona na usytuowaniu tematu oraz udzieleniu uczniom-niezbędnych wskazówek wykonawczych. Już sam fakt, że nauczyciel przeznacza na omówienie pracy domowej osobne ogniwo lekcji, pozwala na udzielenie wystarczających objaśnień. Usytuowanie tematu, określenie celu zadania, omówienie metody pracy i wskazanie dostępnych źródeł umożliwia i ułatwia poprawne odrobienie lekcji.
Ad. 3
      Najskuteczniejszą metodą zadawania jest zadawanie z wprowadzeniem w wykonanie pracy. W tym wypadku nauczyciel już w toku lekcji wdraża uczniów do metody rozwiązania tego typu zadania, które będzie tematem pracy domowej.
      Duże znaczenie przy zadawaniu pracy domowej mają sposoby utrwalania tematów oraz instrukcji wykonawczych. Ustny sposób zadawania prac jest powodem zapominania zarówno tematu jak i instrukcji wykonawczej. Sytuacja taka nie może mieć miejsca zwłaszcza w szkole specjalnej, której uczniowie mają często zaburzoną pamięć. W. Okoń uważa, że nad sprawami zadawania prac domowych powinien czuwać wychowawca klasy. Dba on zwłaszcza o to, by uczniowie nie byli przeciążeni pracami domowymi, a obciążenie nimi w poszczególnych dniach tygodnia było równomierne.

5. Organizacja pracy domowej ucznia szkoły specjalnej
      Prawidłowe wprowadzenie ucznia w temat i cel pracy nie wyczerpuje spraw związanych z wykonaniem pracy domowej. Równie ważna jest bowiem jej organizacja.
      Duże znaczenie dla racjonalnej i produktywnej nauki ucznia mają warunki zewnętrzne, przede wszystkim zaś miejsce pracy. Każdemu dziecku należy zapewnić stałe miejsce do pracy. W sytuacji, gdy dziecko nie może mieć własnego pokoju, należy mu zorganizować w domu kącik, w którym mógłby pracować, przechowywać swoje książki, zeszyty i przybory szkolne. Sprawą istotną jest wysokość stołu i krzesła. Powinna ona być dostosowana do wzrostu ucznia, gdyż w przeciwnym wypadku istnieje ryzyko powstawania wad postawy oraz wad wzroku.
      Kolejnym wskazaniem higieny organizacji pracy domowej jest właściwe oświetlenie pokoju, w którym uczeń pracuje. Pokój ten powinien być jasny a światło powinno padać z lewej strony pracującego. Konieczne jest uświadomienie rodzicom i dziecku, że słabe lub jaskrawe światło powoduje szybkie męczenie się wzroku oraz szybkie zmęczenie umysłowe.
      Dla zdrowia dziecka i wydajności pracy domowej potrzebne jest czyste powietrze. Dostęp świeżego powietrza oraz dotlenienie mózgu podczas nauki domowej jest konieczne. Należy przyzwyczaić dzieci, by przed rozpoczęciem pracy przewietrzały pokój a przy ciepłej pogodzie pracowały przy otwartych oknach. Samodzielna praca ucznia wymaga dużego wysiłku umysłowego, napięcia woli i skupienia uwagi.
      Nawet najlepiej zorganizowany kącik pracy nie przyczyni się do podniesienia efektywności pracy domowej ucznia, jeśli otoczenie domowe nie zapewni mu niezbędnej do nauki ciszy. Jest to istotne zwłaszcza w przypadku dzieci upośledzonych umysłowo, u których słaba koncentracja uwagi oraz słaba pamięć są dużym utrudnieniem w pracy nawet w idealnych warunkach.
      W każdym mieszkaniu można stworzyć dziecku dobre warunki do pracy, jeśli tylko rodzice wykazują zrozumienie dla potrzeb związanych z nauką dziecka. Stałe miejsce pracy i spokój oszczędzą dziecku czasu i energii na przystosowanie zewnętrznych warunków oraz przyczynią się do wytworzenia odpowiedniej atmosfery do pracy.
      Po wykonaniu takich czynności jak przewietrzenie pokoju, przygotowanie stołu i niezbędnych podręczników, dziecko powinno przejrzeć tygodniowy rozkład zajęć oraz ustalić bielący plan pracy.
      W. Polak, uważa, że ze względów higienicznych, psychologicznych oraz ze uwzględniając wydajność pracy, należy rozpoczynać ją od przedmiotów najtrudniejszych, wymagających największego wysiłku umysłowego. Gdy dzieci są wypoczęte, łatwiej mogą sprostać trudnym zadaniom. Wskazane jest również przeplatanie zadań trudniejszych z łatwiejszymi, ustnych z pisemnymi. Wpłynie to na urozmaicenie pracy domowej oraz zapobiegnie zmęczeniu. Na koniec pracy dziecko powinno zostawić zadania najłatwiejsze oraz najbardziej lubiane.
      W. Okoń omawiając to zagadnienie, podkreśla konieczność organizowania krótkich przerw podczas pracy.
      Doniosły wpływ na wyniki pracy domowej wywiera dzienny rozkład zajęć domowych ucznia. Bardzo często przyczyną nieodrobionych lub źle wykonanych zadań jest nieprawidłowo zaplanowany dzień oraz niewłaściwe wykorzystanie czasu.
      Uczniowie pracujący zgodnie z planem osiągają znacznie lepsze wyniki w nauce. Niestety większość uczniów pracuje bezplanowo. Efektem jest złe wykorzystanie czasu oraz niewykonanie zadań domowych. Dlatego też nauczyciel powinien przekonać rodziców dziecka o potrzebie ułożenia odpowiedniego planu dnia, w którym należy uwzględnić wykonywanie zadanej pracy domowej. Biorąc pod uwagę zmęczenie dzieci po powrocie ze szkoły, należy skłonić je do dłuższego wypoczynku. Ważne jest również, by dzieci nie przystępowały do pracy od razu po obiedzie. Od czasu przyjścia ze szkoły i spożycia obiadu powinno upłynąć około dwóch godzin, zanim dziecko przystąpi do odrabiania pracy domowej.
      Uczniowie, którzy chodzą do szkoły w godzinach popołudniowych, nie powinni wykonywać pracy domowej wieczorem. Pracują wtedy z dużym wysiłkiem oraz popełniają wiele błędów. Dlatego też lepiej jest jeśli przygotowują się do zajęć rano a kończą wykonywanie pracy domowej na dwie lub trzy godziny przed rozpoczęciem nauki szkolnej.
      Równocześnie pedagodzy specjalni podkreślają że uczniom upośledzonym umysłowo należy zadawać stosunkowo mało i tylko to, co uczeń może wykonać samodzielnie. Nie powinni oni odrabiać lekcji dłużej niż 45 minut. Należy również zadbać o to, aby zadania domowe angażowały jak największą liczbę receptorów, oraz żeby uczeń łączył pracę umysłową z pracą fizyczną.
      J. Zborowski podkreśla, że wskazane jest, aby dzieci odrabiały pracę domową w dniu jej zadania. Uczeń lepiej wtedy pamięta zarówno materiał opracowywany na lekcji jak i instrukcję wykonawczą. Szczególnie ważne jest to w przypadku dzieci upośledzonych umysłowo, u których często występują zaburzenia pamięci.
      Właściwa organizacja pracy domowej to problem, który jest poruszany obok problemu przeciążania uczniów upośledzonych umysłowo pracami domowymi. T. Małkowska uważa, że rozwój atrakcyjnych form spędzania czasu wolnego (np. kino, telewizja, gry komputerowe itp.) powoduje, że wykonywanie nadmiernej ilości prac domowych odbywa się kosztem czasu przeznaczonego na odpoczynek. Może się to odbić negatywnie na stanie zdrowia dzieci upośledzonych umysłowo. Dlatego też obok tendencji ograniczania ilości zadawanych prac domowych pojawiła się troska o lepszą organizację pracy domowej dzieci upośledzonych umysłowo, którym brak krytycyzmu utrudnia gospodarowanie wolnym czasem.

6. Kontrola i ocena prac domowych uczniów szkół specjalnych
      Zagadnienie kontroli i oceny wyników nauczania uczniów szkół specjalnych było sprawą kontrowersyjną. Niektórzy pedagodzy specjalni wychodzili z założenia, że zła ocena może wywołać stany frustracyjne a uczeń, który otrzymuje ją ze względu na zaburzenia czy odchylenia od normy, może się załamać. Dlatego też oceniając pracę ucznia upośledzonego umysłowo musimy brać pod uwagę jego realne możliwości. Sprawdzanie osiągnięć jest jednak konieczne ze względu na dalszy proces nauczania-uczenia się.
      Nauczyciel nie powinien wprowadzać nowych treści, jeżeli poprzednie nie zostały przez uczniów opanowane. Wprowadzając nowe wiadomości powinien je wiązać z już poznanymi. Nie będzie mógł tego robić, jeżeli nie będzie kontrolował osiągnięć uczniów na bieżąco. W kształceniu specjalnym kontrolę i ocenę należy prowadzić podczas wszystkich etapów kształcenia. Nauczyciel powinien obserwować pracę ucznia i jeśli zachodzi taka potrzeba, przychodzić mu z pomocą. Uniknie się wtedy utrwalania błędów, a nauczyciel będzie dobrze zorientowany w tym, co umieją jego uczniowie. Będzie mógł również na bieżąco dostosować proces kształcenia nie tylko do poziomu klasy, ale też do realnych możliwości każdego ucznia.
      Celem kontroli pracy domowej jest również usprawnianie organizacji metod nauczania, zmierzających do podniesienia poziomu pracy szkoły specjalnej oraz wyrobienie w uczniach samokontroli, samooceny i samodoskonalenia.
      Trudności, jakie mają uczniowie upośledzeni umysłowo z przyswajaniem wiedzy oraz luki powstające w wiadomościach, wymagają utrwalania i uzupełniania wiedzy tak, aby uczeń mógł aktywnie uczestniczyć w kolejnych lekcjach.
      Kontrola i ocena pracy domowej powinny być traktowana przez nauczyciela i uczniów, jako działanie potrzebne i pożyteczne. Tylko wtedy mogą stać się składnikami nauczania intensyfikującymi ten proces.
      Kontrola i ocena pracy domowej ma duże znaczenie dydaktyczno-wychowawcze. Stałe sprawdzanie pracy domowej wdraża ucznia do starannego wykonywania zadań. Zaniedbanie kontroli lub. powierzchowne jej traktowanie, demoralizuje i przyzwyczaja do lekceważenia obowiązków szkolnych. Systematyczna kontrola i ocena wyrabiają w uczniu obowiązkowość i poprawiają jakość wykonanej pracy domowej. Uczeń, który wie, że jego praca domowa będzie sprawdzona i oceniona, stara się wykonać jak najlepiej.
      Racjonalna kontrola ma jeszcze inne znaczenie. Uczeń dowiaduje się w jakim stopniu sprostał wymaganiom nauczyciela, jakie ma jeszcze braki, jakie popełnia błędy i w jaki sposób może je usunąć.
      W. Okoń uważa, że im częstsza i dokładniejsza kontrola pracy domowej, tym systematyczniej i staranniej dzieci ją wykonują.
      Dokładne i systematyczne sprawdzanie pracy domowej ma również znaczenie dla samego nauczyciela. Wyniki kontroli pokazują mu, które partie materiału zostały opracowane dobrze, a które słabiej, co należy uzupełnić i na co zwrócić szczególną uwagę. Motywuje to nauczyciela do wnikliwej pracy dydaktycznej i wskazuje kierunek jej doskonalenia.
      Poprawne prowadzenie kontroli pracy domowej nie jest niestety rzeczą łatwą. Na indywidualne odpytywanie wszystkich uczniów z całości przerobionego materiału oraz na sprawdzenie wszystkich prac pisemnych, czyli na kontrolę zupełną, nie ma na lekcji czasu. Dlatego też szkoła specjalna wypracowała różne sposoby kontroli. Ze względu na okres, który ona obejmuje można wyróżnić kontrolę bieżącą, okresową lub roczną. Ze względu na sposób przeprowadzania kontroli wyróżnia się kontrolę ustną (która ma najczęściej charakter wyrywkowy), kontrolę pisemną(tzw. kartkówki),. kontrolę za pomocą testów dydaktycznych, kontrolę poprzez wykonanie różnych prac, w celu sprawdzenia praktycznych umiejętności uczniów.
      Potrzeba stosowania różnych kontroli osiągnięć uczniów w szkole specjalnej wynika z tych samych założeń, co w szkole masowej. Konieczne jest dokładne poznanie, co z zaplanowanych celów zostało faktycznie osiągnięte. Inaczej ujmując, jakie wiadomości i umiejętności posiadają uczniowie, a jakie mają braki w porównaniu z założeniami.
      Prawidłowa kontrola powinna:
  • być ekonomiczna tj. taka aby w krótkim czasie nauczyciel mógł. stwierdzić, jak przygotowała się do lekcji możliwie największa część uczniów
  • wykazywać nie tylko ilość, ale i jakość wyników pracy
  • informować uczniów o tym, co już umieją a czego jeszcze muszą się nauczyć
  • być urozmaicona tj. ujmować wiadomości w nowych związkach, w odmiennym układzie i zastosowaniu praktycznym, powinna więc stwierdzić stopień operatywności przyswojonych przez uczniów wiadomości
  • prowadzić do obiektywnej oceny
     Proces dydaktyczny w szkole specjalnej musi mieć przebieg kontrolowany, gdyż nauczyciel musi być na bieżąco zorientowany w stopniu przyswojenia przez uczniów wiadomości i umiejętności. Jest to szczególnie ważne w szkole specjalnej, gdyż braki powstające w opanowywanym przez uczniów materiale nauczania muszą być natychmiast uzupełniane. Wymaga to od nauczyciela nie tylko co. dziennego sprawdzania pracy domowej, ale również kontroli etapowej, obejmującej większe partie materiału.
      Sprawdzanie pracy domowej to ważny element utrwalania wiedzy uczniów. Ogniwo to stanowi równocześnie punkt wyjścia do omówienia nowej lekcji. W zależności od stopnia przyswojenia przez uczniów materiału, nauczyciel powinien modyfikować przekazywanie nowych wiadomości. Może to polegać na powtórzeniu i utrwaleniu wiadomości, dokładniejszym omówieniu zagadnień trudniejszych, zmniejszeniu ilości nowego materiału przeznaczonego na nową lekcję.
      Korzyści dydaktyczne można uzyskać tylko wtedy, gdy w cza. się sprawdzania pracy domowej panuje odpowiednia atmosfera. Nie rezygnując z obowiązku odrabiania pracy domowej, należy dążyć do wytworzenia w klasie takiej sytuacji, w której dominować będzie chęć wykazania się oraz uzyskania pochwały, a nie strach przed złym stopniem lub skarceniem. Stosowanie bodźców pozytywnych prowadzi do zaktywizowania uczniów, a jednocześnie zapobiega wytworzeniu się nastrojów frustracyjnych.
      Nie każda kontrola pracy domowej ma wpływ dodatni na wyniki nauczania. Szczególnie ujemny wpływ ma kontrola mechaniczna, której społecznego sensu uczeń nie rozumie. Dzieje się tak, gdy traktuje on ocenę jako sprawę osobistego sukcesu lub porażki. Wówczas bowiem kieruje wszystkie swoje wysiłki na zapewnienie sobie pozytywnej oceny w sposób legalny bądź też nielegalny. Troska o wszechstronny rozwój osobowości uczniów upośledzonych umysłowo wymaga całkowitego przezwyciężenia tych negatywnych zjawisk. W związku z tym kontrola i ocena pracy domowej nie może być oderwana od uświadomienia uczniom celów i zadań pracy do mowej. Nauczyciel powinien uświadamiać uczniom jak się mają uczyć, wyzwalać w nich samokontrolę, samodzielność i samodyscyplinę.
      Kontrola i ocena pracy domowej wyrabia w dziecku upośledzonym umysłowo pozytywne nastawienie do nauki szkolnej. Nauczyciel w szkole specjalnej musi uświadomić sobie, że uczeń, który za wykonanie swej pracy często otrzymuje ocenę niedostateczną łatwo może się zniechęcić. Zachęcić go do pokonania trudności może jedynie ocena pozytywna. W każdej pracy domowej dziecka upośledzonego umysłowo dostrzec należy jakiś fragment wykonany zupełnie poprawnie. Oceniając pracę domową ukazujmy najpierw to" co dziecko wykonało dobrze, a dopiero potem to, co wykonało źle.
      Nauczyciel w szkole specjalnej musi zdawać sobie sprawę z tego, że kiedy dziecko upośledzone umysłowo zapisuje coś w zeszycie, stanowi to pewien wysiłek z jego strony. Niezależnie od tego jak słabe są wyniki tej pracy, ważne jest, aby go zmobilizować do dalszego wysiłku. Dopóki uczeń próbuje coś wykonać, dopóty istnieje szansa, że nastąpi poprawa. W każdej pracy trzeba znaleźć coś godnego pochwały, by przekonać ucznia, że docenia się jego wysiłki. Pracę każdego ucznia należy porównywać z jego poprzednimi pracami, a nie z pracami kolegów.
      Ocena pracy ucznia upośledzonego umysłowo powinna przebiegać w sposób pozwalający mu się zorientować, co zrobił dobrze, a co źle. Uczeń powinien wiedzieć, co zrobił źle i czego powinien się nauczyć by daną pracę wykonać poprawnie. W ten sposób przyzwyczaja się do samokontroli i samooceny, które są potrzebne w dorosłym życiu.
      Dobre oceny są czynnikiem silnie motywującym uczenie się dziecka upośledzonego umysłowo. Badania wykazały, że dobra ocena zajmuje wysoką pozycję w hierarchii motywów dzieci upośledzonych umysłowo. Potrzeba uzyskiwania dobrych ocen wynika z tego, że uczniowie szkół specjalnych uczyli się wcześniej w szkołach masowych, gdzie byli oceniani negatywnie. Możliwość otrzymania pozytywnej oceny mobilizuje uczniów do wytężonej pracy. umysłowej.
      Motywacyjna funkcja oceny uświadamia nam konieczność oceniania prac domowych. Uczeń upośledzony umysłowo łatwiej może otrzymać ocenę dobrą z pracy domowej niż podczas opracowywania nowego tematu.
      Systematyczna kontrola wyników nauczania połączona z oceną sprawdzanych wiadomości oraz umiejętności jest ważnym czynnikiem aktywizującym uczniów w procesie dydaktycznym. Konieczne jest jednak by stosowany system ocen był jawny, konsekwentny i sprawiedliwy, zarówno w odczuciu nauczyciela jak i uczniów. Mając do czynienia z dziećmi o różnych możliwościach w zakresie uczenia' się, powinniśmy indywidualizować nie tylko wymagania, ale i oceny. Uwzględniajmy zarówno wyniki jak i wysiłek ucznia.
      Oprócz formalnej skali ocen możemy stosować oceny niesformalizowane takie jak plusy i minusy. Uczniowie muszą być jednak poinformowani o sposobie przeliczania ich na stopnie.
      Nie należy również zapominać, że w świadomości dzieci funkcjonuje ich własna skala ocen, zgodnie z którą przyjazne słowa nauczyciela, jego uśmiech mogą znaczyć więcej niż stopnie. Nauczyciel w szkole specjalnej powinien ten fakt wykorzystywać jak najczęściej.

7. Współpraca szkoły specjalnej z domem rodzinnym ucznia w zakresie organizacji pracy domowej.
      Braki i niedomagania środowiska rodzinnego zalicza się do społecznych przyczyn niepowodzeń szkolnych. Wpływ środowiska rodzinnego jest szczególnie istotny w odniesieniu do uczniów upośledzonych umysłowo. Rodzina jest czynnikiem determinującym powodzenie dziecka w nauce, a systematyczna praca i opieka ze strony rodziców przyczynia się do poprawy wyników nauczania.
      Z tego względu współpraca szkoły z rodzicami, w zakresie organizacji pracy domowej, jest ważnym czynnikiem podnoszącym efektywność pracy ucznia. Pozyskanie rodziców i uświadomienie im, jak ważna jest praca domowa w rozwoju dziecka, stanowi jedno z najważniejszych zadań nauczyciela. Zadanie to jest ułatwione w sytuacji, gdy rodzicom zależy na tym, aby dziecko ukończyło szkołę z jak najlepszym wynikiem. Niestety, znaczna część rodzin uczniów szkół specjalnych, to rodziny patologiczne, które nie zdają sobie sprawy z wagi tego problemu. Tym bardziej jednak wychowawca klasy powinien nawiązać współpracę z rodzicami dziecka w celu właściwego zorganizowania procesu nauki domowej ucznia.
      Wychowawca może realizować swoje obowiązki w zakresie realizacji współpracy z domem podczas zebrań z rodzicami, w czasie których powinien zapoznać rodziców z trudnościami i zaniedbaniami uczniów w nauce. Przytacza on wówczas konkretne przykłady, ustala z rodzicami przyczyny złych wyników w nauce oraz radzi i pomaga w ich przezwyciężaniu.
      Szkoła powinna uświadamiać rodzicom jak ważne w rozwoju dziecka jest zdobywanie wiedzy podczas wykonywania pracy domowej. Rodzice, którzy są świadomi wagi tego problemu mogą pomóc dziecku w odpowiednim jej zaplanowaniu i zorganizowaniu. Szanują oni naukę własnego dziecka i tak organizują plan jego zajęć aby w rozkładzie dnia znalazł się czas nie tylko na odrabianie lekcji, ale również na odpoczynek, przebywanie na świeżym powietrzu oraz zainteresowania dziecka.
      Tak uporządkowany rozkład dnia występuje niestety bardzo rzadko. Jeśli rodzice nie są przekonani o ważności rozkładu dnia, konieczności planowania pracy i wypoczynku, to wszystkie informacje i zalecenia udzielane uczniom przez nauczycieli pozostają w sferze teorii. Rola szkoły polega więc na zapoznaniu rodziców z podstawowymi zasadami higieny pracy domowej.
      Pracę z rodzicami należy rozpocząć od pierwszego roku pobytu dziecka w szkole. Zainteresowanie rodziców nauką dziecka jest w tym czasie największe, a z każdym kolejnym rokiem maleje. Niemniej ważny jest fakt, że do racjonalnej organizacji czasu łatwiej jest wdrożyć ucznia na początku jego nauki w szkole.
      Wychowawca klasy musi również uświadomić rodzicom, że dziecku należy pomagać tylko wówczas, gdy samo nie potrafi pokonać trudności związanych z wykonaniem pracy domowej. Rodzice powinni czuwać nad prawidłowym przebiegiem pracy dziecka, przede wszystkim zaś powinni pilnować, by dziecko odrabiało pracę domową o określonej porze. Dopiero wtedy, gdy uczeń czegoś nie rozumie bądź też nie może poradzić sobie z danym zagadnieniem, należy mu pomóc. Wychowawca musi wyjaśnić rodzicom, by polegało to na odpowiednim pokierowaniu myśleniem dziecka a nie wykonaniu za niego zadanych prac. Powinien również przekonać rodziców, że jeśli nie potrafią wytłumaczyć dziecku jakiegoś zagadnienia, to lepiej jeśli zwróci się ono o pomoc do nauczyciela niż nauczy się rozwiązywać zadanie źle.
      Rodzice powinni czuwać nad tym, aby dziecko starało się zrozumieć to, co zostało przez nauczyciela zadane oraz by potrafiło zdobyte wiadomości zastosować w praktyce.
      Niewątpliwie w organizacji pracy domowej ucznia największą rolę odgrywają rodzice. Uczeń jest bowiem członkiem rodziny i jego tryb życia jest podporządkowany przyjętemu w rodzinie stylowi. Współuczestnictwo dziecka upośledzonego umysłowo w codziennym życiu rodziny stanowi bogate źródło bodźców w rozwoju fizycznym, umysłowym i moralno-społecznym. Każda rodzina kształtuje osobowość dziecka niezależnie od tego, czy świadomie akceptuje spełniane przez siebie funkcje czy też nie. Jeśli rodzina świadomie przyjmuje na siebie obowiązki związane z nauką i wychowaniem dziecka wówczas organizuje sytuacje sprzyjające jego wychowaniu. Dlatego też, ważne jest by nauczyciel uświadomił rodzicom jak ważną rolę spełniają w procesie rozwoju dziecka.
      Rodziny patologiczne często nie tylko zaniedbują organizację nauki domowej dziecka, ale również poprzez złe przykłady szkodzą jego rozwojowi. W sytuacjach takich nauczyciel nie powinien wprawdzie rezygnować ze współpracy z rodzicami i z prób uświadomienia im, że wyniki w nauce to efekt końcowy pracy lekcyjnej i domowej. Konieczne jest jednak zorganizowanie nauki domowej w ramach zajęć pozalekcyjnych na świetlicy szkolnej. Według W. Dewitzowej "opieką świetlicy obejmuje szkoła uczniów, których dom nie może zapewnić jej w pełnym wymiarze godzin. Spełnia też funkcje wychowawcze wobec dzieci z rodzin niewydolnych wychowawczo. Wspomaga pracę szkoły w zakresie wyrównywania braków i opóźnień w rozwoju psychicznym i fizycznym wychowanków. Szkoła prowadząca świetlicę zapewnia uczniom odpowiednie warunki do pracy przy odrabianiu lekcji i przyswajaniu prawidłowych nawyków uczenia się." Jest to niezbędne dla dobrego funkcjonowania dziecka w szkole oraz dla późniejszego funkcjonowania w społeczeństwie.
      Myślę, że do współpracę szkoły specjalnej z rodzicami dziecka upośledzonego umysłowo należy organizować w oparciu o następujące założenia:
  • rodzina jest dobrem najwyższym i jest nie do zastąpienia
  • konieczne jest ciągłe dowartościowywanie podmiotowej roli rodziny (każdy jej członek jest równoważnym podmiotem)
  • powinniśmy żyć tymi wartościami, które przekazujemy
  • jesteśmy inicjatorami dialogu i formujemy do dialogu
  • uczymy się komunikacji w rodzinie i wzajemnej akceptacji
  • pomagamy w uświadamianiu i nazywaniu problemów
  • wychodzimy ze szkół do domów wychowanków
     Przestrzeganie tych założeń zapewni nauczycielowi dobrą współpracę z domem rodzinnym dziecka. Poważnym błędem popełnianym przez nauczycieli jest dzielenie obszaru życia dziecka na zły dom i dobrą szkołę. Obniża to skuteczność metod pracy z rodzicami i dziećmi .
      Osoby upośledzone umysłowo w stopniu lekkim rokują duże nadzieje na dobre funkcjonowanie w społeczeństwie. Odpowiednio zorganizowany proces nauczania dzieci oraz dobrze przeprowadzona rewalidacja stwarzają szansę przygotowania ich do samodzielnego życia oraz aktywnego współuczestniczenia w życiu społeczeństwa. Fakt ten stawia przed nauczycielami konieczność zwiększania efektywności nauczania. Możliwości takie daje między innymi praca domowa ucznia, która umożliwia nauczycielowi na oddziaływanie zarówno w sferze dydaktycznej, wychowawczej jak i rewalidacyjnej. Z jednej więc strony daje możliwość osiągnięcia rozległych celów, z drugiej jednak może przyczynić się do powstania poważnych zaniedbań w rozwoju uczniów upośledzonych umysłowo.
Bibliografia:
  1. Borzyszkowska H.: Wybrane zagadnienia z metodyki nauczania upośledzonych umysłowo w stopniu lekim. Gdańsk 1983. Uniwersytet Gdański.
  2. Borzyszkowska H.: Wybrane zagadnienia z metodyki nauczania upośledzonych umysłowo w stopniu lekim. Gdańsk 1983. Uniwersytet Gdański.
  3. Chrzanowska I.: Z badań nad ocenianiem uczniów szkół podstawowych dla upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim. Warszawa 1997. WSPS.
  4. Kirejczyk K.: Nauczanie dzieci o obniżonej sprawności umysłowej. Warszawa 1964. PZWS
  5. Kirejczyk K.: Upośledzenie umysłowe. Pedagogika. Warszawa 1981. PWN
  6. Kujawiński J.: Doskonalenie pracy lekcyjno-domowej w klasach początkowych. Warszawa 1990. WsiP
  7. Kujawiński J.: Praca międzylekcyjna uczniów klas początkowych stymulująca prospoleczną aktywność twórczą. Przegląd oświatowo-wychowawczy 1984. nr 1-2.
  8. Kupisiewicz Cz.: Podstawy dydaktyki ogólnej. Warszawa 1996. BGW
  9. Łukawska A.: Dydaktyczne przyczyny trudności w nauce domowej. Warszawa 1973. PZWS
  10. Marek-Ruka M. (red.): Rewalidacja dzieci upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim. Warszawa 1978. Inst. kształcenia nauczycieli i badań oświatowych
  11. Norris G Haring (red.): Nauczanie specjalne. Warszawa 1982. PWN
  12. Okoń W.: Nowy słownik pedagogiczny. Warszawa 1996. Wydawnictwo Żak
  13. Pasternak E.: Wybrane zagadnienia z metodyki nauczania w klasach wyższych szkoły podstawowej specjalnej dla upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim. Lublin 1991. Wyd. uniwersytetu Marii Curie-Sklodowskiej
  14. Pietkiewicz M.: Świetlica szkolna szansą do wykorzystania. Warszawa 1988. WSiP
  15. Polak W.: Organizacja pracy domowej ucznia. Warszawa., 1965 Nasza Ksiegarnia
  16. Półturzycki J.: Dydaktyka dla nauczycieli. Toruń 1996. Wydawnictwo Adam Marszałek
  17. Sakwińska K. Placówki opiekuńczo-wychowawcze w nowej rzeczywistości. Problemy opiekuńczo wychowawcze. Warszawa 1999. nr 2.
  18. Stawowy-Wojnarowska I (red.).: Nauczanie w klasach IV-VIII szkoły specjalnej. Warszawa 1990. WSiP.
  19. Stawowy-Wojnarowska I.: Podstawy kształcenia specjalnego. Warszawa 1989. WsiP
  20. Suchodolski B. (red.): Pedagogika. Podręcznik dla kandydatów na nauczycieli. Warszawa 1985. PWN
  21. Więckowski R.: Nauka domowa dziecka w młodszym wieku szkolnym. Życie szkoły. Warszawa 1983. nr 3
  22. Zborowski J.: Praca domowa ucznia szkoly podstawowej. Warszawa 1955. PZWS
  23. Zborowski J.: Proces nauki domowej ucznia. Warszawa 1961. PZWS.
Opracowanie: Urszula Bartosiak

Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:

X


Zarejestruj się lub zaloguj,
aby mieć pełny dostęp
do serwisu edukacyjnego.




www.szkolnictwo.pl

e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl
- największy w Polsce katalog szkół
- ponad 1 mln użytkowników miesięcznie




Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").

Zaloguj się aby mieć dostęp do platformy edukacyjnej




Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie