Dzieci lubią malować, o tym każdy wie. Już 2-3 letnie dzieci próbują na kartce zostawić ślad ołówka, ku zachwytowi rodziców. Aby dzieci podejmowali działania plastyczne, trzeba wyposażyć ich w środki techniczne i materiały do tworzenia. Właściwie wybrana technika ma ogromny wpływ na zainteresowania praca plastyczną, pobudza do twórczego działania, do ekspresji.
Niesie ze sobą dużo nowych doświadczeń i wrażeń. Pomaga rozwiązać problemy i podsuwa nowe sposoby wykonania pracy, zmusza do podejmowania decyzji plastycznych.
Nie wszystkie techniki mogą być stosowane w pracy z dziećmi 6-10 letnimi. Dlatego też zaprezentuję grupę technik dostosowanych do możliwości wykonawczych dzieci oraz warunków warsztatowych szkolnych czy też domowych.
II.MATERIAŁY
Papier
Papier wynaleziono w Chinach przed prawie dwoma tysiącami lat. Pięćset lat później papier znano już w Kenii i Japonii, a w Europie dopiero w XII wieku.
Obecnie w krainie papieru można znaleźć najróżniejsze jego odmiany. Jest: biały, czarny, kolorowy, gruby, cienki, przezroczysty, lśniący, błyszczący i matowy, gładki i chropowaty, jednolity i wzorzysty.
Aby móc korzystać z papierów, należy je zbierać i gromadzić w jednym miejscu- kartonowym pudle lub w szafce. Na zajęciach na pewno przydadzą się:
-gazety czarno-białe i kolorowe,
-kalendarze ścienne i plakaty,
-kolorowy papier w zeszytach,
-bloki rysunkowe i techniczne,
-pakowy: biały, szary, brązowy i kolorowy,
-bibuły,
-tapety,
-pergamin, kalka techniczna,
-celafon, złotka i sreberka, którymi opakowane są słodycze, kwiaty,
-serpentyny.
Kleje
W sprzedaży istnieje bogaty asortyment różnych gatunków kleju. Zwykle mają na opakowaniu etykietkę, informacyjną o właściwościach i zastosowaniu. Na zajęciach plastycznych przydadzą się m.in. kleje:
-w tubce w postaci pasty: ,,Klej szkolny’’,
-w sztyfcie,
-w płynie,
-uniwersalne: Wikol (do kartonu, tektury),
Klej można również zrobić samemu. Oto przepis:
Przygotowuje się go z mąki pszennej lub żytniej. Czubatą łyżkę mąki miesza się z zimną wodą jak ciasto na naleśniki. Dobrze jest przecedzić przez sitko. W garnuszku należy zagotować pół szklanki wody, a następnie wlać powoli zimną, płynną papkę, ciągle mieszając. Ciągle gotować, odstawić z ognia. Najlepiej używać go gdy jest świeży. Zbyt gęsty kruszeje, zbyt rzadki przenika przez papier. Należy go przechowywać w zakręconym słoiku w lodówce. Łatwo go usunąć wilgotną gąbką, kiedy zabrudzi pracę. Schnie powoli. Skleja dobrze cienkie papiery i papier pakowy.
Krochmal sporządza się z mąki ziemniaczanej lub ryżowej. Łyżkę mąki zalewa się niewielką ilością wody i dokładnie miesza. Następnie do przecedzonej papki dodaje się powoli wrzącą wodę, stale energicznie mieszając. Po ostygnięciu otrzymuje się lepką przezroczystą masę o niebieskawym odcieniu. Skleja słabiej niż klej z mąki pszennej, ale nie pozostawia plam.
Klej z białka jajka kurzego- białko łączy się z małą ilością wody i dokładnie rozbija. Należy go przechowywać w butelce z dodatkiem octu, który chroni przed zepsuciem. Białko skleja papier, sreberka, złotka.
Farby
Najbardziej znanymi dzieciom (bo najtańszymi) są farby akwarele. Rozpuszczalne w wodzie. Nie są to farby najłatwiejsze do malowania. Produkuje się je w trzech rodzajach:
-półpłynne w tubkach,
-twarde w guziczkach,
-miękkie w miseczkach. Farby akwarelowe powinny być w zasadzie przezroczyste, aby padające na obraz światło odbijało się od papieru i przez warstwę przezroczystej farby trafiało do oka. Do malowania akwarelami stosuje się specjalny papier (produkowany ze szmat lnianych i dobrze sklejony). W warunkach szkolnych najlepiej stosować kartki o gramaturze ok. 200 g/m2 naklejone na tekturę o grubości ok. 2mm. Do malowania używać należy pędzli miękkich z włosia np. kuny.
Farby plakatowe należą do farb wodnych. Można nimi malować na papierze, kartonie, tekturze, a nawet tkaninie. Dają duża swobodę w tworzeniu dowolnych kompozycji. Aby poznać kryjące właściwości farb plakatowych najlepiej malować na kolorowych papierach, może to być papier pakowy. Do malowania tymi farbami nadają się pędzle szczeciniaki, twarde dające możliwość nabierania farby.
W warunkach szkolnych można używać farb klejowych sporządzanych każdorazowo z klajstru z mąki i pigmentu.
Farby akrylowe- rozcieńcza się je wodą, ale schną szybko, są trwałe, niezmywalne.
Farby emulsyjne – niezmywalne, obecnie popularne do malowanie wnętrz.
Farby olejne artystyczne- dają powierzchnię trwałą i niezmywalną. Do rozcieńczania służą specjalne rozcieńczalniki.
Kredki
Kredki są to sproszkowane pigmenty połączone z komponentami woskowymi. W zależności od spoiwa-mniej lub bardziej tłuste, twarde lub miękkie.
Kredki ołówkowe dają kreski cienkie, ostre, twarde w wyrazie, świetne do rysowania szczegółów i ornamentów. Trudno nimi uzyskać większe plamy barwne, w tym celu należy je trzymać ukośnie, aby otrzymać intensywny kolor. Często musza być ostrzone temperówką.
Kredki świecowe lub woskowe są tłuste i świetnie nadają się do malowania Linie powstaje szerokie, łatwo nimi uzyskać intensywną plamę. Od ilości tłuszczu zawartego w kredkach zależy czy są bardziej lub mniej miękkie, błyszczące lub matowe. Niekiedy dadzą się rozmazywać.
Inne narzędzia i przybory
Pędzle – z włosia: miękkie, okrągłe o różnej grubości,
szczecinowe: twarde, płaskie o różnej szerokości.
Tusze- czarne i kolorowe w butelkach lub plastikowych pojemniczkach.
Parafina –można używać świec stołowych.
Palety do mieszania farb- można wykorzystać talerzyk lub tackę.
Szpachelki, patyczki, wałki z gąbki, tkaniny, folia i inne przybory.
III.WYDZIERANKI
1.Jasne i ciemne plamy.
Materiały i przybory
-papier gazetowy czarno-biały, zadrukowany czcionką lub ilustracjami,
-kartka z bloku technicznego biała, niebieska lub zielona.
-klej.
Sposób wykonania.
-przygotowanie kartki z bloku,
-wyszukanie fragmentów gazety zadrukowanej,
-wyrywanie i komponowanie na płaszczyźnie form, które są odpowiedzią na określony temat. Układanie głównych kształtów, dokonywanie korekty- zmniejszanie ich, przekształcanie lub wyrywanie większych,
-układanie mniejszych elementów, które uzupełniają pracę plastyczną,
-naklejanie- po ustaleniu właściwego miejsca i układu.
Tematy do wykonania tą techniką np.: PTAKI, JEŻ, PINGWIN, FOKA, KOT, SMOK.
2.Wykorzystanie całych elementów przedstawiających.
Materiały i przybory.
-barwny papier z gazety kolorowej,
- papier z bloku rysunkowego,
-klej.
Sposób wykonania.
-ustalenie ogólnych założeń pracy: gamy barwnej, tematu,
-przegląd gazet, wybór fragmentów, które odpowiadają założeniom,
-wydzieranie i układanie fragmentów wg przyjętej koncepcji, dokonywanie zmian,
-naklejenie zaakceptowanego układu.
Tematy do wykonania np.: OWOCE, ZWIERZĘTA NA PODWÓRKU, W ZOO, OGRÓD, MIASTO, NA WSI, KWIATY.
IV.WYCINANKI
1.Pomysłowa i łatwa wycinanka.
Materiały i przybory
-kolorowy papier,
-kredki.
-klej,
-nożyczki.
Sposób wykonania
-ustalenie tematu,
-wykonanie szkicu,
-wycinanie formy wyjściowej,
-wycinanie i układanie i naklejanie szczegółów,
- domalowanie detali.
Tematy do wykonania tę techniką np.: AKWARIUM, NA DNIE MORZA, RYBA, MOJA GŁOWA, NA WSI .
2.Elementy powtarzane
Materiały i przybory.
-papier kolorowy,
-podłoże- najlepiej tektura,
-klej,
-nożyczki.
Sposób wykonania.
-przygotowanie papieru, wybór barwy, wielkości i formatu podłoża,
-wycinanie elementów kompozycji np. kwadratów, kół, prostokątów,
-porządkowanie elementów, komponowanie całości,
-cierpliwe i staranne naklejanie fragmentów kompozycji.
Tematy do wykonania tą techniką np.: PRZEPAŚĆ, TARCZA, WIATRAK, DOM, PARASOLE, LAS.
3.Reliefy
Materiały i przybory.
-papier kolorowy najlepiej z bloku technicznego,
-podłoże – karton biały,
-klej,
-nożyczki.
Sposób wykonania.
-przygotowanie papieru, wybór barwy, wielkości i formatu podłoża,
-wycinanie elementów i ich odgięcie lub załamanie w stosunku do płaszczyzny kartonu,
-ułożenie i przyklejenie do kartonu.
Tematy do wykonania tą techniką np.: TULIPANY, DOMY, RYBY, GŁOWA.
V.AKWARELA
1.Akwarela z linią.
Materiały i przybory.
-gruby karton, biały,
-farby akwarele,
-czarny długopis lub pióro,
-pędzel miękki,
-naczynie z wodą.
Sposób wykonania.
-przygotowanie papieru, podłoża,
-wykonanie rysunku czarnym kolorem,
-pomalowanie farbami akwarelowymi wykonanego rysunku w różnych kolorach- malować lekkimi pociągnięciami pędzla!
Tematy do wykonania tą techniką np.: OWOCE , NA WSI, IDĘ NA SPACER, MOJA MAMA, KWIATY W WAZONIE.
2.,,Mokre na mokrym’’.
Materiały i przybory.
-kartki z bloku technicznego,
-farby akwarele,
-pędzel miękki,
-naczynie z wodą.
Sposób wykonania.
-zmoczyć papier wodą,
-ułożyć mokry papier na poziomym podłożu,
-malować dość intensywnymi kolorami,
-odłożyć pracę do wyschnięcia (nie na kaloryferze).
Plama kładziona na papier rozlewa się w różnych kierunkach dając nieoczekiwane rezultaty. Kierunek płynięcia farby można wymusić, prowadząc ją pędzlem lub wkraplając drobne ilości farb w niektórych tylko miejscach.
Tematy do wykonania tą techniką np.: SAD JESIENIĄ, KWIATY W OGRODZIE, IDĘ WE MGLE.
VI.TECHNIKI MIESZANE.
1.Sgraffito pastelowe.
Materiały i przybory.
-kolorowe tusze lub farby akwarele,
-kredka pastelowa w ciemnym kolorze(tłusta pastela),
-podłoże- najlepiej kartka z bloku technicznego lub brystol,
-ostre narzędzie do wydrapywania np.: cyrkiel, szpachelka, gwóźdź oprawiony.
Sposób wykonania.
-przygotować karton,
-zamalować kolorowymi tuszami lub akwarelami całe podłoże(użyć kilku kolorów jaskrawych),
-odłożyć do wyschnięcia (nie na kaloryfer)
-zamalować grubo ciemną kredką pastelową (tłusta pastela ),
-wydrapać linie lub całe plamy ujawniając kolor tła.
Tematy do wykonania tą techniką np.: KWIATY DLA MAMY, NA BALU, KSIĘŻNICZKA NA BALU, W KOSMOSIE.
2.Pastelowy batik.
Materiały i przybory.
-kredki świecowe lub pastele tłuste,
-farby akwarele lub tusz kolorowy,
-brystol lub kartka z bloku technicznego.
-pędzel miękki,
-naczynie z wodą.
Sposób wykonania.
-wykonać rysunek za pomocą kredek (nie zakrywając całej powierzchni podobrazia),
-całą powierzchnię zamalować rozwodnionym tuszem lub farbą rozprowadzając ją na całej powierzchni kartki,
-pozostawić do wyschnięcia.
Efekty pracy są zaskakujące, praca zmienia się i staje się atrakcyjna wizualnie. Kolor wypełnia powierzchnie nie nałożone pastelami, a na pastelach pozostawia liczne krople, które zasychając dają przyjemną fakturę.
Tematy do wykonania tą techniką: OWOCE, KWIATY, BUKIET DLA MAMY, PIERWSZY LOT MOTYLA NA WIOSNĘ.
3.Na odbitym tle.
Materiały i przybory.
-liście z drzew, kwiatów,
-kredki- pastele suche,
-podłoże- kartka z bloku rysunkowego,
-tektura.
Sposób wykonania.
-ułożyć liście na tekturze,
-położyć na nich kartkę z bloku,
-pociągając bokiem kredki odbić liście (można użyć kilku kolorów),
-na odbitym podłożu malować kredką wybrany temat.
Tematy do wykonania tą techniką np.: SAD JESIENIĄ, NAD RZEKĄ, W GÓRACH.
4.Zmywalne obrazki.
Materiały i przybory.
-papier z bloku technicznego,
-farby akwarele,
-kredki świecowe,
-klej w tubce,
-pędzel miękki,
-naczynie z wodą.
Sposób wykonania.
-przygotować kartkę z bloku technicznego,
-wykonać rysunek farbami akwarelowymi,
- pomalować niektóre miejsca kredkami świecowymi,
-te miejsca, które chcemy aby pozostałe białe pomalować klejem z tubki,
-zamalować całą kartkę farbami akwarelowymi,
-odłożyć do wyschnięcia,
-zmyć klej pod bieżąca wodą pomagając sobie miękkim pędzlem,
-odłożyć do wyschnięcia.
Tematy do wykonania tą techniką np.: LIŚCIE, IDĘ PRZEZ WIEŚ NOCĄ, PANI IDĄCA POD PARASOLEM, NA SPACERZE, SZARUGA JESIENNA.
5.Woskowe obrazki.
Szkic- w malarstwie oznacza szybko narysowany projekt, zanotowany pomysł obrazu.
Enkaustyka – technika malowania farbami zawierającymi wosk pszczeli, które utrwalano na gorąco, a następnie polerowano. Znana już w starożytności. Jednak do dzisiaj nie udało się nikomu odtworzyć składu farb i sposobu malowania dawnych artystów.
Materiały i przybory.
-kredki świecowe,
-temperówkę,
-podłoże- kartka z bloku technicznego,
-świecę,
-zapałki.
Sposób wykonania.
-przygotować podłoże- najlepiej kartkę z bloku technicznego,
-przygotować wiórki z tłustych kredek,
-na kartce z bloku technicznego wykonać delikatny szkic pracy,
-kolorowe wiórki ułożyć na szkicu tak, aby go wypełnić barwami i mocno docisnąć palcem,
-można dorysować linie, kropki kredkami świecowymi (grubo),
-utrwalenie obrazka (2 sposoby):
1.podgrzać obrazek nad płomieniem świecy lub gazu do momentu nadtopienia wiórków,
2.ogrzać go w letnim piekarniku,
-pozostawić do wystygnięcia.
Tematy do wykonania tą techniką: ŁĄKA WIOSNĄ, KWIATY DLA MAMY, MAMA SMOK I SYNEK SMOK, EGZOTYCZNA RYBKA, KOLOROWE MOTYLE, PAPUGA.
VII.TECHNIKI GRAFICZNE.
1.Druk liściowy.
Materiały i narzędzia.
-kartki z bloku rysunkowego,
-farby plakatowe,
-pędzel,
-makulatura.
Sposób wykonania.
-przygotować stół zasłaniając makulaturą,
-wybrać liście (2-4 liście) na których lepiej widać żyłkowania,
-wybrać 3-4 kolory farby plakatowej,
-pomalować liście farbami,
-przełożyć je na czyste podłoże i ułożyć z nich kompozycję,
-nakryć je kartką z bloku rysunkowego i mocno dociskać dłonią,
-ostrożnie zdjąć kartkę i pozostawić do wyschnięcia.
-ćwiczenie można powtórzyć.
Tematy do wykonania tą techniką: FANTASTYCZNY LAS, JESIENNY BUKIET, ŁĄKA.
2.Druk strukturalny tkanin i pasmanterii.
Materiały i narzędzia.
-tkaniny tj. : bawełna, juta, jedwab, gaza, tiul, żakard, koronka, resztki pasmanterii,
-nożyczki,
-rękawiczki ochronne,
-tusz lub farby plakatowe,
-makulatura,
-karton lub tektura,
-klej,
-kartki z bloku rysunkowego.
Sposób wykonania.
-przygotować stół zasłaniając makulaturą,
-wybrać tkaniny do wykonania kompozycji i przyciąć je odpowiednio,
-ułożyć na kartonie- można delikatnie przykleić,
-pomalować wybrane fragmenty kompozycji,
-nakryć papierem i docisnąć mocno dłonią,
-zdjąć ostrożnie i pozostawić do wyschnięcia,
-ćwiczenie można powtórzyć.
Tematy do wykonania tą techniką: WIOSNA, FANTASTYCZNY LAS, KWIATY DLA MAMY.
3.Kalkograf.
Materiały i przybory.
-kalka maszynowa,
-papier odbitkowy,
-makulatura,
-tektura,
-żelazko do prasowania.
Sposób wykonania.
-na tekturze wykonać szkic kompozycji,
-wyciąć narysowaną kompozycję i ułożyć na kilku gazetach,
-na przygotowaną formę drukarską położyć kalkę maszynową stroną kalkująca ku górze,
-nałożyć papier odbitkowy i przykryć go kartką makulatury,
-gorącym żelazkiem (temperatura jak do prasowania jedwabiu) przeprasować tak przygotowaną pracę w kilku kierunkach,
-zdjąć odbitkę, ściągnąć ostrożnie kalkę. Odbitki nie trzeba nawet suszyć- jest gotowa.
UWAGA! Odbita kalka jest ciekawą kompozycją, która może być też wykorzystana jako praca plastyczna (negatyw).
UWAG! KALKA RAZ ODBITA NIE NADAJE SIĘ DO PONOWNEGO ODBICIA!
4.Monotypia graficzna.
Materiały i przybory.
-farby plakatowe (najlepiej farba drukarska),
-płyta szklana lub twarda gładka tektura,
-wałek gumowy do nakładania farby lub duży pędzel,
-patyk, kostka introligatorska i inne narzędzia do dobijania,
-makulatura,
-ołówek,
-kartki z bloku rysunkowego.
Sposób wykonania.
-zabezpieczyć stół makulaturą,
-na kartce z bloku rysunkowego naszkicować wybrany temat,
-pokryć płytę szklaną lub tekturę za pomocą wałka lub pędzla cienką, równą warstwą farby
( w jednym lub kilku kolorach),
-na pomalowaną płytę lub tekturę nałożyć ostrożnie papier odbitkowy, nie dotykając jej i nie dociskając,
-na papier położyć przygotowany rysunek (projekt), brzeg przytrzymujemy lub przyklejamy taśmą klejącą,
-odbijamy pociągając po liniach narysowanych patykiem lub innym narzędziem. Im mocniej naciskamy, tym mocniejsza będzie linia na odbitce, im ostrzejsze narzędzie , tym cieńsza linia. Tony walorowe uzyskamy pociągając po powierzchni palcem, tamponem lub kostką introligatorską.
-po odbiciu całości ściągamy kartkę dbając aby się nie przesunęła, sprawdzamy stan druku i rozkładamy do suszenia.
Tematy do wykonania tą techniką: BUKIET KWIATÓW, LAS, KOTY I KOTKI.
5.Monotypia graficzna z szablonami.
Materiały i przybory.
-Farby plakatowe lub farba drukarska,
-tektura,
-płyta szklana lub tektura,
-kartki z bloku rysunkowego,
-wałek do nakładania farby lub pędzel,
-nożyczki do wycinania szablonów z tektury.
Sposób wykonania.
-na tekturce wykonać szkic- projekt kompozycji i wyciąć go,
-płytę szklaną lub tekturę pokryć farbą plakatową lub drukarską,
-wycięte elementy kompozycji ułożyć ostrożnie na pomalowanej płycie lub tekturze, tak aby nie dotykać jej powierzchni,
-na ułożoną na płycie kompozycję położyć papier odbitkowy, docisnąć dłonią,
-zdjąć ostrożnie odbitkę z płyty,
-gotowa odbitkę wysuszyć.
Tematy do wykonania tą techniką: AKWARIUM,KWIATY, TRAWY I OSTY, WIEŚ NOCĄ.
mgr Halina Turek
nauczycielka oddziału przedszkolnego w P.S.P w Dziurowie
|
