POWITANIE
Dzisiejszy montaż słowno – muzyczny poświęcamy tym wszystkim Polakom, którzy swą postawą i ofiarą swej krwi wywalczyli niepodległość Naszej Ojczyzny. Kłaniamy się tym, którzy umarli dla idei, aby siła nie rządziła prawem. Pochylamy się nad matkami, których łez po stracie synów do dziś nikt nie potrafił zetrzeć z twarzy. Kłaniamy się prochom tych, którzy umierając prosili: ,, Przechodniu, powiedz Polsce, żeśmy polegli wierni jej służbie.’’
SCENARIUSZ
Na dużym kamieniu oparty o pień drzewa siedzi legionista i pisze list do synów.
SYNKOWIE
Synkowie moi, poszedłem w bój,
Jako wasz dziadek a ojciec mój,
Jako ojca ojciec i ojca dziad,
Co z legionami przemierzył świat
Szukając drogi przez krew i blizny
Do naszej wolnej Ojczyzny!
Synkowie moi, da nam to Bóg,
Że spadną wreszcie kajdany z nóg
I nim wy męskich dojdziecie sił
Jawą się stanie, co dziadek śnił.
Szczęściem zakwitnie krwią wieków żyzny
Łan naszej wolnej Ojczyzny.
(J. Żuławski)
Na scenę wchodzi grupa legionistów. Siadają dookoła ogniska. Jeden z nich odczytuje rozkaz Józefa Piłsudskiego z dnia 3 sierpnia 1914 roku.
List
Żołnierze!
Spotkał Was ten zaszczyt niezmierny, że pierwsi pójdziecie do Królestwa
i przestąpicie granice zaboru rosyjskiego, jako czołowa kolumna Wojska Polskiego, idącego walczyć za oswobodzenie Ojczyzny.....Wszyscy jesteście równi wobec ofiar, jakie ponieść macie. Wszyscy jesteście żołnierzami. Nie naznaczam szarż, każę tylko doświadczonym wśród was pełnić funkcję dowódców. Szarże uzyskacie w bitwach....Patrzę na Was jako na kadry, z których rozwinąć ma się przyszła armia polska
i pozdrawiam Was jako pierwszą kadrową kompanię.
podpisał
Józef Piłsudski
Podczas czytania legioniści wstają. Kolejny legionista mówi:
Wodzu, wodzu miły, przewódź świętej sprawie.
I każ trąbić trębaczowi.
Gdy staniem w Warszawie...
Wchodzi chłopiec i dziewczyna. Dziewczyna żegna chłopca czule i wiesza mu na szyi medalik.
Chłopiec:
Mamo najdroższa! Bądź zdrowa!
Do braci idę w bój.
Twoje uczyły mnie słowa,
Nauczył przykład Twój.
Legionista:
...Toczy się walka zacięta,
Obfity śmierci plon.
Biją się polskie ,,Orlęta’’
Ze wszystkich Lwowa stron.
Bije się Jurek w szeregu,
Cmentarnych broni wzgórz...
...Pędzi, gdzie wrogów gromada,
Do swoich już się rwie...
Żywi walczyli do rana,
Do złotych słońca zórz, -
Ale bez Jurka Bitschana,
Bo Jurek spoczął już...
Zza ściany słychać wzmagający sygnał alarmu. Na scenę wbiega grupa żołnierzy
i sanitariuszek.
Żołnierz:
,, Uwaga. Uwaga! Przeszedł!
Koma trzy ’’
Ktoś biegnie po schodach.
Trzasnęły gdzieś drzwi.
Ze zgiełku i wrzawy
Dźwięk jeden wybucha i rośnie,
Kołuje jękliwie,
Głos syren – w oktawy.
Opada i wznosi się jęk:
,, Ogłaszam alarm dla miasta Warszawy ’’.
Niech trwa!
( A. Słonimski)
Grupa legionistów śpiewa: ,, Wojenko, wojenko... ’’
Żołnierz:
Wisło, pamiętasz? Lesie, w twych kartach
widzę ich, stoją – synkowie powstań
w rozdartych bluzach – ziemio uparta –
- jak drzewa prości.
Piasku, pamiętasz? Ziemio, pamiętasz?
Rzemień od broni ramię przecinał,
twarze, mundury jak popiół święty.
Wnuków pamiętasz? Światła godzinę?
Piasku, co tobie szeptali leżąc,
wracając w ciebie krwi nicią wąską,
dzieci, kobiety, chłopi, żołnierze:
,, Polsko, odezwij się Polsko ’’.
( K. K. Baczyński )
Legionista:
Nas nauczono. Nie ma litości.
Po nocach śnił się brat, który zginął,
Któremu oczy żywcem wykuto,
Któremu kości kijem złamano,
I drąży ciężko bolesne dłuto,
Nadyma oczy jak bąble – krew.
...Nas nauczono. Nie ma sumienia
W jamach żyjemy...
...Nas nauczono. Nie ma miłości
...Nas nauczono. Trzeba zapomnieć
żeby nie umrzeć robiąc to wszystko...
( K. K. Baczyński )
Sanitariuszka:
- Zapomnieli synku przyjaciele.
Nikt z kolegów ciebie nie wspomina.
Narzeczona dzieci urodziła
I o tobie nie pomyśli w nocy.
Zbudowali w Warszawie pomniki
A na żadnym twojego imienia.
Tylko matka, póki jest pamięta
Jaki śmieszny byłeś i dziecinny.
...Mówią synku, że wstydzić się trzeba,
że niedobrej broniłeś ty sprawy.
(Cz. Miłosz)
Wszyscy legioniści:
Wieczne odpoczywanie
Racz im dać Panie,
Na Powązkach, na placach, na skwerkach.
Pod ruinami domów,
W zasypanych piwnicach,
Tam, gdzie kto padł,
Gdzie umierał.
...Zachowaj moc ich i oddaj im, Panie
Ziemię ojczystą na wieczne władanie.
(K. Wierzyński)
Legioniści śpiewają ,, Dziś do Ciebie przyjść nie mogę ’’
Legionista składa przysięgę.
Przysięga:
Przysięgam ziemi polskiej i narodowi polskiemu rzetelnie pełnić obowiązki żołnierza
w obozie, w pochodzie, w boju, strzec wojskowej tajemnicy, wypełniać wiernie rozkazy oficerów i dowódców. Przysięgam ziemi polskiej i narodowi polskiemu, że do ostatniej kropli krwi, do ostatniego tchu walczyć będę o wyzwolenie ojczyzny, abym mógł żyć
i umierać jako prawy i uczciwy żołnierz Polski.
Sanitariuszka:
Cóż tam zostało ? Zwalony dom,
zwyczajne życie, podobne snom,
i na cmentarzu matki mej grób,
i ziemia zdana wrogom na łup –
ziemia zielona, ziemia najdroższa,
błogosławiona słońcem Mazowsza –
i pochód szumnych topól nad Wisłą,
gdzie mi na chwilę szczęście zabłysło,
gdzie ta, co serce me trzyma w ręce...
I już nic więcej. Chyba nic więcej.
(W. Broniewski)
Na scenie ruch. Legioniści zmieniają miejsca. Jeden z nich mówi:
Przyszliśmy tutaj z daleka, żołnierze ojczystej sprawy.
Nie ma w nas żadnej trwogi ani żałosnej skargi.
Choć wielu padło na szlaku, choć krok był ciężki i krwawy.
Na drodze wiodącej prosto do betlejemskiej Prawdy.
(J. Olechowski)
Kolejne zwierzenia uczestników:
Jerozolimskie kamienie,
jerozolimskie wieki...
To tu, na kosmicznej scenie,
tragedią dziejów dalekich...
Ja jestem żołnierz piechoty!
Ja wiem, że jedyna droga do Polski
- to droga Golgoty.
(W. Broniewski)
Słychać strzały, alarm. Biegają sanitariuszki. Wnoszą rannego. Kolejno relacjonują:
-...Równocześnie zostaje ranny ppor. Sowa. Za to dowódca plutonu ppor. Chmielewski został znaleziony z urwaną prawą kiścią i zawleczką granatu w lewej dłoni.
Sanitariuszka z przejęciem do rannego na noszach mówi:
Ja ci chcę dać łyżkę ciepłej zupy,
Zamarznięty w obcej ziemi bracie,
Co się wlokłeś przez trzy długie zimy,
Coś wędrował przez trzy skromne lata,
Obszarami nie obeszłych pól –
I szedł, i szedł
I bez końca ciągleś jeno szedł
I na mokrej grudzie głowę kładł
I w wagonach na bydlęta gnił
I spleśniałe chleby w rowach jadł
I tabakę z krowich gnojów żuł
I z cuchnących bagien wodę pił...
...Ja ci chcę dać łyżkę zupy!
...którą dziś na próżno chcę ci dać.
(J. Wittlin)
Wszyscy stają na baczność. Grupa sanitariuszek śpiewa ,, Rotę ’’.
opracowała Renata Kochn
|
