Elżbieta Odalska
wychowawca świetlicy
Gimnazjum w Żelechowie
Świetlica szkolna najczęściej kojarzona jest ze szkołą podstawową i dziećmi z klas I-III a więc tymi najmłodszymi, wymagającymi ciągłej opieki osób dorosłych. Rodzice tych dzieci pracują i nie są w stanie odebrać ich ze szkoły po zajęciach lekcyjnych. Trochę inaczej, pod tym względem, przedstawia się sytuacja w gimnazjum, gdzie mamy do czynienia z dziećmi 13-15 letnimi. Dzieci te w rozumieniu rodziców i ich samych, są już samodzielne i nie wymagają opieki osób dorosłych, a więc nie ma konieczności, aby przebywały w świetlicy szkolnej . Należy w tym momencie postawić sobie pytanie : Czy świetlica w gimnazjum jest potrzebna? Uważam, że jest i to bardzo, a to chociażby dlatego, że uczniowie gimnazjum to specyficzna grupa dzieci (chociaż oni sami uważają się za młodzież), która wymaga ciągłej kontroli. Jest to bardzo trudny okres w życiu młodego człowieka, gdyż nierozerwalnie wiąże się z początkiem okresu dojrzewania. W okresie tym zaczyna zanikać rola dorosłego jako inicjatora kontaktów społecznych. Dziecko samo zaczyna dokonywać wyborów. W swych ocenach staje się coraz bardziej samodzielne i w doborze kolegów zaczyna kierować się własnymi preferencjami. Następuje stopniowe uwalnianie się od autorytetów, pojawia się krytycyzm, następuje rozchwianie emocjonalne, zaczynają odzywać się silne potrzeby heteroseksualne, związane z biologicznym dojrzewaniem. Towarzyszy temu nadmierna ruchliwość i skrajne nastroje. Pojawia się konflikt wynikający z potrzeby samodzielności a ograniczeniami narzucanymi przez rodziców. Następuje rozluźnienie więzi rodzinnych. Uczeń gimnazjum nie chce, aby rodzice uczestniczyli w imprezach szkolnych czy klasowych. Uważa, że jest w stanie wszystko załatwić, a pobyt rodzica w szkole jest dla niego krępujący. Gimnazjaliści mają głowę pełną pomysłów, szukają uznania u kolegów. To właśnie chęć zaimponowania rówieśnikom może być przyczyną pierwszych prób wagarowania, palenia papierosów, picia alkoholu czy też zażywania narkotyków. Z tych to względów uczeń gimnazjum powinien przebywać pod stałą opieką osób dorosłych, którzy będą uczyć i wychowywać, wskazywać właściwe sposoby spędzania wolnego czasu. W warunkach szkolnych rolę taką pełni świetlica szkolna.
Funkcje i zadania świetlicy
Świetlica szkolna stanowi integralną część szkoły. Jest miejscem przeznaczonym na wypoczynek i relaks po trudnych zajęciach lekcyjnych.
Pełni ona głównie funkcję opiekuńczą i wychowawczą.
Zadania realizowane przez świetlicę a wynikające z wymienionych funkcji to :
- zapewnienie opieki w godzinach, w których uczeń nie ma zajęć lekcyjnych,
- opieka nad uczniami dojeżdżającymi do szkoły autobusem szkolnym i oczekującym na odjazd,
- organizowanie pomocy w nauce, tworzenie warunków do nauki własnej, przyzwyczajanie do samodzielnej pracy umysłowej. Uczniom nie potrafiącym uczyć się przyswajane są metody uczenia się, korzystania z podręczników, książek pomocniczych, czasopism i pomocy naukowych.
- systematyczna współpraca z rodzicami i wychowawcami uczniów Rodzice uczniów powinni być informowani i wprowadzani w problemy opiekuńczo-wychowawcze szkoły, aby wspólnie je rozwiązywać .
- organizowanie zajęć mających na celu ujawnianie i rozwijanie zainteresowań, zamiłowań, uzdolnień.
- stworzenie warunków do uczestnictwa w kulturze, organizowanie kulturalnej rozrywki oraz kształtowanie nawyków kultury życia codziennego,
- rozwijanie samodzielności, samorządności i społecznej aktywności ucznia,
- dbanie o bezpieczeństwo i zdrowie ucznia,
- kształtowanie nawyków higieny i czystości,
- organizowanie racjonalnego wypoczynku
Świetlica włącza się w realizację ścieżek międzyprzedmiotowych, a zwłaszcza: edukacji regionalnej, czytelniczej i medialnej, prozdrowotnej.
Realizacja zadań opiekuńczo-wychowawczych przebiega w trochę innych warunkach, niż w czasie lekcji. Jest tu o wiele większa swoboda w doborze treści, form i metod prowadzenia zajęć. Panuje luźna, swobodna atmosfera. Uczniowie są otwarci, spontaniczni. Wiedzą, że udzielenie złej odpowiedzi nie będzie miało konsekwencji ujemnych w postaci oceny niedostatecznej.
Przebieg realizacji zadań uzależniony jest od wielu czynników a przede wszystkim od warunków lokalowych, kwalifikacji i kreatywności osób pracujących a także ilości uczniów przebywających w świetlicy.
Świetlica szkolna realizując statutowe zadania kształtuje osobowość ucznia, uczy systematyczności, kreatywności, zdrowego współzawodnictwa, doskonali umiejętności już nabyte ale pozwala także zdobyć nowe. Praca w świetlicy gimnazjalnej jest bardzo trudna, z tego względu, że uczniów trudno zainteresować, zaciekawić, nie wszystko im się podoba. W czasie wolnym najchętniej nie robiliby nic. Wiele propozycji jest dla nich albo za dziecinna albo za poważna. Oferta zajęć pozalekcyjnych proponowanych przez świetlicę uzależniona jest od kwalifikacji, kreatywności, pomysłowości osób tam pracujących a także warunków lokalowych.
Organizacja zajęć
Świetlica w naszym gimnazjum organizuje zajęcia dla uczniów od godziny 7.00 do godziny 15.00 . Przebywają w niej głównie uczniowie dojeżdżający do szkoły, oczekujący na autobus przed lekcjami lub po zajęciach lekcyjnych. Drugą grupę stanowią uczniowie , którzy nie mają zajęć ze względu na podział klasy na grupy językowe ( zaawansowana i początkująca) lub podział na lekcjach wychowania do życia w rodzinie ( chłopcy i dziewczęta). Trzecią stanowią uczniowie, którzy korzystają z oferty zajęć pozalekcyjnych oferowanych przez świetlicę . Świetlica jest także miejscem pobytu uczniów , którzy nie mają zajęć z powodu nieobecności nauczyciela ( choroba, wyjazdy szkoleniowe, konferencje itp.) .
W naszym przypadku świetlica szkolna jest także stołówką, prowadzącą dożywianie uczniów. Jest to jeden posiłek- obiad- składający się z dwóch dań.
Formy i metody pracy świetlicowej dostosowane są do wieku i możliwości uczniów. Najczęściej stosowane to różnego rodzaju zabawy i gry psychologiczne, rozrywki umysłowe ( głównie układanie i rozwiązywanie krzyżówek), zajęcia plastyczne, teatralne. Dużym powodzeniem cieszą się stolikowe gry planszowe w tym warcaby, szachy. Uczniowie chętnie słuchają muzyki ( zwłaszcza jeżeli jest to muzyka wybrana przez nich samych), oglądają filmy, audycje i programy telewizyjne. Biorą udział w różnego rodzaju konkursach ( literackie, ekologiczne , historyczne) i turniejach ( szachowy i warcabowy o tytuł mistrza świetlicy) a także imprezy o charakterze ogólnoszkolnym np. Wieczór wróżb andrzejkowych. Organizowane są wystawy prac uczniów, głównie są to prace plastyczne, a także spotkania z ciekawymi ludźmi. W ramach zajęć świetlicowych organizowane są zajęcia z przedsiębiorczości w pracowni komputerowej.
Podsumowanie
Świetlica jest nieodzownym miejscem w każdej szkole. Zapewnia opiekę, wychowanie, bezpieczeństwo. Uczeń uczestnicząc w zajęciach kształci się , doskonali wewnętrznie i zewnętrznie. Wykonuje czynności, nie dlatego, że musi, ale dlatego, że chce. Praca w świetlicy gimnazjalnej jest bardzo trudna i niewymierna . Wymaga ona od wychowawcy cierpliwości, pomysłowości i bardzo dużej aktywności. Świetlica staje się placówką wspomagającą proces wychowania ucznia. Jest szansą do wykorzystania – z pożytkiem dla dzieci, ich rodziców, jak również dla szkoły i wychowawców.
Bibliografia
1. Pietkiewicz M. Świetlica szkolna szansą do wykorzystania, WSiP, Warszawa 1988
2. Statut szkoły
3. Szymczak A. Świetlice dla dzieci, Fundacja Pomoc Społeczna SOS, Warszawa
4. Turner J.S.,Helms D.B., Rozwój człowieka, WSiP, Warszawa 1999
5. Włodarski Z., Matczak A, Wprowadzenie do psychologii, WSiP, Warszawa 1987
6. Wiechowie A. i Z., Poradnik dla wychowawców świetlic szkolnych, WSiP, Warszawa 1986
|
