Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Zasady stosowane w nauczaniu matematyki dzieci upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim

Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 15996 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie



Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.



 

Dzieci upośledzone umysłowo posiadają niedorozwój i zaburzenia w sferze życia umysłowego, a także w życiu uczuciowym. Różnice między poszczególnymi dziećmi klasie szkolnej są tak duże, iż nauczyciel swoją pracę musi indywidualizować. Aby praca przynosiła efekty bardzo ważną rzeczą jest poznanie możliwości rozwojowych dziecka. Jest to możliwe tylko przy długotrwałej pracy z daną grupą dzieci. Niekiedy złe postępowanie, niewłaściwe metody nauczania powodują brak postępów dzieci w nauce matematyki. Dlatego dzieci upośledzone winien uczyć nauczyciel, który ma doświadczenie w pracy dydaktycznej z takimi dziećmi a zarazem potrafi zrozumieć defekty uczniów.
Nauczyciel matematyki powinien każde dziecko systematycznie obserwować; czy uczeń upośledzony, który wykazuje umiejętność liczenia, dodawania czy mnożenia potrafi ją wykorzystać w praktyce. Co to w rzeczywistości oznacza? Czy uczeń szukając strony w książce robi to świadomie (zna kolejność liczb i potrafi zastosować je w życiu) czy jego działanie jest bezsensowne. Tylko w konkretnym działaniu dostrzec można całego człowieka. Obserwacji dokonywać nauczyciel musi wszędzie, na lekcjach, przerwach, podczas zabawy, a także powinien poznać warunki domowe i stosunki rodzinne, ich przeszłość.
Nauczyciel matematyki na swoich lekcjach obserwować będzie w jakich warunkach u dzieci upośledzonych umysłowo rozwijają się wyobrażenie, pojęcia matematyczne, jak rozumieją stosunki i związki matematyczne, jak porównują i różnicują, utożsamiają cechy ilościowe, przestrzenne, czasowe, jak planują, szacują i jak myślą. Nauczyciel musi poznać również dotychczasowe wiadomości i umiejętności ucznia. W klasach specjalnych w nauczaniu matematyki nie może nie liczyć się z wiadomościami i umiejętnościami jakie dzieci posiadają, a szczególnie z indywidualnymi możliwościami każdego ucznia.
Wyniki nauczania matematyki w dużym stopniu zależą od aktywności uczniów na lekcji. Postawę tę wyzwala zainteresowanie dziecka przedmiotem. Zatem punktem wyjścia w nauczaniu tak trudnego dla wielu uczniów przedmiotu winno być zainteresowanie ich matematyką. Tylko to spowoduje rozwinięcie się słabych sił umysłowych dzieci upośledzonych. Zainteresowanie matematyką wywołuje powiązania procesu dydaktycznego z życiem dziecka i potrzebami jego środowiska. Należy wykorzystać zamiłowanie dzieci do ruchu, zabawy i tym podobnych form aktywności.
Szczególnym zainteresowaniem cieszą się na lekcjach sytuacje matematyczne związane z rywalizacją, a z tym wiąże się wygranie lub przegranie czegoś.
Zainteresowanie jest jednym ze środków do osiągania celów dydaktycznych. Obok niego bardzo ważnym jest ciągłość pracy i jej planowanie, a także przygotowanie uczniów do życia. Tylko uświadomienie dzieciom upośledzonym celowości i konieczności danej pracy przyniesie określone korzyści. W gimnazjum praca z uczniami musi dynamizować psychikę dziecka. "W tym procesie dynamizacji dzieci ważne znaczenie mają: ich świadomość i umiłowanie celu pracy, zrozumienie jej sensu społecznego, wiara w możliwość osiągnięcia celów, wiara we własne siły, świadomość powodzenia w pracy, kontrola i ocena pracy dziecka, związanie uczuciowe z treścią pracy i z nauczycielem".[1]
Ważną zasadą w nauczaniu matematyki w klasach specjalnych jest poglądowość. ,,Nie wytworzymy jasnych i dokładnych wyobrażeń pojęć matematycznych bez szerokiego stosowania środków poglądowych. Bez podbudowy spostrzegania przy pomocy zmysłów, wyobrażenie i pojęcie pozostać muszą pustym dźwiękiem bez istotnej treści".[1] Nie ważna jest np. znajomość pamięciowa tabliczki mnożenia, jeżeli uczeń nie będzie potrafił mnożenia zamienić na dodawanie tych samych czynników. Nauka tabliczki mnożenia staje się mechanicznym opanowaniem wiadomości, bez umiejętności zastosowania jej w życiu codziennym. Dokładne wytworzone spostrzeżenia rozbudzą wyobraźnię. Gdy uczeń jej nie będzie posiadał nie będzie możliwe przejście od myślenia konkretno - obrazowego do myślenia abstrakcyjnego. Wówczas nie jesteśmy w stanie u dziecka upośledzonego wytworzyć wyobrażeń liczbowych, stosunków między liczbami bez odwoływania się do spostrzeżeń zmysłowych. Np. proste dodawanie 10 + 5 ma charakter abstrakcyjny. Wymaga wielu ćwiczeń, powtórzeń na konkretnych przykładach, aby stwierdzić (bez względu na różnice w wielkości, kształt i jakość elementów), iż wynik wynosi 15. Wyobrażeń uczeń takich nabędzie, gdy dostarczymy mu wielu konkretnych, jasnych i dokładnych spostrzeżeń.
Ucząc poglądowo należy odwoływać się do wyobrażeń dzieci, a szczególnie ich doświadczeń i przeżyć z własnego życia. Swoje uwagi, opinie nauczyciel powinien wyrażać obrazowo, dostosowywać je do aktualnego poziomu myślenia dzieci, ich zasobu wyobrażeniowego i pojęciowego. Często należy posługiwać się gestem, mimiką, rysunkiem, tak ważnym w upoglądowieniu lekcji matematyki. Lekcje niejako powinny być przedstawieniem teatralnym, w którym dzieci grają odpowiednie role. Np. otrzymują banknoty, przeliczają je, uczą się płacić nimi, wydają resztę, poznają ich wartość. Przygotowanie takich lekcji nie jest sprawą łatwą, wymaga od nauczyciela włożenia wielu godzin pracy w przygotowanie pomocy, ale przynosi bardzo duże efekty dydaktyczne.
Stosowanie środków poglądowych powinno odbywać się w pewnym określonym porządku. Najpierw pokazanie przedmiotu naturalnego (o ile jest to możliwe), jego modelu, obrazu przedmiotu, rysunku i w końcu symbolu. W nauczaniu matematyki w klasach specjalnych posługujemy się wieloma pomocami dydaktycznymi, takimi jak tabele, wykresy, diagramy, modele miar metrycznych, figur i brył geometrycznych oraz odpowiednimi grami kształcącymi.
Należy pamiętać o tym, że pierwotne jest działanie, a nie myślenie, które rozwija się na podstawie działania. Stąd też działanie oparte na życiu codziennym, najlepiej sprzyja rozwojowi myślenia dziecka. "Odpowiada naturalnym potrzebom dzieci, budzi ich zainteresowanie, ułatwia rozumienie i pamiętanie, rozwija czynną postawę dziecka i wdraża do samodzielności".[1]
Szczególne znaczenie w nauczaniu matematyki w klasach specjalnych ma zasada aktywności, czyli czynnej postawy ucznia. Stwarzając dogodne warunki do pracy całego ciała i rąk przyczyniamy się do rozwoju sprawności ruchowej. "Nauczanie matematyki trzeba silnie powiązać z zajęciami praktycznymi, rysunkami, ćwiczeniami fizycznymi, przysposobieniu zawodowym i zajęciami wstępnymi".[1] Np. przy sprzątaniu terenu szkolnego uczniowie mogą obliczać powierzchnię boiska, ile należy zasadzić tam drzew. Nauczyciel matematyki będzie nieustannie dążył do tego, aby dzieci umiały zastosować w praktyce życiowej swoje wiadomości zdobyte w szkole.
Ważne dla dzieci upośledzonych umysłowo stanowi uspołecznienie. Dlatego powinny samodzielnie dokonywać zakupów w sklepach, biletów do kina, płacenie rachunków, wypełnianie czeków czy blankietów pocztowych itp. daje im to okazje do ćwiczeń matematycznych.
Następnym zadaniem nauczania matematyki jest stopniowanie trudności. Należy realizować je bardzo oględnie ze względu na trudności jakie dzieci mają z pojmowaniem i zapamiętywaniem materiału. "Trudność zadania postawionego dziecku nie powinna być mierzona tylko przesłankami logicznymi, lecz przede wszystkim dokładną znajomością psychiki dziecka opóźnionego w rozwoju umysłowym i jego możliwości rozwojowych".[1] Odpowiednio stopniować trudności w nauczaniu znaczy tyle co dostosować wymagania do możliwości i sił dziecka. Nie znaczy to wcale, aby zwolnić uczniów z konieczności wysiłków, które są niezbędne w rozwoju dziecka.
Stosowanie stopniowania trudności nierozłącznie wiąże się z indywidualizowaniem wymagań stawianych dzieciom. "Indywidualizowanie wymaga dokładnej znajomości każdego dziecka z osobna, znajomości jego defektów w każdej dziedzinie, jego cech dodatnich możliwości rozwojowych, aktualnego stanu wiadomości i umiejętności. Indywidualizowanie jest trudną umiejętnością, której opanowanie wymaga nieustannego obserwowania dzieci i dokształcania się".[2] Zdarza się nieraz, iż celowe jest rozbicie klasy na grupy pod względem uzdolnień zaawansowania w matematyce, aby w prawidłowy sposób przystosować nauczanie do umysłowych możliwości dzieci. Indywidualizowania wymagają również zadawane zadania domowe, a także ocenianie poszczególnych uczniów za wykonaną pracę.
W matematyce występuje ścisły związek logiczny między poszczególnymi partiami materiału. Dlatego też w tym przedmiocie, jak w żadnym innym, musi obowiązywać zasada systematyczności i ciągłości. Bardzo ważne są podstawowe wiadomości i umiejętności, od których zależy dalszy postęp w nauczaniu matematyki. Na już zdobytych wiadomościach i umiejętnościach nauczyciel będzie mógł oprzeć swoją dalszą pracę z uczniami.
Materiał, z którym uczniowie się zapoznają musi być bardzo gruntownie utrwalony. To co dzieci przyswoją powierzchownie, bez utrwalenia, zginie, będzie bezwartościowe dla ich dalszego życia. W pracy z dziećmi upośledzonymi nie może być miejsca na pośpiech i powierzchowność. Lepiej jest przerobić mniej materiału a dokładniej. Należy postawić na jakość a nie ilość.
Aby utrwalić wiadomości a szczególnie umiejętności stosujemy liczne ćwiczenia i powtórki. Ograniczyć się należy do tego co jest najważniejsze, rzeczy podstawowych, węzłowych i życiowo przydatnych. Ale i tak zajmuje to oczywiście dużo więcej czasu niż w klasach normalnych. Na każdej lekcji należy pamiętać o powtórzeniach rachunku pamięciowego. Specjalne lekcje poświęcamy powtórzeniom całych działów programu. Powtórzeniem są również zadania domowe, oraz prace kontrolne. Musimy jednak unikać na zajęciach utrwalających monotonii wprowadzając różne gry, krzyżówki czy zagadki matematyczne.
W nauczaniu matematyki dzieci upośledzonych umysłowo ważne jest, aby wdrażać dzieci do samodzielności. Nie należy uczniowi podawać gotowego wyniku czy rozwiązania. Należy uzbroić się w cierpliwość, aż uczeń sam dojdzie do rozwiązania danego zadania. Trzeba zgodzić się na błądzenie, pomyłki i błędy uczniów. Ale należy przy tym wskazywać jednocześnie prawidłowe skojarzenia, aby zapobiegać powstawaniu niekorzystnych i wręcz niepożądanych skojarzeń.
Nauczyciele powinni oddziaływać na te procesy i właściwości umysłowe dziecka, które samodzielnie nie funkcjonują, ale które pod wpływem pomocy i planowanego oddziaływania mogą się rozwinąć. Jeżeli uczeń nie potrafi samodzielnie rozwiązać zadania to możemy naprowadzić go poprzez stawianie mu dodatkowych pytań, podawanie zbliżonych przykładów itp.
Nauczanie matematyki uczniów upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim wymaga od nauczyciela logicznego powiązania wiadomości i umiejętności matematycznych z innymi przedmiotami, aby wytworzyć u dzieci różnorodne skojarzenia, których te nie posiadają. Jednak unikać należy sztucznego naciągania materiału, bo może to przynieść odwrotny skutek – osłabić aktywność dzieci i ich zapał do pracy. Nauczyciel uczący matematyki musi pamiętać o najważniejszej zasadzie: nauczanie jest narzędziem wychowania. Dlatego też ucząc dzieci upośledzone musimy pamiętać i dążyć do zdobywania przez uczniów umiejętności życia i pracy w grupie, wyrabiać w nich i utrwalać odpowiedni i świadomy stosunek do pracy i własności społecznych.
Podsumowując - jak łatwo dostrzec, w pracy z dziećmi upośledzonymi na każdej lekcji , a w szczególności na matematyce musimy zwracać uwagę na celowość swojej pracy. Uczniowie częściej powinni rozwiązywać problemy zespołowo, umieć formułować pytania, a także i odpowiedzi, planować prace, zbierać wyniki i analizować je. Będzie to możliwe, gdy prace wykonywane przez uczniów będą dostosowane do indywidualnych możliwości każdego nich. Młodzież pracując w swoim tempie powinna być kontrolowana przez nauczyciela, który wskaże im właściwą drogę rozwiązania problemu, poprawić błędy, potwierdzi prawidłowe rozwiązanie. Dzięki temu uczeń po skończeniu gimnazjum powinien mieć ukształtowaną wyobraźnię liczbową, przestrzenną i praktyczna. Powinien umieć rozwiązać zadania w sposób konkretny na podstawie dokonanych obliczeń, rysunków, pomiarów. A także umieć zadawać pytania i formułować swoje trudności, aby uzyskać pomoc od najbliższych z otoczenia.

Temat opracowano na podstawie literatury:

  1. St. Jarantowski, Nauczanie matematyki w szkołach specjalnych dla dzieci niedorozwiniętych umysłowo, Warszawa 1963.
  2. K. Kirejczyk, Upośledzenie umysłowe – Pedagogika, Warszawa 1981.
  3. O. Lipkowski, Pedagogika specjalna, Łódź 1981.
  4. I. Polkowska, Praca rewalidacyjna z dziećmi upośledzonymi umysłowo w szkole życia, Warszawa 1986.
  5. G. Tkaczyk, Metodyka nauczania i wychowania początkowego szkole specjalnej, Lublin 1997.
  6. G.Tkaczyk, Problemy uczenia się, nauczania, wychowania i rehabilitacji dzieci niepełnosprawnych intelektualnie w kontekście aplikacji metody ośrodków pracy, Lublin 2003.
  7. Z. Sękowska, Pedagogika specjalna, Warszawa 1982.
opracowała: Wioletta Cyganik

Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:

X


Zarejestruj się lub zaloguj,
aby mieć pełny dostęp
do serwisu edukacyjnego.




www.szkolnictwo.pl

e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl
- największy w Polsce katalog szkół
- ponad 1 mln użytkowników miesięcznie




Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").

Zaloguj się aby mieć dostęp do platformy edukacyjnej




Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie