Opracował Machnik Marek
I. Wstęp.
1. Pojęcie rekreacji.
Słowo rekreacja określa różne formy aktywności, które są podejmowane przez człowieka poza pracą zawodową, obowiązkami domowymi i społecznymi w celu odpoczynku, rozrywki i samodoskonalenia. Rekreo w języku łacińskim znaczy odnowić, ożywić, orzeźwić, pokrzepić. W Polsce dla oznaczenia czasu wolnego od pracy zawodowej, który może być wykorzystany na odpoczynek lub dowolną pracę amatorską przyjęto w 1926 roku termin „wczasy”. Niektórzy autorzy posługują się nim do dnia dzisiejszego. Później termin ten zaczął kojarzyć się wyłącznie z dwutygodniowymi wyjazdami na odpoczynek do miejscowości klimatycznych. G.D.Butler określa rekreację jako formę działania, którą podejmuje się w celu uwolnienia sił fizycznych, umysłowych i twórczych człowieka, a nie ze względu na efekty. Ta definicja nadaje rekreacji indywidualny charakter, wskazuje że działalność rekreacyjna musi być interesująca, a jej formy mogą być tak, różne jak różne są ludzkie zainteresowania.
Termin „rekreacja zespołowa” jest to natomiast działalność zabawowa prowadzona w grupach wysuwająca na plan pierwszy współdziałanie w zespole. Prowadzi ona do zacieśnienia stosunków międzyludzkich i wywiera wpływ na rozwój osobowości członków zespołu.
Badacze stosunkowo niedawno zainteresowali się czasem wolnym. Doprowadził do tego szybki rozwój cywilizacji technicznej. Człowiek ma dzięki temu coraz więcej czasu wolnego. Musi go wykorzystać nie tylko do regeneracji sił i usunięcia zmęczenia, ale musi stworzyć warunki rozwoju i zaspokojenia osobistych zainteresowań jednostki.
Rekreacja spełnia także ważną rolę w wychowaniu dorosłych, wzbogacając ich doświadczenie w kształtowaniu nowych wzorów organizacji czasu wolnego.
2. Klasyfikacja rekreacji.
Rekreację możemy klasyfikować w zależności od form: fizycznych, umysłowych i społecznych. Możliwy jest także podział ze względu na wiek zainteresowanych lub w zależności od urządzeń, niezbędnych do prowadzenia zajęć rekreacyjnych. Można też przeprowadzić klasyfikację według zainteresowań uczestników, lub ze względu na motywy. Zakres form rekreacyjnych jest tak rozległy, że żadna sztywna klasyfikacja nie spełni swojej roli. Dla ułatwienia można ustalić kilka dziedzin zainteresowań rekreacyjnych, począwszy od sportów, a skończywszy na amatorskim ruchu artystycznym.
Pedagog A.Kamiński oparł swoją klasyfikację na podziale rzeczowym, który jest łatwy do przeprowadzenia ze względu na jednoznaczne zachowanie się ludzi. Ułatwia to ujęcie liczbowe i analizę jakościową zagadnienia. Autor dzieli więc rekreację, posługując się podziałem instytucjonalnym, na:
· turystykę (pobytowa, wędrowna, podmiejska)
· sport
· środki masowego przekazu (czasopisma, gazety, książki, radio, film, telewizja)
· kultura masowa
· teatry i filharmonie, wystawy i muzea
· samokształcenie
· amatorstwo artystyczne
· majsterkowanie i amatorstwo techniczne
· hodowla amatorska (ssaki, ptaki, ryby, kwiaty, krzewy, drzewa, ogródki działkowe)
· zabawy i kontakty towarzyskie
· kolekcjonerstwo
· hobby
· aktywność społeczna
Socjolog Z.Skórzyński w swoim podziale czasu wolnego posłużył się kompleksem typowych form, najczęściej odczuwanych potrzeb i najbardziej popularnych sposobów jego spędzania. Są to więc:
· potrzeby i zajęcia amatorskie (np. indywidualne zajęcia typu hobby lub zespołowe zajęcia amatorskie o charakterze kulturalnym i innym)
· potrzeby i aktywne zajęcia fizyczne (np. uprawianie sportu lub turystyki)
· potrzeby i zajęcia towarzyskie (np. spotkania towarzyskie w domu, kawiarni, udział w przyjęciach, zabawach itp.)
· potrzeby i zajęcia konsumpcyjne o charakterze publiczno-widowiskowym (np. oglądanie filmów, zawodów sportowych, imprez estradowych, przedstawień teatralnych, słuchanie koncertów)
· potrzeby i zajęcia konsumpcyjne o charakterze indywidualno-kameralnym (np. czytanie gazet, słuchanie radia, oglądanie telewizji)
· potrzeby i zajęcia bierne i niezaangażowane o charakterze czysto wypoczynkowym (leżenie, drzemanie, plażowanie, spacerowanie).
Inny pedagog K.Wojciechowski dzieli wczasy na bierne i czynne. Jego zdaniem podczas wczasowania biernego oddajemy się pełniejszemu wypoczynkowi przez próżnowanie, kontemplację przyrody, medytację, czytelnictwo literatury pięknej i popularnonaukowej dla przyjemności, przez słuchanie muzyki, oglądanie filmów, sztuk teatralnych itp. We wczasach czynnych człowiek angażuje mięśnie, dąży do poprawienia swojej sprawności, stawia sobie zadania praktyczne, społeczne, artystyczne lub poznawcze i pilnie je rozwiązuje w wolnych godzinach. Rozróżnia w nich następujące zajęcia:
· informowanie się o najnowszych zdarzeniach w kraju i na świecie przez prasę,
radio i telewizję, a także drogą poszukiwań i odpowiedniej przedsiębiorczości.
· gry i zabawy
· sport, turystyka i krajoznawstwo
· miłośnictwo bezinteresownej pracy społecznej w stowarzyszeniach, ujawniające się nieraz w pomocy młodszym, starszym, chorym, więźniom.
· miłośnictwo praktyczne: hodowla kwiatów, ptaków, zwierząt, ogrodnictwo działkowe, rzemiosło-majsterkowanie, operowanie radiem krótkofalowym itp.
· kolekcjonerstwo-filatelistyka, numizmatyka, zbieranie okazów przyrody itp.
· miłośnictwo artystyczne: uczestnictwo w teatrze ochotniczym, chórze, orkiestrze, w amatorskiej twórczości plastycznej, tańcu scenicznym, fotografowaniu itp.
· kształceniu się w wieczorowych uczelniach, na kursach i przez samokształcenie
· miłośnictwo badawcze: doświadczalnictwo naukowe, zbieranie okazów przyrody, techniki i kultury dla celów analitycznych, praca nad udoskonaleniami i wynalazkami, obserwowanie nieba (miłośnicy astronomii).
Bardzo konkretny i szczegółowy podział działalności rekreacyjnej proponuje H.D.Corbin. Dzieli on rekreację na cztery grupy. Grupa pierwsza to ruchowe rodzaje działalności - sporty rekreacyjne, które dzięki systematycznemu uprawianiu pozwalają na przedłużenie okresu sprawności fizycznej człowieka.
Grupa druga to wszelkiego rodzaju zajęcia miłośnicze. Grupa trzecia obejmuje działalność kulturalną. Grupa czwarta to mieszane rodzaje działalności, które podtrzymują zainteresowania jednostki, pobudzając w ten sposób ją do działania.
Do grupy pierwszej zalicza się takie sporty jak: kometka, tenis ziemny, tenis stołowy, pływanie, piłka ręczna, siatkówka, koszykówka, szermierka, kręglarstwo, łucznictwo, kolarstwo, kajakarstwo, żeglarstwo, wioślarstwo, wędkarstwo, łowiectwo, strzelectwo, gimnastyka artystyczna, obozownictwo, wycieczkowanie, kulturystyka, piłka nożna, sporty zimowe, tańce ludowe, towarzyskie i nowoczesne.
Do grupy drugiej zalicza się modelarstwo lotnicze, szkutnictwo, kolekcjonerstwo, fotografikę, filatelistykę i inne.
Grupa trzecia to: muzyka (orkiestra, chór, śpiew), teatr amatorski, recytacje, grupy dyskusyjne, a w zakresie sztuki – rysunek, malarstwo, rzeźba, poezja, wycieczki do muzeów, bibliotek, ogrodów botanicznych czy zoologicznych.
Do grupy czwartej natomiast zaliczymy: szachy, gry świetlicowe, szarady i quizy, budowę zabawek.
Wbrew poglądom niektórych socjologów, którzy traktują czas wolny jako coś przeciwstawnego pracy, jest on jednym z warunków rozwoju człowieka i czynnikiem podnoszących jego wydajność pracy.
ANKIETA
Zajęcia sportowo-rekreacyjne wśród młodzieży szkolnej.
Należy podkreślić lub wpisać odpowiedzi.
1. Płeć: DZ CH
2. Miejsce zamieszkania:
a) Miasto powyżej 50 tys. mieszkańców
b) Miasto do 50 tys. mieszkańców
c) wieś
3. Do jakiej szkoły uczęszczasz:
a) Szkoła podstawowa kl. V,VI
b) Gimnazjum kl. I,II
c) Szkoła średnia kl. I,II
4. Zaznacz, w jaki sposób najczęściej spędzasz swój wolny czas (3 możliwości)
a) Odpoczywam biernie
b) Chodzę do kina
c) Oglądam TV, video
d) Korzystam z komputera
e) Uczestniczę w zajęciach koła zainteresowań
f) Czytam lub piszę
g) Chodzę do dyskoteki
h) Uprawiam ćwiczenia fizyczne
5. Czy w Twojej miejscowości istnieją ogólnodostępne obiekty sportowo-rekreacyjne: (wybierz dowolną ilość)
a) Basen
b) Hala sportowa
c) Stadion sportowy
d) Siłownia
e) Lodowisko
f) Wyciąg narciarski
g) Inne (wymień) ......................................................................................................
6. Czy poza lekcjami W-F bierzesz udział w zajęciach ruchowych organizowanych przez:
a) UKS, SKS, MOS
b) Klub sportowy
c) LZS
d) Klub osiedlowy
e) Domy Kultury
f) Inne ...................................... .............................................................. ...................
g) Nie uczestniczę
7. Jak często uprawiasz zajęcia sportowo-rekreacyjne w tygodniu (nie uwzględniaj zajęć W-F)
a) Raz w tygodniu
b) Od 2 do 3 razy w tygodniu
c) Od 3 do 5 razy w tygodniu
d) codziennie
8. Ile czasu przeciętnie w tygodniu poświęcasz na zajęcia sportowo-rekreacyjne:
a) Mniej niż godzinę
b) Od 3 do 5 godzin
c) Od 6 do 8 godzin
d) Od 9 do 12 godzin
e) Powyżej 12 godzin
9. Zaznacz zajęcia sportowo-rekreacyjne, które uprawiasz: (może być więcej niż jedna odpowiedź)
a) Siatkówka
b) Koszykówka
c) Piłka nożna
d) Piłka ręczna
e) Tenis stołowy
f) Tenis ziemny
g) Kometka
h) Jazda na rowerze
i) Karate
j) Jazda konna
k) Pływanie
l) Rolki lub deskorolka
ł) Inne, jakie ..................................................... .......................................................
10. Która z wymienionych osób stara się motywować Cię do uprawiania zajęć ruchowych?
a) Rodzice
b) Nauczyciel W-F
c) Wychowawca
d) Koledzy
e) Żadna z wymienionych
11. Zaznacz, co stanowi dla Ciebie przeszkodę w korzystaniu z zajęć sportowo-rekreacyjnych:
a) Brak organizacji zajęć
b) Stan zdrowia
c) Rodzice
d) Zmęczenie
e) Brak zdolności sportowych
f) Zły plan lekcji
g) Trudności z dostaniem do klubu
h) Brak obiektów sportowych
i) Odległość od obiektów sportowych
j) Brak odpowiedniego sprzętu
k) Brak zainteresowań-niechęć
l) Dodatkowe zajęcia (korepetycje)
ł) brak czasu (nauka)
m) dojazdy
n) względy finansowe
o) inne, jakie ..................................................... ........................................................
p) nic nie stoi na przeszkodzie
12. Ile godzin lekcyjnych według Ciebie powinno w tygodniu przypadać na zajęcia W-F i zajęcia sportowo-rekreacyjne (pozalekcyjne) organizowane przez szkołę:
a) W-F 2 godziny, zajęcia pozalekcyjne 2 godziny
b) W-F 3 godziny, zajęcia pozalekcyjne 3-4 godziny
c) W-F ..............., zajęcia pozalekcyjne ................... (wpisz)
13. Czy posiadasz własny sprzęt sportowy? TAK NIE Jeśli tak to zaznacz jaki:
a) Rower
b) Łyżwy
c) Narty
d) Sanki
e) Rolki, deskorolka
f) Do tenisa ziemnego
g) Do tenisa stołowego
h) Do badmintona
i) Piłki
j) Do ćwiczeń siłowych
k) Inny, jaki ....................................................... .......................................................
l) Nie posiadam
14. W jakim stopniu wykorzystujesz ten sprzęt w ciągu tygodnia?
a) 1-2 godzin
b) 3-5 godzin
c) 6-8 godzin
d) 9-12 godzin
e) powyżej 12 godzin
15. Czy na feriach zimowych i wakacjach wyjeżdżasz na obozy sportowe lub rekreacyjne:
a) Tak
b) Nie
c) Rzadko
II. Ankieta
Informacje ogólne.
Ankieta pod nazwą „Zajęcia sportowo - rekreacyjne wśród młodzieży szkolnej” przeprowadzona została dnia 11 i 12 października 2001 roku w Szkole Podstawowej Nr 1. w Ząbkowicach Śl. wśród uczniów klas piątych i szóstych. Miała na celu sprawdzenie w jaki sposób uczniowie spędzają wolny czas, ile poświęcają na to oraz jakiego typu to są zajęcia. Przebadanych zostało 88 uczniów, z czego 37 to dziewczęta, a 51 to chłopcy. 74 uczniów mieszka w mieście, a 14 uczniów na wsi .
Klasyfikacja odpowiedzi .
Ilośćodp.nrpyt. A. B. C. D. E. F. G. H. I. J. K. L. Ł. M. N. O. P.
4. 22 9 57 32 10 21 32 53
5. 61 37 73 48 0 0 7
6. 5 22 1 2 7 7 45
7. 12 28 17 31
8. 18 40 11 5 13
9. 26 57 55 9 20 6 3 67 3 7 27 36 18
10. 25 30 4 23 24
11. 13 8 6 11 7 10 0 3 8 5 6 2 22 3 5 0 27
12. 13 19 56
13. 76 9 18 43 44 12 24 21 63 15 10 2
14. 26 25 16 8 13
15. 20 40 28
Pyt.4.
Aż 65 % uczniów /37 odp./ przyznało oglądanie telewizji za najczęściej wykonywaną czynność w czasie wolnym. Na drugim miejscu znalazły się ćwiczenia fizyczne – 60 % /53 odp./, później chodzenie na dyskoteki i korzystanie z komputera /obie czynności po 36 % -32 odp./, dalej czytanie i pisanie 24 % /21 odp./, odpoczynek bierny 25 % /22 odp./ i dopiero na końcu uczestnictwo w kołach zainteresowań 11 % /10 odp./ oraz chodzenie do kina 10% /9 odp./.
Pyt.5.
Na pytanie o istniejące obiekty sportowo – rekreacyjne 83 % /73 odp./ wymieniło stadion sportowy, 70 % basen kąpielowy /61 odp./, siłownie 55 % /48 odp./, hale sportową 42 % /37odp./ oraz boisko 8 % /7 odp./.
Pyt.6.
51 % uczniów odpowiedziało , że nie bierze udziału w żadnej z form zajęć zorganizowanych /45 odp./ , do klubów sportowych uczęszcza 25 % / 22 odp./, domy kultury 8 % / 7 odp./, SKS otrzymał 6 % / 5 odp./ , kluby osiedlowe tylko 2 % , LZS 1% i pozostałe 10 % / 9 odp. /.
Pyt.7.
Na codzienne uprawianie zajęć sportowo – rekreacyjnych oddało głos 35 % uczniów /31odp./, 2 do 3 razy w tygodniu 32 % /31 odp./, 3 do 5 razy 19 % /17 odp./, a tylko raz w tygodniu 14 % /12 odp./.
Pyt.8.
3 do 5 godzin tygodniowo na zajęcia sportowo-rekreacyjne poświęca 45 % pytanych /40odp./, aż 20 % mniej niż 1 godzinę /18 odp./, 15 % powyżej 12 godzin /13 odp./ , 6 do 8 godz. 13 % /11 odp./, 6 % - 9 do 12 godz. /5 odp./.
Pyt.9.
Zdecydowanie najwięcej czasu uczniowie poświęcają na jazdę rowerem – 76 % /67 odp./, dalej koszykówkę 65 % /57 odp./, piłkę nożną 63 % /55 odp./, rolki i deskorolki 41 %, pływanie 31 % ,siatkówkę 30 % , tenis stołowy 23 %, oraz dużo mniej na piłkę ręczną 10 %, jazdę konną 8 %, tenis ziemny 7 %, kometkę 3 %, karate 3 % oraz inne 20 % /18 odp./.
Pyt.10.
Najbardziej starającymi się motywować do zajęć ruchowych uczniowie wymieniają: nauczycieli WF-37 % /30 odp./, rodziców -28 % /25 odp./, dalej kolegów –26 % /23 odp./, 27 % nie wymienia żadnej osoby, a wychowawcę tylko 5 % .
Pyt.11.
Największą przeszkodę dla uprawiania zajęć sportowo-rekreacyjnych stanowi dla 25 % brak czasu /22 odp./, brak organizacji zajęć 15 % /13 odp./, zmęczenie 13 %, zły plan lekcji 11 % i pozostałe trudności poniżej 10 %. Nic nie stoi na przeszkodzie 27 % ankietowanych.
Pyt.12.
Zdecydowana większość /64 %-56 odp./ podała własne liczby, czyli wybrała odpowiedź C wahały się one od 1 nawet do 10 godz. Odpowiedź B wybrało 22 % , a A 14 %.
Pyt.13.
86 % uczniów posiada rower /76 odp./, piłki 72 % /63 odp./, 50 % rolki, 49 % sanki, 27 % sprzęt do tenisa stołowego, 24 % do badmintona, narty 20%, sprzęt do ćwiczeń siłowych 17 %, do tenisa ziemnego 14 %, łyżwy 10 %, inny sprzęt 11 %, a nie posiada żadnego sprzętu 2 % badanych.
Pyt.14.
Wykorzystują oni ten sprzęt w następujących proporcjach: 30 %-1 do 2 godz. tygodniowo, 28 % 3 do 5 godz.,18 % 6 do 8 godz., 9 %-9 do 12 godz. i 13 % powyżej 12 godzin tygodniowo.
Pyt.15.
Pytani o wyjazdy na obozy uczniowie odpowiedzieli, że nie jeżdżą /46 %/, rzadko 32 %, lub tak 22 %.
III. Wnioski.
Wyniki ankiety pokazują, że dominującą formą rekreacji wśród dzieci z klas piątych i szóstych jest oglądanie telewizji. Niepokojącym zjawiskiem jest to, że całość czasu poświęcona na rekreację ruchową znalazła się dopiero na drugim miejscu. Chociaż większość uczniów zna obiekty sportowe znajdujące się na naszym terenie, to połowa nie bierze udziału w żadnej formie zajęć zorganizowanych. Do codziennego uprawiania zajęć sportowo- rekreacyjnych przyznaje się tylko jedna trzecia dzieci. Statystyka godzinowa wygląda jeszcze gorzej, bo prawie połowa uczniów przeznacza na zajęcia sportowo- rekreacyjne tylko trzy do pięciu godzin w tygodniu. Najbardziej popularnym zajęciem rekreacyjnym jest jazda na rowerze, oraz gry zespołowe (koszykówka i piłka nożna). Wynika to zapewne z faktu posiadania prawie przez wszystkich roweru i piłek. Jednej czwartej ankietowanych brak czasu przeszkadza w uprawianiu rekreacji ruchowej, ale prawie tyle samo odpowiedziało, że nic nie stoi na przeszkodzie, by je uprawiać. Myślę, że warto się przeanalizować powyższe wyniki w celu przygotowania programu, który miałby za zadanie przeciwdziałanie zjawisku „siedzącego” trybu życia, na korzyść rekreacji ruchowej i co za tym idzie poprawie sprawności ruchowej, kondycji i zdrowia uczniów.
|
