PROGRAM ADAPTACYJNY DLA KLASY I " JUŻ JESTEM UCZNIEM" OPRACOWANY DLA UCZNIÓW SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 118 W WARSZAWIEOpracowała Agnieszka Stalmach Warszawa, październik 2003 r. I. WSTĘP Z chwilą rozpoczęcia nauki szkolnej dziecko wkracza w zupełnie nowy etap swojego życia. Spotyka się z sytuacją wymagającą zmian w dotychczasowym sposobie życia, w którym dotąd dominowała zabawa. Zmienia się podstawowa forma aktywności dziecka, którą staje się nauka. Jednocześnie niemal od pierwszych dni nauki, działalność dziecka podlega ocenie. Program adaptacyjny dla uczniów klasy I jest bardzo ważnym elementem w pracy wychowawczej szkoły i nauczyciela. Ma pomóc dziecku w miarę bezstresowym przejściu z przedszkola, domu rodzinnego do szkoły. "Gotowość szkolną" muszą osiągnąć: przyszły uczeń i szkoła. Szkoła musi się przygotować na przyjęcie nowego ucznia. Powinna dostosować swoje działania edukacyjne do zróżnicowanych sposobów poznawania i reprezentowania przez dziecko rzeczywistości. Oznacza to wzajemne zrozumienie i dostosowanie dziecka do oczekiwań szkoły i szkoły do możliwości i oczekiwań małego ucznia. Ucznia 7 – letniego, rozpoczynającego naukę szkolną, obejmuje okres adaptacyjny, podczas którego nauczyciel i dzieci wzajemnie się poznają. Adaptacja jest to proces uzyskiwania równowagi między potrzebami dziecka a otoczeniem. Korzystając z doświadczeń i obserwacji własnych jak innych nauczycieli podjęłam się opracowania programu adaptacyjnego dla klasy I. II. DIAGNOZA STANU – CHARAKTERYSTYKA ŚRODOWISKA KLASOWEGO Zespół klasy I a liczy 22 uczniów – 10 chłopców i 12 dziewczynek. Połowa dzieci zna się, ponieważ uczęszczała razem do szkolnej " zerówki". Pozostałe dzieci przybyły do klasy z innych przedszkoli. Zmieniła się również nauczycielka. Zaistniała zatem konieczność poznania wszystkich dzieci między sobą i z nową wychowawczynią. Obserwacja zachowań uczniów przez pierwszy miesiąc pobytu w szkole pozwala stwierdzić, że dzieci są niepewne, trochę zagubione, zdezorientowane, przestraszone. Potrzebują stałej opieki, obecności wychowawczyni, wymagają często bardzo dokładnych poleceń, lubią wiedzieć, co będzie się działo. Zespół klasy I b liczy 21 uczniów - 10 chłopców i 11 dziewczynek. 16 dzieci uczęszcza do naszej szkoły już drugi rok, kontynuując naukę po oddziale " zerowym". 4 dzieci przyszło do I klasy z przedszkola, a 1 uczennica powtarza naukę w klasie I. Na początku roku szkolnego dzieci bardzo nieśmiało poruszały się po terenie szkoły, głównie podczas przerw. Podobnie jak w klasie I a wdrożenie programu adaptacyjnego stało się koniecznością. Dzieci, które uczęszczały do szkolnej "zerówki" poddane były badaniu, które dotyczyło zachowania dziecka w szkole. W obszarze badania znalazły się aktywność własna ( swoboda wypowiedzi, pewność siebie, podzielność uwagi ), współdziałanie w grupie ( nawiązywanie kontaktów z rówieśnikami, współpraca w grupie, inicjowanie zabawy, wykazywanie cech przywódczych ), kultura osobista ( koleżeńskość, przyjmowanie krytyki, zachowania adekwatne do sytuacji, używanie zwrotów grzecznościowych ). Z raportu wynika, że dzieci kończące oddział zerowy w naszej szkole są dobrze przystosowane do innych osób i własnej aktywności. Zatem należy oczekiwać, że dzieciom tym program adaptacyjny znacznie ułatwi i skróci zaaklimatyzowanie się do nowych warunków i nowej roli. III. CEL OGÓLNY PROGRAMU I JEGO ZAŁOŻENIA Celem ogólnym programu jest włączenie uczniów klasy I w życie, tradycje i zwyczaje szkoły. Dzieci rozpoczynające naukę znajdują się w nowej dla siebie sytuacji i muszą podjąć się pełnienia nowej roli. Rola ucznia wiąże się z potrzebą wytężonej pracy, skupienia uwagi, obowiązkowości, współpracy z innymi uczniami, pokazywania się, prezentowania się. Program ma za zadanie pomóc uczniowi w pokonaniu lęków i obaw z tym związanych, włączeniu się do grona rówieśników i poznaniu nauczyciela. IV. CELE SZCZEGÓŁOWE PROGRAMU
- Ułatwienie dzieciom przekroczenia progu dom – szkoła,
- Skrócenie czasu adaptacji dzieci w nowym środowisku, w nowej sytuacji, nowej roli,
- Stworzenie dzieciom poczucia bezpieczeństwa,
- Wzajemne poznanie się uczniów i nauczyciela,
- Integracja zespołu klasowego,
- Nawiązanie dobrych relacji nauczyciel – uczeń,
- Wypracowanie wspólnych norm i zasad,
- Zwiększenie otwartości,
- Wdrażanie do podejmowania ról,
- Wzbudzenie poczucia akceptacji,
- Uczenie się tolerancji,
- Poznanie zasad funkcjonowania szkoły,
- Nawiązanie dobrych relacji z rodzicami, ułatwiających dalszą współpracę,
- Integracja rodziców między sobą,
- Uświadomienie rodzicom potrzeb emocjonalnych dziecka,
- Pozyskanie rodziców do aktywnej współpracy z nauczycielem i ze szkołą
V. TREŚCI PROGRAMU
| Treści programu |
Forma realizacji |
| Pomoc w zaakceptowaniu roli ucznia, odpowiedzialnego za powierzone zadania |
Rozmowy |
| Nawiązanie bliskiego i serdecznego kontaktu z nauczycielem i innymi dziećmi |
Zabawy integrujące |
| Pomoc dziecku w odnajdywaniu jego miejsca w grupie rówieśniczej i społeczności szkolnej |
Zabawy integrujące |
| Przestrzeganie określonych zasad zachowania się w szkole |
Zawarcie "klasowej umowy" |
| Prezentowanie własnej osoby |
Zabawa "Poznajmy się" |
| Stwarzanie okazji do gromadzenia informacji na temat samego siebie |
Zajęcia, zabawy, rozmowy |
| Porównywanie własnego wyglądu z wyglądem innych dzieci z jednoczesnym uznaniem własnej odrębności |
Rozmowy, obserwacje |
| Ocena swojej działalności |
Samoocena |
| Poznanie i nazywanie swoich stanów emocjonalnych oraz nabywanie umiejętności radzenia sobie w sytuacjach przykrych przez wspólną rozmowę z nauczycielem i dziećmi |
Rozmowa, pokaz, drama |
| Uczestnictwo w zabawach i grach zespołowych |
Gry i zabawy zespołowe |
Uczestniczenie w sytuacjach, kiedy nabywa się przekonania, że wiele zależy ode mnie
Tworzenie kącików przyrodniczych, gazetek klasowych, ukwiecanie sali
Nabywanie właściwego stosunku do innych dzieci |
Zajęcia, rozmowa |
| Rozumienie znaczenia takich wartości jak: tolerancja, życzliwość, koleżeństwo |
Rozmowy |
| Kształtowanie poszanowania dla innych dzieci i pracowników szkoły |
Rozmowy |
| Ostrożne, uważne i swobodne poruszanie się po sali i innych pomieszczeniach szkoły |
Zwiedzanie budynku szkoły, pokaz, rozmowa, znaczki graficzne |
| Reagowanie na wezwania i polecenia nauczyciela |
Rozmowa, obserwacja przez nauczyciela |
| Utrzymanie porządku w sali |
Rozmowa, pokaz |
Stwarzanie sytuacji sprzyjających integracji rodziców między sobą i ze szkołą, nauczycielem
Organizacja imprez klasowych, udział rodziców w wyjściach poza teren szkoły, zajęcia otwarte
Przyzwyczajanie dzieci do współpracy i współdziałania w grupie |
Zajęcia, zabawy |
| Uświadomienie konieczności poszanowania cudzej własności |
Rozmowa, pokaz | VI. METODY I TECHNIKI PROWADZENIA ZAJĘĆ
- Obserwacja,
- Pokaz,
- Metody oparte na słowie:
- Rozmowa,
- Dyskusja,
- Objaśnienia,
- Metody czynne – oparte na działalności dzieci
- Metoda samodzielnych doświadczeń
- Metoda kierowania własną działalnością dziecka
- Metoda zadań stawianych dziecku
- Metoda ćwiczeń
- Metody interaktywne
- burza mózgów
- krąg
- gry dramowe
- Techniki
- Rysunek
- Zabawy ruchowe
- Pszczele kosze
- Kula śniegowa
- Formy pracy
- Zespołowa
- Grupowa
- Indywidualna
VII. PRZEWIDYWANE OSIĄGNIĘCIA
- Dziecko bezstresowo staje się uczniem,
- Dziecko czuje się bezpiecznie w murach szkoły,
- Dziecko jest akceptowane,
- Szanuje nauczyciela i kolegów w klasie,
- Uczestniczy w tworzeniu zasad zachowania,
- Potrafi pracować w zespole,
- Nie ma uprzedzeń do innych, porozumiewa się ze wszystkimi w klasie,
- Wie co świadczy o jego wyjątkowości,
- Swobodnie porusza się po budynku szkolnym,
- Wie, jak funkcjonuje szkoła,
- Umie słuchać innych,
- Wie, że każdy jest inny i ma do tego prawo,
- Rodzic ma poczucie bezpieczeństwa o swoje dziecko,
- Rodzic współpracuje z nauczycielem,
- Rodzice czynnie uczestniczą w życiu klasowym.
VIII. EWALUACJA PROGRAMU Rok szkolny 2003/2004 jest rokiem wdrażania programu do realizacji. Z uwagi na charakter programu ewaluacja zostanie przeprowadzona na przełomie kwietnia i maja. Zmiana postaw, nastawień, nawyków, zmiana stereotypów jest procesem długotrwałym i może nastąpić po ciągłym, systematycznym oddziaływaniu na dziecko. Ewaluacja będzie dokonana poprzez:
- Obserwację ( samoobserwacje )
- Wytwory dzieci
- Rozmowy z rodzicami ( kwestionariusz )
- Ocenę rodziców ( ankieta )
Wyniki ewaluacji zostaną zestawione z diagnozą sytuacji wychowawczej klasy na przełomie maja i czerwca i przedstawione w formie raportu na spotkaniu zespołu nauczycieli kształcenia zintegrowanego. |
