ZADANIA Z ZAKRESU WYCHOWANIA PROEKOLOGICZNEGO W PRZEDSZKOLU
"Ekologia" - (z gr. oikos = dom, środowisko, logos = nauka) - jest to dziedzina biologii badająca wzajemne stosunki między organizmami a otaczającym je środowiskiem.
Od lat niepokojąco wzrasta liczba czynników mogących unicestwić ludzkość. Zmusza to człowieka do zmiany dotychczasowego sposobu myślenia i zachowania. Wszelka działalność człowieka w naturalnym środowisku musi opierać się na znajomości i respektowaniu praw przyrody.
W zakres edukacji ekologicznej wchodzą wszelkiego rodzaju działania, mające na celu m.in.:
- Uświadomienie, że życie bez kontaktu z przyrodą jest niemożliwe. Wszystko, co jest potrzebne człowiekowi do życia, czerpie on ze środowiska.
- Wyposażenie w wiedzę dotyczącą budowy i czynności życiowych organizmów żywych oraz ich związków ze środowiskiem.
- Pogłębienie wiadomości na temat roślin i zwierząt żyjących na Ziemi.
- Uświadomienie, że każda istota żywa ma prawo do godnego życia.
- Kształtowanie podstawowych zasad ochrony przyrody.
- Kształtowanie umiejętności racjonalnego korzystania z odnawialnych i nieodnawialnych zasobów przyrody.
- Wprowadzenie czystych technologii i racjonalnego wykorzystania zasobów przyrody oraz utylizacji odpadów.
- Kształtowanie własnego "ja" w harmonii ze środowiskiem.
- Rozwijanie aktywnych form wypoczynku na łonie natury.
- Kształtowanie poczucia odpowiedzialności za stan środowiska przyrodniczego.
Już od najwcześniejszych lat życia człowieka, trzeba kształtować jego sposób myślenia i zachowania. Dziecko wychowane w potrzebie kontaktu z przyrodą, nauczone proekologicznego myślenia, w okresie dojrzałym jest w stanie naprawić lub zneutralizować negatywne skutki gospodarki jego poprzedników na Ziemi.
Wiek przedszkolny charakteryzuje się dużym skokiem intelektualnym w rozwoju dziecka, jest najlepszym okresem do wprowadzania elementów edukacji ekologicznej, która powinna być kontynuowana w późniejszej nauce.
Celestyn Freinet uważa, że jednym z najważniejszych elementów w jego koncepcji pedagogicznej jest organizowanie kontaktów z bliższym i dalszym środowiskiem społecznym i przyrodniczym w celu rozbudzenia zainteresowań dziecko i jego twórczej ciekawości.
Bezpośrednie kontakty z sytuacjami, problemami najbliższego otoczenia, regionu, przyzwyczajają dzieci do ich analizy i oceny, rozwijają wrażliwość estetyczną i wzrost zainteresowania zjawiskami przyrodniczymi.
W związku z tym istnieje konieczność organizowania wycieczek, wyjazdów na łono natury jako jednej z form poznawania treści przyrodniczych. Połączenie ich z zabawą pomoże dzieciom poznać i zrozumieć fakty, zjawiska oraz zagrożenie i problemy otaczającej je rzeczywistości. W tym celu można zorganizować tzw. "Zielone przedszkole". Polega to na nawiązaniu kontaktu placówki przedszkolnej z ośrodkiem wypoczynkowym zainteresowanym zakwaterowaniem grupy dzieci przedszkolnych. Celem pobytu dzieci w naturalnym środowisku jest :
- przebywanie na świeżym powietrzu (czystym);
- zdobywanie odporności zdrowotnej;
- doskonalenie sprawności ruchowej;
- zdobywanie pełniejszej wiedzy przyrodniczej przez bezpośredni kontakt z naturą;
- dostarczanie dzieciom przeżyć estetycznych i doświadczeń zmysłowych.
W czasie pobytu w "zielonym przedszkolu' dzieci starają się wykonać wcześniej ustalone zadania, zdobywają poszczególne stopnie wiedzy, stają się przyjaciółmi przyrody, biorą udział w zabawach i zajęciach w terenie. Na wyjazd gromadzą: materiały plastyczne, lornetki, lupy, atlasy i przewodniki przyrodnicze. Wszystkie działania miały uświadomić dzieciom niezbędność i wagę każdego elementu środowiska, rolę ludzi oraz konieczność współdziałania w celu rozwiązywania istniejących problemów, jak i podjęcia proekologicznych decyzji.
Naczelnym zadaniem w realizacji programu ekologicznego jest takie opracowanie treści przez nauczyciela, aby potrzeba poznania wynikała z zainteresowania samego dziecka. Dziecko w wieku przedszkolnym staje się coraz sprawniejsze, poznawanie świata za pomocą działania i zmysłów jest dla niego sprawą naturalną.
Do realizacji programu ekologicznego potrzebne jest odpowiednie przygotowanie przedszkola, a więc ogrodu przedszkolnego np. hodowanie żywopłotu w celu neutralizacji spalin samochodów, założenie aparatury nawilżającej, wprowadzenie metryczek na drzewach, rosnących w ogrodzie, wykonanie altany, ustawienie koszy na śmieci, pojemników na materiały do recyklingu (papier, plastik, szkło), zakupienie stolików z parasolami, ochrona tarasu przed nadmiernym nasłonecznieniem, przeniesienie leżakowania na tarasy podczas letnich dni, wzbogacenie sprzętu ogrodowego o elementy z drewna, w celu doskonalenia sprawności fizycznej.
W budynku przedszkolnym powinna być utrzymywana szczególna czystość, używanie środków przyjaznych dla środowiska w opakowaniach zwrotnych lub nadających się do recyklingu, systematyczna konserwacja i naprawa mebli i innego sprzętu, używanie odkurzacza ekologicznego. Pomieszczenia powinny być zagospodarowane tak, aby gwarantowały dzieciom bezpieczeństwo dla ich zdrowia. Powinno się kompletować zabawki czyste ekologicznie, funkcjonalne, doskonalące procesy poznawcze dziecka. W kąciku przyrody gromadzić należy dużą ilość zieleni doniczkowej, w celu tworzenia mikroklimatu. W sali wprowadzać hodowlę drobnych zwierząt, w celu poznania środowiska i warunków potrzebnych do ich rozwoju. Wyposażać również kąciki przyrody w sprzęt ułatwiający prowadzenie doświadczeń i obserwacji przyrodniczych.
Ważną rolę odgrywa w placówce przedszkolnej ekologiczny program żywienia. A więc przygotowywanie posiłków w warunkach bezwzględnej czystości, używanie wody ze studni głębinowej do przyrządzania potraw gotowanych, ograniczenie do minimum podawania słodyczy, a w następstwie owoce suszone, orzechy. Podawanie dużej ilości surówek na bazie kefiru i jogurtu, ziaren zbóż, kiełków łączonych smakowo z owocami i warzywami. Kompletowanie w kuchni naczyń zdrowych dla człowieka (z ceramiki, drewna, garnków emaliowanych). Założenie aparatury do uzdatniania wody używanej podczas płukania owoców i warzyw, podawanej w postaci surowej, nawiązanie współpracy z dietetykiem, w celu opracowania szczegółowej diety ekologicznej dla dzieci, włączenie pracownic kuchni i kierownika gospodarczego do ekologicznego programu żywienia dzieci.
Nauczyciel realizujący program ekologiczny, to człowiek o wysokiej kulturze osobistej, pozytywnie nastawiony do środowiska, aktywnie uczestniczący w pracach na rzecz jego ochrony, własną postawą potwierdzający słuszność swojego działania.
Nauczyciel - wychowawca to mistrz - przyjaciel dziecka, który mniej naucza, a więcej dzieli się swoimi odczuciami. Jest odważny, skierowany na wychowanków, skupia ich uwagę, patrzy, doświadcza z nimi, a dopiero na końcu mówi.
Do zadań nauczyciela należy:
- podnoszenie wiedzy ekologicznej (literatura, prasa, programy telewizyjne);
- uczestniczenie (w miarę możliwości) w spotkaniach i kursach doskonalących wiedzę i kulturę ekologiczną (np. klub Eko - Oko);
- doskonalenie warsztatu pracy;
- wymiana doświadczeń z innymi placówkami przedszkolnymi;
- włączenie rodziców w rytm życia przedszkola, udział w zabawach, zajęciach z dziećmi;
- projektowanie sytuacji edukacyjnych, rozbudzających wewnętrzną motywację dziecka do twórczej aktywności, zaspokajających jego potrzeby;
- włączenie pracowników technicznych przedszkola do realizacji programu ekologicznego.
Założeniem ekologicznego programu współpracy z rodzicami jest podnoszenie kultury ekologicznej środowiska, integracja personelu, dzieci i rodziców w celu zadbania o środowisko. W tym celu należy rodziców zapoznać z programem ekologicznym, jego celowością, udzielić informacji o stanie środowiska, w którym znajduje się placówka, organizować "Dni otwarte przedszkola", aby zapoznać rodziców z warunkami i metodami pracy nauczycieli, włączać rodziców w rozwiązywanie problemów grupy i przedszkola, założyć kącik literacki nowości ekologicznych, dostępnych zarówno dla personelu jak i dla rodziców.
W ramach programu ekologicznego można nawiązać współpracę z ośrodkiem zdrowia i poradnią psychologiczną. Zaprosić lekarza, psychologa, logopedę na zebranie ogólne z rodzicami. Uściślić współpracę między przedszkolem a poradnią rejonową. Opracowanie przez pracowników poradni psychologicznej, ośrodka zdrowia i nauczycieli przedszkola metod profilaktyki zdrowotnej dzieci.
Przedszkole powinno nawiązać współpracę z instytucjami użyteczności społecznej, działającymi na terenie osiedla. Celem tej współpracy jest dostarczanie wiedzy na temat stanu środowiska, w którym znajduje się przedszkole, rozpropagowanie tej wiedzy przez działalność plastyczną dzieci, spotkania z ludźmi działającymi na rzecz ekologii.
Literatura:
Grażyna Kutyłowska "Ekologia w przedszkolu" 1996
"Wychowanie w przedszkolu" Nr. 8/1998 art. Małgorzaty Więckowskiej
"Przygoda w zielonym przedszkolu"
opracowała: mgr Bożena Forjasz |
