Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Rozwój generatyeny roślin nasiennych

Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 16325 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie



Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.



 

 ORGANY ROZRODCZE ROŚLIN NASIENNYCH

1. budowa szyszki
- owocolistek z łuską wspierającą zielono-czerwone
- dwa zalążki szyszki żeńskie

- pręciki większe, żółte,
- dwa woreczki pyłkowe /po spodniej stronie/ kształt kłosków
mikrosporangia

2. kwiat roślin okrytonasiennych
- słupkowie /każdy słupek powstaje ze zrośnięcia jednego lub kilku owocolistków/. W słupku wyróżnia się: znamię, szyjkę, zalążnię
- pręcikowie; każdy pręcik buduje główka i nitka; główkę tworzą: pylniki złożone z woreczków pyłkowych mikrosporangia
Wewnętrzne powierzchnie ścian woreczków pyłkowych pokrywa merystem zarodnikotwórczy, w którym znajdują się komórki macierzyste ziaren pyłku.

3. kwitnienie – przejście ze stadium wegetatywnego do generatywnego
kwiaty mogą być:
jednopłciowe /rozdzielnopłciowe/ to oznacza że osobnik wytwarza kwiaty jednej płci- męskie lub żeńskie (wszystkie współczesne nagonasienne, nieliczne okrytonasienne np. dąb, buk, brzoza, leszczyna); jeśli kwiaty pojawiają się na jednym osobniku mówimy o jednopienności ( sosna, świerk, modrzew, dąb, buk, brzoza, leszczyna); jeśli natomiast na dwóch osobnikach tego samego gatunku mówimy o dwupienności ( sagowce, cis, miłorząb, osika, wierzba)

kwiaty roślin nasiennych mogą występować:
- pojedynczo – na szczycie nie rozgałęzionego pędu np. tulipan, mak, fiołek, zawilec
- zbiorowo tworząc kwiatostany np. grono – konwalia
baldach – czosnek niedźwiedzi kłos – rdest
wierzchotka – rogowica polna
główka – koniczyna łąkowa
koszyczek – słonecznik
4. zapylenie – przemieszczanie męskich kom. rozrodczych nie wymaga wody
samozapylenie zapylenie własnym pyłkiem /nie korzystne; jedynie dla większości zbóż i motylkowych jest to zjawisko normalne/
obcopylność – zapylenie krzyżowe zapylenie między różnymi osobnikami tego samego gat.
przedprątność –wcześniej dojrzewają pręciki (rośliny z rodziny złożonych i dzwonkowatych)
przedsłupność – wcześniej dojrzewają słupki (babka okrągłolistna, kokornak powojnikowy)
samopłonność – samosterylność polega na wytwarzaniu przez roślinę substancji przeciwdziałających rozwojowi na znamieniu słupka jej własnego pyłku ( żyto zwyczajne, gorczyca biała)
różnosłupkowość – heterostylia polega na występowaniu u różnych osobników tego samego gatunku kwiatów o różnej długości szyjki i nitek pręcika (pierwiosnek chiński)
owadopylność
wiatropylność

5. zapłodnienie jest konsekwencją zapylenia

Zalążek chroni jedna do trzech (u nagozalążkowych) lub dwie (u okrytozalążkowych) osłonki. Wnętrze zalążka wypełnia ośrodek makrosporangium. Na szczycie zalążka występuje okienko. Jedna kom. ośrodka /o gęstej cytoplazmie i dużym jądrze/ zwana komórką macierzystą gametofitu, powiększa się i wyróżnicowuje. Przechodzi mejozę, powstają cztery haploidalne komórki z których trzy degenerują. Pozostała komórka – makrospora, przekształci się w gametofit żeński.

- u nagonasiennych następują podziały mitotyczne – powstaje wielokomórkowy gametofit żeński zwany bielmem pierwotnym. W pobliżu okienka powstają rodnie /u sosny dwie/ z kom. jajowymi
- u okrytonasiennych mikrospora przechodzi tylko trzy podziały mitotyczne, w ich wyniku powstaje silnie zredukowany, pierwotnie ośmiojądrowy, a ostatecznie siedmiojądrowy woreczek zalążkowy – gametofit żeński. W jego aparacie jajowym /szczątkowa rodnia/ ,pomiędzy dwiema synergidami, znajduje się komórka jajowa. Na przeciwległym biegunie występują trzy antypody. W centrum leży diploidalne, wtórne jądro woreczka zalążkowego tzw. komórka centralna.
- Pyłek mikrospory powstaje w woreczkach pyłkowych które są odpowiednikami mikrosporangium; wewnętrzne ściany wyścieła merystem archesporialny. Pyłek sosny wyposażony jest w komory powietrzne i przystosowany do wiatropylności, pyłek większości okrytonasiennych – do owadopylności/nie jest to żadną regułą/. Ziarna pyłku okrywa gruba, zewnętrzna warstwa lipidowej egzyny, i wewnętrznej polisacharydowej intyny. Powodują urzeźbienie, kształt i odporność nawet na kilkaset tysięcy lat ziarna pyłku.
Palinologia – nauka zajmująca się analizą pyłkową odtwarzając obraz roślinności w minionych okresach geologicznych.

Ziarno pyłku budują dwie komórki – wegetatywna /łagiewkowa/ i mniejsza generatywna. Ziarno pyłku w takiej postaci to silnie zredukowany gametofit męski. Z kom. generatywnej powstają dwie nieruchliwe komórki plemnikowe. /uwicione kom plemnikowe wytwarzały benetyty>prawdopodobnie kordaity>, sagowce i miłorzębowe. Z kom. wegetatywnej powstaje rurkowata, wydłużona łagiewka pyłkowa /jest osiągnięciem ewolucyjnym o charakterze aromorfozy, dzięki któremu rośliny uniezależniły rozmnażanie płciowe od wody/.

Pojedyncze zapłodnienie – u roślin nagonasiennych ziarno pyłku trafia na okienko zalążka, łagiewka rozrasta się w stronę jednej z rodni. Kom. plemnikowa (n) łączy się z kom. jajową(n) jednej rodni. Powstaje diploidalna zygota a z niej zarodek /miniaturka sporofitu nowej rośliny/.

Podwójne zapłodnienie – u roślin okrytonasiennych ziarno pyłku trafia na znamię słupka, przerasta przez szyjkę słupka aż do zalążni, wrasta przez okienko do zalążka. W pierwszym etapie kom. plemnikowa (n) łączy się z kom. jajową (n) z aparatu jajowego. Powstaje diploidalna zygota a z niej zarodek. W drugim etapie pozostałe jądro plemnikowe (n) łączy się z wtórnym jądrem woreczka zalążkowego (2n), powstaje triploidalna (3n) komórka macierzysta bielma wtórnego. Daje początek tkance o charakterze spichrzowym. Podwójne zapłodnienie trwa np. u bodziszka czerwonego kilka godzin, u storczyka może przedłużyć się do kilku miesięcy.


6. po zapłodnieniu zalążek przekształca się w nasienie

nasienie – struktura odpowiedzialna za ochronę i rozprzestrzenianie nowych pokoleń /generacji/ osobników.
Apomiksja – zjawisko powstawania nasion bez procesu zapłodnienia; diploidalny zarodek powstaje np. wprost z tkanek ośrodka lub osłonek tak jak u zjawisko powstawania nasion bez procesu zapłodnienia; diploidalny zarodek powstaje np. wprost z tkanek ośrodka lub osłonek tak jak u wiechliny łąkowej.




Budowa nasienia:
- łupina nasienna - funkcje ochronne, powstaje z osłonek zalążka, najczęściej twarda, sucha, sztywna, często skorkowaciała lub zdrewniała i pokryta na powierzchni kutikulą, /nasiona rącznika pospolitego zawierają w łupinie trujący związek – rycynę, spożyte mogą spowodować silne zatrucie; olej rycynowy wytłaczany z nasion to skuteczny środek przeczyszczający/; nasiona okryte twardą owocnią np. orzechy, wytwarzają delikatną łupinę lub są jej pozbawione.
- tkanka odżywcza – magazyn pokarmu dla zarodka, występuje w bielmie(2n) lub w liścieniach(3n) /okrytonasienne/; substancjami zapasowymi są skrobia/zboża/, tłuszcze/słonecznik, rzepak, rącznik/ i białko aleuronowe/fasola, groch/, rzadziej hemiceluloza i inne związki organiczne – czasem trujące.
Obielmo – dodatkowe ilości tkanki odżywczej w nasieniu, powstaje z ośrodka zalążka
- zarodek – miniatura sporofitu, posiada zawiązki wszystkich organów dojrzałego osobnika:
zawiązek korzenia – korzonek zarodkowy
pączek wierzchołkowy – merystem wierzchołkowy pędu z liścieniami
· Ze względu na ilość liścieni w zarodku rośliny nasienne dzielimy na:
Wieloliścienne – rośliny nagonasienne, zarodek może posiadać do
15 liścieni
Dwuliścienne – klasa roślin okrytonasiennych, zarodek posiada 2
liścienie
Jednoliścienne – klasa roślin okrytonasiennych, zarodek wykształca
jeden liścień
· Ze względu na miejsce gromadzenia materiałów zapasowych wyróżniamy nasiona:
Bielmowe – materiał zgromadzony jest w bielmie pierwotnym
/nagonasienne/ lub wtórnym /liczne okrytonasienne
np. mak, zboża/
Bezbielmowe – materiał zgromadzony jest w liścieniach np. fasola,
groch, ogórek, orzech, kasztanowiec, słonecznik,
dynia, ; bielmo zostaje zużyte we wczesnych etapach
rozwoju zarodkowego.
Obielmowe – materiał zgromadzony jest w obielmie powstającym z
ośrodka zalążka; rzadki typ nasion np. goździkowate

w bardzo małych nasionach storczyków /0,005mg./ brak bielma, a zarodki są słabo wykształcone. Do kiełkowania i rozwoju konieczna jest symbioza z grzybem. Grzyb „niania” dostarcza witamin, wody, soli mineralnych oraz cukier niezbędny do rozwoju. Obecnie w hodowli stosuje się pożywki zawierające ten cukier zamiast grzyba „niani”.
PAMIĘTAJ!!!
Łupina nasienna, zarodek, obielmo 2n
Bielmo pierwotne n
Bielmo wtórne 3n

7. nasiona przechodzą okres spoczynku

spoczynek, stan życia utajonego, anabioza – w ten okres wchodzą nasiona dojrzałe dlatego ustają w nich procesy wzrostu i rozwoju, a przemiana materii zostaje spowolniona; nasiona są bardzo odporne na warunki środowiska zewnętrznego, znoszą brak wody, tlenu, nieodpowiednią temp.

Spoczynek względny – właściwy dla nasion, które osiągnęły dojrzałość morfologiczną i fizjologiczną, jednak nie kiełkują z powodu niekorzystnych warunków zewnętrznych.

Spoczynek bezwzględny – cechuje nasiona, które osiągnęły dojrzałość morfologiczną, ale nie uzyskały gotowości fizjologicznej do kiełkowania. Nawet optymalne warunki środowiska nie przerywają ich spoczynku. (jedną z przyczyn sp. bezwzględnego u nasion roślin motylkowych jest twarda, nieprzepuszczalna dla wody łupina nasienna – pomagają tu bakterie i grzyby glebowe rozkładając składniki glebowe)

Kiełkowanie –
· intensywne pobieranie wody
· pęcznienie
· synteza odpowiednich fitohormonów
· pęknięcie łupiny nasiennej
· pojawienie się korzenia
· pojawienie się łodyżki
· rozwijanie się liści
rozwijający się zarodek czerpie pokarm z substancji zapasowych za pomocą wielokomórkowego wieszadełka, powstającego z zarodka komórek i pełniącego rolę organu ssącego.

Energia kiełkowania – nasion, określa się procentem nasion, które kiełkują wciągu krótkiego czasu (3-10dni). En. kiełkowania mówi o zdolności nasion do szybkiego kiełkowania i jest wskaźnikiem ich żywotności.
Siła kiełkowania – nasion, określa się procentem wykiełkowania nasion, ale w dłuższym czasie. Siła kiełkowania wskazuje liczbę nasion żywych, które są w stanie kiełkować, nawet z pewnym opóźnieniem w stosunku do pozostałych.

8. owoce rozwijają się głównie ze ścian zalążni słupka

partenokarpia – powstawanie owoców bez procesu zapłodnienia i bez rozwoju nasion, posiadają silnie rozwiniętą owocnię: ananasy, banany, cytryny, grejpfruty.

Rośliny monokarpiczne – owocujące jeden raz w życiu /jednoroczne i dwuletnie/
Rośliny polikarpiczne – owocujące wielokrotnie /byliny, drzewa, krzewy/

Typowy owoc składa się z nasion i chroniącej je owocni. Owocnia powstaje z: ściany zalążni słupka, czasami przy udziale dna kwiatowego i elementów kwiatostanów.

Budowa owocni:
- warstwa zewnętrzna – z reguły jednowarstwowa, cienka, tworzy skórkę owocu, jej różne struktury ułatwiają rozsiewanie nasion
- warstwa środkowa – różna grubość, sucha lub mięsista i soczysta, gromadzi substancje organiczne
- warstwa wewnętrzna – najczęściej cienka i jednowarstwowa, w niektórych owocach drewnieje i tworzy ścianę komory nasiennej

9. owoce są bardzo zróżnicowane

podział owoców ze względu na liczbę zalążni biorących udział w ich wytwarzaniu. Zasada jest prosta:
- pojedynczy kwiat z jednym słupkiem-------- owoc pojedynczy
- pojedynczy kwiat ze słupkowiem------------- owoc zbiorowy
- zbiór kwiatów (kwiatostan) ------------------- owocostan /zbiór owoców/


10. w toku długotrwałej ewolucji rośliny nasienne wykształciły różne sposoby rozprzestrzeniania się

diaspora – każda część rośliny, która przeniesiona na pewną odległość od rośliny macierzystej, da początek nowemu organizmowi; owoce, nasiona, zarodniki, kłącza, cebule, rozłogi.

Samosiewność
- wzrost pędów na długość np. rdest ptasi
- ruchy higroskopijne /pochłanianie wody i pary wodnej/, dotyczą martwych części roślin, polegają na nierównomiernym pęcznieniu i wysychaniu ścian komórkowych np. strąki roślin motylkowych, otwieranie owoców pierwiosnka, mydlnicy, dojrzałych (trzyletnich) szyszek sosny.

Obcosiewność
- wiatrosiewność – anemochoria – główną rolę odgrywa tu siła wiatru i wysokość i wilgotność powietrza; nasiona są małe i lekkie np. u storczyków, często wyposażone w urządzenia do latania: skrzydełka /sosna, świerk, jawor/, baloniki /bawełna/, puch /mniszek lekarski, brzoza, olsza/
- wodosiewność – hydrochoria – główna rolę odgrywa tu energia ruchu wody; nasiona i owoce pływają dzięki przestworom wypełnionym powietrzem, wodoodporna powierzchnia pokryta kutyną lub woskiem; strzałka wodna, grzybień biały, babka wodna
- zwierzęta – zoochoria – diaspory przenoszą głównie ptaki i ssaki; endozoochoria – przenoszenie nasion w przewodach pokarmowych np. szpaki przenoszą nasiona wiśni , ślimaki nasiona poziomek
epizoochoria – transport diaspor na powierzchni ciała zwierząt; nasiona i owoce wytwarzają wyrostki, kolce, haczyki, lepkie włoski np. lucerna, łopian, rzepik, lepnica
Rodzajem zoochorii jest mrówkosiewność, występuje u wielu roślin łąkowych, pastwiskowych i leśnych – glistnik jaskółcze ziele, niezapominajka drobnokwiatowa, jasnota biała. Rośliny te wytwarzają nasiona i owoce zaopatrzone w ciałka odżywcze zwane ciałkami mrówczymi, są one zasobne w tłuszcz i białko i stanowią pokarm dla mrówek
- człowiek - antropochoria

Autor: Elżbieta Fijalska

Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:

X


Zarejestruj się lub zaloguj,
aby mieć pełny dostęp
do serwisu edukacyjnego.




www.szkolnictwo.pl

e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl
- największy w Polsce katalog szkół
- ponad 1 mln użytkowników miesięcznie




Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").

Zaloguj się aby mieć dostęp do platformy edukacyjnej




Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie