Wycieczka to jedna z podstawowych form organizacyjnych pracy dydaktyczno-wychowawczych, która jest najbogatszym źródłem zdobywania wiedzy o najbliższym otoczeniu.
W metodyce nauczania
początkowego wycieczka jest wysoko oceniana jako forma organizacyjna
umożliwiająca dziecku bezpośredni kontakt z rzeczywistością. Podczas
wycieczki poznawanie nowych przedmiotów i zjawisk opiera się przede
wszystkim na obserwacji, to znaczy na dobrym, celowym i kierowanym
spostrzeganiu. Dzieci wdrożone do umiejętności obserwacji więcej
korzystają z wycieczki niż z innych form organizacyjnych. Dobrze
przeprowadzona i odpowiednio wykorzystana wycieczka w dużym stopniu
przyczynia się do rozwijania spostrzegawczości, wzbogaca wyobraźnię,
kształtuje pojęcia, rozwija mowę uczniów. Ponadto proces nauczania
prowadzony w oparciu o wycieczkę, stwarza możliwości kształcenia
samodzielności w myśleniu, właściwego i poprawnego
rozumowania i wyprowadzenia logicznych wniosków.
Wycieczka jest bardzo trudną formą organizacyjną i
dlatego wymaga starannego przygotowania ze strony nauczyciela i
uczniów. Zorganizowanie jej składa się z trzech etapów:
1. Przygotowanie wycieczki.
2. Przeprowadzenie wycieczki.
3. Zakończenie i posumowanie wycieczki.
Przygotowanie wycieczki polega na
wyraźnym określeniu jej celu, miejsca, przygotowaniu narzędzi,
przyborów, notatników, na wzbudzeniu zainteresowań tematyką wycieczki i
motywacji poznawczej uczniów.
Dzieci przed wyruszeniem na wycieczkę powinny wiedzieć, co mają
zobaczyć, usłyszeć i poznać. Przygotowując się do wycieczki nauczyciel
wspólnie z uczniami ustala problemy badawcze, których rozwiazanie
powinno byc głównym celem wycieczki.
Przeprowadzenie wycieczki polega na
dokonywaniu w jej trakcie obserwacji, szukaniu odpowiedzi na pytania
lub zadania postawione przed dziećmi. W czasie zajęć w terenie
uczniowie porównują wiedzę z obserwacjami, jakich dokonują.
Zakończenie i podsumowanie wycieczki
obejmuje: omówienie przebytej trasy; informację czy
założony cel został osiągnięty i jakie zebrano doświadczenia;
podsumowanie i omówienie realizacji zadań podjętych przez uczestników;
wyciągnięcie wniosków, które będą pomocne przy organizowaniu następnej
wycieczki.
Zgromadzone w czasie wycieczki materiały, np. zdjęcia,
notatki służyć mogą za podstawę do zredagowania gazetki, sporządzenia
albumu, przygotowania fotomontażu, prowadzenia kroniki klasowej,
przygotowania zwięzłej relacji z wycieczki.
Nauczyciele klas najmłodszych, realizując
zagadnienia programowe z zakresu edukacji przyrodniczej, powinni
organizować zajęcia dydaktyczne w ekosystemach: w ogródku, w sadzie, na
łące, na polu, w lesie, jak również nad rzeką czy jeziorem, co
umożliwia bezpośredni kontakt uczniów ze środowiskiem naturalnym, w
którym dzieci mają możliwość obserwowania świata roślin i zwierząt oraz
dostrzegania sieci wzajemnych zależności w nich występujacych. Zajęcia
w ekosystemach wpływają znacząco na serę emocjonalną uczniów i
rozwijają trwałe postawy proekologiczne.
Prawidłowo zorganizowana wycieczka szkolna
oprócz walorów dydaktycznych powinna zawierać także elementy rekreacji,
np. gry, zabawy, konkursy. Ruch na świeżym powietrzu wpływa dodatnio na
wzrost i rozwój organizmu ludzkiego, a pokonywanie trudności i niewygód
przyczynia się do wyrobienia sprawności fizycznej.
Wycieczka uatrakcyjnia
proces nauczania, wychowania, umożliwia dokonanie
korelacji wiedzy międzyprzedmiotowej. Uczy też zasad wspóżycia w
zespole, pomaga wyrobić świadomą dyscyplinę. Nauczyciele udający się z
dziećmi na wycieczkę mają okazję oderwania się od werbalnego sposobu
przekazywania wiedzy, oraz większą możliwośc stosowania zasad
pogladowości w nauczaniu. Wszystko to przyczynia się do wszechstronnego
rozwoju intelektualnego ucznia.
BIBLIOGRAFIA:
1. Czajkowska Z., Czajkowski St., Krawczyk M.: Wycieczka uczy i wychowuje. PZWS, Warszawa 1964.
2. Łobożewicz T. (pr. zbior.): Wycieczki szkolne w klasach I-III szkoły podstawowej. Wydaw."Kraj",
Warszawa 1989.
3. Goźlińska E.: Wycieczka jako jedna z form organizacyjnych procesu nauczania, dająca duże
możliwości kształtowania umiejętności kluczowych. "Szkoła Zawodowa" 1999, nr 6
Opracowała: Alicja Bartosik |
