Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Gry i zabawy dydaktyczne stosowane w nauczaniu ortografii

Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 57948 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie



Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.



 

Okres nauczania początkowego jest szczególnie ważnym etapem w rozwoju dziecka. W tym bowiem okresie dziecko przebywa drogę rozwoju od dzieciństwa po początek dorastania. Od tego, jaki poziom psychicznego rozwoju zostanie osiągnięty , od nabytej wiedzy i umiejętności , od świadomości i aktywności oraz wyrobienia społecznego i moralnego zależeć będzie w dużym stopniu jego dalsze powodzenie w życiu i szkole.
Nauka ortografii jest istotnym elementem kształcenia języka uczniów gdyż umiejętność poprawnego pisania jest jednym z warunków ogólnego wykształcenia człowieka.
Według J.Malendowicz podstawowym celem nauczania ortografii jest wytworzenie u uczniów nawyku ortograficznego pisania, które powinno stać się czynnością automatyczną. Według tej autorki na poprawne wypowiadanie się w piśmie składają się: poprawność ortograficzna( z interpunkcją łącznie), gramatyczna, semantyczna, stylistyczna i kompozycyjna. Poprawność ortograficzna pełni tu zasadniczą funkcję, ponieważ stopień zrozumienia zapisanego tekstu zależy od formy zapisu wyrazów. Tylko w pełni poprawny ortograficzny zapis może zapewnić jednoznaczne zrozumienie odczytanego tekstu.
W klasach młodszych uczniowie mają poważne trudności z poprawnym pod względem ortograficznym zapisem wyrazów. Główną przyczyną jest rozbieżność między mową a pismem. Ortografia polska tylko w pewnej części opiera się na fonetyce. Pisanie wielu wyrazów ma swe uzasadnienie bądź w morfologii, bądź w tradycji pisanej języka: jest też wynikiem umownego , graficznego przedstawienia pewnych połączeń głosowych. Niezależnie jednak od tego , która z zasad ( fonetyczna, morfologiczna, historyczna czy konwencjonalna) stanowi podstawę pisowni materiał ortograficzny podzielono na dwie grupy , związane:
1. z pisownią motywowaną ( opartą na wyraźnie sprecyzowanych przepisach ortograficznych).
2. z pisownią nie motywowaną.

W nauczaniu pisowni motywowanej celowe jest najpierw uświadomienie uczniom normy ortograficznej, a potem prawidłowe stosowanie jej w odpowiednich ćwiczeniach z tego zakresu. W nauczaniu pisowni nie motywowanej należy wprowadzać zapisy ortograficzne w miarę potrzeby.
Nauczanie ortografii na pierwszym szczeblu szkoły podstawowej ma na celu:
- opanowanie reguł ortograficznych i właściwe ich stosowanie w pisowni,
- wyrobienie poczucia odpowiedzialności za napisane słowo ( wiąże się to z powstaniem potrzeby poprawnego pisania i chęcią jej zaspokajania),
- rozumienie, że poprawna pisownia jest pożądaną formą kontaktów społecznych,
- pobudzenie ( w toku pisania) uwagi czynnej, jak również odczucie trudności ortograficznej danego wyrazu,
- wykształcenie spostrzegawczości ortograficznej, polegającej na łatwości zauważania błędu , nieprawidłowości własnego zapisu lub odczytywanego aktualnie tekstu,
- zapobieganie błędom w zapisie wyrazów o trudnej pisowni.
Podstawowym więc zadaniem nauczania ortografii w klasach początkowych jest kształtowanie u uczniów umiejętności poprawnego pisania . Według W.Okonia ,, umiejętność ortograficzna” to sprawność w posługiwaniu się właściwymi regułami ortograficznymi przy zapisie wyrazów i zdań.
W. Okoń wyróżnia następujące etapy kształcenia umiejętności ( w tym także umiejętności ortograficznej):
1. Uświadomienie uczniom nazwy i znaczenia danej umiejętności ( uwypuklenie znaczenia poprawnej pisowni w kontaktach społecznych, rozbudzenie potrzeby poprawnego pisania i chęci jej zaspokajania).
2. Sformułowanie – na podstawie wiadomości z zakresu ortografii- jednej lub kilku reguł ortograficznych.
3. Pokazanie przez nauczyciela wzoru danej czynności ( zastosowanie reguły ortograficznej).
4. Ćwiczenia uczniów pod kontrolą nauczyciela z zastosowaniem reguły ortograficznej.
5. Systematyczne i samodzielne ćwiczenia w posługiwaniu się przyswojoną umiejętnością ortograficzną. Na tym etapie umiejętność przekształca się w nawyk, a nawyk w przyzwyczajenie.
Nauczanie ortografii w kształceniu zintegrowanym możliwe jest
tylko w toku solidnej i systematycznej pracy ze strony ucznia – od nauczyciela zaś wymaga przygotowania metodycznego i właściwej organizacji pracy, poszukiwania skutecznych metod nauczania.
Realizacja zadań nauczania ortografii odbywa się przez stosowanie takich metod jak:
- metody podające ,
- metody poszukujące,
- metody eksponujące,
- metody praktyczne.
Metodom tym odpowiadają adekwatne do nich drogi uczenia się przez przyswajanie , odkrywanie, przeżywanie i działanie. Największą popularność zdobywa sobie metoda nauczania ortografii, polegająca na wdrażaniu uczniów do praktycznego działania , gdyż umożliwia wiązanie teorii z praktyką. W toku praktycznych ćwiczeń językowych uczniowie potrafią przekształcić tę teorię w regułę ortograficzną i odpowiednio ją zastosować. Do metod praktycznych zaliczamy między innymi gry i zabawy dydaktyczne. Należą one do skutecznych form aktywizacji uczniów, przede wszystkim w klasach najniższych , gdyż najbardziej odpowiadają one właściwościom psychiki dziecka w tym wieku. Gry i zabawy dydaktyczne jako forma uczenia się, jest dla dziecka przeżyciem przyjemnym, gdyż zaspakaja jego popędy , budzi i rozwija zainteresowania , oraz odpowiada poziomowi jego rozwoju. Wprowadzenie gier i zabaw dydaktycznych do nauki szkolnej daje możliwość wywołania u dzieci w jej toku odpowiedniego napięcia emocjonalnego które podtrzymuje ich dążenia i jest jednym z warunków skutecznego uczenia się. ,, Uczenie i wychowanie w atmosferze nudy i obojętności nie może być wydajne”.
Wprowadzenie gier i zabaw dydaktycznych do procesu nauczania ortografii na szczeblu kształcenia zintegrowanego jest bardzo ważne, gdyż nauka ortografii jest trudna. Stosowanie gier i zabaw w procesie nauczania zachęca uczniów do tego działu nauki , a lekcje są przyjemne , urozmaicone. Prowadzą one do szybkiego opanowania przez uczniów umiejętności poprawnego pisania, a następnie do wyrobienia nawyku ortograficznego, a wytworzyć go można poprzez długotrwałą , systematyczną, planową i świadomą pracę nauczyciela z uczniami , a nie przez mechaniczne wyuczanie się reguł ortograficznych.
Praktyka wykazuje , że materiał ortograficzny bardzo łatwo i w sposób różnorodny można pomieścić w zagadkach. Trzeba jednak zadbać o to , aby były one odpowiednio nasycone tym materiałem , to znaczy by trudności ortograficzne występowały we wszystkich elementach zagadek, a więc w danych początkowych oraz w sytuacji końcowej . Bogactwo i różnorodność materiału ortograficznego w układanych zagadkach powoduje, że uczniowie mogą intensywniej , wciąż po nowemu przeżywać określone problemy ortograficzne, wielokrotnie obcować z obrazem graficznym wyrazów i z powodzeniem utrwalać ich pisownię. Sytuacje takie pozwalają oprzeć naukę ortografii równocześnie na wszystkich rodzajach pamięci : wzrokowej, słuchowej, kinestetycznej i uczuciowej. Zapobiega to utrwalaniu się błędów , co często ma miejsce w toku ćwiczeń wykonywanych mechanicznie , bez wysiłku i emocjonalnego zaangażowania.
,, Utrwala się przede wszystkim to , co wiąże się z pokonaniem trudności. Błędne byłoby przekonanie, że metody, które łatwo i szybko prowadzą do celu, dają trwałą wiedzę”.
Wprowadzając do nauczania ortografii rozwiązywanie zagadek niejako automatycznie zrywany z przekonaniem, że do opanowania sztuki poprawnego pisania wystarcza pamięć mechaniczna, której nie musi towarzyszyć wysiłek.
Wśród ćwiczeń zmierzających do wyrobienia umiejętności poprawnego pisania powinny często występować próby samodzielnego konstruowania zagadek przez uczniów. W takich sytuacjach manipulowanie materiałem ortograficznym jest jeszcze bardziej świadome , aniżeli przy rozwiązywaniu gotowych zagadek. U dzieci rośnie poziom czujności ortograficznej , bowiem pisownia każdego wyrazu pomocniczego włączonego do zagadki musi być sprawdzona . Czynności te skutecznie wdrażają uczniów do samokontroli i samooceny. Rozrywki umysłowe skutecznie wspierają, wspomagają i wzbogacają tradycyjne ćwiczenia ortograficzne takie jak: przepisywanie, pisanie z pamięci , pisanie ze słuchu, pisanie z komentowaniem.
Zagadki typu ortograficznego wymagają od uczniów szczególnego wysiłku i aktywnej postawy , gdyż każda pomyłka w pisowni któregoś z wyrazów pomocniczych udaremnia osiągnięcia końcowego rozwiązania. Dlatego właśnie zagadki ortograficzne tak skutecznie wyrabiają świadomy stosunek do problemów ortograficznych.
Jak pisze W. Hemmerling ,, wiedza którą posługuje się dziecko przy rozwiązywaniu zagadek staje się bardziej operatywna , utrwala się. Poznawanie reguł i zasad ortograficznych przestaje być pustymi formułami”.



Przykłady gier, które możemy zastosować w nauczaniu ortografii:



a) Gra dydaktyczna w związku z pisaniem wyrazów z ,,ó’’ wymiennym.
Na kartce papieru piszemy wyrazy z ,,ó’’ lub ,,u’’, opuszczając w nich te litery na przykład:

k. ra st. ł w. z mal.je r. g kr. wka m. r w. łogr. D k.la gł. d szn. r

W podobny sposób przygotowujemy drugą kartkę , ale z innymi wyrazami . Brakujące w wyrazach ,,ó’’ lub ,,u’’ umieszczamy na małych karteczkach . Grająca para dzieci będzie się ubiegała o to, które z nich pierwsze bezbłędnie wypełni luki w wyrazach.

Większa ilość takich gier ( każdy komplet z innymi wyrazami ) może stać się skutecznym środkiem utrwalającym pisownię użytych w tych grach wyrazów.

b) Gra: ,, Pierścień sylabowy”.

Pierścień może być złożony z 6 do 12 różnych części . Na każdym wycinku są wypisane dwie sylaby. Uczeń układa poszczególne części tak, aby sylaby dwu części utworzyły wyraz.
Dziecko potrafi samo skontrolować zadanie, gdyż tylko przy poprawnym ułożeniu pierścień się zamknie.

Przykład pierścienia sylabowego dla klasy II:




c) ,, Loteryjka obrazkowo – wyrazowa”.

Każda loteryjka zawiera 16 wyrazów odnoszących się do jednej reguły ortograficznej. Do wykonania loteryjki potrzebne są dwa kartoniki o wymiarach 16 x 10 cm. Każdy kartonik dzielimy na 16 równych prostokątów. Na jednym wypisujemy wyrazy , na drugim rysujemy lub naklejamy odpowiednie obrazki. Kartonik z obrazkami stanowi kartę loteryjki, zaś kartonik z wyrazami rozcinamy i otrzymujemy kartki do przykrywania.
Przykładowo, loteryjka dla klasy II zawierająca wyrazy z ,,rz” po spółgłosce może wyglądać w następujący sposób:
krzewy brzoza drzwi drzewa brzeg trzy grzędy grzyb trzynaście grzebień skrzypce trzydzieści Krzyś krzywa krzesło skrzydło
Do takiej planszy dołączamy kartoniki z obrazkami przedstawiającymi te wyrazy.
W podobny sposób sporządzamy loteryjkę na ,,ó” niewymienne, wyrazy z ,,h” i na inne reguły ortograficzne.

d) Gra dydaktyczna: ,,Uzupełnianka”.

Opisana gra obejmuje reguły ortograficzne dotyczące ,,ó” wymienne i ,,ó” niewymienne. Do wykonania potrzebny jest karton papieru z napisanymi zdaniami. Wyrazy, w których znajduje się ,,ó” wycinamy . W czasie gry uczniowie mają wycięte paski z wyrazami nakryć na właściwe miejsce.

To jest łódź rybacka. Rybacy popłyną łodzią na ............... ryb. ................ jest duża i mocna. Wiatr jej nie ........................Rybacy .............. rano z połowu. Wyciągną .................... na brzeg ................ ją dnem do ................... .

połów góry łódź odwrócą
wrócą łódź przewróci


e) Gra: ,,Uzupełnianka”.

Na dwóch kartkach papieru naklejamy obrazki lub rysujemy po kilka przedmiotów w jednakowej liczbie na każdej kartce. Nazwę każdego przedmiotu podpisujemy pod obrazkami. W każdym z tych wyrazów opuszczamy po jednej lub dwie litery. Litery te piszemy na osobnych prostokącikach.
Gra dla dwójki dzieci. Każde otrzymuje kartkę z obrazkami i wyrazami oraz komplet opuszczonych w wyrazach liter. Gra polega na tym, że na dany znak dzieci rozpoczynają układanie brakujących liter do wyrazów. Wygrywa ten , kto pierwszy poprawnie zapełni wszystkie wolne miejsca w wyrazach.

f) Gra ortograficzna : ,,Fanty”.

4-5 uczniów wychodzi na środek i wybiera nazwę dowolnego wyrazu z ,,ó” niewymiennym, na przykład wiewiórka, wróbel, pióro , skóra, ogórek. ,,Wyrazy” ustawiają się w szeregu, kolejno się przedstawiając. Wymieniony przez kolegę uczeń podchodzi do ,,wyrazów” i wskazuje na nie, wymienia ich nazwy, podkreślając na koniec formułkę : pisze się przez ,,ó” niewymienne. Jeżeli zapomni wyraz lub przestawi kolejność wyrazów – daje fant i wraca na swoje miejsce. Jeżeli wymieni bezbłędnie, staje się nowym ,, wyrazem” i wywołuje do zabawy nowego ucznia.
Szereg,, wyrazów” wzrasta, ale rośnie liczba fantów , które przy losowaniu stają się źródłem radości i popisów całego zainteresowanego zespołu. Aby otrzymać fant, uczniowie wygłaszają wiersze , śpiewają piosenki, organizują gry ruchowe.
Wyrazy z ,,ó” mogą być zastąpione przez inne na przykład ,,h”, ,,rz”
po spółgłoskach itp.

g) Gra dydaktyczna : ,, Poszukiwacze słów”.

Każdy uczeń powinien posiadać własny egzemplarz słownika ortograficznego, kartkę i długopis. Przed rozpoczęciem gry każdy pisze na swojej kartce imię, nazwisko, rok wydania posiadanego słownika. Nauczyciel przygotowuje cztery wyrazy , które głośno, powoli odczytuje dwa razy. Uczniowie zapisują je kolejno jedno po drugim. Następnie wyszukują odczytane przez nauczyciela wyrazy w słowniczku ortograficznym i przy każdym z nich piszą stronicę na której znajdują się one w słowniku. Po wykonaniu zadania oddają kartkę nauczycielowi.
Nauczyciel składa kartki w kolejności, w jakiej uczniowie je oddali.

Oto przykład wypełnienia kartki na podstawie słownika wydanego w 1990 roku:

burza 12
krzew 40
płótno 69
wuj 115
Wyniki gry oceniamy w punktach. Każdy uczeń za samo wykonanie pracy otrzymuje 10 punktów. Do tego dodaje się strefowe punkty dodatnie, na przykład za trzy pierwsze kartki po 3 punkty, za trzy następne po 2 punkty i za pięć dalszych po 1 punkcie. W ten sposób uczniowie oddający kartki w dalszej kolejności nie otrzymują dodatkowych punktów. Następnie w punktacji otrzymuję się punkty ujemne, na przykład za każdy błąd ortograficzny 2 punkty ujemne. Po obliczeniu punktów można umieścić wykaz na gazetce w klasie. Grę można potraktować jako dłużej trwający konkurs. Większe szanse wygrania mają uczniowie , którzy dobrze znają ortografię i kolejność liter w alfabecie.

h) Gra dydaktyczna :,, Logogryf”.

Nauczyciel rozdaje poszczególnym grupom koperty z przygotowanym logogryfem oraz dołączoną do niego instrukcją:
Wypełnij logogryf. W zaznaczonej kolumnie , czytając od góry do dołu otrzymamy hasło. Uważaj, abyś nie popełnił (a) błędu.


Znaczenie wyrazów:



1. Kwitnie w polu lub w ogrodzie.
2. Służy do pisania.
3. Porusza liśćmi.
4. Rosną w ogrodzie i mają dużo witamin.
5. Pojazd mechaniczny.
6. Może być jadalny lub trujący.
7. Przyrząd do huśtania.
8. Pomaga w budowie wysokich domów.
9. Oblicz wynik: ( 3x8) – ( 2x 8)=
10. Lata szybko.
11. Słychać w wieży Mariackiej.
12. Ma czerwone korale.



P O W Ó J
P I Ó R O
W I E T R Z Y K
W A R Z Y W A
S A M O C H Ó D
G R Z Y B
H U Ś T A W K A
D Ź W I G
O S I E M
J A S K Ó Ł K A
H E J N A Ł
J A R Z Ę B I N A


Praca przebiega w grupach .W czasie pracy dzieci zgłaszają wątpliwości przez podniesienie ręki. Czas trwania 12 minut.
Kiedy połowa dzieci zgłosi prawidłowe hasło , ogłaszamy zakończenie pracy.

i) Gra ortograficzna ,,ó” i ,,rz” niewymienne.

Każdy uczeń otrzymuje kartkę podzieloną na dwie rubryki:


Ó niewymienne rz niewymienne


W ciągu 10 minut każdy uczeń ma wypisać odpowiednie wyrazy w oznaczonych rubrykach. Wszyscy uczniowie poszukują wyrazów, które wpisują do odpowiednich rubryk .Wygrywa ten uczeń, który w określonym czasie wpisze bez błędu największą ilość właściwych wyrazów.



j) Gra : ,, Wyrazy pokrewne”.

Gra ma na celu utrwalenie poznanych zasad pisowni z ,,ó” i ,,rz” wymiennym. Nauczyciel zapowiada, że za chwilę uczniowie będą samodzielnie uzupełniać tekst z lukami. Przygotowaniem będzie gra dydaktyczna. Nauczyciel dzieli uczniów na pięć grup. Każda z grup otrzymuje karteczkę z jednym wyrazem. Zadaniem uczniów jest w ciągu trzech minut dopisać wyrazy pochodzące z tej samej rodziny. Na sygnał nauczyciela uczniowie przystępują do pracy. Wygrywa grupa, która w ciągu określonego czasu napisała najwięcej wyrazów pokrewnych.

Przykładowe wyniki gry:

Ogród – ogrody – ogrodnik- ogrodniczy
Drzewo- drewno- drewniany-drwa
Harcerz- harcerski- harcerstwo
Robót- robota -robotnik-robotniczy
Mróz- mrozy- mrozik- zamrozić- przemrożony


k) Zagadka pod tytułem ,, Z której strony”.


Ukryte hasło powstanie z tych liter, które leżą po tej samej stronie co ortogramy, za pomocą których uzupełniamy ,, okienka” w wyrazach np. borówka : ó-D


D ó bor_wka u S
O ż rowe_ysta rz Z
B ch _amulec h I
E u h_śtawka ó W
R sz koryta_ rz Ń
A t zaga_ki d B
F h ku_arka ch A
B ó wr_żba u L
C ż wstą_ka sz K
Z ż wie_ba rz I








,,Dzień babci”.

l). Wykreślanka literowa.

Skreślając co drugą literę otrzymamy ukryte wyrazy.

BKUURRZZA /kurz , burza/
WRJZEURCZABŁA /rzucał, wierzba/

ł) Wierszyki ortograficzne.

Sprawiają one dzieciom wiele radości. Bardzo szybko uczą się ich na pamięć i w ten sposób mogą zapamiętać pisownię wielu wyrazów. Można je wykorzystać do wprowadzenia nowego zagadnienia ortograficznego lub do ćwiczeń wdrażających.

„Tak się o zmienia w ó”
W lesie kłoda - w skoblu kłódka.
Wielka broda - mała bródka.
Dojna krowa - boża krówka.
Mądre słowa - miłe słówka.
Dobre lody - zimny lód.
Słodki miodek - złoty miód.
Jadą wozy - dudni wóz.
Były kozy - nie ma kóz.
Nie do wiary! Czy to czary?
Żadnych czarów nie ma tu.
Tak się o zmienia w ó.

m) Zagadki z sylabami.

Na kartce papieru piszemy sylaby, które łączymy strzałkami. Zadaniem dziecka jest odszukanie ukrytego hasła. Należy zacząć od sylaby w kółku. Posuwając się w kierunku wskazanym przez strzałkę, należy wybrać właściwe sylaby i odczytać hasło.





,,Znużona długą podróżą siądź Różo pod różą”.

n) Gra ortograficzna : ,, Rz po spółgłoskach”.

Po wyjaśnieniu uczniom zasady pisowni ,,rz” po spółgłoskach nauczyciel rozdaje każdemu zespołowi karty z następującymi rubrykami:

B- b P- p D - d T - t G - g K - k CH -chh J - j


Wyznaczamy 15 minut na wyszukanie z pamięci odpowiednich wyrazów i wpisanie ich pod tytułami rubryk. Uczniowie wyszukują wyrazy i wpisują je we właściwe miejsca . Za napisany w rubrykach wyraz zespół otrzymuje 1 punkt.

o) Gra ,,Loteryjka wyrazowa”.

Uczniowie otrzymują kartki kartonu o wymiarach 20 x 15 cm podzielone liniami na 12 prostokątów. Nauczyciel odsłania tablicę z napisanymi wyrazami z ,,ż” na przykład żaba, żółw, żołędzie, żurek, żółty, żyto, zboże, ważka, jeż, róża, żarówka, żelazko ( wśród nich znajdują się też wyrazy z tematu lekcyjnego).
Uczniowie wpisują wyrazy do prostokątów. Gra polega na tym, że nauczyciel pokazuje uczniom w dowolnej kolejności poszczególne wyrazy z tematu lekcyjnego napisane mazakiem na kartkach brystolu. Uczniowie odczytują te wyrazy po cichu, a jeżeli mają je wpisane w swoich loteryjkach, malują po śladzie kolorem zielonym. Wygrywają uczniowie, którzy pierwsi odnaleźli wszystkie wyrazy.







OPRACOWAŁA:
mgr Maria Zygadło

Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:

X


Zarejestruj się lub zaloguj,
aby mieć pełny dostęp
do serwisu edukacyjnego.




www.szkolnictwo.pl

e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl
- największy w Polsce katalog szkół
- ponad 1 mln użytkowników miesięcznie




Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").

Zaloguj się aby mieć dostęp do platformy edukacyjnej




Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie