www.szkolnictwo.pl

Plastyka jest wspaniałą sztuką. Obcowanie z nią, odkrywanie jej i tworzenie, jest wartością, której nie można nie doceniać. Dostarcza bowiem wychowankom wiele wzruszeń, uczy, bawi i niweluje zbędne napięcia. Bywa jak marzenie, kolorowy sen, pełna emocji. Jest powodem do dumy i potwierdzeniem własnej wartości. Przedszkolaki lubią się nią otaczać i być jej autorami.

Stojąc przed obrazem na którym dostrzegamy tylko rozmazane, niezrozumiałe plamy, zwykle ogarnia nas zniechęcenie lub agresja, zwłaszcza jeśli wszystko wskazuje na to, iż mamy do czynienia z obrazem cenionym, ważnym i uznanym. Często wydaje się nam,że sztuka to tylko bezmyślna bazgranina, którą każdy mógłby wykonać. Wszak sztuka może być dla nas niepotrzebnym skarbem nowych doznań i wzruszeń. Jest ona tak różnorodna,ciekawa i tajemnicza, iż niekiedy staje się niezmiennie prosta. Wprowadzenie sztuki w środowisko człowieka, w jego życie, musi się odbywać już od najmłodszych lat. Zauważyć można, że dzieci bardzo często są niesłychanie otwarte na nowe sposoby myślenia, widzenia, dopiero my, dorośli ze swoimi schematami i ukierunkowanymi już sposobami rozumowania i odczuwania, zamykamy je znowu w klatce stereotypów. Dzieci zwykle lubią sztukę, wydaje się ona być czymś odmiennym, zaskakującym, wprost fascynującym. Oczywiście należy to wykorzystać i stworzyć odpowiednie warunki rozwoju.Wprowadzając dzieci w świat sztuki współczesnej pozwólmy, aby dzieci same dobierały sobie środki przekazu. Sztuki nie tworzy się tylko za pomocą pędzelków, ołówków, możemy czasem zmienić je na własne palce, patyki, łopatki itp. Jeśli chodzi o materiał z jakiego tworzymy, to może on się składać równie dobrze z wielkich tekturowych pudeł, maleńkich kamyków, słomek, kubków po jogurcie. Żywe rośliny takie jak: rzeżucha, szczypiorek czy fasolka, wyhodowane z taką pieszołowitością przez dzieci, nie muszą póżniej zostać zmarnowane lecz mogą nam posłużyć za swoistego rodzaju nowe tworzywo, wiążące sztukę z naturą i wskazujące co raz to nowe aspekty.

Twórcze działanie jest najważniejszą formą ludzkiej działalności - aktywności, a szczególnie dzieci. Bruner twierdzi "iż sam fakt tworzenia nadaje tej czynności znamię godności". Dzieci z natury są bardzo aktywne i ciekawe świata. Zdumiewają się i zachwycają i to właśnie sprawia,że potrafią reagować twórczo. Obserwując, poznając i badając, pragną spontanicznie wyrażać swoje myśli, kreśląc linie lub koła na papierze piasku. Zachęcone umiejętnie przez dorosłych robią to częściej. Wraz z wiekiem doskonali się i bogaci dziecięcy sposób wrażania w rysunku, malowaniu. Dzieci co raz pełniej uczestniczą w życiu, oglądają prace innych autorów, kolegów, artystów, porównując z własnymi. Poszukują nowych środków wyrazu, poznają nowe narzędzia, uczą się sprawniej nimi posługiwać. Oczywiście to poznanie jest inspirowane i kierowane przez dorosłych, nauczycieli. Często bywa tak, że starsze dzieci porzucają kredki, farby, wstydzą się swoich prac twierdząc, że są nieciekawe, po prostu brzydkie. Jednym z wielu powodów takiego postępowania jest brak znajomości technik plastycznych, dzięki którym można stworzyć coś ciekawego. Najczęściej stosowanymi technikami plastycznymi w przedszkolu przez nauczycielki są:
- techniki rysunkowe (ołówkiem, kredką, węglem, kredą piórkiem patykiem, "mokre w mokrym"itp.)
- techniki rysunkowe wzbogacone (rysowanie świecą, nitką, piaskiem, rysowanie pędzlem lub malowanie na gazecie itp.)
- techniki malarskie (malowanie "na sucho" kredkami ołówkowymi, malowanie "na sucho" kredkami świecowymi, malowanie akwarelą, malowanie pastą,kolorowym tuszem, farbami drukarskimi, malowanie na szkle, na tkaninach itp.)
- techniki powielane i druk (odbijanka pojedyncza, odbijanie tiulem lub gazą, monotypia, gipsoryt, linoryt itp.)
- techniki dekoracyjne na płaszczyźnie i pisanki (witraże papierowe, wycinanka ze szmatek, wycinanka z pociętych pasków papieru, wydzieranka z gazety, mozaika ze stempli z ziemniaka, malowanie klejówką, malowanie na podkładzie z kaszy, pisanki, aplikacje z jedwabiu i gazy itp.)
- Modelowanie - formowanie z bryły (lepienie z gliny, z plasteliny, z modelowanie z masy papierowej, płaskorzeźby z gipsu i piasku, modelowanie z wałeczków gliny).
- Formowanie przestrzenne z różnych materiałów (papieroplastyka, formowanie ze słomy z pasków papieru, ze sznurka,sztuczne kwiaty z tkanin, kształtowanie z drutu, lalki na butelkach itp.).

W naszej pracy z dziećmi najważniejsza wydaje się wyrozumiałość i tolerancja, a dla dzieci sposób odczuwania, patrzenia, a zarazem tworzenia. Jeżeli zawsze będziemy posługiwali się tylko tradycyjnymi regułami w ocenie prac dziecięcych, nigdy nie pozwolimy na rozwinięcie się ich indywidualnych talentów, co zdarza się nie tylko w przedszkolach, ale także na wyższych uczelniach plastycznych. Oczywiście nie zawsze uda się nam oceniać czy dana praca jest wartościowa pod względem plastycznym. Zwracajmy uwagę nie tylko na wynik (efekt pracy dziecka), który może być przez nas żle zrozumiany i nie doceniony, acz kolwiek ważny i awangardowy. Bardzo ważny jest bowiem sam akt tworzenia. Działanie twórcze wyzwala w dziecku ukrytą energię, wywołuje i zaspakaja wiele potrzeb emocjonalnych u dzieci, rozwijając nowe zdolności nie tylko manualne, ale również psychiczne i społeczne.

Należy pozwolić przeżywać radość tworzenia wszystkim, nawet i tym, którzy nie mają wybitnych zdolności plastycznych, a chcieliby uczestniczyć we własnej rzeczywistości. Sztuka nie zawsze musi być figuratywna, nie musi odtwarzać rzeczywistości w sposób uznany i dla wszystkich zrozumiały. Odtwarzanie rzeczywistości w surrealizmie to tylko malowanie snów, marzeń. Dzieci mają swoje własne wyobrażenia, wizje i tajemnice. Przedstawiają je tylko w kolorach za pomocą kresek lub plam. Należy dzieciom pokazywać dzieła proste, abstrakcyjne, mające korzenie w wizual-art., hiperrealizmie czy pop-arcie. Nie musimy od razu tłumaczyć zasad abstrakcyjnego ekspresjonizmu czy konstruktywizmu. Chodzi o to, aby sztuka nie stała się dla dzieci czymś obcym, nienaturalnym, nie zrozumiałym. Ale była ich częścią życia, niewyczerpanym źródłem nowych doznań i wzruszeń. Różnorodność technik oraz możliwość ich wyboru wpływa na rozwój ekspresji plastycznej dziecka. Dzieci przy wyborze techniki plastycznej kierują się jej znajomością. Rodzice i nauczyciele powinni zwrócić uwagę na stereotypowość wyborów, stymulując rozwój zainteresowań dzieci innymi technikami plastycznymi. Moje refleksje chciałabym zakończyć cytatem, który wpływa bardzo korzystnie na rozwój i zainteresowanie dzieci oraz ich rodziców.

"Zajrzyj w siebie. W twoim wnętrzu jest źródło, które nigdy nie wyschnie, jeśli potrafisz je odszukać"
M. Aureliusz

Literatura:

mgr Anna Duplak