Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Zachowania zdrowotne i postrzeganie własnego zdrowia

Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 5426 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie



Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.



 

 

To, co dziś moglibyśmy nazwać wychowaniem zdrowotnym tkwiło już w życiu narodów starożytnych. Przekonać się możemy o tym sięgając w głąb dziejów i rozwój myśli ludzkiej. Opierając się na dostępnych źródłach historycznych dowiadujemy się, że wcześniej niż w IV wieku p.n.e., czyli przed Hipokratesem i jego uczniami w Europie, w tradycji medycyny chińskiej ciało ludzkie było uważane za system współzależnych składników mających tendencję do utrzymywania naturalnej równowagi. Brak tej równowagi, czyli choroba według prasowych dalekowschodnich poglądów jest wynikiem działania szeregu czynników, wśród których wymieniano niewłaściwą dietę, brak snu, małą ruchliwość fizyczną ciała oraz, niezgodę rodzinna lub społeczną (J.B.Karski, 1999 s.7)

W kulturze europejskiej z pierwszych, który uporządkował całokształt poglądów na zdrowie był Hipokrates, późniejszy ojciec medycyny europejskiej. W myśli jego zasad dobre samopoczucie, czyli zdrowie oraz złe samopoczucie czyli choroba należąca od równowagi między tym, co nas otacza a nami. Równowaga zewnętrzna między człowiekiem a środowiskiem pozwala na stworzenie równowagi wewnętrznej. Historia pojęcia zdrowia jest przede wszystkim historią idei, łączących się zawsze z praktyka medyczną i rzeczywistością społeczno-kulturową. Politycy i ludzie nauki wykazują wzrastające zainteresowanie problematyką opieki zdrowotnej i w ten sposób pojęcie zdrowia staje się historią edukacji zdrowotnej oraz praktycznego życia. Na tle rozwoju pojęcia zdrowia oraz poglądów na znaczenie zdrowia dla jednostki i społeczeństwa można się dopatrzyć bardzo wczesnych tendencji do, jak byśmy dzisiaj powiedzieli, jego promowania.

Pojęcie higieny od dawnych czasów można by przyjąć także, za prekursora terminu promocji zdrowia. Wielu ma dziś zdanie, że promocja zdrowia jest córką higieny. Higieny, która nadal nie utraciła swojego prawa obywatelstwa, nie tylko ze względu na jej długą i bogatą historię, ale także ze względu na obfity dorobek, w którym Polska ma także duży udział. Jak pisze Demel model higieny szkolnej, wypracowany przez S.Kopczyńskiego jeszcze w czasach niewoli narodowej, funkcjonował na rozległym, ogólnokrajowym poligonie doświadczeń przez całe dwudziestolecie międzywojenne. W tym bowiem czasie był Kopczyński głównym dysponentem spraw zdrowia młodzieży szkolnej, był człowiekiem instytucją. Wpływy jego przetrwały

II wojnę światową i fermentowały w Polsce Ludowej. I dzisiaj - mimo odmiennego kierunku i nowych prądów - idee Kopczyńskiego uparcie wracają jako przewodni motyw w dyskusjach nad pryncypiami higieny szkolnej i wychowania zdrowotnego . Proste i konsekwentne, narzucają się tym silniej, im bardziej higiena szkolna wikła się sprzecznościach , waha w wyborze między doktryną o jedności służby zdrowia a doktryną o jedności systemu oświaty (M.Demel, 1972 s.5)

Wychowanie zdrowotne jest dzieckiem medycyny i pedagogiki. Co łączy medycynę i pedagogikę, co jest dla nich wspólne? Według Demela, przede wszystkim wspólny jest ich przedmiot: człowiek. Wprawdzie człowiekiem interesuje się znaczenie więcej dyscyplin naukowych (np. socjologia, psychologia, fizjologia, antropologia, etnologia, demografia), czynią to jednak głównie z pobudek poznawczych, zajmują się opisem faktów, ich klasyfikacją oraz formułowaniem praw ogólnych.

Ambicje medycyny i pedagogiki sięgają jednak dalej, ponieważ poprzez poznanie człowieka. Są to bowiem nauki praktyczne, a zatem takie, które wprowadzają moment wartościowania oraz precyzują normy działania, weryfikują je metodą eksperymentu a wreszcie zalecają do powszechnej praktyki. (M.Demel, 1973 s.49).

Termin "promocja zdrowia" ukształtował się w 1978 roku w czasie obrad Światowego Zgromadzenia Zdrowia. Po kilku latach ciszy, wobec nadal utrzymującego się stanu pogarszania sytuacji zdrowotnej w skali globalnej, zagadnienie konieczności promowania zdrowia rozwinęło się najpierw w Kanadzie a następnie w regionie europejskim. Podstawowe jego założenia sformułowano w 1986 roku w Karcie Ottawskiej w czasie I Konferencji Promocji Zdrowia w Ottawie (Kanada). Według tej karty: "Promocja zdrowia jest to proces umożliwiający ludziom zwiększenie kontroli nad swoim zdrowiem oraz jego poprawę". Kolejnymi kamieniami milowymi w skali międzynarodowej w dziedzinie zdrowia były następne konferencje o zasięgu światowym jak konferencja w Adelajdzie (Austria, 1988), w Sundvall (Szwecja, 1991), których owocem były odpowiednie deklaracje lub stanowiska, a ostatniej - program działań promocji zdrowia na Xxi wiek. Promocja zdrowia stała się pierwszym z czterech głównych kierunków działania w ramach Europejskiej Strategii Zdrowia (WHO, 1981). Przyjęto, że promocja zdrowia jako proces mający na celu umożliwienie jednostkom i społeczeństwu zwiększenia kontroli nad czynnikami warunkującymi zdrowie, ma stworzyć zunifikowaną koncepcję sposobów i warunków życia w celu zachowania zdrowia. Ma ona także, reprezentować strategię medialną pomiędzy ludźmi a ich środowiskiem w celu umożliwienia, zarówno wyboru osobniczego, jak i odpowiedzialność społecznej za zdrowie obecne i w przyszłości (WHO, 1984). Promocja zdrowia ma obejmować całą populację i dotyczyć jej codziennego życia. Wojciech J. Wacławski (za: M.Demel 1997 s.43) mówi o konieczności zainteresowania uczniów własnym zdrowie, możliwościami jego pomnażania i doskonalenia przez prowadzenie właściwego trybu życia i uprawiania odpowiednich praktyk fizycznych. (M.Demel 1997 s.43) - twórca nowoczesnej, polskiej teorii wychowania zdrowotnego - przytacza definicję sformułowaną przez E.Mazurkiewicza.

Wychowanie zdrowotne polega na:

  • wytwarzanie nawyków bezpośrednio lub pośrednio związanych z ochroną i doskonaleniem zdrowia fizycznego i psychicznego;
  • wyrobieniu odpowiednich sprawności;
  • nastawieniu woli i kształtowaniu postaw umożliwiających stosowanie zasad higieny i skuteczną pielęgnację, zapobieganie chorobom i leczenie;
  • pobudzaniu pozytywnego zainteresowania sprawami zdrowia przez epizodyczne i systematyczne wzbogacanie i pogłębianie wiedzy o własnym organizmie i rozwoju, a także o prawach rządzących zdrowiem publicznym.

    Wychowanie zdrowotne zdaniem Williamsa (Za: B.Woynarowska 1991, s.16) określanie jest obecnie w Europie jako proces, w którym ludzie mogą uczyć się dbać o swoje zdrowie oraz zdrowie społeczności, w których żyją.

    M. Demel podaje, że efektywność wychowania zdrowotnego zależy od:

  • ogólnego poziomu materialnego i kulturalno-społecznego;
  • stanu przedmiotów i urządzeń służących zdrowiu;
  • umiejętności korzystania z tych urządzeń;
  • dojrzałości potrzeb- nie tylko ich realizacja, ale także kreowanie nowych;
  • powszechnej zgodności oddziaływania wychowawczo-zdrowotnego.

    B. Woynarowska (B.Woynarowska,1997 s.16) stwierdza jednak, za Hagwdornem, że promowanie zdrowia nie może istnieć bez wychowania zdrowotnego. "Dzisiaj promocję zdrowia określa się jako jednolity proces działań zmierzających do poprawy i utrzymania ludzkiego zdrowia, który składa się z trzech nierozłącznych elementów, tj. edukacji zdrowotnej, zapobiegania chorobom i ochrony zdrowia.

    Edukacja zdrowotna stanowi podstawowy element promocji zdrowia i ma prowadzić do zapoznania się z celami działań na rzecz zdrowia pozytywnego oraz zapobiegania chorobom poprzez wpływ na zachowania osobnicze, postawy i wykazanie korzyści płynących z zachowania zdrowia. Tradycyjna edukacja zdrowotna dostarczała wiedzy, dążyła do zmiany postaw oraz zmiany zachowań. Nowe podejście polega nie tylko na dostarczaniu wiedzy lecz także na uczestniczeniu we wspólnym działaniu, dwukierunkowym porozumiewaniu się oraz na podkreśleniu znaczenia czynników społecznych, ekonomicznych, fizycznych i politycznych, których podstawą jest dokonywanie wolnego wyboru. Edukacja zdrowotna ma dostarczać informacji i wiedzy na temat zdrowia, wzmacniać działania na rzecz zdrowia, przekonywać oraz zapewnić wpływ na tworzenie zdrowotnej polityki społecznej. Dokonując oceny działań promocyjnych dla zdrowia w oparciu o różnorodne wskaźniki niezbędne jest zwrócenie uwagi na proces, metody i system promowania zdrowia, na struktury organizacyjne i zasoby, na bezpośrednie skutki ich oddziaływania na uczestników działań i politykę zdrowotną oraz na skutki odległe i o długoterminowym znaczeniu dla zdrowia.

    Promowanie zdrowia doczekało się narodowego koordynatora - jest nim B.Woynarowska - a projekt tych działań przyjął nazwę "Zdrowie dla wszystkich w 2000 roku". Celem tego projektu jest osiągnięcie przez wszystkich obywateli poziomu zdrowia umożliwiającego życie twórcze pod względem społecznym i ekonomicznym. A zatem inwestycja we własne zdrowie ma być inwestycją opłacalną dla jednostki i dla całego społeczeństwa Zaowocować ma twórczym i godnym życiem. Podstawowym warunkiem powodzenia w realizacji tego programu jest zrozumienie faktu, że podstawą promocji zdrowia jest edukacja zdrowotna . Są to działania komplementarne. Promocja ma służyć zmianie rzeczywistości, norm postępowania i służb społecznych. Edukacja jest inwestycją w człowieka, w jej wyniku wzrastać ma świadomość stanu zagrożeń dla zdrowia każdego człowieka, u którego kształtować chcemy potrzeby, które ułatwiają mu motywację do działania aktywnego i twórczego w tym zakresie (Żukowska.,Z 1995 s.23).

    B. Woynarowska określa zachowanie zdrowego jako postępowanie, działania, które bezpośrednio lub pośrednio wpływają na zdrowie człowieka. Możemy wyróżnić:

  • zachowanie sprzyjające zdrowiu (prozdrowotne, pozytywne): aktywność fizyczna, racjonalne żywienie, utrzymywanie czystości ciała i otoczenia, zapewnienie bezpieczeństwa, utrzymywanie właściwych relacji miedzy ludźmi, radzenie sobie ze stresem;
  • zachowanie zagrażające zdrowiu (antyzdrowotne, negatywne): palenie tytoniu, nadużywanie alkoholu i innych środków uzależniających; niedostatek zachowań prozdrowotnych stwarza także ryzyko dla zdrowia (B.Woynarowska, 1995 s.7).

    Zachowania zdrowotne mają istotny wpływ na rozwój i stan zdrowia w dzieciństwie i młodości. Ukształtowane w tym okresie, decydują o stylu życia w wieku dojrzałym. Wadliwie zachowania zdrowotne są obecnie główną przyczyną chorób układu krążenia, nowotworów, niepełnej sprawności ludności w Polsce.

    Do ważniejszych problemów zdrowotnych dzieci i młodzieży należą:

  • wypadki, urazy i zatrucia: umieralność z powodu wypadków rośnie z wiekiem, jest wyższa na wsi niż w mieście, u chłopców niż u dziewcząt;
  • najczęściej występująca choroba - próchnica zębów: rozpoczyna się już w pierwszym roku życia, nasila się z wiekiem, występuje u 90- 92% dzieci 7 i 12 - letnich;
  • zaburzenia zdrowia psychicznego: należą do nich zaburzenia zachowania, nerwice, różne formy nieprzystosowania społecznego (w tym używanie środków uzależniających i samobójstwa);
  • niepełnosprawność i przewlekłe choroby: szacują się, że do tej grupy zaliczyć można około 400 tys. Dzieci (4% ogółu populacji), najliczniejszą grupę stanowią dzieci z upośledzeniem umysłowym;
  • inne zaburzenia stwarzające ryzyko wcześniejszego rozwoju chorób i niepełnosprawności ludzi dorosłych :
    1. otyłość - 5-15% dzieci i młodzieży, czynnik ryzyka miażdżycy ogranicza sprawne funkcjonowanie dziecka i dorosłego;
    2. zez - około 4% - nie leczony w wieku przedszkolnym prowadzi do trwałego upośledzenia obuocznego;
    3. zaburzenia układu ruchu około 8-9%, w tym zwłaszcza boczne skrzywienie kręgosłupa (2-4%). (B.Woynarowska, 1996 s.3).

    Zdrowie jest pierwszym, ale nie jedynym celem wychowania fizycznego. Dyscyplina ta nie zajmuje się zdrowiem psychicznym, przynajmniej w sposób programowy. Wyklucza to możliwość postawienia znaku równości pomiędzy wychowaniem fizycznym i wychowaniem zdrowotnym.

    We wszystkich dziedzinach kultury fizycznej, a więc w wychowaniu fizycznym, sporcie i rekreacji fizycznej oraz rehabilitacji ruchowej, podstawowym narzędziem, przy pomocy którego realizuje się zakładane cele, są ćwiczenia ruchowe. Mają one różny charakter, różną formę, różny stopień złożoności i intensywności. Istotne jest, że racjonalnie podejmowane i realizowane ćwiczenia fizyczne i ruchowo aktywny styl życia służą zdrowiu - choć w różnym stopniu i nie zawsze samoistnie. Z całą pewnością można jednak stwierdzić, iż cele zdrowotne są integralnym składnikiem wartości kultury fizycznej.

    W. Wentlandowa (Za: M.Demel 1997) pisze: "Wychowywać należy tak, aby każdy chciał i umiał zdrowie doskonalić, chronić i ratować," a że należy to czynić od najmłodszych lat przekonują nas o tym słowa J.Korczaka, wielkiego przyjaciela dzieci "...wali się dach, bo zaniedbano fundament budowli..." Znakomitą szansą na przekazanie dzieciom wiedzy o zdrowiu, kształtowanie umiejętności i wartości dla przyszłego życia jest szkoła. Stąd też w szkołach postawiono na promocję zdrowia.

    Wiek przedszkolny jest niemalże powszechnie uważany za decydujący, czy wręcz przesądzający o późniejszym rozwoju osobowości. Odzwierciedlają owo przeświadczenie znane przysłowia: "Czym skorupka za młodu", "Czego się Jaś nie nauczy...". Potwierdzają to liczne badania naukowe. Jest więc wiek przedszkolny olbrzymią szansą, także na wychowanie zdrowotne. Wychowanie zdrowotne opiera się na osobistych, wzajemnych oddziaływaniach oddziaływaniach wymianie codziennych doświadczeń związanych ze zdrowiem. Szkoła zaś ma przekazać uczniom pewną koncepcję, której zrozumienie może mieć w przyszłości pozytywne konsekwencje dla ich zdrowia.

    Zadaniem nauczycieli jest organizacja takich warunków nauki, które sprzyjać będą zrozumieniu nowej koncepcji i wspieraniu uczniów działaniach wynikających z nowej orientacji. Rozumiejąc potrzebę nauczycieli wychowania zdrowotnego realizacji procesu wychowania zdrowotnego rację ma M. Demel głoszący, że nie tylko przygotowani pedagogicznie lekarzy mogą zajmować się wychowaniem do zdrowia. Muszą także to czynić nauczyciele, a spośród nich głównie nauczyciele kultury fizycznej, ze względu na szeroki program ich studiów z zakresu nauk przyrodniczych i medycznych, humanistycznych, a także gruntownej znajomości teorii i praktyki wychowania fizycznego, turystyki, rekreacji i sportu, uznawanych przez medycynę za nieodzowny atrybut zdrowia (Żukowski R. 1997)

    Bibliografia
    1. Demel M. (1972). Nauczyciel zdrowia. Nasza Księgarnia. Warszawa
    2. Demel. M (1973). Pedagogika zdrowia. Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne. Warszawa
    3. Karski J. (1999) Rozwój idei promocji zdrowia. "Lider" , 1999 nr 6
    4. Pułtorak M. (1996) Zachowania zdrowotne i postrzeganie własnego zdrowia przez młodzież szkolną w Polsce. "Lider" nr 3
    5. Woynarowska B. Pułtorak M. (1991). Zachowania zdrowotne i postrzeganie własnego zdrowia przez młodzież w wieku 11-16 lat w Polsce. Kultura Fizyczna nr 7-8.

    Marzena Kołodziejska

  • Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:

    X


    Zarejestruj się lub zaloguj,
    aby mieć pełny dostęp
    do serwisu edukacyjnego.




    www.szkolnictwo.pl

    e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl
    - największy w Polsce katalog szkół
    - ponad 1 mln użytkowników miesięcznie




    Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").

    Zaloguj się aby mieć dostęp do platformy edukacyjnej




    Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie