Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Wpływ pochwały na kształtowanie się samooceny dziecka

Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 1528 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie



Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.



 

 

Często w procesie wychowania zastanawiamy się nad celowością i skutecznością podejmowanych przez nas decyzji i działań wobec naszych dzieci. Niekiedy mamy wątpliwości czy stosujemy właściwe metody, czy nasza reakcja była adekwatna do sytuacji. Zastanawiamy się nad tym, jak postępować, aby nasze (dorosłych) zachowania i metody wychowawcze przynosiły oczekiwane efekty, a nasze dziecko harmonijnie się rozwijało i było szczęśliwe. Nasze refleksje na temat wychowania prawie zawsze kojarzą się z zagadnieniem nagród i ponoszeniem konsekwencji za naruszenie jakichś ustalonych zasad.

W literaturze fachowej nagroda opisywana jest w powiązaniu z karą. Funkcje nagrody lub kary pełnić może każdy bodziec, czynnik czy zdarzenie, które wywierają wpływ na poprzedzającą je reakcję. W odniesieniu do bodźców utrwalających zachowania lub zwiększających jego częstotliwość mówi się o wzmocnieniach. Wyróżnia się dwa rodzaje wzmocnień: pozytywne, gdy wprowadzanie bodźca powoduje wzrost siły i intensywność poprzedzających go reakcji oraz negatywne, polegające na wycofaniu czynnika karzącego. Pomimo związku między nagrodą i karą, zjawisk tych nie można traktować jako całkowicie symetrycznych. Pierwsza różnica wiąże się ze sposobem działania. Nagroda stymuluje dążenie wówczas, gdy jest zapowiedziana. Po otrzymaniu, jej wpływ gwałtownie maleje. Zapowiedź kary również skłania jednostkę do działania, jednak po jej wystąpieniu nadal może ona wpływać na zachowanie (np. chęć ucieczki lub agresja w stosunku do osoby karzącej). Druga różnica dotyczy emocji wzbudzanych przez te czynniki, zwłaszcza poprzez zapowiedź ich otrzymania. Oczekiwaniu nagrody towarzyszy dodatnia emocja - nadzieja, zaś zapowiedź kary budzi lęk. Nadzieja sprzyja pozytywnemu ustosunkowaniu wobec świata, natomiast lęk reakcjom negatywnym, wycofaniu się, agresji, wrogości. To samo działanie może być więc wykonane ze względu na różną motywację. Np. dziecko może starać się o dobre wyniki ze względu na to, ze przynosi mu to satysfakcje, że cieszy je dobrze napisane wypracowanie, ze odczuwa radość na myśl o możliwości zdobycia dobrego stopnia. Zdarza się jednak i tak, że staranie o dobre wyniki w nauce ma u podłoża lęk przed krytyką rodziców, aby nie być gorszym od innych, nie skompromitować się.

Atmosfera wychowawcza, w której przeważają nagrody jest radosna i różni się od atmosfery, w której przeważają kary - pełnej lęku, przygnębienia, niechęci. Ludzie pracujący w warunkach, w których główną siłą pobudzającą jest lęk, wykazują niski poziom inicjatywy, wrogi stosunek do tego co ich otacza, chęć szybkiego przerwania działalności bądź pozbycia się obowiązków. Podobne reakcje można zaobserwować u dzieci, które przymusza się do odrabiania lekcji pod groźbą gniewu rodzicielskiego. Pojawia się wówczas np. uczucie zmęczenia, znudzenia, gniewu, szukanie pretekstów, żeby nie wykonywać zadania. Tego rodzaju objawy nie występują lub mają znacznie mniejsze nasilenie, gdy motorem działania jest nadzieja powodzenia, chęć zrobienia czegoś dobrze czy inny dodatni czynnik motywacyjny.

Jeszcze jedną ważną konsekwencją działania pod wpływem obawy przed niepowodzeniem może być obniżona odporność na stres. W warunkach szkoły jest to niska odporność na sytuacje oceniania (sprawdziany, odpowiedź przy tablicy), co objawia się zdenerwowaniem, trudnością skupienia się itp. W konsekwencji dziecko osiąga gorsze wyniki, niżby mogło.

Powyższe argumenty przemawiają za częstszym stosowaniem w procesie wychowania nagród niż kar. Nagroda powinna być bodźcem wzmacniającym pozytywnie, zachęcającym do solidnej pracy lub nauki, do zachowań znajdujących uznanie w rodzinie i akceptację w innych grupach społecznych. Nagroda pełni następujące funkcje:

  • ma wpływ na kształtowanie się pozytywnego obrazu samego siebie,
  • realizuje potrzebę uznania i sukcesu,
  • motywuje do podejmowania coraz trudniejszych zadań,
  • dostarcza dodatnich uczuć: radości i dobrego samopoczucia,
  • wzmacnia więzi uczuciowe z osobami nagradzającymi,
  • działa dodatnio na tych, którzy są świadkami nagradzania.

    Pozytywnym wzmocnieniem mogą być: słowa, przedmioty, rzeczy, czynności, stwarzanie poczucia bliskości bądź sukces. Ten ostatni w sytuacji uczenia ma szczególne znaczenie wyraża się np. w powstawaniu przekonania typu "umieć coś", "wiedzieć, że się wie".

    Od najwcześniejszych lat życia człowiek uczy się rozumienia siebie i świata, poznaje swoje możliwości. Pierwszymi, którzy mają wpływ na postrzeganie siebie są rodzice (opiekunowie).Od nich w znacznej mierze zależy, czy dziecko będzie śmiało podejmowało coraz trudniejsze zadania na miarę swoich możliwości i wierzyło we własne siły. Oni nagradzają dziecko:

  • uznaniem i pochwałą,
  • okazywaniem radości z każdego jego sukcesu,
  • sprawianiem radości,
  • darząc zaufaniem,
  • wspólnym spędzaniem czasu wolnego.

    Najczęściej stosowaną nagrodą przez rodziców, opiekunów i nauczycieli jest pochwała. W każdej sytuacji, kiedy okazujemy dziecku szacunek, gdy pozwolimy mu dokonywać wyboru lub rozwiązać problem rośnie w nim zaufanie do samego siebie.

    Czasami pochwała, oprócz pozytywnych emocji, budzi też uczucia mieszane czy też jednoznacznie negatywne, dlatego ważne jest, aby dorośli umiejętność chwalenia dziecka rozwijali i doskonalili. Nieumiejętnie sformułowana pochwała może:
    - powodować zwątpienie w wiarygodność osoby chwalącej,
    - prowadzić do natychmiastowego zaprzeczenia,
    - wywołać obawę,
    - zmusić do skoncentrowania się do własnej słabości,
    - wywołać niepokój i zakłócać aktywność,
    - może być odczytywana jako manipulacja.

    Mając świadomość znaczenia pochwały dla rozwoju dziecka, pojawia się pytanie:
    - Jaka pochwała motywuje dziecko do podejmowania i rozwiązywania coraz trudniejszych zadań, kształtuje odpowiedzialność, daje radość i satysfakcję pozwala na kształtowanie się pozytywnej, ale też realistycznej samooceny?

    Pochwała przyniesie oczekiwany efekt wychowawczy, jeżeli będzie miała formę opisową.

    Dorosły, chwaląc dziecko powinien opisać z uznaniem to, co widzi lub czuje, aby dziecko po wysłuchaniu komunikatu mogło pochwalić się samo. Dodatkowym elementem pochwały opisowej mogą być słowa podsumowujące godne pochwały zachowanie dziecka.

    Dobre czyny dziecka, które zostaną potwierdzone (opisane), stają się doświadczeniem życiowym, do którego może się odwołać w czasie zwątpienia lub zniechęcenia. Nasze małe opisy pozwalają dziecku na poznawanie siebie, swoich mocnych stron i możliwości. Może ono np. odkryć, że potrafi zaprowadzić porządek w pokoju, zaopiekować się rodzeństwem, przygotować kolację, ofiarować rzecz, która będzie przydatna i sprawi komuś przyjemność, że potrafi napisać wiersz, który wzrusza, że jest zdolne do punktualności, do wykazania inicjatywy, zaradności, staranności i in. Chwaląc dziecko poprzez opisanie tego co widzimy i czujemy, możemy wpłynąć na budowanie pozytywnego obrazu samego, co ma istotne znaczenie zarówno dla niego, jak i środowiska, w którym żyje. Osoba, która dobrze o sobie myśli ma najczęściej pozytywne relacje z innymi i wszystkie role w życiu stara się wypełniać jak najlepiej.

    Podsumowując, uważam, że nagroda, w tym również pochwała, dostarczając pozytywnych przeżyć i informacji, korzystnie wpływa na rozwój osobowości dziecka i na kształtowanie się jego pozytywnej samooceny.

    "Nie ma bardziej wartościowej, ważniejszej dla człowieka oceny, nie ma czynnika bardziej decydującego w rozwoju psychicznym i motywacyjnym, niż ocena samego siebie. (...) Istota tej samooceny ma głęboki wpływ na proces myślenia człowieka, jego emocje, pragnienia, wartości i cele. Jest to jeden z ważniejszych czynników kształtujących zachowanie" (N.Branden).

    Bibliografia:

  • Encyklopedia Pedagogiczna pod redakcją W. Pomykało, Fundacja Innowacja, W-wa 1993
  • Golińska L.: "Temperamentalne uwarunkowania percepcji społecznej", Łódź 1993
  • J. Reykowski:"Z zagadnień psychologii motywacji", WSiP
  • H. Misiewicz:"Poczucie własnej wartości u młodzieży", IWZZ 1983
  • I. Jundziłł:"Nagrody i kary w wychowaniu"
  • A. Faber, E. Mazlish: "Jak mówić, żeby dzieci nas słuchały, jak słuchać, żeby dzieci do nas mówiły", Wyd. Media Rodzina of Poznań, Inc", Poznań 1993

    Beata Bartkowiak

  • Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:

    X


    Zarejestruj się lub zaloguj,
    aby mieć pełny dostęp
    do serwisu edukacyjnego.




    www.szkolnictwo.pl

    e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl
    - największy w Polsce katalog szkół
    - ponad 1 mln użytkowników miesięcznie




    Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").

    Zaloguj się aby mieć dostęp do platformy edukacyjnej




    Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie