Agresja jest prymitywnym, nagannym zachowaniem świadczącym o słabości charakteru , braku kultury i umiejętności współżycia. Arsenał czynników tworzących klimat sprzyjający agresji jest obecnie bardzo bogaty. Te negatywne oddziaływania to dokuczanie, bicie, przezywanie , wyszydzanie, zabieranie pieniędzy i przedmiotów, niszczenie rzeczy- są to akty przemocy bezpośredniej . Istnieją też bardziej zakamuflowane formy przemocy. Należą do nich oszczerstwa , intrygi, wykluczanie z grupy, izolowanie jak też wulgarne słowo lub gest. Są one nazywane przemocą pośrednią. Konsekwencje obu tych form przemocy są podobne. Ofiary przeżywają głębokie uczucie poniżenia i upokorzenia , strachu , wstydu i dezorientacji.
Z agresją młody człowiek spotyka się na każdym kroku od najmłodszych lat swojego życia. Ma ona miejsce w domu rodzinnym, szkole, w środowisku swoich przyjaciół jak i w środkach masowego przekazu. Dzieci w dzisiejszych czasach już od maleńkości są uzależnione od telewizora, który jest przypuszczalnie jednym z główniejszych źródeł agresji dzieci i młodzieży. Współczesne bajki nie są już takie , jakie były dawniej. Obecnie w bajkach na porządku dziennym występuje przemoc, rywalizacja, walka, nienawiść i chęć bycia lepszym. Dzieci oglądając te bajki , chcą je urzeczywistnić i naśladują ich bohaterów. Na młodzież starszą telewizja wywiera podobny wpływ co na dzieci. Niejednokrotnie agresja zewnętrzna i bunt są często ucieczką od napiętrzonych problemów, są przejawem frustracji, zniecierpliwienia czy wreszcie nieprzystosowania do pełnienia oczekiwanych ról społecznych.
Nie zawsze dzieci są świadome tego, że robią komuś krzywdę i są agresywne. Przemoc jest obecnie wszędzie i dlatego młodzież wychowuje się już z tą świadomością , że agresja musi być , a silniejszy zawsze ma rację. W większości młodzi ludzie nie poczuwają się do winy, a szkody jakie wyrządzają , nie są przez nich naprawiane. Z kolei ofiara przemocy nie uskarża się , ponieważ traktuje agresję jako coś normalnego, co już wkomponowało się w jej życie.
Najskuteczniejszą próbą przeciwdziałania temu zjawisku jest kształtowanie prawidłowych postaw społecznych . Wszyscy jesteśmy upoważnieni do zapobiegania takim zachowaniom , gdyż tylko wspólne wysiłki mogą przynieść oczekiwane rezultaty. Gdy brak wzorców identyfikacyjnych , trudno jest dziecku poradzić sobie z wewnętrznym bałaganem , bo nie wiadomo, co i jak uporządkować . Takie wzorce prospołeczne powinny być propagowane nie tylko w szkole , ale i w domu rodzinnym , gdzie to doświadczenia domowe bardzo silnie oddziaływują na emocjonalną stronę osobowości dziecka oraz w mediach tj. czasopismach czy programach telewizyjnych poświęconych dzieciom i młodzieży.
Dom, który nie spełnia podstawowych potrzeb, także emocjonalnych ( miłości i uczucia) może powodować u dziecka negatywny obraz siebie, postawę lękową , bądź przesycone buntem zachowania agresywne. Własny przykład rodziców i zachęcanie do aktywności uczą dzieci odpowiedzialności społecznej. Gdy kontakty z nimi są oparte na konflikcie, karze oraz ignorancji problemów dziecka z powodu braku czasu narasta agresja i przemoc. Dzieci i młodzież , która nie ma szansy na sprawdzenie się w społecznie wartościowych działaniach i która nie może osiągnąć sukcesów ani niczym zaimponować często przyjmuje postawę, że ,, lepiej być kimś złym niż nikim’’.
Szczególnie wtedy , gdy ,, bycie złym’’ łączy się z podziwem u podobnych do siebie.
Zarówno w domu jak i w szkole, dzieci i młodzież powinni trenować umiejętności jak radzić sobie ze złością własną, jak odpowiadać na złość kogoś innego, jak radzić sobie ze strachem , jak zaczynać rozmowę jak pomagać innym , jak odpowiadać na zaczepki oraz jak radzić sobie ze stresem . Aby dziecko nauczyło się kontrolować agresywne impulsy, nabrało pewności siebie i było pogodne , należałoby egzekwować poniższe zasady i wymagania:
1. Zauważać każdy najmniejszy nawet postęp.
2. Ustalić z dzieckiem jasne zasady postępowania, jego przywileje oraz obowiązki , których należy konsekwentnie przestrzegać.
3. Stwarzać dziecku okazję do planowanej aktywności. Problemy zaczynają się gdy dziecko nic nie robi.
4. Zainteresować dziecko nauką , nie zawstydzać z powodu tego, że nie ma doskonałych ocen, pielęgnować samoistną motywację do nauki.
5. Rozmawiać o tolerancji , na tematy dotyczące sztuki życia, którą stanowi nie tylko wiedza i sprawności , ale także świat duchowy oraz wartości moralne.
6. Trzeba być modelem nieagresywnego zachowania wobec innych ludzi czy zwierząt. Agresja zawsze powinna pozostać bez sukcesu i prowadzić do przykrości , niepowodzeń czy strat.
7. Uczyć dzieci porozumiewania się bez bicia. Wszystkie badania na temat kary cielesnej pokazują , że prowadzi ona do wzrostu agresywności u dzieci.
8. Nauczyć dzieci różnych sposobów , które umożliwiają obniżenie poziomu gniewu , takich jak np.: głębokie oddychanie, liczenie od tyłu.
9. Należy kontrolować oglądane przez dzieci bajki, filmy i programy telewizyjne oraz gry komputerowe ponieważ dużo w nich brutalności , przemocy, złośliwości i kłamstwa.
Literatura:
1. U. Kusio. Rodzina wobec telewizyjnej agresji.
W: Problemy opiekuńczo- wychowawcze Nr 8/ 1997 r str .13
2. Adam Frączek ,, Agresja wśród dzieci i młodzieży’’.
Wydawnictwo Pedagogiczne ZNP Spółka z. o.o. Kielce 1996 r.
3. J. Grochulska ,, Agresja u dzieci’’ , Warszawa 1992 r PWN.
Opracowała:
Maria Zygadło
|
