Celowo zawęziłam tematykę tej pracy do okresu obejmującego lata 80. XX wieku aż po początek XXI wieku, kiedy to w Polsce nastąpiły znaczące zmiany w systemie oświaty Niemożliwe byłoby, w tak niewielkim opracowaniu, przedstawienie owych przemian na przestrzeni dziejów czy choćby od epoki oświecenia, kiedy to następuje szczególny rozwój tej profesji na świecie, a także w Polsce.
Celem mojej pracy jest określenie, jaki wpływ na wymagania wobec nauczycieli w Polsce miały przemiany w systemie oświatowym w ostatnich dwudziestu pięciu latach XX wieku. Przemiany zawodu nauczycielskiego mają bowiem bezpośredni związek z wymaganiami wobec nauczycieli, ich rolą w kształceniu oraz wychowaniu dzieci i młodzieży, a także kształtowaniem wizerunku polskiej oświaty.
Praca to jest pracą źródłową. Przy jej realizacji korzystałam z dostępnych opracowań, sięgnęłam także do Internetu, aby prześledzić kilka bieżących publikacji dotyczących między innymi kluczowych umiejętności nauczycieli. Zanim przejdę do krótkiego omówienia treści rozdziałów mojej pracy, chciałabym w kilku słowach przedstawić rolę nauczyciela we współczesnym świecie.
Japońskie przysłowie mówi, że: "Jeden dzień z wybitnym nauczycielem znaczy więcej niż tysiąc dni zgłębiania ksiąg."
Nauczyciele to prawdopodobnie najliczniejsza grupa zawodowa na świecie, trudno więc wymagać, aby wszyscy byli wybitni. Nie podlega jednak dyskusji, że dobry nauczyciel budzi zaufanie i potrafi zainteresować uczniów nauczanym przez siebie przedmiotem, co ma również przemożny wpływ na kształtowanie osobowości młodego człowieka. Kształtując tę osobowość nauczyciel winien mieć na względzie: "doprowadzenie uczniów do samorealizowania się, zapewnienie im umiejętności i wiedzy potrzebnej w przyszłej pracy zawodowej oraz przygotowanie do dokonywania rozumnych wyborów"(1). Realizacja tych celów będzie możliwa wtedy, gdy osoby wykonujące ten zawód będą ustawicznie doskonaliły swój warsztat pracy i własną osobowość. Kolejne przemiany w systemie szkolnictwa dążą do tego, aby nauczyciele starali się sprostać tym wymaganiom, chociaż sukcesy odnoszą zwykle ci, którzy trafili do uczniowskich serc i którzy potrafią zarazić młodych ludzi swoją pasją, nie zwracając uwagi na niskie uposażenie i często trudne warunki pracy.
W rozdziale pierwszym tej pracy zatytułowanym: "Zmiany w polskim systemie szkolnym w ostatnim dwudziestopięcioleciu XX wieku" starałam się przedstawić fakty z dziejów szkolnictwa w Polsce, które ułatwiłyby zrozumienie konieczności przemian w zawodzie nauczycielskim. W rozdziale tym zawarłam również nazwy aktów prawnych, na których oparte były poszczególne systemy szkolne.
W rozdziale drugim noszącym tytuł: "Przemiany zawodu nauczycielskiego w ostatnim dwudziestopięcioleciu XX wieku jako wynik wymagań wobec nauczycieli" przedstawiłam czynniki, które wpłynęły na przemiany w zawodzie nauczycielskim. Zwróciłam również uwagę na umiejętności kluczowe nauczyciela niezbędnego efektywnego wykonywania zawodu szczególnie na początku XXI wieku.
W rozdziale trzecim zatytułowanym: "W jaki sposób zmiany w systemie szkolnictwa wpłynęły na przemiany w zawodzie nauczycielskim? - wnioski" przedstawiłam wynikające z analizy dwóch poprzednich rozdziałów refleksje. W tej części pracy starałam się również zawrzeć odpowiedzi dotyczące autorytetu nauczyciela, co niekoniecznie jest związane z wymaganiami systemu szkolnictwa. Nie uniknęłam przy prezentacji wniosków swojego własnego, zapewne nie zawsze trafnego, komentarza.
1. Allen C. Ornstein, F. P. Hunkins: Program szkolny. Założenia, zasady, problematyka, WSiP, Warszawa 1998, s.15.
(...)
Iwona Kukuczka-Mielczarek
Szkoła Podstawowa nr 2 w Ozimku | 
