Czytanie i pisanie należą do podstawowych umiejętności, które każde dziecko w młodszym wieku szkolnym ma opanować. Większość dzieci rozwija się prawidłowo i nie różni się w niczym od swoich rówieśników. Pomimo tego, jedne mają kłopoty z opanowaniem umiejętności czytania i pisania, a inne nie. Mimo dużego dorobku w zakresie doskonalenia metod nauki czytania i pisania obserwuje się ciągle dość znaczną liczbę dzieci, u których proces opanowania tych umiejętności przebiega w sposób zwolniony i związany jest z różnorodnymi trudnościami.
Na podstawie wyników badań ustalono, iż nie stwierdza się wyraźnej korelacji między trudnościami w czytaniu i pisaniu, a poziomem inteligencji dziecka, natomiast ujawnia się ona wyraźnie między omawianymi trudnościami a zaburzeniami i opóźnieniami rozwojowymi mowy, funkcji słuchowej, wzrokowej, orientacji przestrzennej i procesu lateralizacji.
Nieprawidłowości wynikające z owych opóźnień lub zaburzeń, odnoszące się do czytania noszą nazwę - dysleksji, do pisania - dysgrafii (zaburzenia samej techniki pisania), bądź - dysgrafii (brak umiejętności bezbłędnego zapisu wyrazów). Obecnie wiele źródeł zaleca stosowanie terminu - dysleksja - w odniesieniu do wszystkich trudności w czytaniu i pisaniu. Terminu tego używa się dziś wyłącznie do określenia tych przypadków, gdy dziecko cechuje normalny poziom inteligencji, a mimo to nie potrafi ono nauczyć się czytać i poprawnie pisać.
Światowa konferencja neurologów USA (1968) przyjęła definicję pojęcia dysleksji. Dysleksja - jest to zaburzenie, które przejawia się niemożnością opanowania umiejętności czytania i pisania, mimo dobrej inteligencji i warunków środowiskowych dziecka. Niezdolność ta jest uwarunkowana zaburzeniem podstawowych funkcji poznawczych.
Zbliżone do wymienionych stanowisko zajmuje H.Spionek, która proponuje nazwać dysleksją oraz dysgrafią wyłącznie takie trudności w czytaniu i pisaniu, które są spowodowane deficytami rozwoju funkcji percepcyjno-motorycznych, obliczanymi w stosunku do wieku dziecka, a ocenianymi również w relacji do jego ogólnego poziomu umysłowego.
Autorka dowodzi przy tym, że u większości dzieci z trudnościami w nauce stwierdza się parcjalne opóźnienia rozwoju psychicznego i ruchowego, które nazywa także fragmentarycznymi deficytami rozwojowymi.
Istotną cechą parcjalnego deficytu jest to, że opóźnienie dotyczy jednej, ale rozległej sfery rozwojowej u dziecka, np. rozwoju mowy. Natomiast bardziej wąski i ściśle oznaczony zakres opóźnienia nazywa fragmentarycznym deficytem rozwojowym.
Z badań autorki wynika, iż wśród uczniów z trudnościami w nauce poważne deficyty fragmentaryczne w zakresie funkcji analizatora słuchowego ujawnia 91% badanych i 70% uczniów - analizatora wzrokowego.
Nasilenie trudności w czytaniu i pisaniu zależy od głębokości deficytu oraz od tego, czy zaburzenie jest jedno- czy wielozakresowe.
Pojedynczy, izolowany deficyt, nawet dość znaczny, może być kompensowany przez prawidłowo rozwinięte funkcje percepcyjne, motoryczne lub intelektualne. Najbardziej niekorzystny układ występuje wtedy, gdy jednocześnie zaburzone są spostrzeganie wzrokowe, słuchowe, oraz gdy do wskazanych zaburzeń dołączają się inne, jak: mowy, lateralizacji, orientacji przestrzennej i rozwoju uczuciowego.
(...)
Małgorzata Chlipała |
