Współczesne tendencje pedagogiczne akcentują znaczenie czynnego uczestnictwa dziecka w procesie edukacyjnym. Dominuje orientacja według której, podstawowym założeniem jest stworzenie dzieciom warunków do intensywnego poznawania i przeżywania świata. Tryb związany z nauką szkolną stwarza wiele sytuacji, które nie zawsze są korzystne dla zdrowia i rozwoju dzieci. Znając niebezpieczeństwa tych ujemnych wpływów nauczyciele muszą stale o nich pamiętać i umiejętnie im przeciwdziałać. Ich podstawową powinnością edukacyjną jest pomaganie dzieciom w rozwoju wiary we własne siły i możliwości.
Poszukiwanie nowych niekonwencjonalnych rozwiązań metodycznych w pracy edukacyjnej stało się bardzo ważnym problemem wszystkich nauczycieli. W czasach przeobrażeń naukowych, technicznych i społecznych wciąż poszukują nowych rozwiązań edukacyjnych, coraz częściej stosują różnorodne innowacje pedagogiczne.
Potrzeby, oczekiwania, możliwości rozwojowe i zainteresowania dzieci są bardzo różne. Potrafią je zaspokoić metody aktywizujące stosowane w czasie zajęć i zabaw. Nauczyciele, którzy je znają i stosują mogą świadomie i kreatywnie inspirować działania swoich wychowanków. W efekcie w pracy pedagogicznej ożywiają się kontakty między uczniem a nauczycielem, nauczycielem a rodzicem oraz pomiędzy samymi pedagogami, których praca przebiega często w trudnych warunkach. Proces wychowania, kształcenia jest możliwy w pełniejszym wymiarze, gdy towarzyszy mu klimat wzajemnego zaufania, otwartości, prawdy i komunikacji. Tej idei służy pedagogika zabawy, która rozwinęła się w latach siedemdziesiątych XX wieku w USA, Niemczech i Austrii jako metodyka pracy z grupą. Jest to wynik poszukiwań dróg wspierania rozwoju człowieka, polepszania komunikacji interpersonalnej oraz integracji grupy.
Pedagogika zabawy przywędrowała do Polski z Austrii w końcu lat osiemdziesiątych XX wieku. Przyniosła nowe aktywne formy i metody stosowane w pracy z grupą. Ta niezwykle interesująca, stosunkowo młoda w Polsce metodyka pracy angażuje emocjonalnie wszystkich uczestników, pobudza do twórczego działania, inspiruje do maksymalnego wykorzystania swoich możliwości a jednocześnie jest źródłem radości i satysfakcji. Opiera się na praktycznych doświadczeniach nauczycieli i wychowawców, jej teoretyczne założenia wywodzą się z psychologii humanistycznej, uznającej człowieka za osobę rozwijającą się przez całe życie i dążącą do samorealizacji.
Główne cele pedagogiki zabawy to harmonijny i wszechstronny rozwój jednostki funkcjonującej w ramach określonej grupy, a także pomoc w odkrywaniu jej najlepszych cech. Zadaniem pedagogiki zabawy jest dostarczanie osobom pracującym z różnymi grupami repertuaru metod oddziaływujących na sferę emocjonalną człowieka, sprzyjających ujawnianiu pozytywnych uczuć, wspomagających samodzielną aktywność, wzmagających poczucie bezpieczeństwa, poprawiających komunikację i rozwijających współpracę w grupie, a także wywołujących refleksję nad własnymi doświadczeniami i przeżyciami.
Zasady pedagogiki zabawy to:
- dobrowolność uczestnictwa
- unikanie rywalizacji
- posługiwanie się różnymi środkami wyrazu (taniec, gest, odgrywanie ról, malowanie, dźwięk)
Pedagogika zabawy łączy m.in. muzykę z ruchem. Muzyka jest traktowana jako wielowymiarowy i niewerbalny środek komunikacji oraz jako środek wyrazu dla uczuć wcześniej nie wyrażanych.
Ruch z muzyką wyzwala i zaspokaja naturalną u dzieci potrzebę aktywności z potrzebą ruchu. Daje im radość i odprężenie, a jednocześnie jest istotnym czynnikiem rozwoju zdolności, wrażliwości i zainteresowań muzycznych. Pedagogika zabawy prezentuje duży wachlarz propozycji, które mogą ożywić, urozmaicić tradycyjne nauczanie i wychowanie i dlatego warte są bliższego poznania.
Do upowszechnienia metod pedagogiki zabawy w Polsce przyczyniła się Zofia Zaorska, która w 1990 roku podczas pobytu w Wiedniu zafascynowana warsztatami austriackiego Stowarzyszenia AGB nawiązała współpracę, której owocem było przeniesienie pedagogiki zabawy na grunt polski. Z czasem po kolejnych przeobrażeniach powstało Polskie Stowarzyszenie Pedagogów i Animatorów KLANZA. Obecnie Zofia Zaorska pełni w nim funkcję Prezesa Honorowego.
Moja przygoda z pedagogiką zabawy rozpoczęła się w chwili, kiedy to samodzielne poszukiwania sprawiły, że nawiązałam kontakt z animatorkami Koła PSPiA KLANZA działającym na terenie mojego województwa. Będąc uczestniczką warsztatów zauważyłam, że nawet najbardziej szczegółowy opis w literaturze przedmiotu nie odda ich specyficznego charakteru. Dziś jednoznacznie mogę stwierdzić, że metod pedagogiki zabawy trzeba się uczyć przez ich przeżywanie. Zaintrygowało mnie wówczas pytanie, dlaczego wcześniej nie słyszałam o warsztatach Klanzy? W celu uzyskania informacji odnośnie popularności Klanzy wśród nauczycieli edukacji elementarnej przeprowadziłam badania sondażowe, które prowadzone były od listopada 2004 do marca 2005 roku. Objęto nimi 188 osób z podziałem na dwie grupy. Pierwszą stanowiło 96 nauczycieli przedszkoli zatrudnionych na terenie województw: opolskiego, dolnośląskiego, śląskiego i łódzkiego. Natomiast drugą grupę ankietowanych stanowiły 92 osoby, uczestnicy warsztatów prowadzonych przez Koła Klanzy, w większości z województwa łódzkiego ale również śląskiego i opolskiego. Respondentami były w 100% kobiety. Najliczniejsze grono wśród uczestników warsztatów, stanowiły osoby z wyższym wykształceniem, nieznaczną ilość osoby po SN oraz ze średnim wykształceniem.
Pośród badanej populacji przeważającą większość stanowiły osoby posiadające ponad dwudziestoletni staż pracy (w przypadku nauczycieli edukacji elementarnej) oraz krótki staż pracy (0-5 lat) w przypadku osób uczestniczących w warsztatach. Respondentki w większości zatrudnione były w przedszkolach bądź szkołach podstawowych. Środowiskiem pracy było głównie miasto. Niewielka liczba osób jako środowisko pracy wymieniła wieś. Nasuwa się wniosek, że osoby zatrudnione w środowisku wiejskim mają mniejszą dostępność do warsztatów prowadzonych przez animatorów Stowarzyszenia Klanza.
W celu uzyskania informacji odnośnie popularności Klanzy wśród nauczycieli edukacji elementarnej poproszono ankietowanych o wypowiedzi, które zilustrują posiadaną przez nich wiedzę na temat działalności Stowarzyszenia oraz okoliczności spotkania z jego nazwą.
(...)
Małgorzata Łukasiak
Publiczna Szkoła Podstawowa w Budziszewicach | 
