Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Twórczość i postawa twórcza

Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 34866 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie



Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.



 

"Twórczość" jest terminem wieloznacznym. W bogatej literaturze przedmiotu brak jest powszechnie przyjętej jego definicji. Większość znaczeń tego terminu, większość pojęć twórczości cechuje nieostrość i niewyraźność. Można wyróżnić trzy główne przyczyny tego stanu rzeczy (M.S. Szymański 1987, s. 10):

  • ma ono swoje dzieje , odzwierciedla wielowiekową tradycję kultury europejskiej
  • różni autorzy i badacze uwypuklają najczęściej jeden aspekt zjawiska twórczości, pomijając inne;
  • w refleksjach i badaniach nad twórczością przyjmuje się różnorodne założenia teoretyczne i metodologiczne

Ewolucja pojęcia twórczości sprowadza się do rozszerzenia jego zakresu, co pociąga za sobą także zmianę treści.

Wśród definicji formułowanych współcześnie przez nauki społeczne (zwłaszcza przez psychologię, pedagogikę i filozofię) znaleźć można wiele określeń terminu "twórczość" (Tabela 1).

Twórczość w ujęciu różnych autorów

Tabela 1

Autor

Definicja

1

2

Okoń W.: Słownik pedagogiczny, Warszawa 1992, s. 218

Proces działania ludzkiego dający nowe i oryginalne wytwory oceniane w danym czasie jako społecznie wartościowe; może przejawiać się w każdej dziedzinie działalności ludzkiej.

Suchodolski B.: Pedagogika. Podręcznik dla kandydatów na nauczycieli, Warszawa 1980, s. 535

Pewna postawa wobec życia mająca swój wyraz w umiejętności samodzielnego myślenia i rozwiązywania nieznanych problemów i zadań; występuje tam, gdzie powstają nowe jakości i wartości będące wynikiem osobistych działań i poszukiwań.

Marciniak T.: Problemy wychowania plastycznego, Warszawa 1976, s. 30

Świadomy proces powoływania do istnienia określonych wartości.

Zborowski J.: Rozwijanie aktywności twórczej dzieci, Warszawa 1986, s. 20

Ujęcie szerokie: wytwarzanie dział sztuki, działalność techniczna, naukowa, społeczna, a także tworzenie samego siebie;

Ujęcie węższe: proces przeżyciowo- realizacyjny podporządkowany wytworowi, zaś wytwór powstający w tym procesie jest czymś względnie trwałym, istniejącym subiektywnie, nowym i wartościowym.

1

2

Szewczuk W.; Słownik psychologiczny, Warszawa 1985, s. 327

Działalność człowieka, której efektem jest wzbogacenie sposobów życia człowieka , jego poznania rzeczywistości – także samego siebie, wzbogacenie świata kultury w najszerszym tego słowa znaczeniu.

Pietrasiński Z.: Myślenie twórcze, Warszawa 1969, s. 10

Aktywność przynosząca wytwory dotąd nieznane, a zarazem społecznie wartościowe.

Clero C., Gloton R.: Twórcza aktywność dziecka, Warszawa 1976, s. 36

Różnorodne produkty twórczej aktywności; jest czymś niezwykłym (coś nowego, nie oglądanego) i bardzo bliskim (oczekiwanym dziełem).

Read H.: Wychowanie przez sztukę, Ossolineum 1976, s. 31

Proces, dzięki któremu powstaje coś, co przedtem nie miała ani kształtu, ani cech.

Koestler A.: The art of creation, Londyn 1969

Popek S.: Twórczość artystyczna w wychowaniu dzieci i młodzieży, Warszawa 1985, s. 30

Wewnętrzna i indywidualna predyspozycja jednostki (zdolność, właściwość psychiczna) zdolnej do realizowania swoich możliwości w procesie twórczym.

Stein M.J.: 1953

Popek S.: Twórczość artystyczna w wychowaniu dzieci i młodzieży, Warszawa 1985, s. 30

Proces prowadzący do powstania nowego dzieła, uznanego przez pewną grupę ludzi jako zadowalające lub użyteczne w określonym czasie.

Bruner J.: Poza dostarczone informacje, Warszawa 1979, s. 361-377

Popek S.: Twórczość artystyczna w wychowaniu dzieci i młodzieży, Warszawa 1985, s. 30

Akt zaskoczenia i chwytania związków między znanymi elementami i tworzenia z nich nowej całości.

Popek S.: Aktywność twórcza dzieci i młodzieży, Warszawa 1988, s. 9

Powoływanie do życia wartości autonomicznych, żyjących poza momentem powstania własnym życiem niezależnym od twórcy; może być również autokreacją, swtarzaniem swojej istoty.

Na podstawie wybiórczego zestawienia definicji twórczości można sformułować kilka wniosków. Różni autorzy akcentują niejednokrotnie zupełnie odmienne aspekty pojęcia "twórczości". Za najszersze należałoby uznać definicje W. Szewczuka, B. Suchodolskiego oraz H. Reada, zaś najwęższy zakres mają definicje A. Koestlera i J. Brunera. Można zauważyć także kilka charakterystycznych grup określeń twórczości rozpatrywanych w obrębie czterech kategorii (S. Popek 1985, s. 10):

  • twórczość jako dzieło (wytwór);
  • twórczość jako proces;
  • twórczość jako zespół zdolności;
  • twórczość jako zespół stymulatorów społecznych.

W powyższym przeglądzie definicji twórczości większość z nich należy do kategorii traktującej twórczość jako proces. Określenia tegoż procesu przedstawiają się różnie, ale wszyscy autorzy zgodni są co do kilku jego cech: dynamiczny (odnosi się do działalności, aktywności ludzkiej), prowadzący do nowych wartości materialnych (wytwór) bądź niematerialnych (autokreacja), o wymiarze indywidualnym i społecznym.

W literaturze przedmiotu często utożsamia się twórczość z procesem twórczym (M.S. Szymański 1987, s. 45). Proces twórczy w całym swoim przebiegu jest kreacją: przetwarzaniem, organizacją, odkrywaniem, powoływaniem form i znaczeń dotychczas nie istniejących (T. Marciniak 1976, s. 32). W związku z takim rozumieniem. W procesie twórczości wyróżnia się kolejno po sobie następujące fazy: przeżyciowa, koncepcyjna, realizacyjna (T. Marciniak) 1976, s. 31). Takie ujmowanie twórczości zbliżone jest w swym znaczeniu do nielicznych definicji twórczości dziecka – jednego z wielu rodzajów twórczości wyznaczonych przez różne klasyfikacje.

Twórczość dziecka to w znaczeniu (W. Okoń 1992, s. 218):

  • węższym : twórczość plastyczna dziecka,
  • szerszym: wielostronna działalność dziecka, której owocem są nowe i oryginalne wytwory w dziedzinie poznania, sztuki i techniki; może nią być zarówno rozwiązanie problemu naukowego, skonstruowanie urządzenia technicznego, jak i ułożenie wierszyka, skomponowanie piosenki czy namalowanie obrazu. Jeśli dziecko rozwiązuje problem, którego rozwiązanie jest znane, lub gdy samodzielnie konstruuje przedmiot już przez kogoś wynaleziony, mówi się o twórczości wtórnej czy subiektywnej (W. Okoń 1992, s. 218).

Istnieją jeszcze inne podziały i rozróżnienia rodzajów twórczości. Ze względu na profesję można mówić o twórczości muzycznej, matematycznej, technicznej, pedagogicznej; ze względu na miejsce aktywności twórczej w zdobywaniu środków utrzymania wyróżnia się twórczość uprawianą amatorsko i zawodowo; rozgranicza się również twórczość dzieci i dorosłych (Z. Pietrasiński 1969, s. 14). Zasadniczo rozróżnia się trzy rodzaje twórczości: naukową, artystyczną i techniczną (J. Zborowski 1986, s. 23).

Istotnym zagadnieniem są warunki twórczości (J. Zborowski 1986, s. 27):

  • otwartość na doświadczenia;
  • wrażliwość na problemy;
  • sprawność myślenia;
  • mobilność reakcji;
  • luz czasowy.

Pojęciem, które ściśle wiąże się z twórczością, jest postawa twórcza, która również stanowi istotny warunek twórczości. Postawa twórcza wywodzi się ze specyficznych funkcji psychicznych. Interpretacja tego pojęcia przedstawia się różnorodnie (Tabela 2).

Postawa twórcza w ujęciu różnych autorów

Tabela 2

Autor

Definicja

1

2

Sillamy: Dictionnaire de psychologie

Clerol C., Gloton R.: Twórcza aktywność dziecka, Warszawa 1976, s.36

Dyspozycja do tworzenia , która w stanie potencjalnym istnieje u wszystkich ludzi i w każdym wieku, uzależniona od środowiska społeczno-kulturalnego.

Fromm E.

Popek S.: Aktywność twórcza dzieci i młodzieży, Warszawa 1988, s. 26

Umiejętność widzenia, rozumienia, reagowania, dziwienia się, stawiania sobie pytań i angażowania się w działanie.

Pietrasiński Z.

Popek S.: Aktywność twórcza dzieci i młodzieży, Warszawa 1988, s. 26

Pionierskie podejście wobec innowacji.

Malicka M.

Popek S.: Aktywność twórcza dzieci i młodzieży, Warszawa 1988, s. 26

Zespół dyspozycji emocjonalnych, który sprawia, że ktoś staje się zdolny do ryzyka wiążącego się z operacją rozkładania i ponownego składania świata.

W dziedzinie psychologii odpowiednikiem terminu "postawa twórcza" jest myślenie dywergencyjne (C. Clero, R. Gloton 1976, s. 52) – poszukiwanie wszystkich możliwych rozwiązań danego problemu. Kontrastem dla tego typu myślenia jest myślenie konwergencyjne, w którym myśl jest wąsko ograniczona, zamknięta sztywnymi normami. Wyznaczone zostały również kryteria postawy twórczej, które łącznie stanowią opisowy, a także najbardziej szczegółowy model tego pojęcia ( Guilford, Lowenfeld, cyt. Za C. Clero, R. Gloton 1976, s. 54):

  • wrażliwość na problemy;
  • zdolność do pozostawiania w stanie gotowości;
  • mobilność myślenia
  • oryginalność;
  • zdolność do przeobrażania rzeczy;
  • zdolność do analizy i syntezy;
  • organizacja koherentna, czyli zdolność do harmonizowania myśli.

Takie ujmowanie postawy twórczej zbliżone jest w swym zakresie treściowym i znaczeniowym do definicji Sillamy, E. Fromm i M. Malickej, traktujących ją jako zespół pewnych dyspozycji. Pojmowanie tego terminu w definicji Z. Pietrasińskiego jest najbardziej szerokie, ale jednocześnie zawiera wszystkie pozostałe stanowiska. Postawa twórcza jest dyspozycją właściwą każdemu człowiekowi, uruchomienie zaś tej dyspozycji jedną z podstawowych spraw nauczania i wychowania (A. Brudnicka 1987/88 nr 1, s. 11). Zagadnienia związane z twórczością dziecka, postawą twórczą powinny znaleźć się w polu zainteresowań każdego nauczyciela, ze względu na ich ogromny wpływ i funkcje jakie spełniają w rozwoju (S. Popek 1988, s. 33):

  • poznawania, przeżywania i działania
  • motywacji do działania
  • wartościowania i samooceny
  • samoświadomości
  • samorealizacji i kreacji
  • terapii (dynamicznej harmonii osobowości)
  • uspołecznienia.

Dziecko wszechstronne rozwinięte cechować powinno myślenie twórcze i postawa twórcza. Celem wychowania jest zatem "homo creator", człowiek, który potrafi wyjść w swym myśleniu i przezywaniu poza schematy i ślepe naśladownictwo (A. Brudnicka 1987/88 nr 1, s. 14).

Izabela Szpiler

nauczyciel nauczania zintegrowanego

Zespół Szkół w Dobrowie

Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:

X


Zarejestruj się lub zaloguj,
aby mieć pełny dostęp
do serwisu edukacyjnego.




www.szkolnictwo.pl

e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl
- największy w Polsce katalog szkół
- ponad 1 mln użytkowników miesięcznie




Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").

Zaloguj się aby mieć dostęp do platformy edukacyjnej




Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie