Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Wpływ muzyki na kształtowanie się emocjonalności i osobowości dzieci i młodzieży

Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 11005 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie



Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.



 


Przedstawiam mój artykuł na temat ważności muzyki w rozwoju dzieci i młodzieży. Podaję w nim także propozycje pracy i sposoby oddziaływania muzyką na emocjonalności i osobowość wychowanków. Materiały do artykuły zostały zaczerpnięte z polskiej i zagranicznej literatury oraz z własnych doświadczeń i przemyśleń. Życzę miłej lektury

Ilona Gruchot Opole, dn. 03.01. 2007




Wpływ muzyki na kształtowanie się emocjonalności i osobowości
dzieci i młodzieży.


  1. Wstęp
Od Platona aż po współczesne rozważania na temat estetyki i znaczenia muzyki filozofowie, krytycy, pedagodzy żywili przeświadczenie, że muzyka jest zdolna wywoływać u słuchaczy reakcje emocjonalne. Większość traktatów poświęconych kompozycji muzycznej i wykonawstwu podkreśla ważność komunikowania uczuć i emocji. Sztuka stanowi istotną rolę w rozwoju dziecka i życiu dorosłego człowieka. Jednym z zadań jakie może podejmować muzyka to równoważenie zagrożeń, jakie niesie człowiekowi współczesna cywilizacja. Sztuka ma niwelować jednostronność zawodowego ukierunkowania, przytłaczanie osobowości, modele życia konsumpcyjnego przez wpływ na wszechstronny rozwój osobowości, rozwinięcia uczuć i wyobraźni, uzmysłowienie wolności i godności, kształcić empatię. W tak postawionym zadaniu muzyka jest środkiem kształcenia humanistycznego, uwrażliwiającego na wartości ludzkie.

Bardzo ważnym etapem rozwoju twórczej osobowości jest jej kształcenie w wieku wczesnoszkolnym. Muzyka ma służyć rozwojowi fizycznemu, intelektualnemu, emocjonalnemu, estetycznemu dziecka. Podstawowym środkiem, który mógłby podołać tym zadaniom jest instytucja szkoły. To właśnie szkoła powszechna daje szansę dotarcia do każdego dziecka, przekazuje treści zweryfikowane i uznane za wartościowe. Cechy te nie zawsze posiadają masowe środki przekazu, które będąc podporządkowane wielu funkcjom, kierowane są raczej prawem komercjalizacji niż polityką oświatową. Natomiast szkoła stosując metody nauczania oparte na wynikach badań empirycznych może zorganizować dla każdego rodzaju poznania wysiłek, daje szansę wczesnej inicjacji w kulturę. Zatem tu powinno odbywać się podstawowe uczenie rozumienia wartości sztuki, urealniać się prawo każdego człowieka do kultury.

Wrażliwość estetyczna powinna być właściwie rozwijana w latach dziecięcych. To właśnie okres przebywania dziecka w przedszkolu i w niższych klasach szkolnych jest najwłaściwszy dla rozpoczęcia poważnie traktowanej edukacji muzycznej.

Każde dziecko nosi w sobie muzykę spontaniczną, ma potrzebę muzycznej zabawy, śpiewu, gry, tańca, tworzenia własnych śpiewanek. Posiada łatwość nauki i szybko uczy się kultury swego środowiska. Dzieci chętnie tworzą swój muzyczny świat zabaw, w którym można zauważyć już wiele czynności muzycznych. W Wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym kształtują się upodobania dziecka i podstawy jego osobowości. To jaką postawę przyjmie dojrzały człowiek wypływa z odpowiedniego wyboru wartości, treści wpajanych małym dzieciom w wieku emocjonalnej i poznawczej chłonności. W tym wieku dziecięcym kształtują się też upodobania estetyczne i ukazuje się ich rola i miejsce wśród wielu spraw i przeżyć. Zatem właściwie rozbudzona muzykalność i jej kształtowanie w wieku dziecięcym z uwzględnieniem

dyspozycji dziecka jest ważnym i odpowiedzialnym zadaniem pedagoga
.


  1. Dyspozycje muzyczne dziecka

Najważniejszym zadaniem w dydaktyce muzyki jest zainteresowanie dzieci muzyką i ukształtowanie w nich przeświadczenia, że spotkania z muzyką są atrakcyjne. Spełnienie tego zadania powinno być ważniejsze niż ciągłe korekty w precyzji wykonywania zadań muzycznych. Muzyka wywołująca radość i szereg innych pozytywnych emocji powinna dominować na lekcjach, by w dziecku rozbudzić radość, pobudzić aktywność. Zadaniem nauczyciela jest także nauczyć muzykę wykonywać, tworzyć i słuchać ją. By jednak właściwie dokonać tego, pedagog musi uwzględnić rozwój zdolności muzycznych dziecka.


Zdolnościami muzycznymi powszechnie nazywa się zespół wrodzonych i nabytych dyspozycji natury zarówno fizycznej jak też i psychicznej. Kształcenie zawodowego muzyka wymaga wrodzonych uzdolnień, natomiast w ogólnym wychowaniu muzycznym istotne są podstawowe zdolności muzyczne i ogólna muzykalność dziecka.

Na zdolności muzyczne składa się uwaga, wyobraźnia, pamięć, wola, wrażliwość emocjonalna, inteligencja, a także czynniki, które umożliwiają w sposób szczególny spostrzeganie , pamiętanie, zestawianie cech dźwięku i utworów muzycznych. Są nimi:


q Poczucie wysokości dźwięków

Już małe dziecko posiada zdolność rozpoznawania różnic pomiędzy intonacją dźwięków, a poprzez ćwiczenia zdolność ta szybko się rozwija. Rozwój tej zdolności jest istotny, gdyż uważa się, że w zależności od percepcji wysokości dźwięków zależy przeżycie emocjonalne


q Wrażliwość na barwę dźwięków

Jest to ważna zdolność, gdyż muzyka charakteryzuje się szeroką gamą barwy brzmienia (różne instrumenty, głos ludzki). Rozpoznawanie barwy instrumentu jest łatwe dla dziecka, jednakże kształcenie w tym zakresie powinno być nakierowane na rozbudzenie estetycznego odczuwania tego czynnika w utworach muzycznych.


q Wrażliwość na głośność dźwięku

Zdolność odczuwania różnic głośności jest powszednia, jednak istotne dla odbioru muzyki jest to, by e słuchaczu wykształcić umiejętność odczucia estetycznej funkcji dynamiki. Dziecko powinno zrozumieć i przeżyć emocjonalnie różnice głośności dźwięku wchodzące w całość utworu.


q Poczucie rytmu

Kształtowanie poczucia rytmu stanowi istotny element w wychowaniu muzycznym. Jest ono u dzieci zdolnością dość powszechną, zatem i doskonalenie jej jest dla dzieci przyjemne i chętnie się poddają różnym ćwiczeniom i zabawom. Jednakże te od pedagoga wymagają wiele inwencji i błyskotliwości w opracowaniu



Rozwój wymienionych zdolności muzycznych następuje w toku systematycznych kontaktów dzieci z muzyką. Owymi kontaktami z muzyką jest śpiew, gra na instrumencie, ruch. U dzieci w wieku wczesnoszkolnym wyraźnie zaznaczają się już indywidualne możliwości muzyczne, które muszą być uwzględnione przy wprowadzaniu dzieci w świat muzyki.


Zadaniem muzyki w klasach początkowych jest rozwój zainteresowań muzycznych.


q Rozwój procesów poznawczych

Na owy rozwój składają się spostrzeżenia jakości dźwięków, dostrzeganie zjawisk rytmicznych, akustycznych zachodzących w otaczającym środowisku. Wpływ muzyki na rozwój osobowości polega na kształceniu podzielnej uwagi zorganizowanej w czasie, gdyż ta umożliwia lepszą percepcję muzyki i wykonywanie zadań muzycznych. Poprzez kontakt z muzyką następuje intensyfikacja operacji myślowych: obserwacja przebiegów dźwiękowych, pamiętanie i porównywanie fragmentów. Rozwija się w ten sposób spostrzegawczość, uwaga i pamięć. Kontakt z muzyką rozwija także aktywną i twórcza wyobraźnię. Dziecko powinno samodzielnie rozwiązywać zadania muzyczne, przez co umysł jego oddala się od schematów i daje możliwość interpretacji


q Rozwijanie wrażliwości uczyć

Funkcja ta jest związana ze sferą poznawczą i kategorią przeżycia estetycznego. W życiu dziecka ma istotne i specyficzne znaczenie w odczuciu wartości i piękna. Za przyczyną muzyki realizuje swoją potrzebę radości. Poprzez słuchanie muzyki słuchacz przeżywa swoje własne stany uczuciowe. Wrażenia pochodzące z obcowania z muzyką wzbogacają sferę uczuć dziecka.


Przeżycie muzyczne ma także wpływ na kształtowanie się moralnych postaw dzieci. Wzruszenie jakie wywołuje muzyka w dziecku, czyni go podatniejszym na wpływy wychowawcze. Poprzez materiał dźwiękowy, a w szczególności przez teksty piosenek kształtowane są poglądy dziecka na istotne wartości w kontaktach społecznych, stosunku do kraju. kultury. Istotne taż jest budzenie w dzieciach szacunku dla twórczości i dorobku artystycznego


q Wykorzystanie muzyki dla celów terapeutycznych

Działanie muzyki było znane i wykorzystywane od czasów hellenistycznych. Muzyka posiada działanie uspokajające, może służyć usuwaniu zaburzeń w rozwoju dziecka i pojawiających się nerwic. Muzykoterapia zaczyna obecnie zajmować coraz bardziej poczytne miejsce w pracy d dziećmi i wprowadzenie choć pewnych elementów do zajęć lekcyjnych mogłoby stać się pomocne w relaksacji i rekompensacji dziecka


3. Przeżycie muzyki

Muzyka, aby w pełni przejawić swą wartość potrzebuje wrażliwego słuchacza, którego przeżycie staje się potwierdzeniem ukrytego w niej sensu. Słuchacz powinien odpowiedzieć adekwatną reakcją na dzieło i jego właściwości. Zatem wartość muzyki rodzi się w jej przeżywaniu. By ją przeżywać i rozumieć ważne jest kształcenie i uświadamianie młodych słuchaczy w czym estetyczna wartość może się przejawiać.

W programach nauczania muzyki zawarto wybór piosenek, pieśni ludowych, posiadaj e one wiele wartości muzyczno – dydaktycznych i stanowią podstawę muzycznych przeżyć estetycznych. Jednak nie można poprzestać na tym. Muzyka artystyczna w odpowiednim wyborze i poprzedzona sugestywnym komentarzem ma możliwość dotarcia do dzieci, wzbudzić w nich zainteresowanie i emocje. Słuchanie koncertu czy symfonii poruszyć może wyobraźnię, jest pamiętane i oceniane przez młodych słuchaczy.

Poza muzyką elementarną, ludów, artystyczną materiałem zajęć muzycznych powinno być także ćwiczenia słuchowe, rytmiczne, wokalno – emisyjne, wykonawczo – instrumentalne. Celem tych ćwiczeń jest przyśpieszenie i ułatwienie dojrzewania muzykalności dziecka. Istotne jednak jest to, by każde dziecko mogło brać udział w ćwiczeniach i odnosić sukcesy, nie odczuwając kompleksu niezdolności by nie budzić w sobie postaw obojętności czy zniechęcenia do muzyki. Zatem nauczyciel powinien tak dobierać ćwiczenia by obudzić i kształtować pozytywne emocje związane z tworzeniem i przeżywaniem muzyki.


4. Śpiew jako ekspresja muzyczna dziecka

Najstarszym znanym ludzkości instrumentem jest głos ludzki. Był on wykorzystywany do oddawania uczyć, nastrojów jakie wyzwalały się w człowieku na wskutek różnych przeżyć. Głos został poddany kształtowaniu artystycznemu i możemy teraz podziwiać czy wykonywać go w pięknej technice bel canto.

Wśród dzieci możemy zauważyć jaką wykazują wielką aktywność głosową przy wyrażaniu uczyć i nastrojów. Dzieci szybko wydają różne okrzyki i tworzą z łatwością liczne śpiewanki

Formą muzyczną najbardziej przemawiającą do młodego człowieka jest piosenka. Poprzez to, że zawiera ona niezbyt wielki ambitu dźwiękowy i proste treści literackie nie nastręcza trudności w wykonywaniu i może też zainteresować słowami. Piosenka poprzez tekst ułatwia dziecku pierwszy kontakty z abstrakcja dźwiękową i zarazem stanowi podstawową formę muzycznej ekspresji. Pojawia się jako materiał stanowiący podstawę kształcenia głosu, ale także i jego pierwszych wyobrażeń muzycznych.

Śpiew i piosenka w nauczaniu początkowym są niezbędnym i podstawowym środkiem umuzykalnienia, najnaturalniejszą formą ekspresji i źródłem radości.


5. Gra na instrumencie jako czynnik kreatywny

Dziecko w sposób spontaniczny i naturalny jest zainteresowane dźwiękiem instrumentalnym. Marzeniem jego jest umiejętność gry na jakimś instrumencie. Możemy zaobserwować już u małych dzieci jak naśladują ruchy gry na gitarze czy fortepianie, a ulubionym zajęciem jest gra na „perkusji”.

Podczas gry na instrumencie w sposób wydatny rozwijają się podstawowe zdolności muzyczne, muzykalność i słuch wysokościowy. Dzieci grające na różnych instrumentach wyczuwają odmienność ich brzmienia i właściwości techniczne. Przeżycie emocjonalne towarzyszące wykonywaniu utworu w zespole przeradza się często w przeżycie estetyczne. Uczniowie poddają się nastrojowi muzyki, doznają wzruszeń.

Muzykowanie rozwija także wiele istotnych cech osobowościowych. Przyczynia się do rozwijania procesów poznawczych, kształci uwagę, pamięć, uczy skupienia. Gra w zespole rozwija pozytywne postawy społeczne, gdyż poprawność wykonania utworu zależna jest od zdyscyplinowania i współudziału uczni, a to przyczynia się do poczucia odpowiedzialności. Pozytywny skutek działania daje też odczucie satysfakcji, łączy dzieci we wspólnym przeżywaniu.


6. Rytmika a ogólny rozwój dziecka

W nauczaniu muzycznym ważne miejsce zajmuje ruch. Przeżywanie muzyki związane jest z kinetycznym odczuwaniem dźwięków i rytmu. Ta specyfika jest wrodzoną dążnością dziecka do ruchu, którą należy uwzględnić w zajęciach muzycznych. Ruch podporządkowany muzyce wprowadza w zajęciach szkolnych zabawę i odprężenie, zaspokaja żywą aktywność ruchową dziecka. Zezwolenie dziecku na podporządkowanie się rytmowi muzycznemu i wyrażanie go ruchami ciała umożliwia mu bezpośrednie aktywne przeżywanie muzyki jej wszystkich aspektach.

Ruch przy muzyce nie tylko rozwija muzykalność dziecka, ale wpływa na cały układ sensomotoryczny. Intensyfikują się procesy poznawcze, wyrabia się zdolność koncentracji uwagi, kształci się orientacja i pamięć. Ruch wpływa na rozwój fizyczny przez poprawę postawy, koordynację ruchów, wprowadza dyscyplinę wewnętrzną.

Współdziałanie w grupie zawiera też znaczenie wychowawcze. Konieczność podporządkowania się regułom zabawy, uzależniona poprawność od jednostki wyrabia poczucie solidarności z grupą i współodpowiedzialność. Konieczność podejmowania szybkich decyzji kształci wolę, a proste zadania budzą radość z ich wykonywania.


7. Inwencja muzyczna dziecka

Uważa się powszechnie, że w wychowaniu dziecka istotne jest uznanie jego potrzeby ekspresji uczuć i myśli, potrzebę tworzenia., poznawanie świata przez aktywne doświadczanie go. Twórcze uprawianie muzyki zaspokaja tę potrzebę i stanowi istotny czynnik w ogólnym rozwoju dziecka.

Ażeby sprostać tym zadaniom wymyślono programy nauczania, w których ujęto twórczą aktywność muzyczną dziecka (Emil Jaques-Dalcroz, Karol Orff). Ta właśnie forma wychowania prezentuje liczne walory kształcące: aktywizuje wyobraźnię, postawę twórczą, samodzielne myślenie, poznawanie przez indywidualne doświadczanie, korygowanie popełnianych błędów.

Celem twórczości spontanicznej jest głównie ekspresja uczuć dziecka i jego własnych wyobrażeń. Improwizacja muzyczna prowadzi do doświadczenia różnych elementów muzycznych (rytm, melodyka, tempo, dynamika ), co prowadzi do koncentracji uwagi dziecka na toku muzycznym, uczy wrażliwości na struktury muzyczne i powoduje zainteresowanie środkami muzycznego wyrazu.

W aktywnej twórczości dziecka ważną rolę odgrywa nauczyciel. Warunkiem prowadzenia zajęć z improwizacji jest jego własna wrażliwość muzyczna i pomysłowość metodyczna. Musi dbać oto, aby improwizacje nie były zbyt łatwe lub skomplikowane, a także żeby nie stały się specjalnym popisem dzieci. Ważne jest tu, by wywołać proces twórczego myślenia, wyzwolenie odwagi wypowiedzi muzycznej, a także samodzielne odkrywanie najprostszych zasad tworzenia z dźwięków muzyki.


8. Doświadczenie wrażeń słuchowych

Jednym z naczelnym i specyficznym celem słuchania muzyki jest przysparzanie dzieciom doświadczeń słuchowych. Poznanie muzyki jest niezbędnym warunkiem w kształceniu zdolności muzycznych i formowaniu wyobraźni. Znajduje to swój wyraz w percepcji muzycznej i w aktywnej twórczości muzycznej dziecka.

Repertuar przeznaczony do słuchania przez dzieci, młodzież oraz współwystępujące z nim zadania muszą uwzględniać zakres możliwości percepcyjnych młodego słuchacza. Dzieciom w wieku wczesnoszkolnym trudno jest koncentrować się na słuchanej muzyce gdy jest wykonywana „na żywo”, trudność ta znacznie wzrasta przy odbiorze muzyki z płyty. Zatem ważne jest by jak najbliżej ją uświadomić i uatrakcyjnić. Najchętniej dzieci słuchają muzyki ze słowami, gdyż są one wyraźnie podane, a swą treścią budzą zainteresowanie. Muzyka brzmiąca jakby obok tekstu zauważana jest samorzutnie i wpływa na emocjonalny odbiór tekstu. Młodzież wzrastająca w doznaniach słuchowych już łatwiej przyswaja materiał dźwiękowy.

W rozwijaniu w dzieciach doświadczeń muzycznych i postaw estetycznych należ dokonać rozgraniczenia a następnie integracji doświadczenia wszerz i poświadczenia w głąb.

Pierwsze doświadczenie kształtuje się w wyniku słuchania muzyki różnej. Różnorodność ta dotyczy rozmaitych stylów muzycznych, brzmienia, wyrazu emocjonalnego. Już w wieku wczesnoszkolnym kształtuje się przekonanie o istnieniu różnych rodzajów i przeznaczeń muzyki. Chroni to przed powstaniem ograniczonych schematów percepcyjnych, a kształci elastyczną i chłonną postawę estetyczną. zdolność do emocjonalnego akceptowania muzyki o różnych jakościach i odcieniach estetycznych.

Poprzez kształcenie doświadczenia w głąb wprowadzamy słuchacza w coraz to głębsze struktury utworu. Poznanie utworu może ograniczać się do odczuć ogólnej atmosfery emocjonalnej, lecz u wytworniejszych słuchaczy następuje stopniowe wnikanie i odnajdywanie niuansów w fakturze. Muzyki można więc słuchać na różnym poziomie, a systematyczna nauka ma prowadzić do pełniejszego poznania utworu. Praca nad rozwojem percepcji muzycznej jest równoznaczna z kształtowaniem postaw estetycznych, odczucia wartości i piękna są tym pełniejsze, głębsze, twórcze, im więcej młody słuchacz potrafi w utworze zauważyć, zapamiętać, ująć strukturalnie i ocenić.


9. Zakończenie

Świat brzmień muzycznych wydaje się nieograniczony, a tylko indywidualna wrażliwość i wyobraźnia słuchacza wyznacza granice percepcji zjawisk dźwiękowych. Dlatego tak ważne jest by kształcić odbiorców muzyki, dla jej lepszego chłonięcia i rozumienia. Bez doznania zmysłowego dźwięku nie ma przeżycia estetycznego dzieła. Wrażliwość na barwy i brzmienia jest podstawą odczuwania i ujmowania wartości muzyki.

Zadaniem pedagoga, jak już wspomniano w racy jest rozbudzenie i kształtowanie wrodzonych zdolności muzycznych, ukazanie muzycznego świata i umożliwienie w nim właściwego poruszania się.


Dziecko obcując z muzyką i poddając się jej uzewnętrznia swoje potrzeby emocjonalne, a także doznaje nowych. Nieświadomie zostaje poddane kształceniu swej osobowości, rozbudzona jest w nim potrzeba coraz to nowych doznań i przeżyć. Właściwie wykorzystany czas silnej chłonności wiedzy i doznań dziecka procentuje w jego dalszym rozwoju i w jego dojrzałości. Zatem ważna jest rola pedagoga, który musi sobie uświadomić jak wielkie zadanie zostało mu powierzone. Jaka zostanie rozbudzona w wychowankach emocjonalność i rozpoczęty proces formacji osobowości poprzez muzykę, będzie to kształtowało jego zainteresowania i postawę życiową.

W życiu człowieka przeżycia muzyki powinne zajmować ważne miejsce. Muzyka potrafi wszystko zakląć i wydobyć magią swych akordów odczucia od prostych do wyrafinowanych. Stanie się tak z pewnością, gdy dziecko zostanie wprowadzone i oczarowane brzmieniem muzyki.

Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:

X


Zarejestruj się lub zaloguj,
aby mieć pełny dostęp
do serwisu edukacyjnego.




www.szkolnictwo.pl

e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl
- największy w Polsce katalog szkół
- ponad 1 mln użytkowników miesięcznie




Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").

Zaloguj się aby mieć dostęp do platformy edukacyjnej




Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie