Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Rodzina i jej wpływ na zachowanie dzieci

Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 32718 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie



Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.



 

1. Atmosfera panująca w domu.

      Rodzina jest podstawową jednostką społeczną, która powinna prezentować wysoką wartość pod względem wychowawczym, aby jak najlepiej wpłynąć na prawidłowy rozwój i zdrowie dziecka.

      Rodzina przygotowując dziecko do pełnienia określonych funkcji społecznych, równocześnie przekazuje wartości, normy, wzory zachowań i obyczaje. W rodzinie kształtuje się osobowość dziecka. Największy wpływ w procesie kształtowania osobowości wywierają rodzice. Dziecku potrzebni są zarówno matka, jak i ojciec, chociaż ich rola w procesie wychowania jest odmienna. Miłość matki jest koniecznością ze względu na stwarzanie właściwego klimatu psychicznego. Miłość ojca warunkuje dojrzewanie społeczne, a nawet wpływa na powstawanie i odpowiednie rozwinięcie potrzeby osiągnięcia właściwego stosunku do szkoły, także wywiera poważny wpływ na rozwój postawy twórczej.

       Rodzina powinna zapewnić właściwą atmosferę sprzyjającą zdrowiu fizycznemu i psychicznemu. Wpływa ona także na kształtowanie się więzi uczuciowej między jej członkami, od której zależy w dużym stopniu ogólna atmosfera życia rodzinnego.

       „Ogólnie można wyodrębnić atmosferę korzystną dla rozwoju i kształtowania osobowości dziecka oraz atmosferę życia rodzinnego wpływającą ujemnie na postępy w rozwoju psychicznym dziecka i prowadzącą do powstawania zaburzeń w jego zachowaniu...” (M. Przetacznikowa, Z. Włodarski, 1981, s. 460).

       Złe stosunki panujące w rodzinie bywają bardzo często przyczyną powstawania nadpobudliwości. Kłótnie, awantury, nieporozumienia między rodzicami, brak serdeczności w stosunku do dziecka mogą doprowadzić do tego, że dziecko źle czuje się w domu, staje się skryte, uparte.

       Inną przyczyną złej atmosfery domowej może być alkoholizm, który doprowadza do wystąpienia u dzieci z tych rodzin stanów nerwowych i ciągłego napięcia. „Dzieci, które wychowują się w rodzinach, w których ktoś nadużywa napojów alkoholowych, żyją z poczuciem zagrożenia, cierpią... Źle się zachowują i pragną w ten sposób zwrócić uwagę na siebie...” (J. Mellibruda, 1993, s. 38).

      Dziecko czuje się w domu dobrze i chętnie w nim przebywa, jeżeli w rodzinie panuje zgoda, wzajemne przywiązanie, życzliwość, jeżeli rodzice odnoszą się do siebie serdecznie i z szacunkiem, a nieporozumienia między sobą załatwiają bez kłótni czy awantur. Serdeczny i troskliwy stosunek do dziecka, jednakowe traktowanie wszystkich dzieci w rodzinie pozwalają rodzicom wywierać większy wpływ na dzieci i wzmacniają zaufanie.

       Należy przyzwyczaić dziecko do wzajemnej pomocy i wrażliwości na potrzeby innych członków rodziny, aby nie myślało tylko o sobie, aby nie stało się samolubne. Tym sposobem nauczy się zwracać uwagę na potrzeby innych, będzie dobre, koleżeńskie, zawsze chętne do pomocy czy współpracy.

      D. Siemek uważa, że „dziecko od urodzenia należy chronić przed bodźcami wywołującymi strach, lęk, czy uczucie niepokoju. Powinno być wychowywane w atmosferze spokoju, wzajemnego zaufania i życzliwości, bez napięć uczuciowych i konfliktów, w warunkach uregulowanego trybu życia”. (D. Siemek, 1982, s. 196).

       Na uregulowany tryb życia składa się między innymi: sen i warunki odpoczynku. Organizacja trybu życia wiąże się z określonym planem dnia uwzględniającym niezbędne zajęcia. Dziecko powinno mieć odpowiednio rozplanowany dzień, w którym jest przeznaczony czas na naukę w szkole, w domu, na zaspokojenie potrzeb ruchowych, pobytu i zabawy na świeżym powietrzu.

       „Dziecko nadpobudliwe potrzebuje stałych i niezmiennych elementów dnia, bo bez nich jego aktywność przypomina zupełny chaos”. (T. Wolańczyk, A. Kołakowski, M. Skotnicka, 1999, s. 150). Bez ustalonych zewnętrznych ram będzie przerzucać się z jednej aktywności do drugiej, nie doprowadzając żadnej czynności do końca. To właśnie od rodziców zależy, jak bardzo uporządkowany, a co za tym idzie bezpieczny, będzie każdy dzień dziecka.

      Dziecko musi również zasypiać o jednej, określonej porze. Powinno ono spać około 10-12 godzin. Przed snem nie należy doprowadzać do napięć nerwowych, nadmiernych przeżyć i wrażeń spowodowanych np. programem telewizyjnym, który nie jest przeznaczony dla dzieci. Dziecko powinno spać we własnym łóżku, w pokoju, do którego nie docierają głośne rozmowy, hałasy. Dzieci uczęszczające do szkoły muszą na ogół wstawać wcześniej, dlatego dla uniknięcia kłopotów z rannym wstawaniem powinny wcześniej zasypiać, aby mieć wystarczającą ilość snu..

       Na atmosferę wychowawczą domu rodzinnego składają się również zakazy i wymagania stawiane przez rodziców oraz kary i nagrody przez nich stosowane.

       Nagrody i kary stosowane przez rodziców w wychowaniu dzieci stanowią jak gdyby system wspomagający funkcjonowanie wymagań i zakazów. Rodzice nagradzają i karzą swoje dzieci w zależności od tego, w jakim stopniu stosują się one do stawianych im wymagań i zakazów.

       Manipulowanie nagrodami i karami ma kształtować motywację dzieci, zachęcić lub zniechęcić je do podejmowania określonych czynności. Badania psychologiczne E. Hurlock nad dziećmi w wieku szkolnym wykazały, że emocje i uczucia powstające pod wpływem nagród (radość, przyjemność, nadzieja) mają silniejsze znaczenie motywacyjne niż emocje powstające pod wpływem kar. (J. Pieter, 1970, s. 151).

      Opinie psychologów skłaniają się ku temu, aby większe znaczenie przypisywać nie karom, lecz nagrodom jako metodom skuteczniejszym w kształtowaniu pożądanych właściwości psychicznych.

       Nagroda wywołuje nie tylko stan przyjemności, lecz również dostarcza dziecku informacji, że postąpiło dobrze, a jego postępowanie jest akceptowane przez rodziców.

       W stosunku do dzieci nadpobudliwych psychoruchowo konieczna jest troska o zapewnienie mu odpowiedniej atmosfery w życiu rodzinnym. Oczekując od dziecka np. określonych zachowań i działań trzeba je nie tylko werbalizować, polecać i nakazywać, ale przede wszystkim dostarczać odpowiednich wzorów postępowania, potwierdzających je w codziennym życiu rodziny. Trzeba wykorzystywać naturalne sytuacje, wywołujące u dziecka i innych członków rodziny pożądane przeżycia i doświadczenia, które wzbogacają osobowość, rozwijają potrzeby, ambitne dążenia, refleksje nad sobą.

2. Modele wychowania reprezentowane przez rodziców.

      W literaturze psychologicznej poświęconej roli środowiska rodzinnego wyróżnia się różne modele wychowania reprezentowane przez rodziców.
Między innymi są to modele:

  • konsekwentny
  • niekonsekwentny
  • rygorystyczny.
     Konsekwentny model wychowania reprezentowany przez rodziców cechuje stawianie dziecku zawsze i przez wszystkich w rodzinie takich samych wymagań. Dziecko musi wiedzieć, co mu wolno, a czego nie wolno i że oboje rodziców wymagają tego samego. Musi też przyzwyczaić się do tego, że zawsze bez ociągania się powinno spełniać polecenia i życzenia rodziców. Żeby dziecko naprawdę mogło być posłuszne i zdyscyplinowane, zakazy i polecenia muszą być zawsze przemyślane i rzeczywiście możliwe do wykonania. Konsekwencja w wychowaniu dziecka pomaga utrzymać dyscyplinę, a nie powinno postępować się zależnie od humoru.

       Najczęściej spotykanym błędem w wychowaniu dziecka jest niekonsekwencja w postępowaniu rodziców. Może występować u jednego z rodziców, które odnosi się do dziecka nierówno: raz jest czuła, raz oschła, raz pobłażliwa, nie przywiązuje wagi do jego wykroczeń, kiedy indziej krzyczy na nie lub karze za najdrobniejsze uchybienie. „Reakcje na zachowanie dziecka nie są uwarun-kowane przyczynami obiektywnymi ani okolicznościami tego zachowania, ale nastrojem, humorem niekonsekwentnego dorosłego”. (H. Filipczuk, 1985, s. 202)

       Jeżeli rodzice postępują z dzieckiem zależnie od swego dobrego lub złego humoru, tzn. jeśli przy tym samym wykroczeniu raz śmieją się, a kiedy indziej karzą, wtedy dziecko nie wie, co jest „dobre”, a co „złe”, co „wolno”, a czego „nie wolno”. W takich przypadkach dziecko bez przerwy przeżywa stan niepewności, lęku, zagrożenia. Obietnice czy groźby muszą być zawsze realne, całkowicie możliwe do spełnienia.

       Wychowanie niekonsekwentne łączy się często z zachwianiem równowagi psychicznej rodziców, ich przemęczeniem, rozdrażnieniem i kłopotami. Dziecko nie rozumie tego związku i zraża się do rodziców, którzy przestają być dla niego uosobieniem autorytetu i sprawiedliwości. U niektórych dzieci doprowadza to do poczucia niepewności, maskowanej agresywnymi formami zachowania się.

       Inny model wychowania reprezentowany przez rodziców, to wychowanie rygorystyczne. Jest ono dla dziecka źródłem licznych niepokojów, napięć, przeżyć lękowych. Surowe oceny, groźby, kary, ograniczenia i inne bodźce negatywne stosowane przez nadmiernie rygorystycznych rodziców sprawiają, że żyje ono w stanie stałego zagrożenia, które obciąża jego system nerwowy. Rozładowuje nagromadzone napięcie przez wzmożoną ruchliwość, nadmierną pobudliwość.

       Ten model wychowania cechuje nadmierne egzekwowanie wymagań w stosunku do dziecka. „Cechuje ona przeważnie tych rodziców, którzy posiadają wysokie wymagania w stosunku do dziecka, chcą je ukształtować według idealnego wzorca, nie licząc się z jego realnymi zdolnościami i możliwościami”. (M. Przetacznikowa, Z. Włodarski, 1981, s. 459).

      Aspiracje życiowe tych rodziców w stosunku do dzieci są nadmiernie wygórowane i często nie uwzględniają ich realnych możliwości intelektualnych. Dziecko nie ma żadnej swobody działania, wszelkie formy jego aktywności są kierowane i korygowane. Żąda się od niego tylko sukcesów, a przy jakich-kolwiek błędach i niepowodzeniach czeka je dezaprobata i ostra krytyka. U dzieci pochodzących z rodzin reprezentujących wychowanie rygorystyczne często dochodzi do powstania zaburzeń w zachowaniu.

       W wychowaniu rodzinnym ważne znaczenie ma konsekwentne postępowanie wobec dziecka. Niedopuszczalne są odmienne postępowania rodziców, z których jedno jest surowe i wymagające, a drugie tolerancyjne i pobłażliwe, ponieważ doprowadza to do wyrobienia niepożądanych mechanizmów zachowania dziecka.

3. Postawy rodziców w stosunku do dziecka.

      M. Przetacznikowa uważa, że „sposób pełnienia funkcji wychowawczych przez rodzinę oraz skutki oddziaływania obojga rodziców na ich dziecko zależą w znacznej mierze od postaw ojca i matki w stosunku do dziecka”. (M. Przetacz-nikowa, Z. Włodarski, 1981, s. 450).

       Wśród postaw rodzicielskich można wyodrębnić postawy prawidłowe i nieprawidłowe. „Prawidłowe postawy rodzicielskie powstają w oparciu o umiejętność nawiązywania właściwego kontaktu z dzieckiem. Kontakt ten uwarunkowany jest zrównoważeniem emocjonalnym i dojrzałością osobowości rodziców”. (M. Przetacznikowa, G. Makiełło-Jarża, 1979, s. 193).

      Do właściwych postaw rodzicielskich należą akceptacja, współdziałanie, rozumna swoboda i uznanie. Pierwsza z tych postaw, akceptacja dziecka, wyraża się m.in. w tym, że rodzice przyjmują dziecko takim jakie ono jest. Akceptują jego wygląd zewnętrzny, rozwój umysłowy, jego zalety i wady. Rodzice chwalą, ale także ganią dziecko za określone zachowanie. Dziecko osiąga poczucie bezpieczeństwa. „Akceptacja dziecka jest tym trudniejsza im bardziej dziecko odbiega swym wyglądem czy też poziomem intelektualnym od innych dzieci”. (M. Przetacznikowa, G. Makiełło-Jarża, 1979, s. 194).

      W postawie współdziałania rodzice okazują swoje zainteresowanie się dzieckiem. „Rodzice nie tylko współuczestniczą w czynnościach dziecka, lecz wciągają je w sprawy rodziny, w codzienne zajęcia gospodarcze i porządkowe w sposób dostosowany do jego możliwości”. (M. Przetacznikowa, Z. Włodarski, 1981, s. 454). W ten sposób nawiązuje się z dzieckiem bliski kontakt i uczy współdziałania dla dobra rodziny.

       Rodzice przejawiający wobec dziecka postawę rozumnej swobody nie krępują jego działalności. Umożliwiają dziecku różnorodną aktywność, tym samym ucząc samodzielności i odpowiedzialności za własne postępowanie.

       Rozumna swoboda nie może jednak przekształcić się w swobodę niczym nieograniczoną. Dziecko zaniedbane przez rodziców często takiej właśnie swobody doznaje. Pozornie zdobywa wtedy bardzo wcześnie samodzielność. Jest jednak często narażone na różne niebezpieczeństwa zagrażające jego zdrowiu fizycznemu i psychicznemu.

       Kolejną postawą jest uznanie praw dziecka. Dziecko jest przyzwyczajone do ponoszenia odpowiedzialności za swoje czyny, zna swoje prawa i obowiązki, wie czego rodzice od niego oczekują i czego może samo od nich oczekiwać.

      Do grupy postaw niekorzystnych dla rozwoju psychicznego dziecka zaliczamy postawy, które cechuje nadmierny dystans uczuciowy oraz nadmierna koncentracja na dziecku.

       Dystans wobec dziecka wiąże się z izolacją uczuciową, obojętnością w stosunku do dziecka, a niekiedy odrzuceniem. „Postawa odrzucająca, przy której rodzice zaniedbują dziecko, nie mają z nim kontaktów uczuciowych i stosują surowe kary, powoduje zahamowanie uczuć wyższych, agresywność...” (M. Żebrowska, 1979, s. 732).

       Postawa związana z nadmierną koncentracją na dziecku może przybrać charakter postawy nadmiernie opiekuńczej, która „przejawia się w zbytniej pobłażliwości, rozpieszczaniu dziecka, wtrącaniu się do wszystkich jego spraw..., hamuje rozwój samodzielności dziecka”. (M. Żebrowska, red. 1979, s. 733). Takie dziecko z wielkim trudem adaptuje się do nowego środowiska, np. szkolnego, gdy zaś dorośnie ma trudności z nawiązaniem kontaktów z innymi.

       Postawy rodziców wobec dziecka nie zawsze są jednolite. Gdy jedno z rodziców przejawia postawę niekorzystną, jej skutki może złagodzić przeciwstawna postawa drugiego z nich, np. tolerancja matki może stać się przeciwwagą rygoryzmu ojca.

      Rodzice reprezentujący nieprawidłowe postawy wobec dziecka nie zdają sobie często sprawy z tego, że chłodny stosunek do dziecka, nieakceptowanie go, brak wsparcia psychicznego, oddziaływują ujemnie na jego rozwój emocjonalny, społeczny i umysłowy. U dziecka pochodzącego z takiej rodziny może dojść do niepożądanych zachowań. Wyzwala się w dziecku poczucie niepewności, agresja, stany lękowe, bunt.

      Rodzice dziecka nadpobudliwego muszą starać się traktować je w sposób spokojny, równy, konsekwentny, panując równocześnie nad objawami własnego niezrównoważenia. Ono bowiem jest źródłem sytuacji szkodliwych dla dziecka, a jednocześnie dziecko naśladuje reakcje dorosłych, uczy się w ten sposób zachowań nie kontrolowanych, nadmiernie impulsywnych.

PODSUMOWANIE

      Istnieje grupa dzieci, u których wystąpienie nadpobudliwości jest rezultatem nieprawidłowych oddziaływań środowiskowo-wychowawczych. Rozpatrując wpływ czynników społecznych swoją uwagę należy skupić na wewnętrznej strukturze rodziny, analizując jej ważniejsze elementy, tj. warunki bytowe, atmosferę wychowawczą, dzietność rodzin, postawy rodzicielskie. Powstawanie wszelkich zaburzeń zależy przede wszystkim od tego, w jakim środowisku i w jaki sposób dziecko było i jest wychowywane.

      Właściwa atmosfera panująca w domu wpływa pozytywnie na dzieci, natomiast negatywna ma wpływ niekorzystny. Również niewłaściwa postawa rodziców powoduje, że występują niepożądane zachowania.

       Prawidłowy uczuciowy stosunek rodziców do dziecka oraz właściwa postawa stwarza prawidłowe warunki rozwoju. Rozbicie czy rozpad rodziny powoduje przeżycia dziecka, które przekraczają jego możliwości zrozumienia pewnych sytuacji i przejawów życia dorosłych. Nie jest ono przygotowane psychicznie do pogodzenia się z faktem, który dla rodziców z wielu względów jest oczywisty i konieczny. Reakcją na zmianę sytuacji rodzinnej bywa bunt, agresja.

      Właściwe postępowanie rodziców w zakresie doboru metod i form wychowania, organizacji czasu wolnego, nagradzania i karania ma wpływ na efekty wychowawcze.

      Problemy, które poruszyłam w swojej pracy, są ciągle aktualne i wymagają konkretnych działań ze strony dorosłych. Przedstawiony problem jest bardzo szeroki i dotyczy bardzo wielu aspektów. Nadpobudliwość psychoruchowa ujawnia się pod różnymi postaciami i dlatego można by je rozpatrywać podczas różnych zajęć czy też innych przejawów aktywności dzieci i młodzieży.

      Dzieci nadpobudliwe wychowywane od najwcześniejszego dzieciństwa w spokojnej atmosferze, przy pełnej pomocy rodziców i nauczycieli mają szansę na prawidłowe funkcjonowanie w społeczeństwie.

BIBLIOGRAFIA
  1. Brejniak W.: Kocham i wychowuję. Warszawa 1993, OW-P.
  2. Mellibruda J.: Tajemnice ETOH czyli alkohol i nasze życie. Warszawa 1993, PARPA.
  3. Nartowska H.: Dzieci nadpobudliwe psychoruchowo. Warszawa 1972, PZWS.
  4. Przetacznikowa M., Makieło-Jarża G.: Psychologia wychowawcza, społeczna i kliniczna. Warszawa 1979, WSiP.
  5. Przetacznikowa M., Włodarski Z.: Psychologia wychowawcza. Warszawa 1981, PWN.
  6. Siemek D.: Problemy wychowawcze. Warszawa 1982, IWZZ.
  7. Wolańczyk T., Kołakowski A., Skotnicka M.: Nadpobudliwość psychoruchowa u dzieci. Lublin 1999, BIFOLIUM.
  8. Żebrowska M. (red.): Psychologia rozwojowa dzieci i młodzieży. Warszawa 1979, PWN.
  9. O`Regan F. : ADHD. Warszawa 2005, LIBER.
Mariola Klinowska Gimnazjum nr 2 im. Ks. Piotra Wawrzyniaka w Sremie

Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:

X


Zarejestruj się lub zaloguj,
aby mieć pełny dostęp
do serwisu edukacyjnego.




www.szkolnictwo.pl

e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl
- największy w Polsce katalog szkół
- ponad 1 mln użytkowników miesięcznie




Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").

Zaloguj się aby mieć dostęp do platformy edukacyjnej




Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie