Trudno dzisiaj nie doceniać, kierując szkołą ponadgimnazjalną, czyli organizacją świadczącą usługi oświatowe i wchodzącą w relacje klienckie z licznymi podmiotami, roli metod, instrumentów i działań marketingowych. Zamierzeniem moim jest przeprowadzenie analizy i prezentacja problematyki marketingu w usługach oświatowych na przykładzie Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych im. Hipolita Cegielskiego w Ziębicach.
Zaprezentuję - jako przykłady działań marketingowych:
- realizację jednego z zadań akcji Szkoła z klasą,
- działania podjęte przez zespół zadaniowy Rady Pedagogicznej, do którego należą autorki pracy, w ramach projektu Szkoła ucząca się,
Wskażę w jaki sposób działania te wpłynęły na poprawę jakości pracy Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych w Ziębicach.
Zagadnienia omówione w artykule korespondują z Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 23 kwietnia 2004 roku w sprawie szczegółowych zasad sprawowania nadzoru pedagogicznego, wykazu stanowisk wymagających kwalifikacji pedagogicznych, kwalifikacji niezbędnych do sprawowania nadzoru pedagogicznego, a także kwalifikacji osób, którym można zlecać prowadzenie badań i opracowywanie ekspertyz.
Punkt 11 paragrafu 1 tego rozporządzenia jednoznacznie definiuje wewnątrzszkolny system zapewniania jakości jako
„ zespół zorganizowanych, powiązanych ze sobą i spójnych działań podejmowanych przez dyrektora szkoły lub placówki, inne organy szkoły lub placówki oraz nauczycieli, niezbędnych do zapewnienia wysokiej jakości pracy szkoły lub placówki, w szczególności działań dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych”.
Szkoła jest jedną z organizacji określanych zwykle jako niedochodowe (nonprofit organizations).
Określenie to oczywiście nie sugeruje, że musi być deficytowa. Oznacza natomiast, że jej cel to zaspokajanie potrzeb społecznych, na przykład:
· realizacja prawa każdego obywatela do kształcenia, rozwijania zainteresowań, uzdolnień,
· umożliwienie uczniom zdobycia kwalifikacji zawodowych, dostosowania się do rynku pracy,
· wspomaganie wychowawczej roli rodziny, świadome uczestniczenie w kulturze.
Szkoły jako organizacje non-profit różnicują : źródła finansowania, sposób zarządzania i forma własności.
Efektami działalności szkoły zainteresowani są konsumenci, wśród których wyróżnić można następujące kategorie:
klienci /indywidualni lub zbiorowi/ - korzystają z usług świadczonych przez szkołę, zaspokajając swoje potrzeby;
kuratorzy /Kuratorium, Starostwo, Rada Rodziców, Samorząd Szkolny, Rodzice/ - pośrednio kierują szkołą, oczekują sukcesu;
publiczność /sympatycy szkoły, fundatorzy, wolontariusze, dobrodzieje/ - część społeczeństwa, która aktywnie działając przyczynia się do rozwoju szkoły;
społeczeństwo /społeczność krajowa i społeczność międzynarodowa/ - korzysta z efektów zewnętrznych działania szkoły, przejmuje je.
O orientacji marketingowej szkoły, podobnie jak firmy, możemy mówić wówczas, gdy spełnia następujące wymogi:
- prowadzi systematyczne badania marketingowe, które stanowią podstawę decyzji bieżących, jak i długofalowych, a więc tworzy marketingowy system informacji;
- na podstawie wyników badań wyznacza segment rynku, do którego ma zamiar adresować swoje działania;
- stale komunikuje się z otoczeniem , pobierając informacje z rynku i przekazując informacje do uczestników rynku;
- podstawę ekspansji szkoły stanowi jasne określenie jej długofalowych celów, które wcielane są w życie poprzez realizację strategii marketingowej;
- szkoła uznaje i realizuje standardy oświatowe w zakresie „produkcji”, „dystrybucji”, promocji i zarządzania;
- szkoła przestrzega etyki zawodowej na rynku oświatowym, zaś dbając o zaspokojenie potrzeb konsumentów bierze pod uwagę aspekty społeczne i ekologiczne.
Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych im. Hipolita Cegielskiego w Ziębicach jest placówką publiczną świadczącą swoje usługi na zasadach bezpłatności, w oparciu o subsydia państwowe (subwencja oświatowa) i lokalne (dofinansowanie z budżetu powiatu), a także darowizny (fundusz Rady Rodziców) oraz dochody z prowadzenia działalności gospodarczej (usługi cateringowe).
Zarządza nią wyłoniony w drodze konkursu dyrektor i powołani przez niego: wicedyrektor, kierownik internatu, kierownik kształcenia praktycznego.
Szkoła podlega dwóm organom nadzoru: Kuratorium Dolnośląskiemu i Starostwu Powiatowemu w Ząbkowicach Śląskich. Ten dualizm znajduje także odbicie w sposobie jej funkcjonowania, na który mają wpływ pracownicy administracyjni i nauczyciele. Taka sytuacja bywa, niestety, źródłem konfliktów. Skromny, z roku na rok ograniczany ze względu na rosnące wydatki Starostwa związane np. z obsługą powiatowej służby zdrowia, budżet szkoły jest istotną przeszkodą w organizacji podziału na grupy na lekcjach wychowania fizycznego i języków obcych. Nie pozwala także na zakup nowoczesnych pomocy dydaktycznych i uzupełnienie o nowości księgozbioru szkolnej biblioteki.
Szkoła znajduje się na terenie gminy Ziębice należącej do powiatu Ząbkowice Śląskie. Około 80% powierzchni gminy wykorzystywana jest rolniczo. Obecnie liczba ludności gminy wynosi 19.658 osób, z czego 10 147 zamieszkuje w mieście. Ludność w wieku produkcyjnym liczy 11.267 osób, z czego 21% to zarejestrowani w Urzędzie Pracy bezrobotni. Takie środowisko kształtuje strukturę uczniów Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych im. Hipolita Cegielskiego.
Około 70% uczniów to mieszkańcy okolicznych wsi, około 30 % to mieszkańcy miasta Ziębice; około 15% - uczniów, w naszej ocenie, pochodzi ze środowisk uprzywilejowanych społecznie, około 73% uczniów - ze środowisk przeciętnych, około 12% uczniów – ze środowisk zaniedbanych społecznie.
Powiat ząbkowicki i gmina Ziębice to tereny rolnicze, niestety bez rozbudowanej bazy przetwórczej, dlatego tak ważne są działanie szkoły zmierzające do zaktywizowania rynku pracy i zmniejszenia bezrobocia w przyszłości. Pracownicy odchodzący z rolnictwa, co przewidują badania PUP, powinni trafiać do usług specjalistycznych funkcjonujących w otoczeniu rolnictwa, turystyki i agroturystyki oraz do małych i średnich firm usługowo-handlowo-produkcyjnych. Działania szkoły w tej mierze ściśle pokrywają się ze strategią rozwoju gminy oraz strategią rozwoju powiatu, który promuje się jako obszar, gdzie można aktywnie wypoczywać i dobrze inwestować w turystykę. Dlatego edukację młodzieży i społeczeństwa powinno się skierować na zdobywanie wiedzy i umiejętności w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej i usługowej.
W przyszłościowej wizji powiatu ząbkowickiego dużą rolę odegrają małe i średnie firmy usługowo-handlowo-produkcyjne, które mogą liczyć na wsparcie instytucjonalne ze strony władz. Właściciele firm powinni posiadać podstawową wiedzę z zakresu przedsiębiorczości, prawa, marketingu, finansów, działalności usługowej, obsługi klienta, a także mieć możliwość przekwalifikowywania się lub zdobywania odpowiednich kwalifikacji w szkołach, także w szkołach policealnych.
Analiza środowiska, w którym funkcjonuje szkoła, pozwoliła zmodyfikować ofertę szkoły i dostosować ją do zmian strukturalnych wprowadzonych w reformie oświatowej.
Ich ilustracją jest następujący schemat:
SZKOŁA PONADPODSTAWOWA
|
|
SZKOŁA PONADGIMNAZJALNA
|
LICEUM EKONOMICZNE
5- letnie
|
|
LICEUM PROFILOWANE
ekonomiczno- administracyjne 3- letnie
|
LICEUM ZAWODOWE
kucharz- gastronom
4- letnie
|
|
LICEUM PROFILOWANE
gospodarczo- usługowe
3- letnie
|
TECHNIKUM ZAWODOWE
Technik mechanik naprawa i eksploatacja pojazdów samochodowych
5- letnie
|
|
TECHNIKUM ZAWODOWE
technik mechanik
naprawa i eksploatacja pojazdów samochodowych
4- letnie
|
ZASADNICZA SZKOŁA ZAWODOWA
wielozawodowa
3- letnia
|
|
ZASADNICZA SZKOŁA ZAWODOWA
wielozawodowa
2- letnia lub 3- letnia
|
Ofertę tę wzbogacono klasą LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCEGO z rozszerzoną nauką języków obcych i informatyki.
Od roku szkolnego 2004/2005 rozszerzono ofertę szkoły o oddziały:
TECHNIKUM HANDLOWEGO w systemie zaocznym – szkoła 3-letnia dla absolwentów Zasadniczych Szkół Zawodowych starego i nowego typu;
TECHNIKUM ROLNICZEGO w systemie wieczorowym –szkoła 3-letnia dla absolwentów Zasadniczych szkół Zawodowych starego i nowego typu;
LICEUM UZUPEŁNIAJĄCEGO w systemie wieczorowym – szkoła 3-letnia dla absolwentów Zasadniczych Szkół Zawodowych starego i nowego typu.
W roku szkolnym 2005/2006 oferta została poszerzona o szkoły policealne:
STUDIUM HOTELARSKIE w systemie zaocznym – szkoła 2-letnia dla absolwentów szkół ponadgimnazjalnych wszystkich typów,
STUDIUM EKONOMICZNE w systemie zaocznym – szkoła 2-letnia dla absolwentów szkół ponadgimnazjalnych wszystkich typów.
Ważnym elementem działań marketingowych są badania marketingowe, czyli systematyczne projektowanie, gromadzenie, analizowanie i prezentowanie danych w celu podjęcia decyzji.
Oba kierunki zostały ustalone w oparciu o strategiczne plany rozwoju gminy i powiatu oraz ankietę mającą na celu rozpoznanie preferencji uczniów i rodziców gimnazjalistów w zakresie zawodów i profili kształcenia. Ankietę przeprowadzono w gimnazjach na terenie gminy Ziębice i na zebraniach rodziców w dwóch wybranych klasach. Wypełniło ją 218 uczniów, z których aż 138 było zainteresowanych ofertą Zespołu, oraz 53 rodziców.
Kilkuletnie doświadczenia pozwalają na pierwsze wnioski:
- najatrakcyjniejsze w ofercie Zespołu okazały się liceum ogólnokształcące, liceum profilowane / klasy ekonomiczno – administracyjna i usługowo – gospodarcza / oraz studium hotelarskie;
- odnotowano brak zainteresowania kształceniem zawodowym na poziomie ponadgimnazjalnym – świadczą o tym kłopoty z naborem do klasy technikum oraz brak absolwentów gimnazjum, którzy chcieliby się kształcić w zasadniczej szkole zawodowej / być może jest to spowodowane zmonopolizowaniem tego typu kształcenia przez powołaną do istnienia w roku 2004 w Ząbkowicach Śląskich Szkołę Cechu Rzemiosł Różnych, który zrzesza okolicznych rzemieślników, czyli organizatorów praktyk /;
- niskie zainteresowanie młodzieży kształceniem w szkołach zasadniczych blokuje możliwość funkcjonowania liceum uzupełniającego; wydaje się, że klasa tego typu będzie mogła funkcjonować raz na kilka lat.;
- niezbędne jest stałe rozpoznawanie potrzeb odbiorców i modyfikowanie „produktu podstawowego” szkoły, czyli jej oferty kształcenia, dostosowanie jej do zmieniających się potrzeb lokalnego środowiska;
- wyraźna, jak nigdy dotąd, jest potrzebę planowania i kontrolowania rozwoju szkoły, przekształcenia jej w organizację uczącą się.
SZKOŁA Z KLASĄ i SZKOŁA UCZĄCA SIĘ –
przykłady marketingowych działań w ZSP w Ziębicach.
Skutkiem dostrzeżenia konieczności ciągłego wprowadzania zmian, stałego i kontrolowanego rozwoju szkoły były poszukiwania możliwości uruchomienia współpracy i współdziałania wszystkich podmiotów szkoły.
Za najatrakcyjniejsze, zarówno dla uczniów i ich rodziców jak i dla nauczycieli, uznano propozycję Agory S.A., wydawcy „Gazety Wyborczej” i portalu Gazeta pl. oraz Centrum Edukacji Obywatelskiej – akcję Szkoła z klasą, a następnie projekt Szkoła ucząca się.
Wybrane działania przeprowadzone w Zespole Szkół Ponadgimnazjalnych im Hipolita Cegielskiego w Ziębicach w ramach obu przedsięwzięć, poddane analizie, są egzemplifikacją marketingowego schematu i jednocześnie dowodem jego użyteczności w „szkolnej praktyce”.
Przystąpienie do akcji Szkoła z klasą we wrześniu 2003 roku było decyzją Rady Pedagogicznej, o której poinformowano uczniów i rodziców.
Następnie przedstawiciel szkoły i koordynator akcji wypełnili przygotowane przez Organizatorów kwestionariusze, zawierające informacje o placówce /nazwa, motto, charakter szkoły, liczba oddziałów, liczba nauczycieli, liczba uczniów, adres, zdjęcie szkoły, nazwiska osób funkcyjnych, koordynatorów akcji – nauczyciela i ucznia, zajęcia pozalekcyjne, sukcesy szkoły i jej oferta dodatkowa/.
Na podstawie tych informacji Agora S.A. utworzyła na rzecz szkoły stronę – wizytówkę
i umieściła ją w portalu Gazeta pl.
Zadaniem szkoły było zrealizowanie sześciu z trzydziestu przygotowanych przez Organizatorów zadań, przy czym każde z tych zadań musiało dotyczyć innej z sześciu zasad Akcji:
zasada 1: SZKOŁA DOBRZE UCZY KAŻDEGO UCZNIA /wyjaśnia, zaciekawia i rozwija aspiracje życiowe/;
zasada 2: SZKOŁA OCENIA SPRAWIEDLIWIE /uczniowie wiedzą, czego mają się nauczyć/;
zasada 3: SZKOŁA UCZY TWÓRCZEGO I KRYTYCZNEGO MYŚLENIA /pomaga zrozumieć świat i lepiej sobie w nim radzić/;
zasada 4: SZKOŁA ROZWIJA SPOŁECZNIE /uwrażliwia, uczy współpracy, działania na rzecz innych i dla dobra wspólnego/;
zasada 5: SZKOŁA POMAGA UCZNIOM UWIERZYĆ W SIEBIE
/panuje w niej życzliwa, pełna wzajemnego szacunku atmosfera/;
zasada 6: SZKOŁA PRZYGOTOWUJE DO ŻYCIA W NOWOCZESNYM ŚWIECIE /uczy języków obcych, posługiwania się komputerem i internetem, wprowadza w świat kultury/.
Sześć zasad, które określili organizatorzy akcji i jej honorowy patron
– Prezydent RP Aleksander Kwaśniewski, to ukonkretniona wizja szkoły idealnej, produkt doskonały – cel, którego osiągnięcie założyły sobie placówki zgłaszające swój udział w projekcie.
Po zgłoszeniu szkoły do Akcji koordynatorzy /nauczyciel i uczeń/ przeprowadzili na jej terenie anonimową ankietę ”Jaka jest nasza szkoła”, obejmującą uczniów, nauczycieli oraz rodziców.
Ankieta, po opracowaniu i analizie, okazała się istotna pomocą przy wyborze zadań do realizacji w roku szkolnym 2003/2004
Do wypełnienia ankiety zaprosiliśmy, wybranych losowo: 60 uczniów ( 22%), 58 rodziców,
9 nauczycieli (25 %).
Wyniki badania wskazały, że w naszej szkole zwraca się uwagę na każdego ucznia, jest w niej miejsce dla zdolnych i dla mających kłopoty z nauką, uczniowie współpracują z nauczycielami, przestrzega się norm i praw ucznia – to nasze mocne strony!
Analiza obszarów wyznaczonych przez najniższe wyniki pozwoliła nam określić problemy, wskazać niepokojące zjawiska, a następnie wybrać zadania do realizacji.
1. Zauważyliśmy stosunkowo niską, w porównaniu z rodziców i nauczycieli, uczniowską ocenę szkoły w obszarach: Wyjaśnia i zaciekawia, Rozwija zainteresowania i pasje, Pomaga uwierzyć we własne siły, Ułatwia kontakt z kulturą.
2. Uznaliśmy, że nauczyciele powinni więcej uwagi poświęcić zainteresowaniom uczniów, a także skłonić ich do poszukiwań, rozbudzić ciekawość świata – to motywy wyboru zadania Jak wychować ludzi z pasją?
3. Zastanowiła nas rozbieżność ocen nauczycieli i uczniów w obszarach Sprawiedliwie ocenia (uczniowie ocenili sprawiedliwość oceniania najsurowiej, nauczyciele uważają, że oceniają właściwie) i Uczy języków obcych (uczniowie oceniają naukę języków obcych lepiej niż dobrze, nauczyciele zaledwie na „3”) - to wymaga zbadania, więc zdecydowaliśmy się na wybór zadania Oceniamy tak, by pomagać się uczyć.
4. Odpowiedzi na pytania 5 i 6 ankiety skłoniły nas do sprawdzenia, czy podręczniki, z których korzystamy w szkole, pobudzają do twórczego myślenia i pomagają zrozumieć świat – do realizacji wybraliśmy więc zadanie Dobry program, dobry podręcznik.
5. Uczniowie, najwyżej z ankietowanych grup, ocenili szkołę w obszarze Zachęca do współpracy, postanowiliśmy to wykorzystać i zaangażować ich w sprawy publiczne, działania ćwiczące umiejętności obywatelskie, pokazać im jak funkcjonuje Urząd Miejski – stąd zadanie Młodzi obywatele.
6. W obszarze Zapewnia bezpieczeństwo i życzliwość najniżej ocenili szkołę nauczyciele, najwyżej uczniowie. Postanowiliśmy sprawdzić skąd taka rozbieżność i przyjrzeć się relacjom: uczeń – nauczyciel i uczeń – wychowawca. Pozwolił na to wybór zadania Szacunek, zaufanie, życzliwość.
7. Stosunkowo niskie oceny uczniów w obszarze Pomaga uwierzyć we własne siły pokazały, iż zbyt mało jest w szkole sytuacji, w których uczniowie mogą ocenić i docenić siebie, uwierzyć w to, że przyszłością można i należy zarządzać.
8. Ocena działalności szkoły w obszarze Wykorzystuje komputery i internet wyraźnie wskazała na konieczność lepszego wykorzystania pracowni informatycznych i nowoczesnych źródeł informacji – takie wnioski skłoniły nas do wyboru zadania Samodzielni i zaradni.
Taka była nasza szkoła, chcieliśmy, by została SZKOŁĄ Z KLASĄ!
Rada Pedagogiczna podzieliła się na zespoły zadaniowe, w skład, których weszli także uczniowie i ich rodzice /wymóg regulaminowy dotyczący szkół ponadgimnazjalnych /.
Zespoły określiły terminy realizacji zadań:
Zespół, w którym pracowałam , postanowił zebrać opinie uczniów i nauczycieli oraz zaplanować i przeprowadzić działania zmierzające do poprawy pracy szkoły w obszarze określonym przez zasadę 6: SZKOŁA PRZYGOTOWUJE DO ŻYCIA W NOWOCZESNYM ŚWIECIE.
Analiza wyników ankiety skłoniła nas do wyboru zadania SAMODZIELNI I ZARADNI.
Realizację zadania opisaliśmy w sprawozdaniu sporządzonym według schematu zaproponowanego przez Organizatorów. Oto ono.
Zasada 6: „Szkoła przygotowuje do życia w nowoczesnym świecie. Uczy języków obcych, posługiwania się komputerem i internetem, wprowadza w świat kultury."
Zadanie 6 E: Samodzielni i zaradni
1. Kto pracował nad zadaniem? *
Zespół zadaniowy tworzyły: pedagog - SZEF ZESPOŁU,
nauczycielka przedmiotów ekonomicznych,
nauczycielka języka polskiego,
mama ucznia liceum ekonomicznego,
Kamila Łyżwińska, Ewelina Miszczuk, Marzena Mularczyk, Anna Nowak - uczennice klas maturalnych liceum ekonomicznego.
2. Czy nasza szkoła uczy samodzielności i zaradności? Jak przygotowuje do życia poza murami szkoły? Jak mogłaby to robić lepiej? *
Opinia 1 *
"Szkoła uczy samodzielności. Nie tylko na lekcji, ale w rozmaitych sytuacjach pracujemy w grupie. Występując publicznie, przygotowując klasowe i przedmiotowe prezentacje, biorąc udział w konkursach, sprawdzamy siebie i poznajemy swoje możliwości. Szkoła uczy także wyrażania własnego zdania, podejmowania decyzji. Na lekcjach przedmiotów zawodowych dowiedziałam się, jak założyć i prowadzić małą firmę, jak prawidłowo przygotować dokumenty, zorganizować wyjazd za granicę, ubrać się na oficjalne spotkanie." - opinia Marzeny, uczennicy klasy maturalnej.
Opinia 2 *
"Nasza szkoła uczy samodzielności. Dzisiaj, na kilka miesięcy przed jej ukończeniem, umiem sama podjąć decyzje, które kiedyś pewnie bym konsultowała z rodzicami. Umiem powiedzieć "nie", gdy inni mówią "tak". Mam własne zdanie, którego umiem bronić. Szkoła również nauczyła mnie odpowiedzialności za słowa i czyny, otwartości, akceptacji dla drugiego człowieka, współpracy z innymi, tutaj przekonałam się, że dalsze życie zależy tylko ode mnie." - opinia Kazimiery, uczennicy klasy maturalnej.
Opinia 3 *
"Sądzę, że moja szkoła uczy samodzielności, i to na wiele sposobów. Na lekcjach zdobywamy wiedzę, ćwiczymy ją w praktyce /np. zdrowe żywienie, PIT-y/. Nauczyciele zachęcają nas do samodzielnego poszukiwania informacji, docierania do źródeł, przełamania nieśmiałości. W szkole organizowane są także akcje, które pozwalają nam obiektywnie spojrzeć na świat, jakoś sobie w nim poradzić /np. samobadanie piersi, pomoc innym/."
- opinia Lucyny, uczennicy klasy II liceum profilowanego.
3. Jak prowadząc lekcje różnych przedmiotów oraz lekcji wychowawczych przygotowujemy uczniów do samodzielnego radzenia sobie w życiu? *
Przykład 1 *
Nauczycielka przedmiotów ekonomicznych: "Ucząc moich przedmiotów, myślę o przygotowaniu uczniów do życia dorosłego. Na lekcjach np. "prawa i postępowania administracyjnego" uczę uczniów korzystać z Kodeksu Cywilnego, Kodeksu Postępowania Administracyjnego, Dzienników Ustaw - odnajdujemy i interpretujemy artykuły tych kodeksów, odczytujemy i interpretujemy uchwały i zarządzenia władz samorządowych, formułujemy oświadczenia woli w sprawach cywilnych, wnioski, podania. Wszystkie ćwiczenia praktyczne mają na celu przygotowanie młodzieży do pracy, prowadzenia własnej działalności gospodarczej, szczególnie zaś do korzystania z informacji, przetwarzania ich i zastosowania w praktycznym działaniu."
Przykład 2 *
Nauczycielka języka polskiego i wychowawczyni klasy maturalnej liceum ekonomicznego: "W dwóch równoległych klasach maturalnych cykl lekcji wychowawczych został poświęcony planowaniu kariery. Uczniowie dokonali samooceny i analizy swoich możliwości, przygotowali aplikacje, zebrali informacje o uczelniach - internet, TARED, spotkania z przedstawicielami uczelni, uczestniczyli w warsztatach na temat:" Nowoczesne techniki komunikacji interpersonalnej". W dniach 19 - 23 kwietnia przygotowali TYDZIEŃ KARIERY. Szkolne korytarze stały się "ścieżką kariery", wyeksponowano na nich testy, plakaty, foldery, hasła wzmacniające, planer kariery. Na spotkania z młodzieżą zaproszono: radcę prawnego, przedstawicieli pracodawców, ARiMR, PIP-u, właścicielkę małej firmy, pracowników banku /oferta dla przyszłych studentów/. Do udziału w TYGODNIU KARIERY zaproszono uczniów szkoły i gimnazjów."
Przykład 3 *
Nauczycielka matematyki: "Matematyka uczy logicznego myślenia i wnioskowania, co przydaje się w codziennym życiu każdemu. W konkretnych sytuacjach życiowych niezbędna jest znajomość jednostek miar, pól figur i objętości brył, obliczeń procentowych, umiejętność odczytywania informacji z tabel i wykresów, korzystania z kalkulatora i komputera, czytania instrukcji obsługi. Przykładowy temat lekcji:" Zastosowanie funkcji do opisu zależności w przyrodzie, gospodarce i życiu codziennym". Przykład zadania: "Pani Ewa w dniu pierwszych urodzin syna założyła mu rachunek bankowy, postanawiając, że w dniu każdych jego urodzin, aż do pełnoletności, będzie wpłacała kwotę równa 0,4 liczby jego lat, pomnożoną przez 800 i pomniejszoną o 300. Podaj wzór funkcji f określającej wielkość wpłat pani Ewy.
Oblicz f(18) i zinterpretuj wynik.
4. Jakie projekty uczniowskie, które służą lepszemu przygotowaniu uczniów do samodzielnego życia, realizowane są w naszej szkole? *
Uczniowie klas starszych liceum ekonomicznego pod opieką nauczycielki ekonomii biorą udział w grze symulującej giełdę "Z klasy do kasy"; zespół uczniów różnych klas pod opieką nauczyciela języka polskiego, redaguje gazetkę szkolną "Co słychać"; uczniowie klas liceum ekonomicznego, wspierani przez nauczycielkę biologii, prowadzą sklepik szkolny - zysk przeznaczają na zakup pomocy dydaktycznych i organizację wycieczki /nagroda dla najaktywniejszych/. Uczniowie wszystkich klas - przy niewielkiej pomocy wychowawców i rodziców - organizują apele, szkolne i powiatowe uroczystości, konkursy, akcje, półmetki, studniówki. Lucyna, Mariusz, Przemek, Kamila - uczniowie kl. I liceum o profilu ekonomiczno- administracyjnym - oraz Ola i Weronika z kl. I liceum ogólnokształcącego przygotowali projekt kampanii promocyjnej szkoły: zidentyfikowali odbiorcę, określili cele i narzędzia promocji i przygotowali przekaz promocyjny - multimedialną prezentację szkoły, która została pokazana uczniom klas trzecich gimnazjów w czasie DNI OTWARTYCH SZKOŁY. Jej fragmenty zostały także wykorzystane do filmu o szkole, który zaprezentowano uczestnikom I ZJAZDU ZIĘBICZAN 29 maja 2004roku.
5. Jak to widzą uczniowie? *
Beata, uczennica klasy I liceum ogólnokształcącego: W klasie III powinny być zorganizowane fakultety. Najlepiej jeszcze przed końcem tego roku szkolnego zapytać uczniów o przedmioty, które wybiorą na maturę. Uczymy się rok krócej, materiału jest dużo, a matura trudniejsza! W bibliotece powinny być komputery z dostępem do internetu. Może udałoby się wprowadzić treningi pamięci, szybkiego czytania, radzenia sobie ze stresem? Paulina, uczennica klasy IV liceum ekonomicznego: W szkole przydałyby się - obok przedmiotowych - nieco inne kółka zainteresowań, na przykład kulinarne, może kurs tańca, a może spotkania, na których z zaproszonymi gośćmi porozmawialibyśmy o zasadach tzw. etykiety, odpowiedniego do okazji stroju. W ogóle powinno być jeszcze więcej spotkań z ciekawymi ludźmi, choćby takimi, którzy wykonują różne zawody, albo takimi, którzy zajmują się czymś ważnym.
6. W jakiej fazie realizacji zadania jesteśmy, co planujemy? *
Większość zaplanowanych na ten rok przedsięwzięć zrealizowaliśmy. Jedynie akcja "Bezpieczne wakacje" zostanie przeprowadzona w ostatnich dniach roku szkolnego. Wpisaliśmy ją w formułę corocznego SZKOLNEGO PIKNIKU SPORTOWEGO. Konkurencjom i zabawom propagującym zdrowy styl życia, rekreację i sport towarzyszyć będą: pokaz ratownictwa medycznego, spotkania z psychologiem, policjantem, ratownikiem, happening plastyczny "Wakacyjne znaki nakazu i zakazu". Chcemy dodać, że działania mające na celu przygotowanie uczniów do samodzielnego życia nie mają w naszej szkole charakteru okazjonalnego, niewątpliwie będą kontynuowane. TYDZIEŃ KARIERY stanie się zadaniem stałym dla klas maturalnych. Ze względu na zmianę zasad rekrutacji na studia oraz wdrożenie "Nowej Matury" odbędzie się on w przyszłym roku szkolnym już we wrześniu.
7. W jakim stopniu udało nam się zaangażować uczniów i rodziców w realizację zadania? *
Planowanie i realizacja zadania okazały się dla uczennic - członkiń zespołu okazją do wykazania się pomysłowością, umiejętnością nie tylko gromadzenia, ale i selekcjonowania oraz przetwarzania informacji. Nauczycielki i mama ucznia właściwie służyły im głosem doradczym i pomagały w sprawach organizacyjnych, powierzono im także napisanie sprawozdania. Dobrym pomysłem okazało się zaangażowanie w realizację zadania nie tylko maturzystów, ale także uczniów klas pierwszych - ich poproszono o wykonanie projektu "Promocja szkoły", gdyż najwyraźniej widzą "mocne" i "słabe" strony szkoły. Przygotowanie projektu pozwoliło im szybciej znaleźć miejsce w szkolnej społeczności, zdobyć "popularność", zaś jego prezentacja przed młodszymi kolegami z gimnazjum stała się powodem do dumy.
8. Czego się nauczyliśmy? *
Wspólne przedsięwzięcie, realizacja projektów lub zadań, to jedna z sytuacji szkolnych sprzyjająca kształtowaniu się właściwych relacji uczeń - nauczyciel - rodzic. Nasi uczniowie, najstarsi i najmłodsi, oczekują od nas rozmowy, porady, życzliwości i szacunku. Lubią być dostrzegani i doceniani. Wtedy aktywnie uczestniczą w życiu szkoły. Chętnie dzielą się swoimi spostrzeżeniami, oryginalnymi pomysłami, przychodzą do szkoły nawet w sobotnie przedpołudnie! Czują się odpowiedzialni za realizację przyjętych zobowiązań - uczą się więc samodzielności i zaradności. Dostrzegliśmy także, że uczniowie klas pierwszych, do tej pory otaczani troskliwą opieką, znacznie szybciej i łatwiej integrują się ze społecznością szkolną, aktywnie działając.
Szkoła pomaga uczniom uwierzyć w siebie. Panuje w niej życzliwa, pełna wzajemnego szacunku atmosfera.
Realizacja sześciu wybranych na początku roku szkolnego zadań, zaliczonych przez ekspertów Centrum Edukacji Obywatelskiej, zaowocowała uzyskaniem przez szkołę tytułu SZKOŁA Z KLASĄ, zaistnieniem Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych im. Hipolita Cegielskiego w Ziębicach na ogólnopolskiej mapie „Szkół z klasą”, tytuł ten stał się dla nas powodem do dumy i znakiem rozpoznawalnym – ETYKIETĄ PRODUKTU.
Znacznie jednak cenniejszymi okazały się trwałe zmiany, które w trakcie udziału w akcji wypracowaliśmy, zmiany „konkretne” – podnoszące jakość świadczonych przez szkołę usług oświatowych, i zmiany w mentalności nauczycieli, rodziców oraz uczniów.
Najistotniejsze z nich, podkreślane w sprawozdaniach sześciu zespołów, to:
- wyraźny wzrost liczby lekcji, na których uczniowie pracują metodą projektu;
- na stałe w życiu szkoły, w procesie dydaktycznym, zagościły prowadzone przez przedmiotowców społeczne konsultacje /1 godzina tygodniowo/, uczeń może w tym czasie poprawić sprawdzian, poprosić o ponowne wytłumaczenie trudnej dla niego kwestii;
- cyklicznymi, wpisanymi w roczny plan pracy szkoły, stały się:
akcja „Bezpieczne wakacje” jako element Szkolnego Pikniku Sportowego,
organizowane we wrześniu spotkania integracyjne uczniów klas pierwszych i ich wychowawców,
udział młodzieży w akcji CEO „Młodzi głosują” / szkolne referendum unijne – maj 2003, szkolne prawybory parlamentarne i prezydenckie – wrzesień i październik 2005r./;
zwiększyła się oferta zajęć pozalekcyjnych /np. warsztaty teatralne, kurs szybkiego czytania, trening zastępowania agresji/;
wybory do władz Samorządu Uczniowskiego przeprowadzane są według demokratycznych procedur:
- kampania, w której uczniowie i ich sztaby wyborcze prezentują swoje programy,
- debata kandydatów w auli szkolnej,
- głosowanie nadzorowane przez niezależna Komisję;
- o zmianach w organizacji szkoły /np. ustalenie dyżurów uczniowskich na korytarzach, czas rozpoczynania zajęć lekcyjnych i długość przerw/ współdecydują uczniowie.
My, nauczyciele, uświadomiliśmy sobie, że:
- uczniowie patrzą na nas, na nasze zachowanie i postępowanie; wszelkie zmiany zaczynać więc powinniśmy od siebie;
- wyboru podręcznika i programu powinniśmy dokonywać kierując się zasadą, że powinien on umożliwiać efektywną i interesującą pracę nie tylko nam, ale przede wszystkim uczniom;
- ocenianie, mimo licznych działań nauczycieli, wielu uczniów przeraża, zamiast uczyć i motywować, należy więc stale nad tym procesem czuwać, w szkolnej praktyce ten proces wnikliwie monitorować obserwować i „oswajać”;
- kształtowaniu się właściwych relacji między uczniami, rodzicami i nauczycielami sprzyjają wspólne przedsięwzięcia;
- uczniowie klas pierwszych znacznie szybciej integrują się ze szkolna społecznością, aktywnie działając;
- nie jesteśmy doskonali i jeszcze wiele musimy się nauczyć,
- powinniśmy znacznie uważniej słuchać uczniów, wiedzieć, czego od nas oczekują.
Rok pracy w ramach akcji „Szkoła z klasą” utwierdził nas także w przekonaniu, że marketingowe schematy działania, właściwie wykorzystane, sprzyjają rozwojowi szkoły oraz rozwój ten stymulują i porządkują.
Dowodem ten wniosek potwierdzającym jest przystąpienie Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych im. Hipolita Cegielskiego do kolejnego programu Centrum Edukacji Obywatelskiej, współpracującego z Polsko – Amerykańską Fundacją Wolności, funkcjonującego pod nazwą SZKOŁA UCZĄCA SIĘ.
Celem programu jest zaprojektowanie modelu rozwoju organizacyjnego szkoły,
a następnie doprowadzenie do osiągnięcia satysfakcjonujących rezultatów
- satysfakcjonujących dla jej klientów, kuratorów, publiczności i społeczeństwa, czyli konsumentów.
Klub „Szkół uczących się” to ogólnopolska sieć szkół, które współpracują ze sobą i wspierają w podnoszeniu jakości swojej pracy.
Podstawy działania tych szkół zostały przez organizatorów akcji wyraźnie określone:
- współpraca w zespołach nauczycielskich;
- określanie celów edukacyjnych i wychowawczych w sposób pozwalający na kontrolę stopnia ich realizacji;
- rzetelne monitorowanie efektów swojej pracy;
- refleksja nad stosowaną praktyką dydaktyczną, wychowawczą i organizacyjną;
- tworzenie społeczności szkolnej opartej na współpracy nauczycieli, rodziców i uczniów;
- współpraca pomiędzy uczestnikami Klubu oraz otwarta dyskusja o napotykanych problemach.
Każda szkoła działająca w programie przygotowywana jest do pracy zgodnie z procedurami SUS podczas trzech cykli szkoleń:
- „Diagnoza i kierunki rozwoju szkoły” – przygotowany w trakcie czterech warsztatów zespół nauczycieli przeprowadza badanie jakości pracy szkoły partnerskiej i konstruuje raport o stanie tej szkoły- każda ze szkół biorących udział w tym module otrzymuje więc gotowy dokument wewnętrznego mierzenia jakości,
ponadto zespół liderów szkoły uczy się prezentować i analizować raport na posiedzeniu rady pedagogicznej;
- „ Procedury szkoły uczącej się” – nauczyciele uczą się wspólnie z radą pedagogiczną określać standardy własnej pracy, realizować je i rzetelnie oceniać ( w sferze dydaktycznej i wychowawczej ),
punktem wyjścia dla tych działań są cele określone w wyniku analizy raportu sporządzonego w pierwszym module, a efektem działań: określenie standardów, przygotowanie wskaźników, które pomogą ocenić, w jakim stopniu udało się zamierzone cele osiągnąć, ustalenie planu realizacji standardów, skonstruowanie narzędzi do monitorowania skutków podjętych działań i nabycie umiejętności pracy w zespole (po tym etapie szkoła pracuje zgodnie z ustalonymi planami, a następnie podejmuje próbę oceny swojej pracy);
- „Przygotowanie do panelu” – cykl szkoleń przygotowujących nauczycieli do panelu koleżeńskiego, czyli forum wymiany doświadczeń między szkołami, który skutkuje uzyskaniem tytułu Szkoły Uczącej Się i członkostwem w Klubie SUS, dającym możliwość wymiany doświadczeń i doskonalenia zawodowego.
Osiągniecie celów programu zapewnia wdrożenie SUS-owskich procedur, określanych jako SYSTEM ZAPEWNIANIA JAKOŚCI W PROGRAMIE SUS .
Do programu Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych im. Hipolita Cegielskiego w Ziębicach przystąpił jesienią 2005 roku.
W warsztatach pierwszego modułu wzięło udział czterech nauczycieli, którzy następnie przeprowadzili mierzenie jakości pracy szkoły partnerskiej i przygotowali z tego badania raport oraz zaprezentowali go.
Równocześnie badanie takie zostało przeprowadzone w marcu 2005 roku przez „zaprzyjaźnionych diagnostów” w naszej szkole.
Badanie jakości pracy szkoły odbyło się zgodnie z procedurą opracowaną przez Centrum Edukacji Obywatelskiej przy wykorzystaniu materiałów TERM, obejmowało następujące działania:
· spotkanie z nauczycielami, podczas którego omówione zostały zasady mierzenia jakości pracy szkoły oraz narzędzia używane w badaniu;
· wypełnienie przez nauczycieli ankiety Szkoła, w której jestem nauczycielem – łącznie 34 ankiety;
· wypełnienie przez uczniów ankiety Moja szkoła – łącznie 74 ankiety;
· wypełnienie przez rodziców ankiety Szkoła mojego dziecka – łącznie 68 ankiet;
· spotkanie diagnostów z członkami Samorządu Uczniowskiego, którzy wypełnili Kwestionariusz wywiadu z członkami Samorządu Uczniowskiego;
· spotkanie z członkami Rady Rodziców i wypełnienie Kwestionariusza wywiadu z Rada Rodziców;
· wypełnienie Arkusza diagnostycznego szkoły na podstawie rozmowy z dyrektorem.
Przedstawione w raporcie wyniki badania jakości pracy szkoły objęły analizę następujących obszarów szkoły:
- efekty kształcenia i wychowania,
- nauczanie i uczenie się,
- szkoła jako instytucja,
- szkoła a środowisko zewnętrzne.
Z raportem zapoznano uczniów, rodziców, nauczycieli i zaproszonych gości na uroczystym posiedzeniu Rady Pedagogicznej w dniu 27 czerwca 2005roku.
Szczególnie istotne były dla nas – zaangażowanych w ubiegłym roku szkolnym w realizację zadań Szkoły z klasą - „oceny” wystawione szkole przez ankietowanych, gdyż założyliśmy, że są one dla nas „badaniem na wyjściu”. Oto one.
ZALETY SZKOŁY
dobre relacje między uczniami i nauczycielami,
rozwijanie zainteresowań i aktywności uczniów,
zgrane i wysoko wykwalifikowane grono pedagogiczne,
uczestniczenie szkoły w życiu gminy;
bardzo dobre relacje uczniów z nauczycielami, dobra współpraca i kontakty nauczycieli z rodzicami, dobry system oceniania i przygotowania uczniów do pracy, dobra atmosfera panująca w szkole;
wyrozumiali, życzliwi i godni zaufania nauczyciele, bogata i różnorodna oferta zajęć pozalekcyjnych, dobre przygotowanie do matury i podjęcia pracy, przyjazna atmosfera panująca w szkole, dobrze wyposażone pracownie komputerowe, siłownia, radiowęzeł.
WADY SZKOŁY
słabe wyposażenie w pomoce dydaktyczne, brak nowoczesnej sali gimnastycznej, nieestetyczny wygląd korytarzy szkolnych, brak konsekwencji w działaniu nauczycieli, wagary uczniów;
brak podziału na grupy na lekcjach języków obcych, nieodpowiedni czas zajęć na warsztatach szkolnych;
brak nowoczesnej sali gimnastycznej i zły stan boisk, zjawisko faworyzowania niektórych uczniów, późne godziny rozpoczynania zajęć pozalekcyjnych, złe wyposażenie klas w pomoce dydaktyczne, brak ławek na korytarzach. Na podstawie badania „zaprzyjaźnieni diagności” określili katalog mocnych stron szkoły i jej problemów: MOCNE STRONY:
- Dobre przygotowanie uczniów do zawodu.
- Uczniowie chętnie korzystają z dobrze wyposażonych pracowni komputerowych.
- Bogata oferta zajęć pozalekcyjnych.
- Dobre relacje między uczniami, nauczycielami i rodzicami.
- Aktywność i samorządność uczniów.
PROBLEMY SZKOŁY:
- Palenie papierosów przez uczniów na terenie szkoły.
- Wagary uczniów.
- Brak nowoczesnej Sali gimnastycznej.
- Słabe wyposażenie w pomoce dydaktyczne.
- Nie wszyscy uczniowie uczą się języków obcych w grupach.
Poddany szczegółowej analizie raport stał się punktem wyjścia dla rozpoczętych w roku szkolnym 2005/2006 działań nauczycieli podzielonych na zespoły zadaniowe.
Zadecydowali oni, iż w tym roku zaplanują i przeprowadzą działania mające na celu jakościowe zmiany określone następującymi standardami:
Obszar I: EFEKTY KSZTAŁCENIA I WYCHOWANIA
Standard: Szkoła bada osiągnięcia edukacyjne uczniów i wykorzystuje wyniki do podnoszenia efektywności kształcenia.
Obszar II: NAUCZANIE I UCZENIE SIĘ
Standard: Uczniowie systematycznie uczęszczają na zajęcia lekcyjne.
Obszar III: SZKOŁA JAKO INSTYTUCJA
Standard: Uczniowie przestrzegają norm współżycia obowiązujących w szkole.
Obszar IV: SZKOŁA A ŚRODOWISKO ZEWNĘTRZNE
Standard: Rodzice aktywniej uczestniczą w działaniach szkoły.
Zespół zadaniowy, w którym pracuję, zajmuje się działaniami zmierzającymi do osiągnięcia standardu Uczniowie systematycznie uczęszczają na zajęcia lekcyjne.
Uważamy, że prawidłowa frekwencja jest istotna z wielu powodów:
· uczniowie przestrzegają zasad ustalonych w szkole,
· prawidłowo opanowują materiał szkolny,
· mniej czasu poświęcają w domu na przyswojenie materiału,
· osiągają lepsze wyniki w nauce,
· zapobiegamy demoralizacji i niedostosowaniu społecznemu młodzieży,
· możemy uważać, że szkoła jest dla ucznia miejscem ważnym.
Zespół opracował dla standardu wskaźniki i narzędzia, oraz ustalił plan realizacji zadań, określiliśmy także kryteria sukcesu:
· wypracowanie 3 nowych form zachęcania uczniów do uczęszczania do szkoły;
· zwiększenie działań podejmowanych wobec ucznia z nieobecnościami nieusprawiedliwionymi o 3 w semestrze;
· wzrost o 5 % liczby uczniów z wzorową frekwencją w semestrze II;
· wzrost o 10 % w semestrze II liczby uczniów znających regulamin oceniania zachowania;
· wzrost o 10% w semestrze II liczby uczniów i rodziców znających zasady usprawiedliwiania nieobecności;
· spadek o 5% w semestrze II liczby uczniów opuszczających zajęcia lekcyjne bez usprawiedliwienia;
· spadek o 5% w semestrze II liczby uczniów notorycznie spóźniających się do szkoły.
Rozpoczęte w sierpniu prace zakończone zostaną sprawozdaniem z realizacji podjętych w tym roku szkolnym działań, z którym - na specjalnym posiedzeniu -zapoznana zostanie Rada Pedagogiczna. Wówczas też, zapewne, nasze wysiłki zostaną przez Radę ocenione.
Mamy nadzieję okazać się skuteczni. Wiemy, iż osiągnięcie zaplanowanych efektów to dopiero krok na drodze do stanu idealnego. Krok niewątpliwie milowy, gdyż „postawiony” w sposób świadomy, jasno i precyzyjnie określony oraz mierzalny. Wiemy już także, że w ten sposób „wędruje się” łatwiej.
Działania zrelacjonowane i poddane analizie w tym artykule mają na celu zbudowanie wewnętrznego, spójnego, sprawnie funkcjonującego systemu zapewnienia placówce jakości.
Po trwającej już ponad dwa lata pracy nasuwa się kilka spostrzeżeń.
W szkole, niewątpliwie, zaszło wiele trwałych zmian:
- wzbogacono ofertę zajęć dodatkowych dla uczniów,
- uczniowie współdecydują o istotnych dla szkoły sprawach,
- poprawił się wizerunek szkoły
- nauczyciele zdobyli wiedzę o sposobach i narzędziach mierzenia jakości pracy swojej placówki i potrafią ją stosować,
- wdrażane są procedury SZKOŁY UCZĄCEJ SIĘ,
- określono, świadomie, kierunki rozwoju szkoły.
Wprowadzenie ich wymagało wiele czasu i wysiłku zdecydowanej większości Rady Pedagogicznej, zaangażowania licznego grona uczniów oraz rodziców. Mamy już pełną świadomość faktu, iż uczyć i zmieniać się musimy nadal. Agata Sobków
|
