Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Osoby głęboko upośledzone- charakterystyka

Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 20067 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie



Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.



 

Przedstawiam Państwu charakterystykę osób głęboko upośledzonych z uwzględnieniem procesów poznawczych, emocjonalnych i zdolności uczenia się.
O głębokim upośledzeniu umysłowym świadczą:

  1. ilorazy inteligencji wahające się w granicach od 0 do 19 ( gdy mierzymy ogólny poziom inteligencji takimi technikami, w których odchylenie standardowe wynosi 16, jak np. skala inteligencji dla małych dzieci według Psyche Cattell Infant Intelligence oraz skala Stanford-Bineta ) lub od 0 do 24 (gdy posługujemy się skalą Wechslera, w której odchylenie standardowe wynosi 15 )
  2. ilorazy rozwoju poszczególnych sprawności intelektualnych, które w zależności do stosowanej techniki pomiaru modą wahać się w granicach od 0 do 19 lub 24
  3. ilorazy dojrzałości społecznej, mierzonej np. Skalą Dojrzałości Społecznej E. Dolla, wahającej się w granicach od 0 do 23 bądź bardzo niskie wyniki (znajdujące się poniżej 5,01odchylenia standardowego) w Skali Zachowania Przystosowawczego dla Dzieci , Młodzieży i Dorosłych K. Nihiry.
Osoby głęboko upośledzone umysłowo, jako dorosłe, na ogół nie przekraczają ogólnego poziomu sprawności intelektualnej 3-letniego dziecka, a ich przystosowanie społeczne – 4-letniego dziecka o prawidłowym rozwoju intelektualnym i społecznym.

Posługując się terminologią J. Piageta należy stwierdzić, iż osoby głęboko upośledzone umysłowo na ogół nie są w stanie przekroczyć okresu inteligencji zmysłowo-ruchowej. Okres ten przypada na pierwsze 2 lata życia dziecka o prawidłowym rozwoju intelektualnym. Charakteryzują ją 4 podstawowe procesy:

- konstrukcja kategorii przedmiotu  i przestrzeni oraz

- przyczynowość i czasu.

Piaget w okresie inteligencji zmysłowo-ruchowej wyróżnił 6 stadiów. Ich znajomość ułatwia dokładną diagnozę aktualnego poziomu funkcjonowania intelektualnego dziecka oraz umożliwia programowanie procesu intensywnej stymulacji lub rewalidacji pedagogicznej.


STADIUM PIERWSZE
U dziecka o prawidłowym rozwoju psychomotorycznym przypada na pierwszy miesiąc życia. Dziecko w tym stadium korzysta z przyniesionych na swiat odruchów bezwarunkowych np. ssania, doskonaląc je


STADIU DRUGIE
To pierwsze przystosowanie nabyte i reakcja okrężna pierwotna. Jest to stadium pierwszych nawyków, powstają pierwsze odruch warunkowe. Nazwa „reakcje okrężne pierwotne” pochodzi stąd, iż u dziecka obserwujemy powtarzające się serie ruchów ciała , które ono po raz pierwszy samo wykonało, np. powtarzające się gesty otwierania i zamykania dłoni w piąstkę, przyglądanie się paluszkom, chwytanie, trzymanie i wypuszczanie z rąk kocyka; czyni to rytmicznie, kilkakrotnie, bez zainteresowania przedmiotem; przerywa określoną czynność i podejmuje inną. Zdaniem Piageta stadium to przypada na wiek 2-5 miesięcy życia dziecka o prawidłowym rozwoju intelektualnym.

Reakcje okrężne, obserwowane w 2 i 3 miesiącu życia dziecka, są to ćwiczenia funkcjonalne nabyte. Stanowią one kontynuację ćwiczeń odruchowych, dzięki czemu ustala się cały mechanizm czynności, powstają nowe schematy czuciowo-ruchowe, które są celem samym w sobie, np. systematyczne ssanie palca, bawienie się językiem.

Należy wspomnieć, iż wprawdzie dziecko od urodzenia ma odruch źrenicowy i mrugania, zapewniający spostrzeganie świata, to jednak uczy się stopniowo spostrzegać otaczający je świat. W 4 tygodniu dziecko zaczyna naprawdę przyglądać się przedmiotom. Początkowo spogląda  na poruszające się przedmioty, gdyż stanowią one oparcie dla aktywności wzroku. Później obrazy wzrokowe uzyskują wartość dzięki powiązaniu ich ze słyszeniem,chwytaniem, dotykaniem i wszelkimi kombinacjami czynności sensoryczno- motorycznych i umysłowych.

W 3 miesiącu życia u dziecka obserwujemy koordynację między wzrokiem i słuchem, tj. między obrazem wzrokowym a dźwiękiem; dziecko celowo kieruje wzrok na dźwięk dzwonka czy grzechotki lub na głos matki. W tym stadium dziecko zaczyna rozpoznawać w swoim otoczeniu obrazy sensoryczne, ale nie poszukuje jeszcze obrazu, który zniknął mu z oczu. Uśmiech dziecka na widok matki świadczy o tym, iż jej obraz wyodrębnił się z otoczenia zewnętrznego i związał się z uczuciem przyjemności lub przykrości. Dziecko oczekuje pojawienia się matki, gdy ona zniknie, ale jej jeszcze nie poszukuje.

Gdy osoba jest bardzo głęboko upośledzona umysłowo oraz nie przekracza (pomimo 20 czy 30 lat życia ) omawianego stadium, obserwuje się u niej takie zabawy, jak przebieranie palcami, postukiwanie klockiem bez zainteresowania się samym klockiem; gdy klocek wypadnie z ręki, nie poszukuje go, lecz podejmuje inną czynność


STADIUM TRZECIE
Przypada według Piageta na wiek od 4-5 miesięcy do 7-8 miesięcy życia dziecka. Stadium to charakteryzuje się koordynacją wzroku i ruchów chwytania, jak też pojawieniem się i dominowaniem reakcji kołowych wtórnych. Polegały one na tym, że dziecko chwytało przedmioty, przyglądało się paluszkom, postukiwało klockiem dla samego chwytania, przebierania paluszkami, postukiwania. Nie dążyło do uzyskania oczekiwanego rezultatu, oczekiwanych zmian w środowisku zewnętrznym. W przypadku reakcji okrężnych wtórnych ruchy dziecka są skoncentrowane na wyniku, na skutku.

W tym stadium obserwujemy celowe dążenie dziecka do uzyskania pożądanego efektu, np. dziecko, które przypadkowo poruszyło rączką grzechotkę, celowo powtarza ten ruch, aby uzyskać pożądany efekt słuchowy.


STADIUM CZWARTE
To koordynacja schematów czynnościowych i zastosowanie do nowych sytuacji, tzn. seria następujących po sobie ruchów dziecka ukierunkowanych na cel. Według Piageta stadium to przypada na wiek od 8-9 do 11-12 miesięcy życia dziecka. Cechą charakterystyczną tego stadium jest koordynacja u dziecka izolowanych dotąd schematów, która umożliwia osiągnięcie celu nie dającego się bezpośrednio osiągnąć. W stadium tym dziecko poszukuje ukrytego na jego oczach przedmiotu, nie spostrzega jednak zmiany miejsca ukrycia przedmiotu. Na przykład gdy na oczach dziecka ukryjemy przedmiot za zasłoną A, dziecko suka go i odnajduje. Gdy następnie ukryjemy ten sam przedmiot za zasłoną B, również na jego oczach, wówczas poszukuje ono przedmiotu za zasłoną A. Dziecko rozumie, iż należy szukać przedmiotu za zasłoną, ale wraca do tej zasłony, za którą udało mu się znaleźć przedmiot.


STADIUM PIĄTE
To różnicowanie się schematów czynnościowych i wykrywanie nowych sposobów za pomocą czynnego eksperymentowania. Według Piageta stadium to przypada na wiek od 11-12 do 18 miesięcy życia dziecka. W stadium tym występują reakcje okrężne trzeciego rzędu. Dziecko wytwarza nowe schematy, dostosowuje się do nieznanych sytuacji nie tylko korzystając z nabytych już uprzednio schematów, ale wskutek poszukiwania i znajdowania nowych sposobów.

Gdy na oczach dziecka ukryjemy za zasłoną przedmiot, to w tym stadium rozwoju poszukuje ono przedmiotu nie w tym miejscu, w którym uprzednio znalazło, ale tam, gdzie na jego oczach przedmiot ukryto.

STADIUM SZÓSTE
To wymyślanie nowych sposobów rozwiązania prostych problemów praktycznych za pomocą kombinacji myślowych. U dzieci badanych przez Piageta stadium
to  wystąpiło między 18 a 24 miesiącem życia. Od tego stadium rozwoju dziecko potrafi rozwiązać problem, stosując nową metodę, przez wyobraźnię, poprzez eksperyment myślowy, rozumie, które czynności prowadzą do celu, a które nie. Gdy ukryty w dłoni cukierek schowamy pod jedną z trzech zasłon oraz uczynimy to trzykrotnie zmieniając miejsce ukrycia i kolejność zasłon, dziecko w tym stadium rozwoju potrafi odnaleźć ukryty pod zasłoną cukierek.

Jak już wspomniano, znajomość tych stadiów rozwoju umożliwia z jednej strony określenie stopnia upośledzenia badanego dziecka, z drugiej zaś ułatwia intensywną stymulację oraz rehabilitację procesów orientacyjno-poznawczych i intelektualnych dziecka. Na przykład dziecko, które osiągnęło 3 stadium (koordynacji wzroku i ruchów chwytania), a nie osiągnęło 4 stadium (koordynacji schematów czynnościowych i ich właściwego zastosowania do nowych sytuacji), w szeregu zabaw, w których jest nagradzane za każde poprawne wykonanie zadania, uczy się kolejno tych wszystkich czynności, które zbliżają je do 4 stadium.

Osoby głęboko upośledzone umysłowo bardzo powoli przechodzą z jednego stadium rozwoju w drugi. Niektóre osoby bardzo głęboko upośledzone umysłowo przez całe życie nie są w stanie przekroczyć pierwszego oraz drugiego stadium rozwoju okresu inteligencji manipulacyjnej. Osoby, u których stwierdza się stosunkowo lżejszy stopień – w ramach głębokiego – upośledzenia, w ciągu 15-16, a niekiedy i ponad 20 lat osiąga szóste stadium rozwoju.

U osób głęboko upośledzonych umysłowo często występują wady wzroku, słuchu, niedowłady lub porażenia kończyn oraz wiele różnych schorzeń wymagających specjalistycznego leczenia, ale także nie mający tych schorzeń, osób fizycznie zdrowych. Mimo brak wad wzroku i słuchu u osób tych stwierdza się mniej lub bardziej głębokie upośledzenie procesów orientacyjno-poznawczych, intelektualnych, emocjonalnych, motywacyjnych i wykonawczych. Stopień upośledzenia tych procesów zależy od tego, czy w ramach głębokiego upośledzenia umysłowego mamy do czynienia z bardziej lub mniej głębokim stopniem upośledzenia. Głębokie upośledzenie umysłowe możemy podzielić w zależności od I.I. na :

  • bardziej głębokie (I.I. od 0 do 9)
  • mniej głębokie (I.I. od 10 do 19)
Gdy badamy osobę dorosłą, która osiągnęła już pułap rozwoju swoich możliwości, wówczas można zaliczyć do kategorii osób głębiej upośledzonych te, które nie przekroczyły 4 stadium wyróżnionego przez Piageta. Natomiast do kategorii mniej upośledzonych zaliczamy te, które osiągnęły 5 i 6 stadium rozwoju.

Bardzo rzadko spotykane są osoby głęboko upośledzone umysłowo, które nie przekraczają pierwszego stadium rozwoju.

Oto przykład głęboko upośledzonego umysłowo chłopca w wieku 11 lat i 4 miesięcy z zespołem Downa, jego iloraz inteligencji w dniu badania wynosił 5, Iloraz Dojrzałości Społecznej również 5.

U chłopca brak jest uwagi dowolnej, kierowanej świadomym wysiłkiem woli. Jego uwagę mimowolną aktywizuje jedynie silny bodziec, np. uderzenie drzwiami, silne światło oraz nowy bodziec: nowy klocek, nowa zabawka. Uwaga jest jednak bardzo nietrwała; koncentruje się na nowym przedmiocie lub silnym bodźcu przez ułamek sekundy, rzadko kilka sekund. Nie potrafi objąć uwagą kilku przedmiotów lub czynności. Jeśli przez chwilę patrzy na jeden przedmiot, inny upuszcza na ziemię. Potrafi powtórzyć za matką lub ojcem kilka wybranych słów: „mama”, „tata”, „lala”. Spontanicznie ich nie wypowiada. Rozwój mowy pozostaje w okresie melodii, który u prawidłowo rozwijającego się dziecka przypada na pierwszy rok życia.

Rozumienie słów, zdań, prostych sytuacji jest u chłopca bardzo ograniczone. Sprowadza się praktycznie do kilku: na słowo „pocałuj” zbliża swoje usta do twarzy matki lub ojca, reaguje zachowaniem na słownie sformułowaną prośbę „pokochaj mamusię” lub „pokochaj tatusia”. Na słowo „idź do tatusia” lub „idź do mamusi” zbliża się do wymienionej osoby. Reaguje na słowa (dokładniej na melodię słowa) „tak nie wolno” (odruch ten wypracowano przez powiązanie niewłaściwego zachowania się z klapsem w rękę). Nie opanował on umiejętności koordynowania nowych schematów i ich stosowania w nowych sytuacjach. Rozwój jego inteligencji nie przekracza wyróżnionego przez Piageta trzeciego stadium. Nie posiada on pojęć nieokreślonych: mało, dużo. Nie zna wartości użytkowej ołówka, nie potrafi go prawidłowo trzymać w ręce. Podany mu ołówek rzuca na ziemię, nie interesuje się nim. Nie naśladuje bazgrot, jak to czynią dzieci prawidłowo rozwijające się umysłowo już w 12 miesiącu życia.

Zachowaniem swoim daje znać o potrzebie fizjologicznej, sam jednak prawidłowo jej nie realizuje. Nie potrafi uniknąć drobnych niebezpieczeństw. Pije z filiżanki przy czyjejś pomocy, sam nie potrafi. Potraw nie żuje przed połknięciem, pije płyny, pokarm półstały połyka; nie posługuje się widelcem ani łyżką. Nie odróżnia substancji jadalnych od niejadalnych. Nie potrafi sam rozwinąć cukierka, zaspokoić pragnienia, ubrać się czy rozebrać, umyć się, ani wytrzeć rąk.

Osoby dorosłe o I.I. od 14 do 19 spostrzegają przedmioty, osoby, sytuacje, koncentrują uwagę mimowolną na interesujących je przedmiotach, chociaż uwaga ta jest nietrwała. Osiągają szóste stadium rozwoju inteligencji zmysłowo-ruchowej, wyróżnione przez Piageta. Porozumiewają się prostymi 2- Lu 3-wyrazowymi zdaniami; najczęściej jednak prostymi wyrazami. Wykonują proste polecenia, unikają niebezpieczeństw, ubierają się i rozbierają, samodzielnie jedzą, potrafią zaspokoić pragnienie. W wyniku intensywnej rehabilitacji można  nauczyć je prostych prac porządkowych.

U osób głęboko upośledzonych umysłowo obserwuje się dość dużą rozpiętość rozwoju poszczególnych sprawności i funkcji zależnie od głębokości upośledzenia: od braku percepcji do zdolności spostrzegania przedmiotów, czynności, sytuacji, od braku koncentracji uwagi mimowolnej do zdolności skoncentrowania uwagi mimowolnej przez dość długi czas; od braku zdolności opanowania kilku słów i rozumienia nawet melodii słów do porozumiewania się 2- lub 3-wyrazowymi zdaniami oraz rozumienia prostych poleceń, zdań; od niezdolności opanowania jakiejkolwiek umiejętności (np. gryzienia pokarmu, sygnalizowania potrzeb fizjologicznych) do sprawnego wykonywania prostych zadań porządkowych; od braku zdolności wyrażania podstawowych potrzeb biologicznych do wyraźnie ujawnianych potrzeb psychicznych, w tym przynależności, miłości i uznania; od całkowitego upośledzenia sprawności motorycznych do sprawnego wykonywania różnych czynności.

Tylko wówczas, gdy osoba nie jest w stanie przekroczyć pierwszego stadium rozwoju inteligencji zmysłowo-ruchowej, wyróżnionego przez Piageta, nie jest zdolna do nauczenia się czegokolwiek. Im bardziej jej rozwój zbliża się do wyższych stadiów rozwojowych, tym więcej umiejętności jest w stanie opanować pod wpływem nauczania i wychowania oraz własnych doświadczeń. Stąd wynika potrzeba objęcia procesem możliwie wczesnej rehabilitacji osób głęboko upośledzonych umysłowo. Są one bowiem zdolne skorzystać z dobrodziejstw intensywnej rehabilitacji.

Osoby umysłowo upośledzone przechodzą przez te same co dzieci o prawidłowym rozwoju umysłowym stadia i okresy rozwoju i w tej samej kolejności. Mimo powolnego rozwoju poszczególnych sprawności, nieco szybciej rozwijają się w zakresie tych sprawności, które są bardziej uzależnione od dojrzewania (jak np. lokomocja), a wolniej tych, które są uzależnione od uczenia się ( np. w zakresie mowy); dlatego też u osób głęboko upośledzonych umysłowo stwierdza się szczególne upośledzenie rozwoju języka.


 Opracowała: Małgorzata Kocyła

 Literatura: 
Brynt P.E., Colman A. M, 1997. Psychologia rozwojowa. Wydawnictwo Zysk i s-ka. Poznań.
Nowacki T.  1969. Elementy psychologii. Wydawnictwo Ossolińskich Wrocław

Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:

X


Zarejestruj się lub zaloguj,
aby mieć pełny dostęp
do serwisu edukacyjnego.




www.szkolnictwo.pl

e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl
- największy w Polsce katalog szkół
- ponad 1 mln użytkowników miesięcznie




Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").

Zaloguj się aby mieć dostęp do platformy edukacyjnej




Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie