Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Wpływ zdolności intelektualnych na poziom osiągnięć szkolnych uczniów

Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 6582 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie



Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.



 

Od wielu lat starano się odpowiedzieć na pytanie w jakim zakresie inteligencja , a w jakim zdolności twórcze ucznia mają wpływ na jego szkolne osiągnięcia. Temat ten interesował mnie od dawna ,dlatego postanowiłam przeprowadzić badania w grupie 9- latków-uczniach klas nauczania zintegrowanego,z którymi pracuję.Wyniki moich badań prezentuję w tym artykule.
Problematyka uwarunkowań efektywności pracy szkolnej i postępów w nauce ucznia podejmowana jest dosyć często w literaturze psychologicznej i pedagogicznej. Uwaga psychologów koncentruje się ze zrozumiałych względów, na podmiotowych wyznacznikach procesu uczenia się, pedagodzy z kolei skupiają się na czynnikach zewnętrznych związanych z organizacją procesu dydaktycznego.

Moja praca skoncentrowała się na wymiarze psychologicznym uznając, że główne mechanizmy uwarunkowań związane są przede wszystkim z pomiarem intelektualnym podmiotu uczącego się.

Wymiar intelektualny nie jest jednolity. Udowodnił to między innymi J. P. Guilford, który w latach pięćdziesiątych zróżnicował go na wymiar „ konwergencyjny” i

„ dywergencyjny”. Wielu psychologów uznało, że konwergencyjność należy przypisać operacyjnie mierzonej inteligencji, natomiast dywergencyjny charakter mają uzdolnienia twórcze. Oba wymiary mają swoja specyficzną i odrębną treść.

Wraz z wprowadzeniem tego rozróżnienia pojawiło się przed psychologami pytanie, w jakim zakresie inteligencja,. a w jakim zakresie zdolności twórcze ucznia mają wpływ na jego szkolne osiągnięcia.

Liczne badania nad rolą inteligencji udowodniły w zasadzie jej olbrzymie znaczenie w uczeniu się szkolnym. Uczniowie posiadający wyższy iloraz inteligencji z reguły osiagają też wyższy poziom efektywności szkolnej.

Rola drugiego wymiaru nie została jednoznacznie określona. W świetle, nasilonej zwłaszcza ostatnio, krytyki szkoły jako środowiska nie sprzyjającego rozwojowi twórczości dzieci [ prace W. Dobrołowicza , D. Turskiej, R. Glotona i C. Cero], można przypuszczać, że zdolności twórcze ucznia nie będą miały wpływu na efektywność szkolną. Koncentracja nauczyciela na zadaniach typu konwergencyjnego nie będzie pozwalać na ujawnienie się takich cech: pomysłowość, płynność, czy oryginalność myślenia wychowanka.

Biorąc to pod uwage zakładam ,że poziom inteligencji ucznia będzie pozostawać w wyraźnym związku z jego osiągnięciami szkolnymi, natomiast zdolności twórcze nie będą miały wpływu na to, jak będzie uczeń oceniany.

Własne badania empiryczne zweryfikowały pozytywne pewne założenia [związane z inteligencją] , natomiast nie znalazło potwierdzenia drugie przypuszczenie [związane z wymiarem kreatywnym]. Inteligencja okazała się ważną zmienną psychologiczną wyznaczającą w sposób istotny poziom osiąganych przez ucznia rezultatów. Uczniowie dobrze uczący się [ średnia ocen powyżej 4,8] to zarazem uczniowie o bardzo wysokiej inteligencji. Wysoka inteligencja [mająca charakter inteligencji skrystalizowanej] oznacz jednocześnie wysoki zasób nabytych wiadomości, wysoki poziom pamięci trwałej. Mówiąc o pamięci ma się na uwadze nie funkcję niezbędna w procesie uczenia się na pamięć, ale inteligencję słów, przedmiotów, faktów i stosunków, z którymi dziecko zetknęło się w ciągu swojego życia..

Jak zauważa M. Chojnowski integracja dokonała się w trakcie rozwoju i funkcjonowania jednostki, dzięki znaczeniu doświadczeń życiowych dla jej potrzeb, dążeń, zainteresowań i efektów.

Wyższy poziom inteligencji świadczy również o większym zainteresowaniu dziecka otoczeniem, większej ciekawości i chłonności, gdyż wszystkie te czynniki sprzyjają zdobywaniu wiadomości o codziennym otoczeniu i o świecie.

Wszystko to w sposób niewspółmierny waży na” karierze „szkolnej ucznia Nic dziwnego zatem, że w grupie dzieci uzyskujących wysokie rezultaty uczenia się nie było żadnego dziecka , które oznaczałoby się niskim poziomem inteligencji.

Analizując drugi interesujący mnie związek: zdolności twórcze ucznia a jego efektywność szkolna, otrzymałam dość nieoczekiwane rezultaty, które nie potwierdziły wysuniętych przeze mnie przypuszczeń, jakoby uzdolnienia twórcze ucznia pozostawały bez wpływu na to, jak jest on oceniany przez nauczycieli.

Zdolności twórcze, podobnie zresztą, jak i inteligencja, zróżnicowały wyraźnie grupę dzieci dobrze oraz słabiej uczących się. Grupa o bardzo wysokiej średniej ocen szkolnych odznaczała się wyraźnie wyższym poziomem uzdolnień dywergencyjnych.

Zdolności twórcze, podobnie zresztą jak i inteligencja, Zróżnicowały wyraźnie grupę dzieci dobrze oraz słabiej uczących się. Grupa o wysokiej średniej ocen szkolnych odznaczała się wyraźnie wyższym poziomem uzdolnień dywergencyjnych.

Wymiar kreatywnego funkcjonowania dziecka rozpatrywałam w kategorii płynności i oryginalności jego myślenia. To rozróżnienie okazało się ważne, gdyż rezultaty badawcze w zakresie osiągnięć szkolnych uczniów wyraźnie zmieniły się w zależności od tego jaki wymiar brałam pod uwagę. Zdecydowanie większy wpływ na naukę szkolną dziecka- w świetle wyników badań własnych- ma oryginalność myślenia. Płynność okazała się być czynnikiem mało znaczącym i nie różniącym grup mocnej i słabej.

Należy nadmienić, że uzyskane przeze mnie w tym zakresie wyniki badań korespondują z rezultatami jakie uzyskali amerykańscy psycholodzy J. W. Getzels i P. Jackson, czy w polskich warunkach warunkach wynikami I. Borzym, która stwierdziła brak jakiejkolwiek zależności między poziomem uzdolnień twórczych a rezultatami w uczeniu się szkolnym.

Próbując tłumaczyć rozbieżności zarówno między własnymi oczekiwaniami oczekiwaniami uzyskanymi rezultatami badań, jak również rozbieżności wyników empirycznych wśród różnych autorów wykazujących zainteresowanie tą tematyką, należałoby zwrócić uwagę na szereg istotnych czynników mogących mieć wpływ na powyższy, taki a nie inny, stan rzeczy.

Po pierwsze kategoria „uzdolnienia twórcze” jest kategoria bardzo złożoną , wielowymiarową a przy tym niezbyt jednoznacznie określoną w literaturze przedmiotu. W warunkach badań empirycznych jest ona operacjonalizowana za pomocą różnych technik, co w konsekwencji może prowadzić do tego, że” wychwytywane” są inne wymiary uzdolnienia. Być może poszczególne elementy uzdolnienia nie w jednakowym stopniu ważą na ocenach szkolnych ucznia.

Po drugie: uczeń twórczy to uczeń odznaczający się nie tylko specyficznymi cechami w zakresie myślenia dywergencyjnego [sfera intelektualna] ale również charakteryzujący się szeregiem sobie właściwych cech charakterologicznych, spośród których na uwagę zasługują takie jak: nonkonformizm, krytyczny stosunek do świata, nieposłuszeństwo sytuacyjne. Cechy te, sprzężone nieodłącznie z osobowością twórczą, mogą nie być mile widziane przez nauczycieli czy wychowawców, preferujących model dziecka grzeczneg, posłusznego, nie zadającego zbyt wielu kłopotliwych pytań. Od dzieci- pisze W. Dobrołowicz oczekuje „głównie posłuszeństwa i uległości wobec dorosłych ,negatywnie wzmacnia się wzmożoną aktywność, dociekliwość jak na przykład zadawanie trudnych pytań, wyrażanie własnej opinii i pomysłów”. Wzmacniać negatywnie oznacza również stawiać zaniżone oceny szkolne. Stad badacze koncentrujący się na charakterologicznych właściwościach uczniów twórczych mogą uzyskiwać zupełnie odmienny obraz ich sytuacji szkolnej. Potwierdzeniem tego są badania zespołu lubelskiego prowadzone w latach 1982-85 pod kierunkiem S.Popka.

W badaniach własnych ograniczono się do pomiaru jedynie „intelektualnej „strony uzdolnienia twórcy, nie próbując wnikać w sferę charakterologiczną. Być może właściwości tylko tej sfery wpływają na wyższe osiągnięcia dzieci. Cechy sfery charakterologicznej mogą działać w kierunku zupełnie przeciwnym.

Należy nadmienić, że badania własne organizowane były na populacji 9-latków. W badaniach zespołu lubelskiego wiek okazał się ważną zmienną modyfikującą wyniki badań. Różnica pomiędzy grupami „mocnymi” i „słabymi” pod względem uzdolnień dywergencyjnych była widoczna jedynie u młodszych badanych [12-latków]. W grupach starszych wiekowo przewaga uczniów „mocnych” przestawała być tak oczywista.Być może w klasach młodszych nauczyciele w większym stopniu stosują zasadę nauczania problemowego wychowanków lub są bardziej tolerancyjni dla ich „nieposłuszeństwa” .

Reasumując i wyciągając wnioski przeprowadzonych badań można powiedzieć, że:
§ Efektywność szkolna uczniów klas młodszych szkoły podstawowej wyznaczona jest w sposób wyraźny poziomem ich inteligencji.
§ W sposób znaczący na wyniki w uczeniu się szkolnym ważą cechy sfery dywergencyjnej uczniów[uzdolnienia twórcze], przy czym nie wszystkie wymiary uzdolnienia oddziaływają w sposób jednakowy.
§ Oryginalność myślenia dzieci pozostaje w wyraźnym związku z ich efektywnością szkolną. Im wyższy poziom oryginalności tym wyższe rezultaty w uczeniu się.
§ Płynność myślenia uczniów nie ma wyraźnego wpływu na ich oceny szkolne.

Skoro inteligencja jak i zdolności twórcze są wyznacznikiem efektywności szkolnej dzieci to należałoby zwrócić uwagę wychowawców na większą dbałość o rozwój i stymulację nie tylko ‘konwergencyjnej’ ale również ‘dywergencyjnej’ strony intelektu dziecka.

Oba wymiary wymagają jak zauważa J. Górniewicz „doświadczenia” świata i zwracania na niego uwagę. Kierowanie spostrzegawczością dziecka , kierowanie uwagi na powiązania przyczynowo-skutkowe, na zachowania się ludzi w różnych sytuacjach, wzbogacanie pamięci pojęciami i obrazami to ogólne zasady, które powinny być respektowane w procesie dydaktyczno- wychowawczym.

Twórczość wymaga jeszcze czegoś więcej, otwierania się na otaczający świat i ciągłego poszukiwania „nieznanego w nieznanym”. Nauczyciel powinien uczyć dzieci dostrzegania czegoś nowego w czymś co się wydaje dobrze znajome. Jeżeli te zasady będą respektowane , rozwój intelektualny dzieci będzie stymulowany. Wyższy poziom rozwoju intelektualnego to również wyższe wyniki w uczeniu się szkolnym. Wyższe oceny to z kolei wyższy poziom samooceny, samoakceptacji, większej wiary dziecka w swoje możliwości. Pozytywny stosunek do własnej osoby sprzyja z kolei uczeniu się, otwieraniu się na nowe doświadczenia, sprzyja samorealizacji, a więc pełnemu wykorzystaniu swoich potencjalnych szans.




Małgorzata Dynerowicz
nauczycielka nauczania zintegrowanego

Literatura:

  1. 1.W. Dobrołowicz: Psychodydaktyka kreatywności. Warszawa 1995, WSiP
  2. D. Turska: Dynamika postawy twórczej a typ kształcenia szkolnego młodzieży. Lublin 1994. UMCS.
  3. R. Gloton, C. Cero: Twórcza aktywność dziecka. Warszawa 1976, WSiP.
  4. M. Chojnowski: Podręcznik do :Krótkiej skali inteligencji”[W:] Testy psychologiczne w poradnictwie wychowawczo-zawodowym. Warszawa 1980.
  5. W. Łuszczuk: Myślenie twórcze studentów studentów studentów efektywnośc dydaktyczna studiów wyższych, [W:] S. Popek [red.] Twórczośc, zdolności, wychowanie. Lublin 1989.
  6. I. Borzym: Wybrane cechy funkcjonowania intelektualnego osób zdolnych w różnym wieku a ich postępy w nauce. „Psychologia Wychowawcza” 1984 nr 4.
  7. R. Wiechnik: Intelektualne uwarunkowania powodzenia w nauce młodzieży szkolnej w wieku 12-18 lat w świetle badań empirycznych [w:] S. Popek [red.] Z badań nad zdolnościami i uzdolnieniami specjalnymi młodzieży. Lublin 1987, UMCS.
  8. J. Górniewicz: Rozwój i kształtowanie wyobrażni dziecka. Wydawnictwo Naukowe „Praksis”.

Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:

X


Zarejestruj się lub zaloguj,
aby mieć pełny dostęp
do serwisu edukacyjnego.




www.szkolnictwo.pl

e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl
- największy w Polsce katalog szkół
- ponad 1 mln użytkowników miesięcznie




Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").

Zaloguj się aby mieć dostęp do platformy edukacyjnej




Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie