www.szkolnictwo.pl

Scenariusz 45 min. lekcji z języka polskiego dla klasy II gimnazjum. Uczniowie zapoznają się z formą haiku (historią, zasadami, przykładami), próbują w jej ramach tworzyć.

Scenariusz lekcji języka polskiego w kl. II gimnazjum

Temat: Haiku – co to takiego?



Cele szczegółowe: Po zakończonej lekcji
uczeń
zna historię haiku;
wie czym różni się haiku od innych gatunków poetyckich;
potrafi: na podstawie przykładowych wierszy wymienić cechy gatunkowe haiku, interpretować wiersze poznane na lekcji, do pierwszego wersu dopisać następne w taki sposób, by powstało haiku, samodzielnie napisać haiku.



Przebieg lekcji:


Celowo nie wspomina o wyznacznikach gatunkowych, gdyż do tego dojdą sami uczniowie w dalszym toku lekcji.

2. Nauczyciel rozdaje kartki z tekstami haiku i prosi o zapoznanie się z nimi, a następnie zadaje szereg pytań dotyczących wierszy. Odpowiedzi uczniów nauczyciel zapisuje na tablicy:

- Czym charakteryzują się te wiersze? Czy mają coś ze sobą wspólnego? Co?
- Są krótkie, miniaturki wierszy.
- Co możemy powiedzieć o ich budowie? Nauczyciel czyta wiersz japońskiego poety Basho i prosi uczniów, żeby policzyli wersy i sylaby.

Uczniowie zauważą od razu, że wiersz składa się z trzech wersów, zaś liczba sylab wynosi: 5-7-5. Nauczyciel prosi, aby sprawdzili, czy w innych wierszach również zachowana jest ta prawidłowość. Okazuje się, że nie, ale różnice są niewielkie.
Nauczyciel wyjaśnia, że dawniej poeci japońscy rygorystycznie trzymali się tej zasady-haiku był to wiersz 3-wersowy, których długość wynosiła: 5-7-5 sylab. Współcześni poeci nie przestrzegają tak drastycznie tych zasad.
- Co możemy powiedzieć o rymach haiku ?
- Nie rymują się.
- Jaka jest tematyka tych wierszy?
- Różnorodna – przyroda: pory roku, zwierzęta, pogoda, rośliny itp.; przedmioty codziennego użytku, tematy szkolne, filozoficzne, haiku mówią o życiu, uczuciach, o człowieku itp.(ucz. podają przykłady).
- Są to tematy, które poruszane są również i w innych wierszach. Czym więc haiku – oprócz rozmiarów-różni się od wierszy, które do tej pory poznaliście? – Nauczyciel podaje jako przykład wiersz napisany przez japońskiego poetę po śmierci córeczki:
Kropla rosy...
Tylko kropla rosy
A jednak... (Issa)


- W jaki sposób mówi poeta o stracie bliskiej osoby? Ile słów użył? Czy uzyskał zamierzony efekt? Dzięki jakim środkom stylistycznym?
- Używa metafory, mówi w sposób zwięzły, w kilku słowach przedstawia swą tragedię (wielokropek-niedopowiedzenia).
- Przyjrzyjcie się innym wierszykom i spróbujcie powiedzieć, co zyskują dzięki temu, że są takie krótkie, co jest w nich najważniejsze?
- Poeci dobierają słowa w taki sposób, by uchwycić w kilku słowach coś ulotnego, ważne prawdy życiowe, są również dowcipne, pomysłowe i zawierają pointę.
Dzieci powinny zauważyć fakt, iż sztuką jest dobrać słowa w taki sposób, aby w tak krótkim utworze zawrzeć tyle treści, mądrości.

Na tablicy powstała definicja haiku, uczniowie sprawdzają, czy zgadza się ona z hasłem umieszczonym w słowniku terminów literackich, a następnie ją przepisują.

Nauczyciel dzieli klasę na czteroosobowe grupy i rozdaje kartki z pierwszymi wersami wiersza, następnie proponuje, by zabawić się w chińskich poetów i dopisać następne wersy. Następnie odczytują swoje haiku, dla porównania nauczyciel odczytuje oryginalne utwory, z których zapożyczył pierwsze wersy.

Ewaluacja
Każdy z uczniów pisze na dużych kartkach haiku (zgodnie z zasadami, o których była mowa). Każdy wiesza swój wierszyk na tablicy po to, aby inni mogli je przeczytać.

Na zadanie domowe ucz. mają wymyślić haiku na temat (do wyboru): mój zwierzak, zbliżające się wakacje, mój przyjaciel, zawód miłosny, szczęście itp.