Proponuję kilka ćwiczeń, które ułatwią wprowadzenie pojęcia i pomiaru kąta płaskiego w klasie czwartej. Uczeń klasy czwartej szkoły podstawowej zna pojęcie kąta z życia codziennego. Nie raz słyszał: idź do kąta, postaw kosz w kącie lub wyrzuć papierek do kosza, który stoi w kącie. Przez tego typu osłuchanie i wykonywanie poleceń kojarzy kąt tylko z rogiem w pomieszczeniu – czyli kąt to tylko miejsce, w którym stykają się ściany.
A tak naprawdę jeżeli jest już w pokoju to znajduje się w każdym kącie tego pomieszczenia. Potem, gdy zna już figury płaskie takie jak kwadrat, trójkąt lub prostokąt pokazuje kąty tych figur, ale najczęściej są to wierzchołki. Bardzo trudno jest na tym etapie rozumowania przekonać dziecko, że kąt to część płaszczyzny wycięta przez dwie półproste o wspólnym początku. Podawanie poprawnej, pełnej definicji kąta płaskiego bez przełożenia jej na język jakim operuje 10-cioletnie dziecko nie ma sensu. Owszem, dzieci przyjmują do wiadomości, że kąt ma wierzchołek i dwa ramiona, ale nie są przekonane, że obszar pomiędzy ramionami także należy do kąta. Należałoby raczej, zanim jeszcze poda się definicję kata płaskiego, przekonać je w sposób doświadczalny, że kąt to część płaszczyzny. Opowiadam, że gdyby półproste potrafiły ciąć, to rozcięłyby płaszczyznę na dwie części. Proponuję, by na kolorowej kartce, z której wcześniej „wydarto” równe brzegi, narysowały kąt. Wcześniej informuję uczniów, że kartka z oderwanym brzegiem jest modelem płaszczyzny, a jej nieskończoność przedstawiamy w postaci postrzępionego brzegu. Na tak przygotowanej „płaszczyźnie” rysujemy dwie półproste o wspólnym początku i nożyczkami rozcinamy kartkę. Ważne jest, by rozcięcie odbyło się po prostej, ponieważ półprosta nie jest krzywa ani postrzępiona. Po rozcięciu kartki uczniowie zauważają, że otrzymują dwa kąty. Najczęściej jeden z nich jest ostry. Bierze się to stąd, że trójkąt rysowany przez dzieci w większości jest ostrokątny. Tak przygotowane kąty zostają wklejone do zeszytu, ramiona kata należy przedłużyć po to, by pokazać jego nieskończoność. Wtedy już widać, że do kąta należą wszystkie punkty kolorowej kartki i jej przedłużenie, bo przecież postrzępiony brzeg cały czas przypomina o nieskończoności płaszczyzny. Teraz już można wprowadzić pojęcia takie jak: wierzchołek i ramiona kąta. Tłumaczę dzieciom, że dla wygody nie będziemy już wycinać za każdym razem kątów, tylko łukiem, który połączy ramiona zaznaczymy jaka część płaszczyzny nas interesuje. Oswajanie z miarą stopniową – kilka ćwiczeń, które przybliży zrozumienie wartości kąta. Zegnij tak kartkę papieru, aby otrzymać kąt 90°. Wskaż go i zamaluj.
Zegnij jeszcze raz na połowę – jaki kąt otrzymasz? Rozłóż kartkę. Po ile stopni ma każdy kąt jaki powstał podczas dwukrotnego składania papieru? Czy powstał jakiś inny kąt? Pomaluj każdy z tych kątów na inny kolor.
Jak uzyskać kąt bliski 10°? Ile razy trzeba składać kartkę by otrzymać ten kąt? Proponuję zapoznać dzieci z rozmiarami kątów, zanim sięgniemy po kątomierz. Tego typu ćwiczenia kształtują dobrze pojęcie kąta i jego miary. Lepiej jest dać je uczniom zanim wprowadzimy mierzenie wielkości kąta za pomocą kątomierza.
Anna Porembska SP 5 Tarnowskie Góry
|
