Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Potrzeby edukacyjne uczniów z ADHD

Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 13501 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie



Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.



 

W pracy nauczyciela specjalnego coraz częściej mozna zetknąć się z dziećmi, które oprócz swojej niepełnosprawności intelektualnej mają równiez wielorakie zaburzenia emocjonalne,m.in.nadpobudliwość psychoruchową. Te dzieci często przeszkadzają nam pedagogom w prowadzeniu zajęć i mamy o nich juz wyrobione zdanie - są złośliwe i lubią nam przeszkadzać w zajęciach. Ale nie zastanawiamy się nad tym, czy te dzieci nie są właśnie złośliwe, czy mają one tylko inne problemy, które nie mozna podciągać do jednego stwierdzenia- złośliwy. One w rzeczywistości nie są właśnie złośliwe- moga mieć ADHD.

1. Wiadomości wstępne - czym jest ADHD?
Zespół nadpobudliwości psychoruchowej, z języka angielskiego znany jako ADHD, to złożony i często dość kontrowersyjny ter­min. Oznacza on stan chorobowy charakteryzujący się zaburze­niami pracy mózgu sprawiający, że dana osoba ma trudności z kontrolowaniem zachowania i utrzymywaniem koncentracji. Prowadzi to do wielu różnych problemów związanych z przyswajaniem wiedzy, zachowaniem i kontaktami międzyludzkimi.
ADHD po raz pierwszy rozpoznał w 1902 roku profesor Still bada­jący grupę dzieci charakteryzujących się „nienormalnym brakiem zdolności utrzymywania koncentracji oraz niespokojnym zacho­waniem". Odkrył, że dzieci te mają kłopoty z kontrolą własnych zachowań i stwierdził, że są to kłopoty o podłożu biologicznym. Jego przekonanie, że badane zaburzenia są powodowane przez coś „wewnątrz" dziecka, a nie przez czynniki zewnętrzne, zostało poparte przez przypadkowe odkrycie (dokonane przez Bradley'a w 1937 roku), że pobudzająca psychikę amfetamina może zmniej­szać nadpobudliwość i regulować problemy z zachowaniem. W skutek tego do końca lat pięćdziesiątych XX wieku funkcjono­wało takie pojęcie jak „zespół mikrouszkodzeń czynności mózgu". Potem zaczęto zwracać większą uwagę na objawy, a nie naturę zaburzenia, a do jego opisu zaczęto używać słowa „nadpobudli­wość".
Wielu wpływowych badaczy poparło analizę objawów jako śro­dek prowadzący do wyjaśnienia natury schorzenia. Uważali oni, że głównym objawem badanych zaburzeń są problemy z koncen­tracją, a nie nadpobudliwość. Aktualna nazwa i klasyfikacja schorzenia została ustalona w 1994 roku przez Amerykańskie Stowarzyszenie Psychiatryczne.
ADHD często występuje razem z innymi zaburzeniami, np. dysleksją, dyspraksją czy zachowaniami opozycyjno-buntowniczymi.
Profesor Russel Barkley, słynny specjalista od tematyki ADHD, twierdzi, że najważniejszym elementem tego zaburzenia jest nie­umiejętność kontrolowania własnego zachowania uniemożliwiają­ca skupienie się na przyszłości lub przeszłości. Dla osób dotknię­tych schorzeniem istnieje tylko chwila obecna.
Podobną sytuację możemy zaobserwować, gdy nadepniemy psu na ogon, a zwierzak zapiszczy. W mózgu psa nie zachodzi żadna dyskusja - pisk jest reakcją instynktowną i nie podlega kontroli.
Choć nie ma jednej konkretnej części mózgu odpowiedzialnej za kontrolowanie zachowania, wydaje się, że głównymi obszara­mi, które się tym zajmują są płaty czołowe i przedczołowe. Odpo­wiadają one za analizę tego, skąd przychodzimy, gdzie chcemy iść, jak kontrolujemy własne ruchy i jak chcemy się dostać do celu. Zdolność powstrzymywania reakcji daje nam luksus zastanowienia się przed podjęciem działania. Brak kontroli lub nie­umiejętność powstrzymania reakcji jest źródłem wielu podstawo­wych problemów związanych z ADHD, negatywnie wpływając na:
• dialog wewnętrzny
• funkcjonowanie pamięci
• zdolność planowania i przewidywania
• poczucie czasu
• umiejętność zmiany planów
• oddzielanie emocji od faktów.

2. Rodzaje ADHD:
Ø ADHD dziś ADHD podtypu mieszanego
Diagnozę taką stawia się w przypadku wyraźnej obecności co naj­mniej sześciu z dziewięciu objawów należących do kategorii za­burzeń koncentracji oraz sześciu z dziewięciu objawów należących do kategorii nadpobudliwości-impulsywności. Dodatkowo potrzeb­na jest pewność, że objawy pojawiły się przed ukończeniem przez dziecko siódmego roku życia; że występują w co najmniej dwóch różnych kombinacjach; że powodują poważne upośledzenie natury edukacyjnej i społecznej; oraz że nie da się ich występowania wytłumaczyć innym schorzeniem psychologicznym lub psychiatry­cznym.
Ø ADHD z przewagą zaburzeń koncentracji uwagi oraz z przewagą nadpobudliwości psychoruchowej
Postawienie diagnozy wymaga wystąpienia co najmniej sześciu z dziewięciu objawów należących do kategorii zaburzeń koncen­tracji, pamiętając o tym, że niektóre osoby mogą się charakteryzo­wać tymi cechami bez jednoczesnego wystąpienia impulsywności lub nadpobudliwości. Dlatego właśnie wyróżnia się dodatkową kategorię ADHD z przewagą nadpobudliwości psychoruchowej, której zdiagnozowanie także wymaga wystąpienia co najmniej sześciu z dziewięciu objawów należących do odpowiedniej kate­gorii. ADHD z przewagą zaburzeń koncentracji odnosi się do dzieci mających szczególne problemy z pamięcią i percepcją oraz przejawiających skłonność do marzycielstwa i wycofywania się z życia towarzyskiego.

3. Częstotliwość ADHD.
Większość badań wskazuje na to, że pięć procent dzieci w wieku szkolnym jest w jakimś stopniu dotkniętych ADHD, a wśród nich jeden procent ma poważne problemy z nadpobudliwością. Dodat­kowo, 30-40 procent dzieci trafiających do poradni z powodu problemów z zachowaniem zdradza objawy kojarzone z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej.
Stosunek liczby chłopców do liczby dziewczynek mających pro­blemy z ADHD wynosi ok. 4:1, zarówno w przypadku zaburzeń podtypu mieszanego, jak i podtypu z przewagą nadpobudliwości psychoruchowej. Nie wiemy, czemu tak się dzieje, ale nie ulega wątpliwości, że u obu płci ADHD objawia się w odmienny sposób. Co więcej, inne są reakcje rodziców i opiekunów na objawy wystę­pujące u chłopców i u dziewcząt.
Warto jednak zaznaczyć, że w przypadku zaburzeń koncentra­cji uwagi stosunek liczby dotkniętych nimi chłopców i dziewcząt wynosi 1:1. Objawy tego podtypu schorzenia są mniej widoczne, co może prowadzić do błędów w diagnozowaniu.

4. Objawy ADHD
Oto podstawowe objawy ADHD:
• problemy z utrzymywaniem koncentracji
• nadmierna impulsywność
• nadpobudliwość.
Objawami kłopotów z koncentracją uwagi mogą być:
• brak zorganizowania
• zapominalstwo
• łatwe uleganie rozproszeniu
• problemy z utrzymaniem koncentracji podczas pracy lub zabawy .
Objawami nadpobudliwości lub nadmiernej impulsywności mogą być:
• wiercenie się
• problemy z zabawą w ciszy
• przeszkadzanie innym
• ciągły stan aktywności.
Wszystkim nam od czasu do czasu zdarzają się takie zacho­wania, jednak w przypadku osób z ADHD częstotliwość tych zachowań oraz ich intensywność jest dużo większa. ADHD to chroniczna przypadłość, która może się pojawić w dzieciństwie i objawiać przez całe dorosłe życie. Może mieć negatywny wpływ na wyniki osiągane przez dziecko w szkole, na jego zachowanie w domu oraz w grupie rówieśniczej i rodzinie.

5. ADHD i wiek
Nie istnieje limit wiekowy dla występowania ADHD. Choć u ma­łego dziecka często bardzo trudno prawidłowo zdiagnozować za­burzenia, ich objawy są równie kłopotliwe, jak w przypadku starszych dzieci. Malcy zwykle nie są zapraszani na imprezy przez rówieśników, a koledzy nie wpadają do nich z wizytą, gdyż ich zachowanie bywa nieprzewidywalne lub nawet niebezpieczne.
Gdy dzieci osiągają wiek nastoletni, pojawiają się dodatkowe problemy powodowane latami zmagań i niepowodzeń w szkole. Co prawda w tym okresie nadpobudliwość może ulec zmniejsze­niu, ale za to często nasileniu ulegają impulsywność, kłopoty z koncentracją i zachowania opozycyjne. U osób dorosłych ADHD także może być powodem wielu komplikacji utrudniających życie zawodowe oraz wchodzenie w relacje z innymi ludźmi.

6. ADHD i inteligencja
Choć ADHD dotyka ludzi o różnym ilorazie inteligencji, większość chorych osób charakteryzuje się przeciętnym lub ponadprzeciętnym poziomem intelektualnym. ADHD może wręcz maskować wysoki poziom inteligencji u utalentowanych dzieci, które z po­wodu doświadczanych zaburzeń sprawiają wrażenie przeciętnie uzdolnionych. Wysoki poziom inteligencji umożliwia takim dzie­ciom radzenie sobie w szkole, dopóki nie napotkają jakiegoś punktu kryzysowego, zazwyczaj w wieku dojrzewania. Jednak najczęściej górę biorą problemy w kontaktach międzyludzkich i niska samoocena.
Należy zaznaczyć, że wiele czynników środowiskowych, wlicza­jąc w to poziom inteligencji i wiek postawienia diagnozy, może mieć wpływ na wewnętrzne nastawienie osób dotkniętych ADHD. Dzięki właściwemu podejściu nawet osoby o silnych zaburzeniach mogą skutecznie radzić sobie w życiu.

7. Co powoduje ADHD?
Amerykański raport opracowany dla Kongresu w 1987 roku za prawdopodobną przyczynę ADHD uznaje „nieprawidłowości w funkcjonowaniu układu nerwowegoa zwłaszcza zaburzenia reakcji chemicznych w mózgu dotyczące funkcjonowania neuroprzekaźników". Jednak naukowcy nie są zgodni co do szczegóło­wych mechanizmów regulujących wpływ neuroprzekaźników na koncentrację, kontrolę reakcji i poziom pobudzenia.
Choć wiele dzieci dotkniętych ADHD doświadcza wtórnych pro­blemów emocjonalnych, samo zaburzenie jest raczej powiązane z czynnikami biologicznymi, a nie psychologicznymi. Obserwowa­ne problemy z emocjami i zachowaniem są powodowane głównie trudnościami doświadczanymi przez malców w szkole, domu i śro­dowisku rówieśniczym. Takie objawy jak nieuwaga, impulsywność i słabe wyniki mogą występować także u uczniów nic dot­kniętych ADHD, którzy zmagają się problemami natury emocjo­nalnej wpływającymi na ich poziom koncentracji i motywacji. Dlatego też podstawą odpowiedniego leczenia jest postawienie właściwej diagnozy.
Głównym utrudnieniem doświadczanym przez dzieci z ADHD jest bariera między nimi a życiowymi konsekwencjami. To wskazuje na jeden z najważniejszych problemów związa­nych z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej - zaburzenie to jest często mylone z brakiem dobrej woli i złośliwością. Tym­czasem osoby chore na ADHD inaczej reagują na polecenia. Czę­sto zaczynają pracę pełne entuzjazmu, lecz nie potrafią odnieść sukcesu, co wywołuje u nich gniew i kolejne porażki.
Takie dzieci można opisać jako „konsekwentnie niekonsekwen­tne". Otrzymując reprymendę od osoby dorosłej, mogą się wyda­wać nieobecne, a na wydawane polecenia reagować uśmiechem bądź grymasem, po czym od razu skupiać się na innej sprawie, która ich zainteresowała. Mimo że zachowania takie nie muszą być świadome, mogą być niezwykle irytujące dla opiekuna, cza­sem prowadząc do poważnych konfliktów pomiędzy dorosłymi i dziećmi, jak na przykład w opisanym poniżej przypadku Szy­mona.
Zamiast siedzieć w świetlicy, Szymon wyszedł przed szkołę i zaczął jeździć na desko rolce. Kiedy poproszono go, aby wrócił do środka, Szymon wykonał polecenie, ale wyglądał na bardzo zdezorientowanego i nie był w stanie spokojnie usiedzieć w ławce, a leżąca obok deskorolka wciąż mu przeszkadzała. Szymon zawsze był trochę źle zorganizowany, ale nie sprawiał kłopo­tów w szkole, dlatego po kilku minutach obserwowania jego zmagań nauczyciel zaproponował chłopcu, że prze­chowa jego deskorolkę i odda mu ją później. Doznał wielkiego szoku, gdy Szymon zerwał się ze swojego miejsca czerwony ze złości i krzyknął: „Jeśli ją dot­kniesz, to pożałujesz!". W całej sali zaległa śmiertelna cisza. Tylko jeden z uczniów szepnął: „Ojej, teraz Szymon się doigrał".
Należy pamiętać, że dzieci dotknięte ADHD nie zawsze są nie­uważne i łatwo tracą koncentrację. Czasami mogą wręcz zbyt silnie się koncentrować. Ich zachowanie się różni w zależności od stopnia zrozumienia zasad postępowania, poziomu wsparcia i pozytywnych reakcji na posłuszeństwo oraz stopnia zainteresowania danym ćwiczeniem.
Jeśli zajmiemy uczniów z ADHD czymś, co ich fascynuje, mogą się okazać niezwykle produktywni i za­angażowani. Jednocześnie skutki zachowania malców nie zainte­resowanych proponowanym tematem mogą być katastrofalne.



8. Skutki ADHD
Niezwykle trudno dokładnie oszacować, jak wiele czasu i pienię­dzy kosztuje wspieranie dzieci z ADHD, ale jedno wiemy na pewno: problemy z nauką towarzyszące zaburzeniom zachowania są bardzo kosztowne. Podobnie jak w organizacjach biznesowych, w szkole najcenniejsi są pracownicy. Problemy dotyczące przy­swajania wiedzy oraz zachowania pochłaniają mnóstwo czasu i wymagają:
• stosowania specjalistycznych metod nauczania (np. indywi­dualnych konsultacji)
• zatrudnienia nauczycieli prowadzących dodatkowe zajęcia
• organizowania dodatkowych zebrań
• wykonywania większej liczby telefonów
• dodatkowej roboty papierkowej
• stałego kontaktu z zewnętrznymi organizacjami.
W środowisku szkolnym dzieci dotknięte ADHD wymagają róż­nego poziomu wsparcia w zależności od natury doświadczanych przez nich zaburzeń, rodzaju szkoły, do której uczęszczają, oraz, w bardzo dużym stopniu, od wyszkolenia osoby zajmującej się koordynowaniem specjalnych potrzeb edukacyjnych, jak również poziomu wiedzy i umiejętności oraz nastawienia kadry pedago­gicznej.
Polityka stosowana wobec dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi bardzo się różni w poszczególnych placówkach. W niektórych szkołach malcy z ADHD spędzają nawet 85 % dnia w towarzystwie specjalistów, poza swoją klasą.
Najważniejszą kwestią dla szkół pozostaje potencjalny koszt rozpoznawania ADHD i zapewniania zdiagnozowanym dzieciom odpowiedniej opieki. Praktycznie w każdej klasie złożonej z 30 uczniów prawdo­podobnie znajduje się jedno lub dwoje dzieci dotkniętych ADHD. Ze względu na wpływ, jaki te dzieci będą miały na pracę na­uczyciela i atmosferę panującą podczas lekcji i przerw, można zaryzykować stwierdzenie, że w pośredni sposób zespół nadpo­budliwości psychoruchowej wpływa na wszystkich uczniów we wszystkich klasach.
Nie ulega wątpliwości, że wczesne rozpoznawanie ADHD i wła­ściwa interwencja pedagogiczna odgrywają kluczową rolę w zapo­bieganiu drugorzędnym objawom zaburzenia. Filozofię tę zaapro­bowała Estelle Morris, była brytyjska Minister Edukacji, która w dokumencie z 2001 roku napisała, że „należy się skupić przede wszystkim na zapobieganiu, dbając o to, aby specjalne potrzeby edukacyjne dzieci były jak najszybciej rozpoznawane, co umożliwi natychmiastowe podjęcie odpowiednich kroków prowadzących do zaspokojenia tych potrzeb".
Mimo że wielu pedagogów i urzędników zdaje sobie sprawę z istnienia ADHD, niewielu z nich widzi w nim chorobę, a nie problem wychowawczy. Nauczyciele w klasie nie mają czasu na za­stanawianie się nad przyczynami, gdyż mają pełne ręce roboty stawiając czoła objawom zaburzenia, takim jak brak koncentracji, impulsywność, nadpobudliwość itp.

9. Problemy w szkole
Rodzice dzieci dotkniętych ADHD donoszą o wielu negatywnych doświadczeniach. Najczęściej narzekają na:
• brak zrozumienia ze strony nauczycieli
• długie i niejasne procedury otrzymywania oficjalnego wsparcia
• brak zrozumienia ze strony lekarzy
• poczucie niewiedzy i konieczność radzenia sobie bez odpowied­niego
wsparcia informacyjnego.
Większość rodziców chce, aby ich dzieci pozostawały w zwykłych szkołach, ale zdają sobie sprawę, że nauczyciele często nie są w stanie poradzić sobie z ich pociechami. Poziom świadomości doty­czącej ADHD w społeczeństwie jest dość niski, a specjalny wysiłek jest podejmowany przez szkołę tylko w przypadku stanowczych i upartych interwencji rodziców.
Nie ulega wątpliwości, że ADHD wywiera ogromny wpływ na życie dotkniętych nim osób oraz ich rodzin. Wystarczy przyjrzeć się kilku podstawowym skutkom tego zaburzenia:
• brak refleksji nad przeszłością i przyszłością, czyli życie wy­łącznie chwilą
obecną
• słaba organizacja, całkowity brak umiejętności zarządzania czasem
• brak zdolności społecznych i nieumiejętność odczytywania ukrytych
znaczeń
• niski próg frustracji, brak elastyczności
• skłonność do nadmiernie ryzykownych zachowań i poszukiwa­nia wrażeń
• problemy z przenoszeniem uwagi na nowy temat i z koncentro­waniem się
na innych osobach
• skłonności do kłamstwa, kradzieży i obwiniania innych.
Należy jednak zaznaczyć, że nie u wszystkich osób występują wszystkie powyższe cechy, a siła wpływu tych zaburzeń na życie dziecka w dużej mierze zależy od wsparcia rodziców i fachowej opieki.

10. Potrzeby dzieci z ADHD
Najważniejsze elementy w pracy z dziećmi dotkniętymi ADHD to przejrzyste zasady, oczekiwania i polecenia. Ponadto, dzieci takie potrzebują natychmiastowych i konsekwentnych komentarzy do­tyczących ich zachowania i pracy. Przydatne jest także opraco­wanie systemu rozsądnych i znaczących nagród i kar. Dzieci z ADHD potrzebują również dorosłych, którzy poradzą sobie z ich problemami, wykazując się wiedzą, współczuciem i szacunkiem.
Listę zasad należy ułożyć według ważności dostosowaną do wieku i danego etapu edukacyjnego, np. dla ucznia szkoły średniej:
1. Wykonywanie zadań.
2. Powstrzymywanie się od agresji fizycznej i słownej wobec innych.
3. Stosowanie się do regulaminu szkoły (np. odnośnie używania telefonów komórkowych).
4. Powstrzymywanie się od jedzenia i picia w klasie.
5. Punktualność.
6. Stosowanie się do zasad dotyczących stroju.
Nauczycielom nie zaleca się unikanie kompromisów w tych kwestiach, zwłaszcza odnośnie punktu drugiego. Jeśli dziec­ko nie potrafi lub nie chce unikać zachowań agresywnych wobec innych uczniów oraz pedagogów, powinno automatycznie tracić prawo do przebywania w klasie. Pewien stopień elastyczności i pobłażliwości można dopuścić w kwestiach głośnego zachowywania, wiercenia się czy słabej organizacji pracy, a czasem nawet używania wulgarnego języka, jeśli problematyczne słowa nie są używane pod niczyim adresem.
W przypadku młodszych dzieci lista podstawowych zasad za­pewne zostanie skonstruowana w oparciu o podstawowe zdolności społeczne. Lista ta powinna być krótka, a poszczególne zasady jak najbardziej konkretne.
Każda okazja do samodzielnego kontrolowania swojego sposobu pracy jest niezwykle ważna.
Proces ustalania zasad powinien przebiegać w następujących etapach:
Etap l: Uzgodnij zasady z uczniami. Przedstaw konsekwencje nie
przestrzegania regulaminu oraz nagrody za odpowiednie zachowanie.
Etap 2: Nawiąż współpracę z rodzicami lub opiekunami dziecka.
Etap 3: Ponownie przeanalizuj listę zasad.
Po ustaleniu podstawowych reguł warto się zająć innymi kwestiami.


11. Leczenie ADHD
Proces stosowania lekarstw można podzielić na 12 etapów:
1. Szczegółowa diagnoza ADHD.
2. Próba terapii bez użycia lekarstw.
3. Zapewnienie pomocy specjalistów.
4. Zapewnienie odpowiedniego środowiska do nauki.
5. Obserwacja postępów.
6. W przypadku braku postępów, rozważenie, czy potrzebne są lekarstwa.
7. Ustalenie dawkowania.
8. Próbny okres przyjmowania leków.
9. Dokonanie ewentualnych poprawek dotyczących dawkowania.
10. Sporządzenie bilansu zalet i wad.
11. Kontynuacja leczenia w zależności od punktu 10.
12. Możliwe przerwy w stosowaniu lekarstw - co rok, podczas przerw w roku .
Przykłady dla nauczyciela

v Radzenie sobie z poziomem aktywności
Dzieci z ADHD nie są w stanie kontrolować swoich reakcji fizycz­nych i umysłowych równie dobrze jak zdrowi malcy. Nauczenie ich tego nie jest łatwe, jednak są na to sposoby, które mogą się nawet okazać przyjemne i zabawne.
Jedną z technik pomagających dzieciom w nauce spokojnego siedzenia jest zabawa w posągi. Dziecko siedzi bez ruchu przez wyznaczony okres czasu, za co otrzymuje nagrodę. Proces ten po­lega na rozwijaniu zdolności koncentracji i umiejętności kon­trolowania swojego ciała i na dłuższą metę okazuje się bardzo skuteczny. Co więcej, mierzenie czasu za pomocą stopera i przed­stawianie wyników na kolorowych wykresach może dać dzieciom dużo radości.
Dzieci mogą też uczestniczyć w zabawach narzucających limit dopuszczalnych ruchów bądź limit czasowy.
W przypadku starszych uczniów należy się starać osiągać zna­cznie dłuższe okresy koncentracji uwagi oraz przeplatać siedzenie bez ruchu z innymi ćwiczeniami. Oto przykład zagospodarowania 40 minutowej lekcji:
a) Dziecko siedzi bez ruchu podczas 5-10-minutowego wprowa­dzenia. Nauczyciel daje znak, kiedy pierwsza część lekcji do­biega końca.
b) Dziecko skupia się na zadaniu do czasu grupowej dyskusji. Nauczyciel daje znak, kiedy druga część lekcji dobiega końca.
c) Dziecko uczestniczy w grupowej dyskusji. Nauczyciel daje
znak, kiedy trzecia część lekcji dobiega końca.
d) Dziecko zachowuje spokój podczas sprzątania sali. Nauczyciel daje znak, kiedy czwarta część lekcji zbliża się do końca.
Wszystkie te techniki wymagają treningu. Nauczyciel nie po­winien zapominać o komentowaniu sukcesów i porażek swoich uczniów, zwłaszcza na początku.

v Poprawianie koncentracji
Choć nadpobudliwość i impulsywność z pewnością nie należą do najprzyjemniejszych cech, to właśnie kłopoty z koncentracją uwa­gi sprawiają dzieciom dotkniętym ADHD najwięcej problemów, a praca nad tą sferą jest niezbędnym warunkiem odnoszenia długoterminowych sukcesów edukacyjnych.
Pierwszym krokiem jest uświadomienie sobie, że nie możemy zakładać, że dziecko rozumie na czym polega koncentrowanie się na czymś, gdyż dla niektórych osób z ADHD nie jest to naturalny proces.
Warto przeprowadzić wraz z dzieckiem kilka zabaw polegają­cych na wcielaniu się w różne role. Przykładowo, podczas słucha­nia nagranej bajki udawaj, że nie słyszałeś niektórych fragmen­tów, i proś uczniów o pomoc oraz o ocenę własnych umiejętności uważnego słuchania. Dodatkowo spróbuj pokazać dzieciom, na czym polega tzw. „bujanie w obłokach" i jakie są jego skutki, np. czytając książkę podczas odtwarzania bajki i prosząc dziecko o sprawdzenie, jak wiele zapamiętałeś z treści nagrania.
Kiedy czujesz, że dziecko rozumie, na czym polega utrzymywa­nie koncentracji, możecie zacząć ćwiczyć tę umiejętność i notować wyniki osiągane przez malca na specjalnym wykresie. Starsze dzieci mogą same mierzyć swój czas utrzymywania koncentracji.
Na ławkach uczniów warto umieścić karty przypominające o konieczności skupiania się podczas nauki i wykonywania zadań.

v Kontrolowanie reakcji
Ze wszystkich objawów ADHD impulsywność bywa najbardziej kłopotliwa i często prowadzi do nieprzyjemnych konsekwencji. Także w tym przypadku pierwszym krokiem powinno być wy­jaśnienie dzieciom, czym jest impulsywność, i kogo ona naj­bardziej dotyka. W oczach dziecka to ono podejmuje największe ryzyko, jednak należy mu uświadomić, jakie są skutki jego niekontrolowanych reakcji dla innych osób.
Wyjaśnianie natury impulsywnych zachowań może być mniej lub bardziej skomplikowane w zależności od danego ucznia, a cały proces najlepiej zacząć od rozpatrzenia konkretnych niedawno zaistniałych sytuacji i skłonienia dziecka, aby własnymi słowami opowiedziało, jak można się było inaczej zachować. Warto za­chęcić ucznia do zanalizowania kilku różnych możliwości i ze­stawienia reakcji impulsywnych z przemyślanymi.
Zachowanie impulsywne
Wybiegnięcie na ulicę
Wtrącenie się do rozmowy
Zachowanie przemyślane
Zatrzymanie się przy krawężni­ku i sprawdzenie, czy nic nie jedzie
Powiedzenie „przepraszam" i zaczekanie na swoją kolej
Kolejny etap polega na stworzeniu wykresu przedstawiającego konkretną sytuację i poproszeniu ucznia o wyjaśnienie, jakie dostrzega jej negatywne skutki, oraz jakie alternatywne zacho­wania proponuje. Przykładowa sytuacja to „nie odrobienie pracy domowej".
Należy się zastanowić, jak wydłużyć czas między myślą a działaniem. Jest na to wiele sposobów, jednak przede wszyst­kim trzeba przekonać dzieci, że są w stanie same coś kontrolować - w tym przypadku własne reakcje. Jednak koniecznie trzeba skupić się na konkretnych sytuacjach, a nie na osobach uczniów.
Poniżej znajdują się wypróbowane strategie pracy z uczniami z ADHD. Podstawą jest konsekwencja przy jednoczesnym zacho­wywaniu elastyczności odnośnie niektórych drobniejszych zabu­rzeń zachowania
• Posadź ucznia niedaleko nauczyciela, ale nie z dala od reszty dzieci.
• Posadź ucznia z przodu sali, aby miał pozostałe dzieci za ple­cami i nie
rozpraszał go ich widok.
• Otaczaj ucznia kolegami i koleżankami stanowiącymi wzór do
naśladowania. Zachęcaj dzieci do wzajemnej pomocy i wspólnej nauki.
• Pomóż dziecku unikać rozpraszających bodźców. Posadź ucznia z dala od
grzejników, drzwi, okien, klimatyzatorów, często używanych przejść itp.
• Dzieci z ADHD źle znoszą zmiany, dlatego unikaj przenosin, zmian planu,
nieplanowanych przerw itp. Otaczaj dziecko szczególną opieką podczas
spacerów i wycieczek.
• Bądź kreatywny. Stwórz „kącik ze zmniejszoną liczbą bodź­ców" i zachęć
wszystkie dzieci do jego odwiedzania.
• Podczas podawania poleceń zachowuj kontakt wzrokowy z dzieckiem.
• Staraj się, aby polecenia były jasne i zwięzłe. Bądź konsek­wentny odnośnie
codziennych instrukcji.
• Upraszczaj złożone wskazówki. Unikaj zbitek kilku poleceń.
• Zawsze zanim dziecko przystąpi do pracy, upewnij się, że do­kładnie
rozumie, co ma zrobić.
• Powtarzaj polecenia spokojnym i pogodnym głosem.
• Zadbaj o to, aby dzieci nie wstydziły się prosić o pomoc (wię­kszość dzieci
z ADHD ma z tym problemy).
• Dzieci z ADHD potrzebują więcej pomocy od swoich rówieśni­ków. Jednak
z czasem możesz dawać im więcej samodzielności.
• Prowadź dziennik zadań. Niech uczniowie zapisują w nim wykonywane ćwiczenia, a rodzice potwierdzają wykonywanie prac domowych.
• Zlecaj jedno ćwiczenie na raz, ale często monitoruj pracę dziecka.
• Modyfikuj ćwiczenia, aby stworzyć dla dziecka indywidualny program
nauki.
• Sprawdzaj poziom wiedzy, a nie koncentracji.
• Na wykonanie niektórych ćwiczeń dawaj dziecku więcej czasu. Uczniowie z
ADHD mogą pracować wolniej od swoich rówie­śników.
• Pamiętaj o tym, że dziecko z ADHD może łatwo wpaść we fru­strację. Stres, zmęczenie i wysokie wymagania mogą spowodo­wać utratę kontroli i prowadzić do niewłaściwego zachowania.
Około 40 % dzieci dotkniętych ADHD zmaga się także z dys-leksją, dlatego może się okazać, że uczeń potrzebuje dodatkowej pomocy w nauce czytania, ortografii i matematyki oraz indywi­dualnego toku nauczania. Problemy nie wynikają ze złej woli dziecka, ale z przyczyn od niego niezależnych. Uczeń może po­trzebować pomocy w następujących dziedzinach:
• poprawne pisanie i wypowiedzi pisemne
• przyswajanie wiedzy
• pisanie na klawiaturze i obsługa komputera
• czytanie ułamków dziesiętnych
• zdolności manualne i ruchowe
• pisanie odręczne
• poprawna mowa i zdolności językowe
• zdolności społeczne
• plastyka, muzyka, zdolności teatralne itp.
• korzystanie ze sprzętów elektronicznych, np. magnetofon, wideo itp.
W zależności od poziomu zaawansowania dziecka stosowana strategia edukacyjna może wymagać korzystania z pomocy pedagoga specjalnego zajmującego się dysleksją lub innymi problemami.
Rodzaj stosowanych materiałów może się różnić, jednak w pracy z dziećmi dotkniętymi ADHD znakomicie sprawdzają techniki wykorzystujące sprzęt komputerowy:
· dziecko z ADHD najlepiej reaguje na techniki indywidualne
· ekran komputera przyciąga uwagę
· komputer zapewnia bodźce odbierane wieloma zmysłami
· praca z komputerem pozwala na wielokrotne podchodzenie do tych samych zadań oraz zapewnia ciągłe komentarze i ocenę działań
· komputer nie krzyczy i traktuje wszystkich uczciwie
· komputer zapewnia różnorodność przedstawiania zagadnień i nowe rodzaje bodźców
· uczeń może kontrolować tempo pracy
· komputer jest elastyczny – zaprogramowany do wykonywa wielu różnych rzeczy
· komputer zapewnia szybki dostęp do materiałów i zadań
· praca z komputerem to wyzwanie i dobra zabawa.

12. Kontrolowanie zachowania dzieci z ADHD
Choć kontrolowanie zachowania może się kojarzyć ze stosowa­niem specjalistycznych systemów i strategii, tak naprawdę chodzi o to, w jaki sposób ludzie reagują na konkretne sytuacje, i jak nauczyciele odnoszą się do negatywnych zachowań uczniów dot­kniętych ADHD.
Nauczyciele powinni się zastanowić nad poziomem swojej pra­cy, cierpliwości oraz swoimi relacjami z uczniami, aby móc ocenić, jak dobrze sobie radzą w kontaktach z tzw. „trudnymi" dziećmi. Oto kilka najważniejszych kwestii:
• nauczyciele powinni się zastanowić nad swoją własną reakcją na zaistniałą sytuację
• sposób, w jaki dorośli zachowują się w stosunku do dziecka, często wpływa na reakcje innych uczniów odnośnie danego malca
• nauczyciele i inni specjaliści także potrzebują zrozumienia i wsparcia ze  strony swoich kolegów
• nauczyciele powinni się zastanowić, w jaki sposób wykorzysty­wać swoją władzę nad uczniami
Kwestia władzy nad uczniem jest bardzo ważna, gdyż właśnie od sposobu jej wykorzystania przez nauczyciela zależy ostateczny efekt edukacyjny i wychowawczy. Olsen i Cooper opisują i klasyfi­kują władzę nauczycielską w następujący sposób:
1. Władza represyjna: oparta na karach.
2. Władza opiniotwórcza: oparta na pochwałach.
3. Władza legalna: wynikająca ze statusu nauczyciela lub ucznia.
4. Władza osobista: wynikająca z szacunku i/lub sympatii między uczniem
i nauczycielem.
5. Władza fachowa: wynikająca z szacunku dla wiedzy.
Te pięć rodzajów władzy dzieli się na dwie grupy: pierwsze trzy to typy władzy wynikające z pozycji, a ostatnie dwie - wynikające z cech osobistych.
Każdy nauczyciel ma swój własny styl panowania nad klasą i poszczególnymi uczniami oparty na cechach swojej osobowości i interpretacji obowiązujących zasad.
Uczniowie z ADHD angażują się w lekcję, gdy osoba, która ją prowadzi, jest dla nich interesująca. Każ­dy pedagog powinien sam ocenić, jak dalece korzystać ze swojej władzy w kontaktach z dziećmi.
65 %działań mających na celu zmianę zachowania ucznia powinno mieć charakter niewerbalny.
W związku z tym, choć krótkie i ostre reprymendy słowne mo­gą się okazać skuteczne, w pracy z dzieckiem warto wykorzysty­wać kontakt wzrokowy, mimikę i gestykulację. Zaleca się także stworzenie listy czynników zaogniających sytuację konfliktową oraz takich, które służą uspokojeniu atmosfery.
Czynniki zaogniające:
• krzyk
• przypominanie dawnych konfliktów
• nie słuchanie opinii innych
• stawanie zbyt blisko drugiej osoby (twarzą w twarz)
• podnoszenie głosu
• pokazywanie palcami, szczerzenie zębów
• dopuszczanie konfliktów na forum publicznym.
Czynniki uspokajające:
• spokój i asertywność
• zezwalanie drugiej stronie na przedstawienie swoich racji
• trzymanie rąk wzdłuż ciała
• zapewnienie sobie możliwości odwrotu
• odwracanie uwagi
• zapewnienie drugiej stronie możliwości wyboru
• milczenie
• odwołanie do praw i obowiązków
• humorystyczne komentarze
Skuteczne kontrolowanie zachowania uczniów z ADHD i po­krewnymi zaburzeniami wymaga wypracowania odpowiedniego wyczucia proporcji. Jeśli zawsze postrzegasz negatywne wydarze­nia jako problemy, to tylko przysparzasz sobie kłopotów. Jeżeli jednak patrzysz na nie jak na szansę lub wyzwanie, wtedy stają się one okazją do ciekawych doświadczeń i nauki. Praca z ucznia­mi dotkniętymi ADHD może być frustrująca, ale może też być przyjemna. N-l powinien być surowy, uczciwy i konsekwentny. To powinno wystarczyć jako gwaran­cja sukcesu i ochrona przed niepotrzebnym stresem.



Przygotowała : mgr Katarzyna Piaścik


Literatura :

Fintan J. O’Regan “ADHD”, Warszawa 2005 r, Wyd. K.E.LIBER

Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:

X


Zarejestruj się lub zaloguj,
aby mieć pełny dostęp
do serwisu edukacyjnego.




www.szkolnictwo.pl

e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl
- największy w Polsce katalog szkół
- ponad 1 mln użytkowników miesięcznie




Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").

Zaloguj się aby mieć dostęp do platformy edukacyjnej




Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie