Projekt zajęć pozalekcyjnych z matematyki Zajęcia pozalekcyjne dla uczniów klas IV – VI szkoły podstawowej
WPROWADZENIE Często w rozmowach między dorosłymi daje się słyszeć stwierdzenia „Nigdy nie lubiłem matematyki”, „Zawsze miałem problemy z matematyką”, „Przedmiot ten nigdy mnie nie interesował i w zasadzie wszystko to co starali się wbić mi do głowy do niczego nie jest mi potrzebne”.
Także teraz dla wielu uczniów nie tylko szkoły podstawowej matematyka jest smutna, nie interesująca i nie wiadomo do czego potrzebna.
Nauka ta zawsze uważana była za „królową nauk”, a jej zadaniem w szkole jest rozwój intelektualny uczniów a więc kształcenie umiejętności abstrakcyjnego i logicznego myślenia, rozwijanie pamięci, zdolności myślenia twórczego, umiejętności wnioskowania oraz stawiania i weryfikacji hipotez. Kształtowanie pozytywnego nastawienia do odejmowania wysiłku intelektualnego oraz postawy dociekliwości.
Ucząc się matematyki młodzi ludzie przygotowują się do samodzielnego rozwiązywania problemów. Uczą się dobrej organizacji pracy, wyrabiają w sobie systematyczność, pracowitość i wytrwałość.
Zadaniem nauczyciela jest zainteresowanie matematyką jak największej liczby uczniów. Pokazanie, że jest to żywa i piękna działalność, że uczenie się jej może być przyjemne i ciekaw. Aby to osiągnąć należy często odchodzić od matematyki szkolnych podręczników, składającej się z długich serii technicznych przepisów, których trzeba się nauczyć. Szczególnie duże możliwości dają tutaj zajęcia pozalekcyjne, jakimi są niewątpliwie Kółka matematyczne. Na zajęciach tych rozwiązywać należy jak najwięcej matematycznych problemów i zadań, które pojawiają się w życiu codziennym a także krzyżówek, zadań ciekawostek, rebusów i łamigłówek. Rozwiązywanie ich na pewno zaciekawi uczniów i skłoni do samodzielnych poszukiwań tym bardziej, że przy rozwiązywaniu tego typu zadań nie zawsze niezbędna jest rzetelna wiedza ale przede wszystkim spostrzegawczość, wyobraźnia, umiejętność analizowania i logicznego myślenia oraz intuicja.
Ważną rzeczą w usprawnieniu i uproszczeniu nauczania a także zwiększeniu zainteresowania uczniów jest wprowadzenie w jak największym zakresie do procesu dydaktycznego elektronicznych urządzeń liczących i programów komputerowych. Nie tylko urozmaicają one pracę z uczniami ale wyrabiają w nich nawyk wykorzystywania najnowszych osiągnięć nauki i techniki w życiu codziennym.
OGÓLNE CELE KSZTAŁCENIA Głównym celem kształcenia jest zapewnienie wszechstronnego rozwoju ucznia z uwzględnieniem cech jego osobowości oraz uzdolnień.
- Rozwijanie pamięci oraz umiejętności myślenia abstrakcyjnego i logicznego rozumowania.
- Rozwijanie zdolności myślenia twórczego, umiejętności wnioskowania oraz stawiania i weryfikacja hipotez.
- Kształtowanie wyobraźni przestrzennej.
- Rozwijanie zdolności i zainteresowań matematycznych.
- Nauczenie dostrzegania prawidłowości matematycznych w otaczającym świecie.
- Przygotowanie do korzystania z nowych technologii informacji.
- Kształtowanie pozytywnego nastawienia do podejmowania wysiłku intelektualnego oraz postawy dociekliwości.
- Rozwijanie umiejętności współdziałania w grupie.
CELE SZCZEGÓŁOWE PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW
- Rozwijanie sprawności rachunkowej
Ważnym celem edukacyjnym w szkole podstawowej jest osiągnięcie przez uczniów sprawności rachunkowej. Jej brak może uniemożliwić realizację pozostałych celów edukacyjnych Szczególną uwagę należy zwrócić na rachunek pamięciowy. Umiejętność uczniów w tym zakresie należy sprawdzać i doskonalić przy każdej nadarzającej się okazji, także przy omawianiu tematów dotyczących algebry czy geometrii. W każdej możliwej sytuacji należy kształcić umiejętność intuicyjnego podejścia do arytmetyki, stosowania praw działań, działań na ułamkach.
- Kształcenie sprawności manualnej i wyobraźni geometrycznej
Uczniowie poznają figury geometryczne i badają ich własności czynnościowo wycinając, układając, mierząc itp. Jak najczęściej należy odchodzić od statycznej geometrii i pokazywać niezmienność pewnych własności figur przy ich obracaniu, przesuwaniu, zmienianiu kształtu. Bardzo pomocnym w kształceniu wyobraźni geometrycznej jest wykorzystanie programów i prezentacji multimedialnych.
- Kształtowanie pojęć atematycznych i rozwijanie umiejętności posługiwania się nimi
Stosujemy metodę „...od przykładów przez badanie do uogólniania i wprowadzania pojęć”. Od uczniów wymaga się tylko rozumienia i używania pojęć bez wprowadzania formalnych definicji.
- Rozwijanie umiejętności posługiwania się symbolami literowymi
Zastąpienie konkretnych liczb symbolami literowymi powinno wynikać z naturalnej potrzeby uogólniania znanych dzieciom zależności. W kolejnym etapie wspólnie z dziećmi budujemy proste wyrażenia algebraiczne czyli przekładamy treści zadań na język algebry. Dążmy do tego, aby uczniowie potrafili rozwiązywać zadania tekstowe za pomocą równań.
- Rozwijanie umiejętności stosowania matematyki
Zarówno przy kształtowaniu pojęć, jak i przy utrwalaniu wiedzy staramy się podsuwać uczniom przykłady związane z życiem codziennym. W ten sposób nauczymy ich dostrzegać prawidłowości matematyczne w otaczającym świecie i rozwijamy ich praktyczne umiejętności. Uczniowie powinni wykorzystywać swoją wiedzę matematyczną w zadaniach wymagających umiejętności posługiwania się kalendarzem, zegarem, danymi statystycznymi, czekami, przekazami, pieniędzmi, kalkulatorem, mapą, planem, przyrządami pomiarowymi itp.
Dział programu
I. Liczby i ich własności
Cele
- Kształcenie sprawności rachunkowej.
- intuicyjne podejście do arytmetyki (intuicyjne stosowanie praw działań),
- dynamika w arytmetyce (wpływ argumentów a wynik działania, szacowanie wyników),
- intuicyjne podejście do działań na ułamkach.
- Rozwijanie umiejętności stosowania matematyki.
- posługiwanie się jednostkami długości, masy i czasu (zamiana jednostek)
- obliczenia procentowe,
- posługiwanie się skalą.
- Rozwiązywanie zadań tekstowych.
- Wykorzystanie elektronicznych urządzeń liczących
- wykorzystanie kalkulatora w rozwiązywaniu zadań (korzystanie z pamięci kalkulatora)
- wykonywanie obliczeń w arkuszu kalkulacyjnym.
Sposób realizacji, środki dydaktyczne
- Krzyżówki, grafy, łamigłówki liczbowe i zadania ze zbioru „200 zadań i łamigłówek dla uczniów klas IV-IV.”
- Testy i gry z programu komputerowego „Matematyka +”
- Rachunki pamięciowe IV
- System rzymski IV
- Porównywanie ułamków IV
- Ułamki IV
- Rachunki pamięciowe V
- Dodawanie liczb całkowitych V
- Mnożenie ułamków dziesiętnych V
- Skracanie i rozszerzanie ułamków
- Działania na ułamkach dziesiętnych VI
- Zaokrąglanie liczb VI
- Działania złożone na kalkulatorze (wykorzystanie klawiszy pamięci)
- Obliczenia w arkuszu kalkulacyjnym (tabele, suma, średnia, max, min).
II. Geometria
Cele
- Kształcenie wyobraźni przestrzennej
- rozpoznawanie figur przestrzennych,
- rysowanie figur przestrzennych w rzutach ukośnych
- rysowanie siatek figur przestrzennych
- Kształcenie umiejętności posługiwania się jednostkami pola i objętości.
- Zamiana jednostek objętości i pola.
- Kształcenie pojęć związanych z geometrią na płaszczyźnie
- Wielokąty, pola wielokątów
- zależności między kątami na płaszczyźnie
- Kształcenie pojęcia symetrii.
- Lustrzane odbicia
- figury symetryczne
- Kształcenie umiejętności rozwiązywania zadań konstrukcyjnych.
Sposób realizacji, środki dydaktyczne
- Krzyżówki, grafy, łamigłówki liczbowe i zadania ze zbioru „200 zadań i łamigłówek dla uczniów klas IV-IV.”
- Testy i gry z programu komputerowego „Matematyka +”
- Pola IV,
- Zależności między jednostkami pola V,
- Prezentacje w programie PowerPoint „Figury na płaszczyźnie”.
- Prezentacje w programie PowerPoint „Symetrie”.
- Program komputerowy Poly do prezentacji figur przestrzennych i ich siatek.
- Budowa modeli brył.
III Odkrywanie prawidłowości
Cele
- Kształcenie umiejętności logicznego rozumowania i wnioskowania.
- Uczenie umiejętności dostrzegania prawidłowości.
- Kształcenie umiejętności interpretowania danych.
Sposób realizacji, środki dydaktyczne
- Krzyżówki, grafy, łamigłówki liczbowe i zadania ze zbioru „200 zadań i łamigłówek dla uczniów klas IV-IV.”
IV Badanie sytuacji losowych i elementy statystyki
Cele
- Rozwijanie umiejętności stosowania matematyki
- Odczytywanie danych podanych za pomocą tabel, diagramów i wykresów
- Porządkowanie i przedstawianie danych
- Tworzenie diagramów procentowych
- Tworzenie wykresów w arkuszu kalkulacyjnym
Sposób realizacji, środki dydaktyczne
- Krzyżówki, grafy, łamigłówki liczbowe i zadania ze zbioru „200 zadań i łamigłówek dla uczniów klas IV-IV.”
- Testy i gry z programu komputerowego „Matematyka +”
- Diagramy procentowe VI,
- Odczytywanie danych przedstawionych na wykresach VI,
- Tworzenie wykresów w arkuszu kalkulacyjnym Excel.
V Wyrażenia algebraiczne
Cele
- Rozwijanie umiejętności posługiwania się symbolami literowymi
- wyrażenia algebraiczne, suma algebraiczna, redukcja wyrazów
- równanie
- budowanie wyrażeń i rozwiązywanie równań
- Rozwijanie umiejętności stosowania matematyki
- rozwiązywanie zadań tekstowych wymagających rozwiązywania równań.
Sposób realizacji, środki dydaktyczne
- Krzyżówki, grafy, łamigłówki liczbowe i zadania ze zbioru „200 zadań i łamigłówek dla uczniów klas IV-IV.”
- Testy i gry z programu komputerowego „Matematyka +” - Wyrażenia algebraiczne VI
OSIĄGNIĘCIA UCZNIÓW Uczeń:
- posługuje się poprawnym językiem matematycznym
- sprawnie rozwiązuje testy, krzyżówki, sprawdziany matematyczne również komputerowo
- potrafi samodzielnie wyszukiwać informacje i z nich korzystać
- bierze udział w konkursach matematycznych
- wykonuje proste pomoce dydaktyczne
- wykorzystuje kalkulator przy rozwiązywaniu zadań
- wykorzystuje arkusz kalkulacyjny do tworzenia tabel, diagramów i wykresów
- wykonuje obliczenia w arkuszu kalkulacyjnym
EWALUCJA Opracowany program zajęć pozalekcyjnych z matematyki podlegał będzie ewaluacji. Zmiany w programie następować mogą na koniec roku w wyniku zmian w podstawie programowej lub po analizie oczekiwań uczniów przedstawionych w ankiecie ewaluacyjnej.
Opracował: mgr Robert Wierzejski – nauczyciel Szkoły Podstawowej w Jakuszach
