Program Nowa matura z geografii Wraz z wejściem w życie reformy szkolnictwa, geografia stała się przedmiotem do wyboru na egzaminie maturalnym w postaci pisemnego egzaminu zewnętrznego. Podstawowym aktem prawnym wprowadzającym zewnętrzny system oceniania jest Ustawa o systemie oświaty z 1991 r. wraz z późniejszymi zmianami.
Program Nowa matura z geografii Wraz z wejściem w życie reformy szkolnictwa, geografia stała się przedmiotem do wyboru na egzaminie maturalnym w postaci pisemnego egzaminu zewnętrznego. Podstawowym aktem prawnym wprowadzającym zewnętrzny system oceniania jest Ustawa o systemie oświaty z 1991 r. wraz z późniejszymi zmianami. Aktami prawnymi regulującymi przeprowadzanie egzaminów maturalnych są:
- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 7.01.2003 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania egzaminów i sprawdzianów w szkołach publicznych (DzU z 2003 r. Nr 26, poz. 225),
- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 10.04.2003 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie standardów wymagań b idących podstawą przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów (DzU z 2003 r. Nr 90, poz. 846),
- Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 19.10.1999 r. w sprawie wymagań, jakim powinni odpowiadać egzaminatorzy okręgowych komisji egzaminacyjnych oraz warunków wpisywania i skreślania egzaminatorów z ewidencji egzaminatorów (DzU Nr 93, poz. 1071).
Nowy egzamin maturalny jest wprowadzony, aby zapewnić:
- jednolitość zadań i kryteriów oceniania w całym kraju,
- porównywalność wyników
- obiektywizm oceniania (kodowane prace, oceniane przez zewnętrznych egzaminatorów),
- konieczność zdawania tylko raz egzaminu z danego przedmiotu, zamiast odrębnie w szkole i odrębnie na uczelni.
Głównym celem programu jest wyposażenie uczniów w wiadomości i umiejętności niezbędnych do zdania egzaminu maturalnego z geografii Oczekiwanym rezultatem realizacji programu „Nowa Matura z Geografii” jest zdanie egzaminu maturalnego z geografii w stopniu umożliwiającym uczniom dostanie się na wybrane uczelnie wyższe Wdrażanie programu i realizacja jego zadań odbywać się będzie podczas pracy koła geograficznego, na lekcjach geografii, na wycieczkach szkolnych. Ewaluacja programu
- bieżąca - uzyskiwanie coraz lepszych wyników z rozwiązywanych przez uczniów przykładowych testów egzaminacyjnych.
- końcowa - wyniki egzaminu próbnego i maturalnego
Cele szczegółowe W wyniku realizacji programu uczeń powinien:
- Zdobyć podstawowe wiadomości dotyczące:
- pojęć i zagadnień z zakresu kartografii, geografii fizycznej i społeczno – ekonomicznej,
- dowodów i konsekwencji ruchów Ziemi,
- sposobów datowania i odtwarzania dziejów Ziemi,
- składników systemu przyrodniczego Ziemi i relacji zachodzących między nimi,
- zróżnicowania ludności świata,
- liczby ludności świata, kontynentów i Polski, struktur demograficznych oraz kierunków zmian,
- rozmieszczania i sposobów pozyskiwania surowców naturalnych na świecie i w Polsce,
- czynników lokalizacji przemysłu,
- przestrzennego rozmieszczenia przemysłu na świecie i w Polsce,
- współczesnych tendencji w zakresie gospodarki światowej,
- najważniejszych problemów ekologicznych.
- opanować umiejętności w zakresie:
- wyszukiwania, analizowania i weryfikowania źródeł informacji geograficznej,
- po sługiwania się różnego rodzajami map,
- orientowania się w przestrzeni Ziemi i Wszechświata,
- rysowania planów, szkiców, profili, schematów,
- obliczeń astronomiczno – nawigacyjnych,
- prawidłowego odczytywania, analizy danych statystycznych, map, wykresów, schematów, diagramów,
- wyjaśniania przyczyn zróżnicowania klimatyczno – roślinno – glebowego Ziemi.
- przedstawiania przestrzennych powiązań i zależności w systemie człowiek – przyroda – gospodarka,
- oceny zmian w środowisku geograficznym, rozwiązań problemów istniejących w środowisku geograficznym,
- integrowania wiedzy z różnych dziedzin do wyjaśniania zjawisk przyrodniczych i społeczno – gospodarczych.
- Wykształcić postawy takie jak:
- potrzeby racjonalnego wykorzystywania zasobów naturalnych Ziemi,
- przekonanie o potrzebie i możliwości poznawania praw rządzących Wszechświatem,
- tolerancja i szacunek dla ludzi o odmienności religijnej, rasowe, kulturowej,
- współodpowiedzialności za stan środowiska przyrodniczego,
- konieczności wprowadzania stylu życia w oparciu o rozwój zrównoważony,
- docenianie walorów przyrodniczych Polski, województwa świętokrzyskiego, Ziemi Jędrzejowskiej
I. Geografia Fizyczna
| Dział programu |
zakres treści |
przewidywane osiągnięcia ucznia – uczeń: |
formy i sposoby realizacji |
| Źródła informacji geograficznej |
- bezpośr. i pośr. źródła informacji geogr.
- mapa i jej elementy
- kartograficzne metody badań
- graficzne metody prezentacji zjawisk
|
- zna: źródła inf. geogr., podział map, rodzaje odwz. kart., kart. metody prezentacji zjawisk
- potrafi: korzystać ze źródeł inf. geogr., obliczać odl. i powierzchnię na mapie oraz wysokość punktów, wykonać profil terenu, wykonać kartogram i kartodiagram.
|
praca z mapą, wykład z wykorzystaniem foliogramów, praca z arkuszami egzaminacyjnymi, wykonywanie ćwiczeń zawartych w kartach pracy, praca z mapą na wycieczkach |
| Astronomiczne podstawy geografii |
- budowa Wszechświata
- kształt i rozmiary Ziemi
- ruchy Ziemi i Księżyca
- rachuba czasu
- górowanie Słońca
- strefy oświetleniowe
- współrzędne geogr i astron.
- kalendarz
|
- zna: teorie kosmologiczne, zasady wyznaczanie współrz. geogr. i astron. jednostki kalendarza
- rozumie: powstanie i ewolucję wszechświata, związek miedzy ruchami Ziemi a rachubą czasu
- potrafi: wyznaczyć współrz. geogr. i astr., obliczać wysokość górowania Słońca, różnice czasów na Ziemi, wykreślić dzienne łuki Słońca
|
prezentacje multimedialne, praca z mapą, objaśnianie z wykorzystaniem foliogramów, ćwiczenia obliczeniowe, praca z przykład. ark. egzaminac., wyznaczanie wysokości górowania w terenie |
| Geologia historyczna |
- metody odtwarzania wieku skał i wydarzeń geologicznych
- dzieje Ziemi
- struktury tektoniczne
|
- zna: podst. metody odtwarzania dziejów Ziemi (stratygraficzna, paleontologiczna, izotopowa), podział dziejów Ziemi na ery i okresy, najważniejsze wydarzenia geologiczne w poszczególnych erach
- potrafi: korzystać z tabeli strat., określać chronologię wydarzeń geologicznych na podst. przekrojów geologicznych
|
wykład z wykorzystaniem foliogramów, analiza przekrojów geologicznych, rozwiązywanie zadań z arkuszy egz. |
| Litosfera |
- budowa wnętrza Ziemi
- minerały i skały
- procesy geologiczne wewnętrzne (wulkanizm, plutonizm, trzęsienia Ziemi, ruchy górotwórcze)
- tektonika płyt litosfery
- procesy geologiczne zewnętrzne (wietrzenie, ruchy masowe, zjawiska krasowe, procesy fluwialne, eoliczne glacjalne, dział. wód stojących)
|
- zna: budowę wnętrza Ziemi, podział genetyczny skał, procesy wewnętrzne i zewnętrzne
- rozumie: wpływ poszczególnych procesów na modelowanie powierzchni Ziemi oraz na życie i gospodarkę człowieka
- potrafi: scharakteryzować działalność niszczącą i budującą każdego z procesu i formy jakie one tworzą.
|
wykład z wykorzystaniem plansz graficznych i foliogramów, prezentacje multimedialne, rozwiązywanie zadań z ark. egz. |
| Atmosfera |
- Skład chemiczny i budowa atmosfery
- temperatura powietrza
- ciśnienie atmosferyczne
- cyrkulacja atmosfery i wiatry
- wilgotność powietrza, chmury i opady atmosferyczne
- klimaty kuli ziemskiej
- prognoza pogody
|
- zna: skład i budowę atmosfery, elementy pogody i klimatu, strefy klimatyczne Ziemi
- rozumie: mechanizm procesów i zjawisk zachodzących w atmosferze
- potrafi: opisać aktualny stan atmosfery, odczytywać tabele mi wykresy, przewidywać zmiany pogody, lokalizować strefy klim.,
|
analiza przekrojów, praca na podstawie map klimatycznych i synoptycznych, wykonywanie prostych pomiarów i obserwacji meteorolog., rozwiązywanie zadań z ark. egz. |
| Hydrosfera |
- obieg wody w przyrodzie
- oceany i morza
- wody podziemne i źródła
- rzeki
- jeziora
- tereny podmokłe
- lodowce i lądolody
|
- zna: postacie wody na ziemi, podział oceanów i mórz, typy ustrojów rzecznych, genetyczną klasyfikację jezior, rodzaje wód podziemnych, typy źródeł, obszary zlodowacone i wiecznej zmarzliny
- rozumie: przyczyny i znaczenie cyrkulacji wody, mechanizm i warunki powstawania lodowców
- potrafi: opisać rozmieszczenie wody na ziemi, przewidzieć konsekwencje ruchów wody,
|
analiza sieci hydrograficznej na podstawie map, foliogramy, rozwiązywanie zadań z ark. egz. |
| Pedosfera |
- gleba i czynniki glebotwórcze
- poziomy glebowe
- typy i rozmieszczenie gleb na świecie i w Polsce
|
- zna: podstawowe typy gleb, rozmieszczenie gleb na ziemi
- rozumie: istotę procesu glebotwórczego
- potrafi: wyjaśnić związek między rozmieszczeniem gleb a klimatem
|
analiza profili glebowych, ćwiczenia w rozpoznawaniu gleb na podstawie ich profili, rozwiązywanie zadań z ark. egz. |
| Biosfera |
- formacje roślinne świata
- krainy zoogeograficzne
- życie w morzach i oceanach
|
- zna: najważniejsze formacje roślinne świata i krainy zoogeograficzne
- rozumie: związki między klimatem, glebą a szatą roślinną
- potrafi: wykazać związek między biosferą a pozostałymi sferami
|
filmy przyrodnicze, prezentacje multimedialne, rozwiązywanie zadań z ark. egz. |
| Globalne problemy ekologiczne |
- wycinanie lasów równikowych
- dziura ozonowa
- kwaśne deszcze
- efekt cieplarniany
|
- zna i rozumie mechanizm powstawania procesów
- potrafi: wyjaśnić konsekwencje tych procesów i zaproponować sposoby zapobiegania im.
|
prezentacje multimedialne, rozwiązywanie zadań z ark. egz. | II. Geografia społeczno ekonomiczna
| Dział programu |
zakres treści |
przewidywane osiągnięcia ucznia – uczeń: |
formy i sposoby realizacji |
| Ludność |
- pochodzenie człowieka
- zróżnicowanie rasowe, językowe, religijne, kulturowe ludności świata
- Liczba i rozmieszczenie ludności świata i Polski
- struktura biologiczna i społeczno zawodowa ludności Polski
- struktura narodowościowa i etniczna ludności Polski
- migracje na świecie i w Polsce
|
- zna: rodowód człowieka, rozmieszczenie ras na Ziemi, podział języków, najważniejsze języki świata, najważniejsze religie i obszary ich występowania, kręgi kulturowe świata, liczbę ludności świata i Polski, bariery zasiedlenia, PN w wybranych krajach, fazy rozwoju dem., str. płci i wieku wybranych krajów,
- rozumie: wpływ środowiska na zróżnicowanie rasowe, konsekwencje niżu i wyżu dem.,
- potrafi: wskazać na mapie obszary występowania głównych ras, religii, języków, kręgów kult., wyjaśnić przyczyny nierównomiernego rozmieszcz. ludności, obliczyć PN, SM, PR, analizować i sporządzić piramidę wieku, określić główne kierunki migracji i ich konsekwencje
|
analiza danych statystycznych, wykresów, diagramów, praca z mapą rozmieszczenia ludności, wykonywanie ćwiczeń obliczeniowych, rozwiązywanie zadań z ark. egz. |
| Osadnictwo |
- elementy sieci osadniczej
- ważniejsze koncepcje urbanistyczne
- urbanizacja
|
- zna: typy osiedli i zespołów miejskich, kryteria wydzielania miast, koncepcje urbanistyczne, funkcje miastotwórcze, poziom urbanizacji na świecie i w Polsce, etapy urbanizacji
- rozumie: związek między poziomem urbanizacji a poziomem rozwoju społ.-gosp.
- potrafi: odróżnić na mapie typy wsi, określić strukturę funkcjonalną miast Polski i świata, wymienić i scharakteryzować etapy urbanizacji, obliczyć wskaźnik urbanizacji dowolnego regionu
|
Praca z planami miast, praca z rocznikiem statystycznym, ćwiczenia obliczeniowe na podstawie danych stat., rozwiązywanie zadań z ark. egz. |
| Gospodarka sektor I |
- podział gospodarki na sektory i sekcje
- znaczenie, funkcje i warunki rozwoju rolnictwa świata i Polski
- typy rolnictwa na świecie i w Polsce
- rolnicze użytkowanie ziemi na świecie i w Polsce
- uprawa roślin i chów zwierząt na świecie i w Polsce
- rybołówstwo i rybactwo na świecie i w Polsce
- leśnictwo świata i Polski
- Wyżywienie ludności świata
|
- zna: podział gospodarki, funkcje rolnictwa, udział rolnictwa w gospodarce w różnych krajach, typy rolnictwa, rolnicze użytkowanie ziemi na świecie i w Polsce, rozmieszczenie podst. roślin uprawnych i chowu zwierząt na świecie i w Polsce, podział rybołówstwa, główne łowiska świata, państwa poławiające najwięcej ryb ogółem i na 1 mieszk., funkcje lasów, lesistość świata i Polski
- rozumie: wpływ czynników przyr. i pozaprzyr. na rozwój rolnictwa,
- potrafi: scharakt. różne typy gospodarki rolnej i ich rozmieszczenie na świecie i w Polsce, scharakt. główne regiony rolnicze świata, scharakt. uprawę roślin oraz chów zwierząt w Polsce i na świecie, określić różnicę między gosp. leśną krajów rozwiniętych i rozwijających się, scharakt. problem głodu i niedożywienia na świecie, wykazać wpływ rolnictwa na środowisko
|
praca z mapą gospodarczą świata i poszczególnych kontynentów, praca z rocznikiem statystycznym, analiza diagramów i wykresów, rozwiązywanie zadań z ark. egz. |
| Gospodarka sektor II |
- znaczenie, funkcje i podział przemysłu
- czynniki lokalizacji przemysłu
- przemysł wydobywczy na świecie i w Polsce
- przemysł przetwórczy na świecie i w Polsce
- główne okręgi przemysłowe świata i Polski
|
- zna: podział i funkcje przemysłu, występowanie i głównych producentów kopalin na świecie, bilans surowców energetycznych wybranych krajów świata, działy przetwórstwa przem., światową produkcję wybranych wyrobów przem., lokalizację i profil produkcji okręgów przem. świata i Polski
- rozumie: procesy przemian w przemyśle światowym i polskim,
- potrafi: określać czynniki lokalizacji wybranych gałęzi przem., zlokalizować, opisywać i wyjaśniać przyczyny rozmieszczenia okręgów przem., sporządzać diagramy na podst. danych stat., przedstawić wpływ przemysłu na środ.przyr., porównywać strukturę i rolę przemysłu w różnych krajach
|
praca z mapami gospodarczymi świta i Polski, analiza danych statystycznych, analiza wykresów, diagramów, rozwiązywanie zadań z ark. egz. |
| Gospodarka sektor III |
- rola usług w gospodarce świata i Polski
- transport i łączność na świecie i w Polsce
- handel wewnętrzny i międzynarodowy świata i Polski
- turystyka na świecie i w Polsce
|
- zna: podział usług, znaczenie usług w gosp.świata, podział transportu, handlu i turystyki
- rozumie: zależność między poziomem rozwoju społ.-gosp. a rozwojem sektora usług
- potrafi: wykazać zróżnicowanie sektora usług w różnych krajach, scharakteryzować sieć transportu na świecie i w Polsce, przedstawić zalety i wady poszcz. środków transportu, opisać wpływ transportu na środowisko, przedstawić czynniki rozwoju handlu turystycznego i turystyki, scharakt. strukturę towarową i geograficzną obrotów handlu światowego i Polski
|
praca z mapami gospodarczymi, analiza danych stat., wykresów, diagramów, foliogramów, konstruowanie wykresów na podstawie danych, rozwiązywanie zadań z ark. egz. |
| Zróżnicowanie poziomu społeczno gospodarczego państw świata |
- mierniki poziomu społ.- gosp.
- fazy rozwoju społeczno- gosp.
- podział krajów świata
|
- zna: mierniki poziomu społ.-gosp., najbogatsze i najbiedniejsze kraje świata, różnice między państwami wysoko i słabo rozwiniętymi gosp.
- potrafi: ocenić poziom rozwoju społ.-gosp. oraz poziom życia w wybranych krajach świata na podst analizy mierników, określić cechy państw rozwiniętych, rozwijających się i opóźnionych w rozwoju
|
analiza danych statystycznych, konstrukcja diagramów i wykresów, rozwiązywanie zadań z ark. egz. |
| Konflikty zbrojne na świecie |
konflikty w Europie, Azji, Afryce, Ameryce Południowej, konflikt Północ-Południe, wojna z terroryzmem |
- potrafi: scharakteryzować, podając przyczyny, przebieg i konsekwencje konfliktów we współczesnym świecie, podać propozycje rozwiązania konfliktów
|
wykład, analiza materiałów źródłowych, rozwiązywanie zadań z ark. egz. |
| Organizacje międzynarodowe i globalizcja |
- integracja gospodarcza, polityczna i militarna
|
- potrafi: scharakteryzować najważniejsze organizacje międzynarodowe współczesnego świata ze szczególnym uwzględnieniem Unii Europejskiej, scharakteryzować współpracę w ramach euroregionów, miast i gmin bliźniaczych
|
wykład, analiza materiałów źródłowych, rozwiązywanie zadań z ark. egz. | III. Geografia regionalna
| Dział programu |
zakres treści |
przewidywane osiągnięcia ucznia – uczeń: |
formy i sposoby realizacji |
| Wybrane kraje świata |
Charakterystyka fizycznogeograficzna i społeczno ekonomiczna wybranych krajów świata |
potrafi: na podstawie materiałów źródłowych (mapy ogólnogeograficzne, tematyczne, rocznik statystyczny) scharakteryzować pod kątem środowiska przyrodniczego i gospodarki dowolny kraj świata |
praca z materiałami źródłowymi, rozwiązywanie zadań z arkuszy egzaminacyjnych |
| Wybrane krainy geograficzne Polski |
Charakterystyka fizycznogeograficzna i społeczno ekonomiczna wybranych krain geograficznych Polski |
potrafi: na podstawie materiałów źródłowych (mapy ogólnogeograficzne, tematyczne, rocznik statystyczny) scharakteryzować pod kątem środowiska przyrodniczego i gospodarki dowolny region w Polsce |
praca z materiałami źródłowymi, rozwiązywanie zadań z arkuszy egzaminacyjnych | Literatura:
- Wieczorek Teresa, Kucharska Maria – Nowa Matura z Geografii – ANNAŁ s.c., Łódź 1999
- Informator maturalny od 2005 roku – Warszawa 2003
Janusz Olszewski I Liceum Ogólnokształcące w Jędrzejowie |
