Program zajęć kółka muzyczno – regionalnego jest z założenia interdyscyplinarny tzn. łączy w sobie zagadnienia wielu dziedzin np. język polski, historia, muzyka, przyroda.
Punktem wyjścia wszystkich spotkań jest ludowa muzyka będąca z kolei przyczynkiem do poznania regionów folklorystycznych.
Spotkania z folklorem
Program autorski do zajęć kółka muzyczno – regionalnego.
Opracowały: Dorota Sadowska – nauczycielka nauczania zintegrowanego
Jolanta Hlubek – Grzenia – nauczycielka muzyki
Szkoła Podstawowa nr 24 w Rybniku
Charakterystyka programu:
Program zajęć kółka muzyczno – regionalnego jest z założenia interdyscyplinarny tzn. łączy w sobie zagadnienia wielu dziedzin np. język polski, historia, muzyka, przyroda.
Punktem wyjścia wszystkich spotkań jest ludowa muzyka będąca z kolei przyczynkiem do poznania regionów folklorystycznych, ludzi którzy ja stworzyli, ich rękodzieło, zwyczaje, stroje, obrzędy i przyśpiewki oraz tradycje.
Program przeznaczony jest dla zainteresowanych uczniów Szkoły Podstawowej nr 24.
Jego realizacja odbywać się będzie w czasie zajęć pozalekcyjnych (koło muzyczne), w drugim semestrze roku szkolnego 2004/2005 oraz w roku szkolnym 2005/2006.
Cykl spotkań z dziećmi nastawiony jest na działania muzyczne: wokalne, instrumentalne i taneczne. Zaplanowane są spotkania z przedstawicielami zespołu folklorystycznego „Tańcząca gromada” . Uczniowie zapoznają się z elementami folkloru: obrzędy, obyczaje, stroje danego regionu, legendy, gwara, śpiewy i tańce. Przy okazji spotkań dzieci poznają elementy historii danego regionu, wybitne postaci z danego terenu. Dzieci zapoznają się też z działalnością wybitnych etnografów Oskarem Kolbergiem, Józefem Lampą, Juliuszem Rogerem, Adolfem Dygaczem.
Cele ogólne:
Zainteresowanie uczniów szeroko pojętą tradycją i folklorem polskim.
Rozwijanie zainteresowań muzyka ludową, piosenką i tańcem.
Umożliwianie dzieciom ciekawego i twórczego spędzania czasu.
Poznanie swoich „korzeni”, identyfikowanie się z kultura polską.
Cele szczegółowe:
• Wiadomości
Uczeń zna pojęcie folkloru i zna czołowe postacie działające w tym kierunku (Oskar Kolberg)
Uczeń zna tańce, piosenki i zwyczaje związane z regionami: śląskim, krakowskim, łowickim i góralskim
Uczeń zna legendy związane z danym regionem, umie umiejscowić go na mapie, zna wybitne postacie z danego rgionu
Uczeń łączy wiadomości z różnych dziedzin
• Umiejętności
Uczeń potrafi śpiewać piosenki i łączy je z innymi elementami folkloru np.: obrzędy, obyczaje, taniec
Uczeń potrafi realizować na instrumencie zapis nutowy wybranych melodii
Uczeń rozwija swe zdolności muzyczne i zainteresowania, poszerza swą wiedzę muzyczną
Uczeń zna proste tańce ludowe, lub podstawowe kroki i wybrane elementy choreografii wybranych tańców ludowych
• Postawy
Uczeń rozumie wartości płynące z muzykowania w grupie i potrafi dostosować się do potrzeb grupy
Uczeń uświadamia sobie rolę kultury muzycznej i potrafi docenić dorobek kulturalny pokoleń
Uczeń rozumie konieczność kulturalnego zachowania się w czasie imprez artystycznych
Uczeń potrafi docenić dorobek artystyczny innych ludzi
Uczeń odczuwa potrzebę uczestnictwa w imprezach artystycznych
Procedury osiągania celów:
Uwrażliwienie na wartości folkloru, osiąganie celów założonych w programie odbywa się poprzez:
Słuchanie przykładów pieni i tańców
Kontakt z żywą kulturą – spotkania z członkami zespołu folklorystycznego „Tańcząca gromada”
Czytanie na instrumentach zapisów melodii ludowych
Śpiewanie piosenek danego regionu z podkreśleniem wartości gwary w tekście
Łączenie nauki piosenek z poznaniem sposobu życia w dawnych czasach, obrzędami i legendami z danego terenu
Prezentacja własnych dokonań artystycznych przed publicznością
Obserwacja dokonań innych
Tematyka zajęć:
TEMATYKA ŚLĄSKA
I. Położenie, zapoznanie z regionem, legendy
1. Pogadanka z uczniami, praca z mapą
2. Wypowiedzi dzieci o pracy ojców i dziadków w kopalni (spotkanie z górnikiem)
3. Wysłuchanie legendy i wykonanie prac plastycznych związanych z legendą
4. Rozmowa o znanych dzieciom postaciach pochodzących ze Śląska: Otylia Jędrzejczak, Kazimierz Kutz, Grażyna Torbicka, zespól „Łzy”
II. Zwyczaje i obrzędy
1. Przygotowanie kukły – marzanny i gaika, krótkie przedstawienie tych obrzędów z okazji 1-ego dnia wiosny.
2. Wyuczenie śląskich piosenek związanych z tym obrzędem
3. Przygotowanie wystepu z okazji Dnia Górnika
III. Piosenki i tańce śląskie, śląski strój ludowy
1. Nauka piosenek i ch śpiewanie z akompaniamentem: „Jedna godzina północy była”, „Mateczko miła”, „Głęboka studzienka”, „Karolinka”, „Karlik”
2. Nauka kroków do wybranych tańców śląskich
3. Przygotowanie występu w „Dniu śląskim”
4. Spotkanie z członkami zespołu folklorystycznego „Tańcząca gromada”:
-pokaz elementów stroju i nazywanie jego części
-krótki występ tego zespołu –„Trojak”
TEMATYKA KRAKOWSKA
I. Położenie, legendy, postacie historyczne
1. Samodzielne opowiadanie przez uczniów znanych legend i poznanie nowych
2. Wykonanie pracy plastycznej związanej z daną legendą
3. Pogadanka o Tadeuszu Kościuszce – przykład patriotyzmu, rola stroju krakowskiego
II. Piosenki krakowskie
1. Nauka piosenek, śpiewanie z akompaniamentem.
2. Nauka gry na instrumentach (dzwonki, flety), piosenki „Jabłoneczka”.
III. Krakowiak i ludowy strój krakowski
1. Wyuczenie elementów krakowiaka, podstawowych kroków (cwał krakowski, hołubce).
2. Poznanie charakterystycznego rytmu synkopowego krakowiaka.
3. Przygotowanie krótkiego występu z okazji 3- Maja.
REGION ŁOWICKI
I. Zapoznanie z regionem, badacze folkloru
1. Rozmowa z uczniami, praca z mapą
2. Oglądanie kreskówek – „Pyza na polskich dróżkach”
3. Wzory wycinanek łowickich, próby samodzielnego wykonania podobnych wycinanek
4. Pogadanka o zbieraczu ludowym Oskarze Kolbergu
II. Piosenki i tańce łowickie
1. Śpiewanie piosenek:
- „Czerwone jabłuszko”
- „Kujawiak - dokoluśka”
- „Na fujarce”
- „Gdzie mój Jasieniu”
- „Skoczył stołek do oberka”
2. Próby gry na instrumentach niektórych utworów
3. Słuchanie i oglądanie tańców ludowych (kaseta lub spotkanie z członkami zespołu folklorystycznego "Tańcząca gromada")
III.Zwyczaje i obrzędy ludowe, strój łowicki
1. Przygotowanie krótkiej inscenizacji o zwyczajach andrzejkowych z wykorzystaniem przyśpiewek i piosenek z regionu łowickiego
2. Spotkanie z członkami zespołu folklorystycznego „Tańcząca gromada”:
-pokaz elementów stroju i nazywanie jego części
-krótki występ tego zespołu
IV. Folklor jako inspiracja dla różnych twórców
1. Słuchanie utworów Chopina
2. Wieczór kolęd
TEMATYKA GÓRALSKA
I. Położenie geograficzne, legendy, stroje góralskie
1. Rozmowa z uczniami o polskich górach – pokaz na mapie
2. Słuchanie legend: „Jak Bóg stworzył górala”, „Czarna i Biała Wisełka”, „Janosik”
3. Poznanie charakterystycznych cech stroju góralskiego, podobieństwa i różnice w stroju beskidzkim i podhalańskim
II.Obrzędy i zwyczaje
1. Pogadanka o zwyczaju chodzenia kolędników w okresie poświątecznym (do Trzech Króli), i wystawianiu przedstawień o Narodzeniu Pańskim (jasełek).
2. Nauka pastorałek góralskich
3. Przygotowanie wieczoru kolęd i pastorałek
III. Muzyka góralska
1. Wyuczenie wybranych piosenek góralskich
2. Słuchanie muzyki góralskiej
3. Opracowanie i przedstawienie krótkiej audycji o kulturze góralskiej (w miarę możliwości spotkanie z członkami zespołu folklorystycznego „Tańcząca gromada”)
Ewaluacja
Miarą osiągnięć uczniów bezie:
Aktywność w czasie zajęć,
Obserwacja zainteresowań uczniów zjawiskami historyczno – kulturalnymi (np.: ocena gromadzonych prac)
Ocena współpracy w zespole (komunikatywność, kreatywność)
Ocena wykonania wokalnego instrumentalnego i tanecznego wybranych melodii i tańców
Samoocena własnych umiejętności podczas prezentacji artystycznych
Bibliografia
1. J Borowska: Polski folklor muzyczny, Katowice 1989
2. L. Bielawski: Muzyka ludowa polska, Warszawa 1965
3. M. Berowska: Polskie legendy i podania, Wydawnictwo Wilga, Warszawa
4. A. Dygacz: Śląskie pieśni ludowe, Katowice 1985
5. R. Hryń – Kuśnierek, Z. Śliwa: Encyklopedia tradycji polskich, Wydawnictwo PriSka, MCMXCVIII
6. K. Turek: Dziedzictwo kulturowe Śląska, RODN „WOM”, Katowice 2004
7. B. Rutkowski: Śpiewamy Piosenki, Polskie Wydawnictwo Muzyczne, Kraków 1947
