Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Scieżka dydaktyczna dotycząca wód

Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 2367 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie



Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.



 

Celem pracy jest przedstawienie ścieżki dydaktycznej jako metody nauczania przyrody w szkole podstawowej. Zajęcia terenowe poprzedzone są lekcją poświęcona opracowaniu przez uczniów zasad bezpiecznego zachowania się nad zbiornikiem wodnym. Przedmiotem badań jest poznanie przedstawicieli roślin występujących w poszczególnych swerach oraz ich przystosowań do życia w środowisku wodnym.

Podczas ćwiczeń uczniowie zapoznają się z roślinnością wodna i nadwodna, będą doskonalić się w posługiwaniu mapą i przyrządami pomiarowymi, kluczem do określania roślin, będą zmuszeni do posługiwania się i myślenia pojęciami i prawami przyrodniczymi.
Na zrealizowanie ścieżki dydaktycznej zaplanowałam sześć jednostek lekcyjnych.
Przygotowując się do zajęć korzystałam z czasopisma biologia w szkole, jak również z pozycji takich jak:
  • Berne J.: Zajęcia w terenie
  • Sylwestrzak J.: Pojezierze bytowskie
  • Gayówna D., Karpowicz W.: Metodyka wycieczek botanicznych
  • Muller J., Stawiński W.: Obserwacje i doświadczenia w nauczaniu biologii.
     Zajęcia terenowe obejmują następujące fazy planowanie, przygotowanie, realizacja w terenie, podsumowanie, kontrole wyników oraz wykorzystanie zebranych materiałów do dalszej pracy dydaktyczno-wychowawczej. Przed zajęciami terenowymi dokonałam lustracji terenu, sprawdziłam czy wybór ścieżki jako środka dydaktycznego jest adekwatny do zaplanowanych celów i zadań dydaktycznych.
Uzupełniłam materiały pomocnicze i sprzęt terenowy.
     Na jednej z pierwszych lekcji poprzedzających zajęcia terenowe przeprowadziłam lekcję pt. "Bezpieczne zachowanie się nad wodą". Ułatwi ona zachować dyscyplinę uczniów nad wodą. Na kolejnej lekcji zapoznałam młodzież z trasą, techniką pracy, z materiałami pomocniczymi, celami, zwracałam uwagę na właściwą postawę w trakcie ćwiczeń terenowych (metoda słowna-pogadanka, opowiadanie).
     Kolejne jednostki lekcyjne przeznaczyłam na przeprowadzenie ćwiczeń w terenie (dominująca metoda praktyczna, posługiwanie się odpowiednimi przyrządami, praca z mapa, w trakcie ćwiczeń przewiduję również dyskusję).
     Myślę, że realizacja zajęć w terenie nie powinna nastręczać poważniejszych trudności ponieważ:
  1. cel pracy jest wyraźnie określony,
  2. uczniowie mają sprecyzowane zadania (pomiar temperatury powietrza oraz wody w jeziorze, określenie jakości wody w jeziorze na podstawie jej właściwości, określenie odczynu wody w jeziorze, zebranie roślin wodnych charakterystycznych dla jeziora, określenie roli jaką pełnia rośliny w zbiorniku, podanie źródeł zanieczyszczeń wody w zbiorniku oraz sposobów uniemożliwiających degradację środowiska wodnego),
  3. wyposażeni są w szczegółowy plan czynności określających sposób prowadzenia i rejestrowania obserwacji oraz pomiarów, wyposażeni są w klucz do oznaczania roślin wodnych, sprzęt terenowy niezbędny do wykonywania zadań oraz komplet pomocniczych materiałów dydaktycznych,
  4. nauczyciel koordynuje prace uczniów i w razie potrzeb udziela wskazówek i wyjaśnień,
  5. po każdym etapie obserwacji uczniowie pod kierunkiem nauczyciela podsumowują spostrzeżenia, uzupełniają i porządkują notatki.
     Wstępne podsumowanie zajęć zostanie dokonane w terenie bezpośrednio po ich zakończeniu, w formie krótkiej dyskusji oraz gry dydaktycznej. Szczegółowa analiza przeprowadzona zostanie w gabinecie przedmiotowym. Ostatnią godzinę lekcyjna poświęcę na omówienie wyników ćwiczeń oraz przeprowadzenie krótkiego sprawdzianu: " Sprawdź co zapamiętałeś? ".
Podstawą analizy i oceny efektywności pracy uczniów na ścieżce dydaktycznej są:
  1. dokumentacja zebrana w toku zajęć w postaci:
    • notatek,
    • zestawień tabelarycznych,
  2. pisemne sprawozdanie z przebiegu zajęć:
    • zestawienie wyników pomiaru,
    • nazwy roślin poszczególnych stref wody,
    • ogólne spostrzeżenia i wnioski,
  3. udział uczniów w dyskusji dotyczącej:
    • przebiegu zajęć zaobserwowanych problemów,
    • efektywności pracy,
    • postawy uczestników w toku zajęć,
     Podstawą oceny końcowej są zadania wykonane przez każdego ucznia oddzielnie. Materiały zebrane w trakcie zajęć, wyselekcjonowane wzbogacą pracownię przedmiotową.

Ścieżka dydaktyczna
     Poniżej przedstawiona ścieżka dydaktyczna została zaprojektowana dla uczniów klasy piątej szkoły podstawowej.
Z treścią ścieżki dydaktycznej wiążą się ważne elementy kształcące i wychowawcze.
Cele kształcące mieszczą się w samej istocie nauczania opartego na bezpośredniej obserwacji, która jest podstawą każdej metody nauczania przyrody w terenie.
     Obserwacje stosowane w powiązaniu z ćwiczeniami zwiększają aktywność ucznia i stwarzają większe możliwości do rozwijania różnorodnych umiejętności.
     Dotyczy to szczególnie przeprowadzenia obserwacji i ćwiczeń w terenie. Wymagają one przede wszystkim sprawnej organizacji, wyrażenie określonych zadań i wyposażenia uczniów w niezbędne przybory i narzędzia pracy. Niewłaściwe zachowanie się dzieci nad jeziorem może zakłócić przebieg zakłócić przebieg zajęć. Aby temu zapobiec należy przeprowadzić lekcję pt. "Bezpieczne zachowanie się nad wodą" kilka dni przed wyjściem z dziećmi w teren.

Konspekt lekcji pt. "Bezpieczne zachowanie się nad wodą"
     Lekcja zostaje poprzedzona prośbą o zbieranie wycinków z prasy, w której jest mowa o nieszczęśliwych wypadkach nad wodą bądź też chorobach przenoszonych przez brudną wodę, brudne ręce oraz skaleczenia.
Cele operacyjne:
Uczeń:
  • wymieni zasady bezpiecznego zachowania się nad jeziorem,
  • wyjaśnia, dlaczego należy przestrzegać zasad bezpiecznego zachowania się nad jeziorem,
  • potrafi właściwie zachować się nad jeziorem m.in. w trakcie prowadzonych badań.
Środki dydaktyczne: wycinki z prasy na temat wypadków nad wodą, skaleczeń, chorób przenoszonych poprzez brudne ręce brudną wodę, dane statystyczne dotyczące utonięć w bieżącym roku w województwie, duży arkusz papieru (na plakat), trzy bloczki z samoprzylepnymi kartkami – każdy bloczek w innym kolorze, mazaki.
      Wykaz zasad bezpiecznego zachowywania się nad wodą – gotowy w formie plakatu wiszącego w klasie oraz koperty z rozsypaną wyrazową.

Tok lekcji:
  1. Zapoznanie uczniów z tematem lekcji i jej celami.
  2. Nauczyciel poleca przedstawienie przyniesionych artykułów, danych statystycznych i innych informacji o zagrożeniach wynikających z nieodpowiedniego zachowania się nad wodą.
  3. dyskusja nad problemem: "jakie są najczęstsze przyczyny nieszczęść związanych z pobytem nad wodą?" uczniowie pracują metodą "śnieżnej kuli", a następnie podają odpowiedzi:
    • brak wyobraźni,
    • nieświadomość,
    • alkohol,
    • brawura,
    • nieostrożność,
    • brak opieki,
    • głupota,
    • chęć "popisania się" przed innymi.
  4. Podział klasy na grupy (4 – 5 osobowe). Uczniowie w grupach wybierają lidera, sekretarza, strażnika czasu. Nauczyciel wyjaśnia, że postawiony problem: " Jak dzieci, młodzież i dorośli zachowują się nad jeziorem lub też innym zbiornikiem wodnym" będzie analizowany poprzez sformułowanie odpowiedzi na trzy pytania:
    • Jak jest?
    • Jak powinno być?
    • Dlaczego nie jest tak, jak powinno być?
         Uczniowie w grupach opracowują po dwie wersje odpowiedzi na pytania. Na plakacie kolorowymi kartkami zaznaczają odpowiedzi na pytania (każdy kolor przyporządkowany jest jednemu pytaniu).
    Pod kierownictwem nauczyciela " porządkują" plakat.
  5. Nauczyciel koordynuje pracę uczniów i prowadzi dyskusję - "Co zrobić, aby było tak jak być powinno?" Uczniowie po dyskusji w grupach formułują odpowiedzi na pytanie nauczyciela w formie wniosków, zapisują na kartce i przyklejają na plakacie. Jeden z uczniów odczytuje głośno wnioski.
  6. Układanie rozsypanki wyrazowej. W kopercie jest " rozsypane" jedno z sześciu zdań. Uczniowie samodzielnie układają rozsypankę i odczytują ułożone zdania. Nauczyciel, w trakcie odczytywania zdań przez uczniów – przypina wcześniej przygotowane zdania na arkusz papieru z tytułem:
    " Zasady bezpiecznego zachowania się nad jeziorem" – tworząc w ten sposób nowy plakat. W domu, poprawnie ułożone zdania, uczniowie wklejają do zeszytu.
    Zdania rozsypanki:
    • Cały czas miej uszy i oczy otwarte.
    • Unikaj śliskich, stromych brzegów.
    • Nad jezioro idź wyłącznie pod opieką dorosłych.
    • Zachowuj się spokojnie – nie biegaj, nie przeszkadzaj innym.
    • Zaklej rany i skaleczenia wodoodpornym plastrem.
    • W czasie ćwiczeń nie jedz i nie pij. Po ćwiczeniach umyj dokładnie ręce.
    Problem: „Jak dzieci, młodzież i dorośli zachowują się nad wodą?"
    • wchodzą do wody po wypiciu alkoholu.
    • Wchodzą do jeziora daleko a nie potrafią pływać.
    • Dzieci są często bez opieki.
    • Popychają się wzajemnie.
    • Śmiecą.
    Jak powinno być?
    • Dzieci powinny słuchać opiekunów.
    • Nie powinny wchodzić głęboko do wody.
    • Nie powinny popychać się.
    • Powinny pracować w rękawicach i dezynfekować rany.
    • Papierki i inne śmieci powinny zabierać ze sobą.
    Dlaczego nie jest tak, jak powinno być?
    • Dzieci nie są świadome niebezpieczeństwa.
    • Popisują się.
    • Nie potrafią pływać.
    • Nie wiedzą, że w wodzie jest dużo zarazków.
    • Chodzą nad wodą bez opieki lub nie słuchają opiekunów
WNIOSKI
  • Dzieci powinny być pod opieką dorosłych.
  • Nie powinny się oddalać i wchodzić do głębokiej wody.
  • powinny uczyć się pływania.
  • Należy uczyć dzieci, jaki im grozi niebezpieczeństwo nad wodą.
  • Należy uczyć dzieci o chorobach zakaźnych.
Po przeprowadzeniu tej lekcji możemy liczyć na roztropne i odpowiedzialne zachowanie naszych podopiecznych w trakcie ćwiczeń terenowych.

Konspekt zajęć terenowych pt: " Flora naczyniowa jeziora"
  1. Cele zajęć:
    1. wiadomości - uczeń powinien zapamiętać:
      • pojęcie jezioro,
      • czynniki warunkujące życie w jeziorze,
      • nazwy stref występujący w zbiorniku wodnym,
      • gatunki roślin charakterystyczne dla poszczególnych stref zbiornika wodnego,
      • przykłady przystosowań roślin do życia wodnego i wodno-lądowego,
      • istotne cechy różniące środowisko lądowe i wodne,
      • źródła zanieczyszczeń wód śródlądowych,
      • zasady bezpiecznego zachowania się nad zbiornikiem wodnym,
    2. umiejętności :
      w sytuacjach typowych uczeń powinien:
      • wskazać na mapie usytuowanie jeziora,
      • zorientować położenie jeziora zgodnie z kierunkami geograficznymi,
      • przedstawić plan wycieczki,
      • rozpoznać i opisać wybrane gatunki roślin wodnych,
      • wyjaśnić zmiany w budowie roślin spowodowane oddziaływaniem czynników środowiskowych,
      • określić współzależność między budową i funkcjami organizmu a jego środowiskiem,
      • wskazać i zinterpretować zależności między organizmami w środowisku wodnym,
      • określić czystość wody oraz jej odczyn zaznaczając w tabelach wyniki swoich obserwacji,
      w sytuacjach problemowych uczeń powinien:
      • na podstawie opisu rozpoznać i wskazać odpowiednią roślinę wodną,
      • przewidzieć negatywne skutki integracji człowieka w życie ekosystemu wodnego,
    3. postawy – poczucie odpowiedzialności za stan otoczenia, za swoje bezpieczeństwo oraz bezpieczeństwo innych,
      • rozwijanie umiejętności współpracy w zespole,
      • rozwijanie dociekliwości, spostrzegawczości, kultury, dyscypliny oraz właściwych zachowań w środowisku geograficznym,
      • kształtowanie właściwego stosunku do przyrody, wrażliwości na jej piękno,
      • świadomość konieczności ochrony wód.
  2. Materiały i środki dydaktyczne:
    • karta pracy ucznia,
    • naturalne okazy roślin wodnych,
    • klucz do oznaczania roślin wodnych,
    • czerpak do pobierania próbek,
    • tyczka, termometr,
    • papierki wskaźnikowe, sączek, bibuła,
    • kotwiczka,
    • siatka,
    • kompas,
    • plan okolicy,
  3. Metody i formy realizacji: obserwacja terenowa, obserwacja roślin wodnych w ich naturalnym środowisku, praca w grupach i indywidualna, gra dydaktyczna.
  4. Forma zajęć : wycieczka (zajęcia terenowe).
  5. Czas trwania zajęć: pięć godzin.
  6. Pora roku: jesień.
  7. Przygotowanie zajęć w terenie:
    1. poznanie terenu, na którym znajduje się jezioro,
    2. przygotowanie merytoryczne i metodyczne.
  8. Literatura dla prowadzącego:
    Kalinowska A.- Ekologia- wybór przyszłości.
    Warszawa 1995r., Editions- Spotkania
    Gayówna D.- Metodyka wycieczek botanicznych
    Warszawa 1964r., PZWS
    Soida D., Kotynia T.- Edukacja środowiskowa w terenie Kraków 1995r., ROEE
    Stańczykowska A.- Ekologia naszych wód Warszawa 1997r.,WSiP
    Zieloną ścieżką. Edukacja ekologiczna. Podręcznik dla uczniów klas 4-6 szkoły podstawowej. Warszawa 1996r., WSiP
  9. Literatura dla uczniów:
    Polakowska M.- Rośliny wodne. Warszawa 1969r., PZWS
    Dreyer W.- Staw, rośliny i zwierzęta. Warszawa 1995r., Oficyna Wydawnicza Multico
    Eisenreich W.,D.- Przewodnik do rozpoznawania roślin i zwierząt na wycieczce. Warszawa 1993r., Oficyna Wydawnicza Multico
  10. Przygotowanie uczniów do zajęć terenowych
    1. Informacja o miejscu pracy. Zapoznanie się z aktualną mapą terenu.
    2. Zapoznanie uczniów z tematem, celami zajęć i czasem pracy w terenie,
    3. Zapoznanie uczniów z regulaminem obowiązującym podczas pracy w terenie.
  11. Przebieg zajęć w terenie:
    1. zbiórka,
    2. podanie tematu i przypomnienie celów lekcji,
    3. przypomnienie regulaminu dotyczącego bezpiecznego zachowania się podczas zajęć w terenie,
    4. zapoznanie z kluczem do oznaczania roślin wodnych,
    5. podział uczniów na grupy,
    6. rozdanie uczniom kart pracy.
  12. Zespoły rozchodzą się do pracy.
  13. Podsumowanie zajęć:
    1. zbiórka,
    2. sprawdzenie obecności,
    3. prezentacja efektów pracy poszczególnych zespołów,
    4. gra dydaktyczna, której celem jest utrwalenie nazw gatunkowych roślin i ich przystosowania się do życia w wodzie,
    5. refleksja: "Wpływ roślinności na psychikę",
    6. powrót do szkoły.
         Gra dydaktyczna: Prowadzący rozdaje uczniom przygotowane wcześniej ilustracje roślin wodnych. Uczniowie wieszają je na szyi tak, aby były z przodu widoczne. Uczniowie stają w dużym kole, nauczyciel poza nimi. Prowadzący podaje nazwę np. "pałka wodna". Wówczas wszyscy uczniowie którzy "są pałkami wodnymi" zamieniają się miejscami itd. Refleksja: "Wpływ roślinności na psychikę".
         Uczniowie siadają w kręgu zamykają oczy, wsłuchują się w głosy jeziora. Próbują odtworzyć w pamięci sylwetki roślin wodnych, grę promieni słonecznych na tafli jeziora. Otwierają oczy, dzielą się z kolegami swoimi odczuciami – jak oddziaływuje na nich przyroda jeziora. Zastanawiają się w jaki sposób powinni postępować, aby nie dopuścić do degradacji środowiska wodnego, aby za kilka lat jezioro było symbolem ciszy, spotkania z przyrodą.
    Wycieczkę nad jezioro - pierwsza część zajęć, przeprowadzona z udziałem całej grupy w pracowni szkolnej obejmuje:
    • sprawdzenie obecności,
    • pogadankę na temat pochodzenia zbiornika wodnego i jego położenia, zapoznanie się z aktualną mapą terenu,
    • poinformowanie uczniów o celach lekcji i metodzie pracy,
    • przypomnienie zasad zachowania się w terenie ze względu na własne bezpieczeństwo i spokój zwierząt.
Przebieg zajęć terenowych
Około godziny 9 planuję wyjazd autobusem szkolnym do jeziora.
     Idąc ku zbiornikowi korzystamy z czasu i rozszerzamy wiadomości topograficzne, ćwiczymy posługiwanie się mapą, orientacji w kierunkach widnokręgu, stosowania kompasu i nastawiania według niego mapy, uczniowie obserwują krajobraz i sposób przedstawiania jego na mapkach(znaki topograficzne) a także roślinność. We wrześniu roślinność wodna jest jeszcze bardzo świeża w porównaniu z pożółkłymi ziołami, które widzimy na polach i wzdłuż drogi. Zwracamy na to uwagę uczniów, podchodząc do jeziora.
     Siadamy na dostępnym i suchym brzegu i odpoczywamy patrząc na jezioro. Uczniowie dostrzegają w dali pływające po jeziorze kurki wodne. Zdarza się, iż nad powierzchnię wody wyskakuje ryba. Wśród roślin przybrzeżnych i na samym brzegu jeziora dzieci obserwują żaby i ślimaki wodne.
     Nauczyciel poleca przyjrzeć się, jaką wielkość ma jezioro i jaki ma kształt. Orientujemy się według słońca w stronach świata. Znajdujemy jezioro na mapie. Nauczyciel podaje wiadomość o przybliżonej głębokości jeziora, a mapa wyjaśnia jego rozmiary.
      Następnie dzielę klasę na 4 grupy 6 osobowe i przydzielam poszczególnym grupom zadania, które rozwiązują jednocześnie(każdy uczeń z danej grupy otrzymuje zestaw zadań).
Przed przystąpieniem do pracy wyjaśniam sposób wykonania ćwiczeń, zapoznaję z kluczem do oznaczania roślin wodnych, wyposażam w odpowiednie pomoce dydaktyczne i po uzyskaniu ewentualnych wskazówek i wyjaśnień zespoły są gotowe do pracy.

Zadania dla poszczególnych grup ćwiczeniowych

Karta pracy nr 1 Temat: Flora naczyniowa jeziora.

Data: ..........
Miejsce pracy: ......

Zadanie 1
Dokonaj obserwacji terenu, na którym znajduje się jezioro. Wykonaj schematyczny szkic terenu i określ na nim kierunki geograficzne wykorzystując kompas.
................................................................

Zadanie 2
Ułóż schemat łańcucha troficznego zbiornika wodnego uwzględniając gatunki organizmów w nim żyjących. Jaką rolę pełnią rośliny w łańcuchu troficznym?
................................................................

Zadanie 3
Jakie mogą być twoim zadaniem źródła zanieczyszczeń wody w jeziorze?
Czy ma w nim miejsce zjawisko eutrofizacji?
................................................................

Karta pracy nr 2
Temat: Flora naczyniowa jeziora.
Data: ..........
Miejsce pracy: ......

Zadanie 1
Zbierz rośliny wodne charakterystyczne dla strefy przybrzeżnej jeziora, nad którym się znajdujemy.
W tym celu wyrwij wraz z podziemną częścią kilka roślin występujących nad brzegiem zbiornika.
Obejrzyj je dokładnie. Sprawdź sztywność łodyg, zwróć uwagę na kształt liści, wygląd korzeni. Następnie korzystając z klucza do rozpoznawania roślin wodnych oznacz zebrane gatunki roślin. Wyniki pracy przedstaw poniżej.

Strefa roślinności jeziora Gatunki roślin Przystosowanie roślin

Jak wytłumaczyć taką budowę roślin?

Zadanie 2
Zmierz temperaturę powietrza i wody na różnych głębokościach.
Miejsce pomiaru Temperatura w *C
     Na podstawie pobranej próbki określ przezroczystość i zapach wody, a następnie za pomocą papierka wskaźnikowego i skali barw określ jej odczyn.

Karta pracy nr 4
Temat: Flora naczyniowa jeziora.
Data .............
Miejsce pracy........

Zadanie 1
Przesącz próbkę wody przez bibułowy sączek. Zanotuj swoje spostrzeżenia.

Zadanie 2.
Jakie mogą być twoim zdaniem źródła zanieczyszczeń wody w zbiorniku? Czy ma w nim miejsce zjawisko eutrofizacji?

Zadanie 3
     Zbierz rośliny o pływających liściach charakterystyczne dla jeziora nad którym się znajdujemy. W tym celu za pomocą siatki zbierz rośliny pływającego powierzchni wody. Obejrzyj je dokładnie. Sprawdź sztywność łodyg, zwróć uwagę na ilość i kształt liści, wygląd korzeni. Następnie korzystając z klucza do rozpoznawania roślin wodnych oznacz zebrane gatunki roślin. Wyniki pracy przedstaw poniżej.

Strefa roślinności jeziora Gatunki roślin Przystosowanie roślin

Jak wytłumaczyć taką budowę roślin?

Karta pracy nr 4
Temat: Flora naczyniowa jeziora.
Data: ............
Miejsce pracy: .........

Zadanie 1
      Określ jakość wody w jeziorze na podstawie analizy jej właściwości. Zbadaj zapach wody, zabarwienie wody, zmętnienie wody. Ustal w punktach ocenę jakości wody na podstawie analizy uzyskanych wyników.
Ocena zapachu wody:
  • bez zapachu 1,
  • bardzo słaby zapach 2,
  • wyraźny zapach 3,
  • silny zapach 4,
  • nieprzyjemny silny zapach 5.
Ocena zmętnienia wody:
  • woda przeźroczysta 1,
  • lekkie zmętnienie 2,
  • średnie zmętnienie 3,
  • silne zmętnienie 4,
  • bardzo silne zmętnienie 5,
Zabarwienie wody:
  • torfowo-gliniaste 1,
  • brązowawe 2,
  • brązowe 3,
  • ciemnobrązowe 4,
  • czarnosiwe 5
Średnia arytmetyczna sumy ocen określi w przybliżeniu jakość wody w jeziorze. Im niższa wartość tym lepsza jakość wody w jeziorze.

Ocena
Zapach wody ........
Zmętnienie wody ........
Zabarwienie wody .......
Średnia arytmetyczna sumy ocen ........

Zadanie 2
Podaj miejscowości na trasie wycieczki.
............................................................................

Zadanie 3
     Zbierz rośliny zanurzone w jeziorze nad którym się znajdujemy. W tym celu przy pomocy kotowniczki na linie wyłów kilka roślin występujących w głębi wody. Obejrzyj dokładnie rośliny. Sprawić sztywność łodyg, przyjrzyj się ilości liści, zwróć uwagę na ich kształt. Zwróć uwagę na wygląd korzeni. Następnie korzystając z klucza do rozpoznawania roślin wodnych oznacz zebrane gatunki roślin. Wyniki przedstaw poniżej

Strefa roślinności jeziora Gatunek roślin Przystosowanie roślin

Realizacja zadań terenowych w poszczególnych grupach oraz przedstawienie wyników
    A Po zakończeniu prac osoby prezentujące grupę przedstawiają wyniki obserwacji i wnioski, pozostali uczniowie uzupełniają odpowiedzi:
  • W trakcie omawiania roślin przybrzeżnych zwracają uwagę na ich sztywne, długie i masywne liście (brak tu wody, która mogła by je uszkodzić).
          Wyjaśniają rolę kłączy (kłącze trzciny gromadzi zapasy, jest tym organem rośliny, który służy do rozmnażania, dlatego trzcina rośnie gromadnie), prezentują zebrane kwiatostany. Stwierdzają, że niektóre z roślin występujących nad brzegiem zbiornika są również charakterystyczne dla biocenozy łąki (np. oczeret jeziorny krewniak turzycy).
  • Omawiając rośliny pływające dostrzegają wiotkie liście odporne na falowanie wody. Zwracają uwagę na grube, rozgałęzione, rozrastające się w podłożu kłącze grzybieni oraz maleńkie korzenie rzęsy, które nie sięgają dna i są zanurzone bezpośrednio w wodzie. Na podstawie obserwacji stwierdzają, że wewnętrzna strona liści pływających ma budowę typową dla liści roślin wodnych a zewnętrzna cechy charakterystyczne dla liści roślin lądowych.
  • Podczas omawiania roślin podwodnych zwracają uwagę na wiotkie, długie łodygi, odporne na falowanie wody. Wyjaśniają budowę liści (cienkie i wiotkie, z tego względu łatwo opływa je woda). Wnioskują, że duża liczba liści składa się na dużą powierzchnię, co pozwala roślinie wykorzystać większą ilość promieni słonecznych, których niewiele dociera na głębie.
      W podsumowaniu tej części lekcji na podstawie prowadzonych obserwacji stwierdzają, że życie roślin w poszczególnych strefach zbiornika wymaga zróżnicowanych przystosowań. Woda jako środowisko różni się zasadniczo od lądu (uczniowie przypominają znane im cechy środowiska wodnego) i wymaga od organizmów specjalnych przystosowań, dlatego w wodach tworzą się zupełnie inne zespoły nią na lądzie.
       Uczniowie wskazują jakie jest znaczenie roślin wodnych. Dopatrują się zależności między światem roślin i zwierząt. Stwierdzają, że rośliny dostarczają zwierzętom pokarmu, zapewniają im ochronę oraz miejsce lęgu i gnieżdżenia się, wzbogacają wodę w tlen niezbędny do oddychania organizmom wodnym.
      Uczniowie znają przykłady pozytywnego (budowa oczyszczalni ścieków, zmiany w sposobie nawożenia) i negatywnego (ścieki komunalne, nawozy z pól, chemiczne środki ochrony roślin) wpływu gospodarki człowieka na ekosystemy. Dostrzegają związek zjawiska eutrofizacji z działalnością człowieka. Wnioskują, że nadmierna żyzność ekosystemów wynika z działalności ludzkiej.
Następnie w celu utrwalenia nazw gatunkowych roślin i ich przystosowania do życia w wodzie nauczyciel proponuje uczniom wzięcie udziału w grze dydaktycznej.
Po zakończeniu gry czas na refleksje.
Po zakończonej refleksji uczestnicy zajęć w trakcie których kształtowane były następujące umiejętności kluczowe:
  1. planowania, organizowanie własnego uczenia się,
  2. efektywne współdziałanie w zespole,
  3. skuteczne komunikowanie się w różnych sytuacjach,
  4. rozwiązywanie problemów w sposób twórczy, wracają do szkoły.
Zakończenie i podsumowanie wyników ścieżki w szkole
     Ostatnią jednostkę lekcyjną przeznaczam na analizę i ocenę efektywności pracy uczniów na ścieżce dydaktycznej. Zwrócę uwagę na dokumentację zebraną w toku zajęć:
  1. notatki, rysunki, szkice, wypełnione tabele,
  2. sprawozdanie, które będzie obejmować następujące zagadnienia:
    I Środowisko:
    1. Jezioro, miejscowość.
    2. Rozmiary i głębokość jeziora.
    3. Rodzaj wody (nieco mętna, żółto-zielona).
    4. Temperatura wody przy brzegu i na pomoście.
    II Przystosowania roślin do życia w wodzie:
    1. Rośliny przybrzeżne o pędach wynurzonych zakończone w mule przybrzeżnym, gromadzą zapasy w kłączach:
      • trzcina pospolita,
      • oczeret jeziorny,
      • pałka wodna,
      • strzałka wodna.
    2. Rośliny o liściach pływających – duże zaokrąglone liście, nalot wosku na stronie górnej, szparki po stronie górnej, kwiaty wypływające na powierzchnię, ogonki wiotkie, śliskie; występują gromadnie:grzybień biały,
    3. grążel żółty,
    4. żabiściek pływający.
      • Rośliny zanurzone w wodzie – wydłużone, wstęgowate, drobne, wiotkie, śliskie liście, duża powierzchnie chłonna, śluz zmniejszający tarcie:
        • moczarka,
        • rogatek,
        • wywłócznik,
      • Zjawisko różnolistności – na przykładzie strzałki (przy pomocy barwnej tablicy)
    III Wzajemne zależności między światem roślin a zwierząt:
    • rośliny stanowią pokarm dla zwierząt,
    • rośliny zapewniają im ochronę oraz miejsce lęgu, wzbogacają wodę w tlen niezbędny do oddychania organizmom wodnym,
    • zwierzęta rozsiewają nasiona i owoce roślin,
    • plankton roślinny jest pokarmem dla zwierząt.
  3. udział uczniów w dyskusji dotyczącej:
    • zaobserwowanych problemów,
    • przebiegu zajęć,
    • efektywności pracy,
    • postawy uczniów prezentowanej w toku zajęć.
    Na zakończenie uczniowie rozwiązują test "Sprawdź co zapamiętałeś"
Sprawdź co zapamiętałeś
  1. Rozpoznaj przedstawione na rysunku rośliny.
    Przygotowujemy plansze z ilustracjami roślin.
  2. Połącz nazwy roślin z ich charakterystycznymi cechami i strefą stawu, w której występują:
    Przygotowujemy odpowiedni zestaw.
  3. Na podstawie opisu rozpoznaj i wskaż roślinę:
    Łodyga ciemnozielona, obła, wypełniona gąbczstym miąższem, bezlistna, zakończona rudawobrązowym kwiatostanem-wierzchotką. Dawniej z niej pleciono koszyki. Obecnie stosowana jest do oczyszczania ścieków.
    Jest to ....................................................................
WNIOSKI
     Przyroda nie tylko przekazuje uczniom wiadomości. Z charakterem jej, jako nauki związane są również pewne praktyczne umiejętności, które uczeń musi zdobyć.
     Tylko bezpośrednia obserwacja obiektów żywej przyrody rozwija spostrzegawczość i postawę badawczą, uczy samodzielnego myślenia. Dlatego ćwiczenia laboratoryjne, wycieczki przyrodnicze mają w nauczaniu przyrody podstawowe znaczenie.
     Podczas wycieczek następuje wiązanie wiedzy zdobytej przez uczniów w szkole z praktyką oraz konfrontowanie jej podczas każdej nadążającej się okazji z własnymi obserwacjami. Tylko podczas wycieczek uczniowie będą mogli zdobyć przeświadczenie o bogactwie życia, o jedności organizmu i jego otoczenia, o wzajemnym wpływie na siebie roślin, żyjących w jednym zespole, o zależności roślin od świata zwierzęcego i odwrotnie, oraz o wzajemnym oddziaływaniu roślin i środowiska.
      W przyrodzie, w środowisku naturalnym, uczniowie muszą dokonać pewnego wysiłku, aby odpowiednio skierować swoje spostrzeżenia i zatrzymać uwagę na pojedynczych obiektach. Obserwowanie tych obiektów jest trudniejsze ze względu na różnorodność zjawisk i rzucające się w oczy wielkie bogactwo żywych organizmów. Wycieczki ułatwiaj realizację zadań wychowawczo-estetycznych.

L ITERATURA
Biologia w Szkole nr 1 styczeń/marzec 2001r. Str.40-48
Polakowska M.- Rośliny wodne. Warszawa 1969,PZWS
Dreyer W.- Staw, rośliny i zwierzęta. Warszawa 1995, Oficyna Wydawnicza Multico
Eisenreich W.- Przewodnik do rozpoznawania roślin i zwierząt na wycieczce. Warszawa 1993r., Oficyna Wydawnicza Multico
Kalinowska A.- Ekologia- wybór przyszłości. Warszawa 1995, Editions-Spotkania
Gayówna D.-Metodyka wycieczek botanicznych. Warszawa 1964r.,PZWS
Soida D.,KotyniaT.- Edukacja środowiskowa w terenie. Kraków1995r.,ROEE
Stańczykowska A.- Ekologia naszych wód. Warszawa1997r., WSiP Zielona ścieżka. Edukacja ekologiczna. Podręcznik dla uczniów klas 4-6 szkoły podstawowej. Warszawa1996r.,WSiP
Muller J., Stawiński W.- Obserwacje i doświadczenia w nauczaniu biologii.
Ekologia i ochrona środowiska. Warszawa 1993r.,WSiP
Wróbel T.- Poradnik metodyczny do nauczania przyrody. Warszawa1972r., PZWS
Mowszowicz J.- Rośliny wodne krajowe. Warszawa 1950r.,PZWS
Sylwestrzak J.- Pojezierze Bytowskie. 1977r.
Praca zbiorowa pod redakcją Gorczyńskiego T.- Ćwiczenia z botaniki.
Hoffowie M.,Z.- Przez krainy Pojezierza Pomorskiego
Kostrowicki J.- Środowisko geograficzne Polski
Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska; Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Słupsku - JEZIORA LOBELIOWE POŁOŻONE NA TERENIE WOJEWÓDZTWA SŁUPSKIEGO; Biblioteka Monitoringu Środowiska Słupsk 1998r.

Grażyna Świderska

Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:

X


Zarejestruj się lub zaloguj,
aby mieć pełny dostęp
do serwisu edukacyjnego.




www.szkolnictwo.pl

e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl
- największy w Polsce katalog szkół
- ponad 1 mln użytkowników miesięcznie




Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").

Zaloguj się aby mieć dostęp do platformy edukacyjnej




Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie