Praca w klasach niższych szkoły podstawowej przypada na okres ogromnej podatności psychiki dziecka na wpływy zewnętrzne, co ułatwia nauczycielowi podejmowanie wielu różnorodnych zamierzeń dydaktyczno – wychowawczych. Organizowany przez niego proces kształcenia zmierza do rozwinięcia zdolności poznawczych, wyrobienia podstawowych umiejętności i nawyków uczenia się.
Szkoła staje się dla dziecka środowiskiem, w którym nabywa ono nowe umiejętności potrzebne do rozwiązania różnorodnych zadań: poznawczych, komunikacyjnych, ruchowych czy związanych z emocjonalną kontrolą.
Późne dzieciństwo to okres kształtowania się zainteresowań. Są one źródłem motywacji pobudzającej człowieka do działania. Dostosowanie nauczania do zainteresowań uczniów powinno być obowiązkiem każdego nauczyciela. Na zainteresowania uczniów mają wpływ nie tylko: wiek, płeć, zdolności, środowisko społeczne, ale także oddziaływania szkoły.
Pracuję w szkole podstawowej, jestem nauczycielką kształcenia zintegrowanego. Pragnę podzielić się moimi spostrzeżeniami i doświadczeniami w pracy z dziećmi. W klasie drugiej zmodyfikowałam program nauczania rozszerzając treści zdrowotne. Jednym z celów jakie sobie założyłam było kształtowanie umiejętności radzenia sobie z typowymi dla danego wieku problemami. Już w klasie pierwszej dzieci żywo interesowały się budową i funkcjonowaniem podstawowych narządów organizmu ludzkiego zadając czasem bardzo trudne pytania, np. „Ile waży serce? Co to jest szczepionka?” W związku z tym postanowiłam zaspokoić ich ciekawość poprzez organizowanie zajęć pozalekcyjnych. Treści programu: „Poradzę sobie w każdej sytuacji” – tak go zatytułowałam – zostały ujęte w trzy działy:
I „Poznaj swoje ciało!” Treści tu zawarte dotyczą ogólnej budowy ciała i funkcjonowania podstawowych narządów organizmu ludzkiego.
- Skąd się wziąłem?
- Mózg – żywy komputer
- Widzę, słyszę... – narządy zmysłów
- Jak się poruszam?
- Skąd czerpię siłę?
- Skóra - doskonałe opakowanie
II „Dbaj o zdrowie!” W tym dziale uwrażliwiałam dzieci na potrzeby własnego organizmu, uświadamiałam przyczyny powstawania chorób, uczyłam sposobów dbania o zdrowie, próbowałam wyrobić nawyk dbania o prawidłową postawę ciała.
- Szczepienia ochronne
- Zdrowe odżywianie
- Higiena otoczenia
- Rozkład dnia
- Ruch to zdrowie
- Prawidłowa postawa ciała
- Wady statyczne kończyn dolnych
III „Uwierz w siebie, wiele potrafisz!” Główny cel jaki sobie postawiłam to kształcić poczucie własnej wartości.
- Jesteśmy klasą
- Rozwiązuję problemy
- Moje uczucia
- Są rzeczy, które robię bardzo dobrze
Obejmowały one 17-ście dwugodzinnych spotkań, średnio dwa razy w miesiącu, począwszy od połowy września, a kończąc na początku czerwca. Odpowiednio przygotowana baza materialna sprzyjała twórczej aktywności. Organizowane były kąciki tematyczne z aktualnie opracowywanymi treściami. Samodzielność poznawcza ucznia ujawniała się w postaci umiejętności doboru źródeł i gromadzeniu informacji związanych z nowym zagadnieniem. Część zajęć odbywała się na świeżym powietrzu oraz w sali gimnastycznej z użyciem różnych przyborów do ćwiczeń i zabaw korekcyjnych kształtujących prawidłową postawę czy ukierunkowanych na likwidację określonej wady.
Przeżycia i doświadczenia dzieci odgrywały ważną rolę w kształtowaniu postaw zdrowotnych. Istotnym elementem w organizacji zajęć były spotkania z lekarzem, pielęgniarką czy wizyta w przychodni zdrowia. Czynnikiem inspirującym określoną działalność była również scenka dramowa, tekst literacki, historyjka obrazkowa czy rzeczywista sytuacja problemowa.
Wśród metod przeważały metody aktywne, gdyż poprzez własne doświadczenia uczniowie najlepiej kształtują swoje struktury psychiczne. To dzięki własnej aktywności, próbom, osiągnięciom dzieci same odnajdywały odpowiedzi na postawione sobie pytania.
A uczenie się przez działanie to uczenie się wszystkimi zmysłami. Dzieci najlepiej rozwijają się, gdy mają możliwość pewnego wyboru i poczucia odpowiedzialności za to, czego, kiedy i jak chcą się uczyć, mają prawo do popełniania błędów, weryfikowania sposobów dochodzenia do rozwiązania problemu.
Metody wspierane były przez odpowiednio dobrane formy i środki dydaktyczne. Obok pracy zbiorowej występowała również praca grupowa i indywidualna o charakterze nierzadko zróżnicowanym. Realizacji programu służyły karty pracy o różnym stopniu trudności, które obok zadań do wykonania zawierały ciekawostki dotyczące poznawanych treści. Te ostatnie informacje cieszyły się dużą popularnością wśród dzieci, gdyż nie tylko zaspokajały ich rzeczywiste zainteresowania, lecz również zaskakiwały. Ponadto dzieci cieszyły się z tego, że mogą wykazać się swoimi wiadomościami wobec rodziców.
Pod koniec roku szkolnego przeprowadziłam pomiar osiągnięć uczniów, ukierunkowany na analizę celów programowych. Przygotowałam test wiadomości i umiejętności. Zawierał dwadzieścia pytań i trzy możliwe odpowiedzi na każde pytanie, z których tylko jedna była prawdziwa. Za każde prawidłowo wykonane zadanie uczeń mógł otrzymać 1 pkt. – maksymalnie 20 pkt. Wyznaczyłam następującą skalę:
20 – 19 pkt. – Wspaniale! Znasz swoje ciało i wiesz, jak ono funkcjonuje.
18 – 16 pkt. – Nieźle. Wiesz, jak zbudowane jest twojego ciała.
15 – 12 pkt. – Znasz działanie niektórych części ciała ludzkiego.
11 i mniej – Mógłbyś bardziej zainteresować się budową i działaniem własnego organizmu.
Podsumowując – 76 % uczniów uzyskało co najmniej 16 pkt., z tego prawie połowa z nich odpowiedziała prawidłowo na wszystkie pytania. Ponadto dla większości uczniów zajęcie te były interesujące, których oczekiwali z niecierpliwością, czego dowiedziałam się z analizy ankiety dla rodziców. Okazało się również, że dzieci chętnie demonstrują swoje umiejętności na co dzień, np. wybierając produkty na dzienny jadłospis. Zarówno rodzice, jak i uczniowie życzyli sobie, aby w klasie trzeciej kontynuować tematykę zdrowotną w podobnej formie, a więc na zajęciach pozalekcyjnych.
I tak rozbudziwszy ciekawość uczniów, w kolejnym roku szkolnym realizowałam innowację pedagogiczną rozszerzając treści zdrowotne, kształcąc podstawowe umiejętności zachowania się w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu. Dotyczyła ona sposobów radzenia sobie w sytuacjach trudnych takich, jak: skaleczenie, przeziębienie... Uczniowie poznawali podstawowe sposoby postępowania w wybranych przypadkach zagrożenia zdrowia i życia. Oto tematyka tych zajęć:
- „Oj, boli” - skaleczenia, stłuczenia.
- „Paciorki, koraliki nie do ucha Moniki” – ciała obce w uchu, nosie, oku.
- „A – psik” – przeziębienia.
- „Pan Kotek był chory...” – racjonalne odżywianie.
- „Hu, hu, ha – zima zła!” – odmrożenia.
- „Ciepło, gorąco, parzy” – oparzenia.
- „Witaminki, witaminki dla chłopczyka i dziewczynki” – wyczerpanie organizmu.
- „Żeby kózka nie skakała, to by nóżki nie złamała” – zwichnięcia, złamania.
- „Lata osa koło nosa” – ukąszenia.
- „Na plaży słońce praży” – oparzenia i udary słoneczne.
Cele ogólne programu sformułowałam następująco:
- uwrażliwianie na potrzeby własnego organizmu
- inspirowanie uczniów do różnorodnych działań na rzecz ochrony i promocji zdrowia
- kształtowanie aktywnej postawy wobec zdrowia własnego i innych
- rozumienie potrzeby gotowości niesienia pomocy innym
- uświadomienie dzieciom sytuacji zagrażających zdrowiu i życiu
- poznanie podstawowych zasad postępowania w przypadkach zagrożenia zdrowia i życia
- umiejętność radzenia sobie w sytuacjach trudnych: skaleczenia, złamania, oparzenia, przeziębienia, ukąszenia przez owady, odmrożenia, udaru słonecznego...
Założyłam, że po realizacji powyższego programu uczeń:
- rozpozna sytuacje zagrożenia zdrowia
- zrozumie potrzebę zdrowego odżywiania
- nazywać będzie niektóre uszkodzenia układu szkieletowego (złamanie, skręcenie) oraz skóry (oparzenie, skaleczenie ...)
- pozna cechy charakterystyczne przeziębienia, awitaminozy ...
- rozpozna po objawach: ukąszenia przez owady, stan przeziębienia organizmu ...
- będzie stosował poznane zasady udzielania pierwszej pomocy
- będzie korzystać z wyposażenia apteczki i pozna działanie podstawowych leków
- wybierze najlepszy sposób postępowania (ratowania) w przypadku zaistniałej sytuacji chorobowej.
Przedstawiona innowacja obejmuje 10 spotkań, w odstępach miesięcznych (jedno zajęcie – 1,5 godziny). Treści zintegrowane są z określoną porą roku. Przeznaczona jest dla uczniów klasy III, którzy wcześniej poznali ogólną budowę i podstawy funkcjonowania narządów organizmu ludzkiego. Dzieci będą posiadały fundamentalną wiedzę na temat ciała ludzkiego. Cele programu będą realizowane poprzez metody informacyjne oraz heurystyczne. Wśród metod informacyjnych przeważać będzie wyjaśnianie zarówno werbalne jak i ilustrowane. Natomiast w metodach heurystycznych dominować będą problemowe. Przeplatać się będą różne formy aktywności dziecka: intelektualna, werbalna, percepcyjna, muzyczno – ruchowa, plastyczno – konstrukcyjna. Uczniowie w trakcie zajęć będą mogli wykazać się zdobytą wiedzą. Będą ćwiczyć umiejętności radzenia sobie w różnych sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu np. w przypadku złamania czy ukłucia przez owady.
Efektem cyklu zajęć będzie opracowanie poradnika zasad zachowania się w sytuacjach zagrażających zdrowiu i życiu, ściśle związanych z treściami omawianymi na zajęciach, pod nazwą „Kalendarz porad doktora Ojboli”.
Ponadto przygotowałam test wiadomości i umiejętności dla uczniów. Najlepsi uczniowie otrzymają dyplom: „Klasowego Ratownika Medycznego”.
Opracowała: Barbara Tobolska
|
