Chciałabym przybliżyć metodę ośrodkow pracy. Znalazła ona swoje zastosowanie w szkolnictwie specjalnym. Jednak pewne jej elementy można wykorzystać z powodzeniem w szkolnictwie masowym w nauczaniu zintegrowanym. Prezentuje scenariusz zajęć dla uczniów z lekkim upośledzeniem umysłowym prowadzony tą metodą.
W procesie oddziaływania na dziecko bezsprzecznie najistotniejszą rolę odgrywają metody nauczania. Istnieje wiele metod nauczania. Każdy nauczyciel w trakcie swej pracy stosuje różne metody. Właściwy ich dobór zależy od wielu czynników np. rodzaju przedmiotu, grupy uczniów, tematyki zajęć, typu szkoły, w jakiej się pracuje.
Chciałabym przybliżyć metodę ośrodków pracy. Znalazła ona swoje zastosowanie głównie w szkolnictwie specjalnym. Metoda ośrodków pracy w optymalnym stopniu bowiem zabezpiecza skuteczność pracy rewalidacyjnej. Jednak można stosować ją także w szkolnictwie masowym, w klasach integracyjnych. Pewne jej elementy stosuje się w nauczaniu zintegrowanym. Jest jedną z metod nauczania całościowego. Podstawą opracowania metody ośrodków pracy była metoda ośrodków zainteresowań, opracowana przez Owidiusza Decroly’ego.
Podstawowymi założeniami teoretycznymi metody ośrodków zainteresowań były:
- zasada wychowania do życia przez życie.
- uznanie zainteresowań dzieci za podstawowy czynnik doboru materiału nauczania dla poszczególnych klas.
- całościowe ujmowanie materiału nauczania bez rozbijania go na oddzielne przedmioty w czasie opracowywania zjawisk występujących w życiu.
- uznanie prawa rekapitulacji za naturalną drogę rozwoju człowieka.
Metoda ta na grunt polski została przeniesiona przez Marię Grzegorzewską – twórczynię polskiej pedagogiki specjalnej, pod nazwą metoda ośrodków pracy. Podstawową jednostką dydaktyczną jest dzienny ośrodek pracy, w którym wyróżnia się następujące etapy:
- zajęcia wstępne,
- praca poznawcza – obserwacja, kojarzenie,
- ekspresja,
- zajęcia końcowe.
Przykładowy scenariusz zajęć prowadzony metodą ośrodków pracy dla uczniów z lekkim upośledzeniem umysłowym.
Klasa: III szkoła podstawowa specjalna
Temat ośrodka okresowego: Nasza rodzina.
Temat ośrodka dziennego: Ja i moja rodzina
Cele ogólne:
- rozwijanie przynależności do grupy społecznej (rodziny),
- wdrażanie do okazywania szacunku członkom rodziny,
- rozwijanie słownictwa związanego z rodziną,
- wdrażanie do angażowania się w pomoc domową.
Cele szczegółowe – uczeń:
- rozumie, ze żyje w rodzinie,
- odczuwa ścisły związek uczuciowy z własną rodziną i wie z ilu osób ona się składa,
- umie utworzyć wyrazy zdrobniałe i posługiwać się nimi w życiu codziennym,
- dostrzega konieczność zajmowania się zwierzętami domowymi,
- potrafi narysować postaci członków rodziny,
- wymieni dni tygodnia, ustala ich kolejność,
- posługuje się kalendarzem (potrafi odszukać datę swoich urodzin),
- umie naśladować zajęcia członków rodziny.
Cele rewalidacyjne:
- ćwiczenia manualne, usprawniające właściwe funkcjonowanie ręki podczas pisania,
- ćwiczenia w mówieniu, właściwe układanie zdań.
Metoda ośrodków pracy z uwzględnieniem metod:
- słownych: pogadanka, formułowanie odpowiedzi na pytania,
- oglądowych: pokaz, ilustracje,
- ćwiczeń praktycznych: praca na indywidualnych kartach pracy, ćwiczenia manualne - malowanie,
Formy pracy:
zbiorowa, indywidualna, grupowa. Środki dydaktyczne:
tablica obecności, kalendarz pogody, różne kalendarze, karty pracy, zdjęcia swoje i członków swojej rodziny, wiersze, zagadki, bloki, kredki świecowe. Przebieg zajęć
- Zajęcia wstępne.
Czynności organizacyjno- porządkowe:
- powitanie z dziećmi,
- sprawdzenie pracy domowej,
- prawidłowe wypowiadanie nazw poszczególnych dni tygodnia ,
- ustalenie nazwy miesiąca, przeliczanie miesięcy w roku,
- ustalenie aktualnej daty i zapis na tablicy – utrwalenie pojęć; dziś, wczoraj, jutro,
- tablica obecności ( dyżurny przypomina symbole obecności dzieci na zajęciach)
- proste obliczenia matematyczne, przeliczanie ilu uczniów jest obecnych, ilu brakuje, ile dziewczynek ma długie włosy, ilu chłopców ma włosy koloru czarnego, itp., porównywanie za pomocą znaków , =,
- kalendarz pogody – krótka rozmowa na temat pogody za oknem, umieszczenie odpowiedniego obrazka w kalendarzu pogody,
- przypomnienie aktualnej pory roku i pozostałych pór roku,
- rozwiązanie hasła – zagadki – DOM – podanie tematu zajęć.
Zmień głoskę
w słowie "dym",
a będziesz mógł
zamieszkać w nim.
- Praca poznawcza – obserwacja i kojarzenie.
- Gra dramowa – dzieci dzielą się na trzy grupy sześcioosobowe, tworzą one rodzinę ( mama, tata, babcia, dziadek, brat, siostra). Umowna rodzina ma problem do rozwiązania. Ma go przedstawić gestem, ruchem, słowami.
Oto przykładowe problemy:
- jeden bilet na atrakcyjny film ( rodzina ustala kto dostanie bilet i uzasadnia dlaczego),
- kto dziś wyjdzie z psem na spacer,
- kto będzie jeździł w niedzielę na nartosankach ( jedne nartosanki w domu), itp.
- Czytanie wspólne wiersza D. Wawiłow ,,Nasza rodzina” – każdy uczeń otrzymuje tekst, wspólna analiza treści wiersza.
To jest rodzina nasza:
mama,
tata,
Natasza.
I ja.
I kotek Dymek,
bo tak mu jest na imię.
I jeszcze ten gołąbek,
co chodzi po moim oknie.
I jeszcze to drzewo,
co na deszczu moknie.
- Odpowiadanie na pytania:
- Z ilu członków rodziny ona się składa?
- Kto jeszcze, oprócz ludzi, należy do tej rodziny?
- Kiedy są zawsze razem?
- Mówimy o własnych rodzinach:
- Z ilu osób składa się twoja rodzina?
- Jak wyglądają członkowie twojej rodziny?(Oglądamy albumy rodzinne i zdjęcia).
- Ile mają lat? ( układamy zdjęcia od najmłodszego do najstarszego członka rodziny).
- Jaka atmosfera panuje w Twojej rodzinie?
- Gdybyś miał problem, do kogo z rodziny mógłbyś się zwrócić?
- Słuchanie wiersza J. Gałkowskiego ,,Album rodzinny” czytanego przez
nauczyciela, wypowiedzi dowolne na temat treści wiersza, porównywanie z własną rodziną.
Czegóż nie znajdziesz w rodzinnym albumie,
jeżeli tylko poszukać umiesz?
Dawne stroje, stare mundury,
altanki, stoliki, fotele ze skóry
i domy, jakich już teraz nie ma —
bo wszystko ciągle się zmienia..
Ten, na wyblakłym zdjęciu, pan z rowerem,
to dziadek, gdy był jeszcze kawalerem,
dalej — na kilku kolejnych kartach —
wujek Jurek, zimą na nartach.
Odnajdziesz też w albumie rodzinnym
ojca i matki lata dziecinne...
Ten chłopak o oczach wesołych
to twój tata, gdy idzie do szkoły,
a ta dziewczynka z białą kokardą,
to twoja mama — naprawdę!
A ta, tuż obok, buzia uśmiechnięta,
to ciocia Asia, straszna wiercipięta,
co przez dzień cały, bez ustanku,
chciałaby biegać ze skakanką
i jeszcze dziś, na twoich imieninach,
tamte lata sobie przypomina...
- Uzupełniamy karty pracy z rozpoczętymi zdaniami:
Tatuś i mamusia to moi.....................................................................................
Mój brat i siostra, to dla mnie............................................................................
Mama mojej mamy to moja ...............................................................................
Ojciec mojego ojca to mój..................................................................................
Siostra mojej mamy to .......................................................................................
Brat mojego taty jest moim.................................................................................
- Zabawa ruchowa – bawimy się w naśladowanie czynności charakterystycznych dla danego członka rodziny np.: mama zmywa naczynia, babcia robi na drutach, brat odrabia lekcje itp.
- Rozwiązanie zagadki – KALENDARZ-
Czy jest na ścianie,
czy w kieszeni
tylko przy święcie
się czerwieni.
Kto w niego patrzy
ten pamięta
o dniach powszednich
i o świętach.
- Oglądanie kalendarzy: ścienny, kieszonkowy, biurowy, inne. Zwracanie uwagi na podobieństwa i różnice między nimi.
- Zadanie dla uczniów – znajdź w kalendarzu datę swoich urodzin i zapisz ją na karcie pracy, jeżeli potrafisz.
- Przerwa śniadaniowa – rozmawiamy o zasadach zachowania się przy stole.
- Ekspresja.
- Wykonujemy pracę plastyczną –MOJA RODZINA- rysunek kredkami świecowymi. Zwracamy uwagę na właściwe proporcje i wielkość rysowanych postaci. Można rysować rodzinę wewnątrz koła na kartce z bloku rysunkowego. Omówienie prac narysowanych przez uczniów.
- Tworzymy rodzinę wyrazów dopisując zdrobnienia do podanych wyrazów:
- mama – mamusia, mateńka, matuchna, mamunia itp.
- tata –
- córka –
- babcia -
- Zajęcia końcowe.
Omówienie i podsumowanie zajęć:
- ocena i wystawka prac narysowanych przez uczniów,
- czego nowego i ciekawego dowiedzieliśmy się na dzisiejszych zajęciach?
- co nauczyliśmy się robić?
- Kto był najbardziej aktywny dzisiaj? – nagrodzenie znaczkami.
- Podanie zadania domowego:
- Pobaw się dzisiaj z bratem, siostrą lub z innym członkiem Twojej rodziny.
Bibliografia:
- Mikrut A. , Wyczesany J. , (2001) , Elementy metodyki nauczania początkowego dzieci upośledzonych umysłowo, Wyd. Nauk. AP, Kraków
- Kosińska A. , Polak A. ,Żiżka D. , (1999) , Uczę metoda ośrodków pracy , WsiP , Warszawa
- Kosterska I. , (1995) , Materiały metodyczne do nauczania w klasach 1-3 szkoły specjalnej dla dzieci upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim (metoda ośrodków pracy ), WOM , Katowice
- Dykcik W.: Pedagogika specjalna, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. A. Mickiewicza, Poznań 1997,
- Grzegorzewska M.: Analiza wartości rewalidacyjnych metody „ośrodków pracy”.
Opracowała mgr Bożena Friedrich
nauczyciel nauczania zintegrowanego Szkoła Podstawowa nr 3 w Pszowie
|
