Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Kompetencje komunikacyjne nauczyciela

Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 9333 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie



Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.



 

Reforma oświatowa narzuca nowe wymagania szkolne, modyfikując cele, zadania, treści oraz metody kształcenia i wychowania. Kierunki zmian oraz wzrastające wymogi społeczeństwa wobec edukacji nadają szerokie wymiary funkcji szkoły i roli nauczyciela wyrażającego się w przygotowaniu ludzi o wysokich kompetencjach komunikacyjnych do realizowania procesu edukacji.

Reforma oświatowa narzuca nowe wymagania szkolne, modyfikując cele, zadania, treści oraz metody kształcenia i wychowania. Kierunki zmian oraz wzrastające wymogi społeczeństwa wobec edukacji nadają szerokie wymiary funkcji szkoły i roli nauczyciela wyrażającego się w przygotowaniu ludzi o wysokich kompetencjach komunikacyjnych do realizowania procesu edukacji.
      Spotykamy się dość często z opinią, że jakość edukacji zależy od nauczycieli, od ich kompetencji komunikacyjnych, wiedzy zawodowej, umiejętności i zaangażowania.
      Rola kompetencji nauczyciela w procesie edukacji jest szczególnie istotna. Jednym z wielu problemów , z którymi przychodzi nam się borykać w edukacji jest utrzymanie właściwych relacji między nauczycielem, a uczniem. Skuteczność w pracy nauczyciela nie polega na używaniu władzy i autorytetu, ale na wykorzystaniu mądrości uczniów i na stworzeniu klimatu wzajemnego zaufania. Zagadnienie to jest szczególnie ważne w kontekście zmian zachodzących w szkole w wyniku reformy edukacyjnej.
      Jednym z typów komunikacji społecznej istotnej w edukacji jest komunikacja interpersonalna. Jest ona procesem wymiany wiadomości między dwiema osobami. W trakcie komunikacji interpersonalnej każda ze stron nadaje komunikaty ( emituje sygnały) , oraz odbiera komunikaty ( tj. spostrzega sygnały i odtwarza zawartą w nich wiadomość).Każda więc z komunikujących się stron pełni rolę nadawcy i odbiorcy.
      Istotną sprawą w komunikacji interpersonalnej jest kompetencja komunikacyjna, która określa umiejętność porozumiewania się za pomocą języka. Efektywna komunikacja zależy w ogromnej mierze od kompetencji nauczyciela . zagadnienie to szeroko omawia G. Kowalska w art." Kompetencje nauczyciela warunkujące efektywną komunikację interpersonalną w procesie edukacyjnym". Podkreśla w nim, że do właściwego funkcjonowania szkoły umożliwiającego realizację stojących przed nią zadań , konieczne jest efektywne porozumiewanie się osób biorących udział w procesie edukacyjnym 3. Autorka tego artykułu wyróżnia dwa rodzaje komunikacji:
  • werbalną
  • niewerbalną.
     Pierwsza z nich ( werbalna)ma miejsce wówczas gdy nadawca wyraża swoje informacje za pomocą słów, druga niewerbalna gdy podczas rozmowy nadawca wyraża swe informacje za pomocą tonu głosu, gestów, mimiki. Juszczyk (1997) podaje, że podczas każdej rozmowy tylko 35% informacji przekazywanych jest werbalnie, a 65% niewerbalnie, a niekiedy badacze procesu komunikacji twierdzi nawet, że źródłem niewerbalnych pochodzi aż 95% przekazywanych treści (w tym 38% z brzmienia głosu, a 55% z języka ciała).
      Głównym sposobem porozumiewania się ludzi jest rozmowa. W omówionym artykule autorka przytacza za Nęcki kilkanaście zasad poprawnej rozmowy ,do których należą m-in zasady: współpracy, mówienia prawdy, mówienia na temat, poprawności gramatycznej, zrozumiałości itp.
       Dla zrozumienia przekazywanych treści kryjących się za nimi intencji ogromne znaczenie mają komunikaty werbalne; np.: gestykulacja, wyraz mimicznej twarzy, dotyk, wygląd fizyczny, barwa głosu i tp.
       W komunikacji interpersonalnej ważna jest jej efektywność. Polega ona na dostosowaniu poziomu języka werbalnego i niewerbalnego do odbiorcy, na nawiązywaniu porozumienia, wzbudzeniu zaufania, wiarygodności i pociągnięciu współrozmówcy do podążania za sobą .
       Aby więc porozumiewanie się było efektowne należy wywołać u odbiorcy stan zrozumienia przekazywanych treści zgodnego z zamierzoną intencją nadawcy co oznacza, że partnerzy powinni nadawać to samo znaczenie przekazywanym sygnałom.
       Proces wychowania ma zawsze charakter dialogowy , z samej swej natury jest spotkaniem człowieka z człowiekiem i dlatego rola nauczyciela jest dlatego procesem tak ważnym. Nauczyciel powinien dążyć do tego aby komunikacja w klasie była dwustronna, ponieważ pozwala ona osiągnąć porozumienie na drodze szukania optymalnych rozwiązań różnych sytuacji problemowych.
       Umiejętności takie jak: sprawność językowa, umiejętność dialogu, aktywne słuchanie i empatia, asertywność, umiejętność negocjacji i mediacji warunkują efektywną komunikację w procesie edukacyjnym. Język jest niezbędnym elementem komunikacji decydującym o uzyskaniu porozumieniu między uczestnikami procesu dydaktyczno-wychowawczego, warunkującym jego efektywność. Znajomość funkcji języka w trakcie przekazywania treści kształcenia umożliwia lepsze przyjmowanie tych treści przez uczniów. Nauczyciel wzbogacając swój język o barwę i tonację głosu, wyraz twarzy czy sugestywne gesty może efektywniej wyrażać swoje myśli i uczucia. Obowiązkiem nauczyciela jest więc dbałość o poprawność języka. Każda wypowiedź nauczyciela powinna być zrozumiała dla uczniów.
       Kolejną z wymienionych umiejętności komunikacji w procesie edukacyjnym jest umiejętność dialogu. Wielu autorów zajmujących się tą problematyką uważa , że dialog stał się od pewnego czasu centralnym czynnikiem regulującym relacje jednostki z otoczeniem. Zwracając uwagę na istotną rolę dialogu w procesie edukacji uważa , że dialog jest formą rozmowy, porozumiewania się , wzajemnego serdecznego kontaktu, lepszego wyjaśniania rozbieżnych stanowisk oraz podstawą wspólnych zadań. W poprawnym dialogu powinna być realizowana relacja typu: Ja – Ty, oznaczając pełne partnerstwo, autonomię, szacunek dla komunikatów nadawcy i podobną aprobatę dla odbiorcy. Dialog w edukacji i edukacja w dialogu mogą umożliwiać wzajemne zrozumienie i porozumienie, stąd umiejętność dialogu jest kluczowym zadaniem nauczyciela.
      Efektywna komunikacja interpersonalna w procesie edukacji zależy w dużej mierze od umiejętności aktywnego słuchania i empatii nauczyciela. Odbiorca powinien dać odczuć nadawcy, że jest go słucha i rozumie sens jego słów.
      Aktywne słuchanie wymaga : koncentracji uwagi, kontaktu wzrokowego, odpowiedniego wyrazu twarzy, właściwych ruchów ciała i bliskiej odległości fizycznej.
       Nauczyciel powinien" wejść ‘’ w naturę i świat ucznia, dopasować się do niego (np. tonem głosu, gestami, czy postawą ciała), dostosować się do wychowanka. Musi więc posiadać umiejętność empatii, Która polega na możliwości bezpośredniego względu w przeżyciu i odczuciu innej osoby.
       Warunkiem dobrej komunikacji interpersonalnej w procesie edukacji jest także asertywność nauczyciela. Autorka omówionego artykułu, ujmuje asertywność jako "umiejętność pełnego wyrażania siebie w kontakcie z inną osobą czy osobami, z jednoczesnym respektowaniem przez drugiego człowieka do godności, przez okazywanie mu szacunku do niego i jego poglądów".
      Można więc przyjąć, że asertywność to umiejętność, dzięki której ludzie otwarcie wyrażają swoje myśli i przekonania, nie lekceważąc uczuć i poglądów swoich rozmówców. Człowiek asertywny jest odpowiedzialny za, siebie i swoje czyny oraz zdolny do podejmowania własnej decyzji i działań, zamiast poddawać się decyzji innych. W większości szkół obserwujemy brak asertywności uczniów i pracowników, toteż często oni przybierają postawy agresywne i manipulujące, aby zyskać trochę władzy i podnieść poczucie swojej wartości.
      Ważną umiejętnością nauczyciela w procesie edukacji jest umiejętność negocjacji i mediacji. Obserwując życie szkolne nietrudno zauważyć, że w klasie szkolnej często dochodzi do konfliktów. Rolą nauczyciela jest umiejętność ich rozwiązywania, a najlepszym sposobem rozwiązywania konfliktów są negocjacje.
Przy rozwiązywaniu konfliktów na drodze negocjacji ważne jest: Określenie problemu (konfliktu), szukanie możliwych rozwiązań, ocena rozwiązań podejmowanie decyzji, wypracowania sposobów realizacji postanowień, przekonanie się, jak w praktyce sprawdziło się dane postanowienie.
      Ważną sprawa w negocjacji jest to by mówić wprost i otwarcie wyrażając swoje uczucia i propozycje.
      Omawiając role kompetencji komunikacyjnych nauczyciela w procesie edukacji należy zwrócić uwagę na jej udział w tworzeniu klimatu społecznego w klasie szkolnej.
b) Udział kompetencji komunikacyjnych nauczyciela w tworzeniu klimatu społecznego klasy szkolnej.
      Efektywnie uczenie się zależy w dużej mierze od tzw. Klimatu społecznego klasy szkolnej. Dominującą role w jego tworzeniu odgrywa komunikacja i łączność w grupie. Komunikacja spełnia dwojakiego rodzaju funkcje: funkcje informacyjno - organizatorską oraz funkcje motywacyjno – inspirującą( J. Turski 1993,s.98).
      Pierwsza z tych funkcji polega na przekazywaniu wiadomości między stanowiskami w grupie, a więc zarówno "Z góry na dół", jak i " Z dołu do góry). Druga z tych funkcji kładzie nacisk na akcent w komunikacji na duchową łączność, zgodność( E. Marek, Życie Szkoły 1/97, s.3).
       E. Marek prowadząc badania nad udziałem komunikacji edukacyjnej nauczycieli w kreowaniu klimatu społecznego klasy szkolnej stwierdziła, że w klasie mogą zaistnieć następujące sytuacje:
  • środowisko oparte na swoistym chaosie- występuje tu stan , w którym autorytet, consensus, uznanie cudzych praw nie istnieje;
  • środowisko oparte na karze- w którym grupa jest zdominowana przez nauczyciela sprawującego kontrolę za pomocą wzmocnień negatywnych;
  • środowisko autokratyczne- przywódca sprawuje tu kontrolę dzięki silnej swej osobowości i gotowości grupy do posłuszeństwa;
mgr Danuta Ryba
SP w Prusach
woj. dolnośląskie

Literatura:
  1. Leksykon PWN, Warszawa 1982;
  2. J. Podgórecki, Komunikacja społeczna, Opole 2000;
  3. J. Turski, Socjologia. Małe struktury społeczne, Lublin 1993;
  4. E. Marek, "Życie szkoły" 1/97, "Udział komunikacji w kształtowaniu klimatu społecznego klasy szkolnej";
  5. G. Kowalska, Kompetencje nauczyciela warunkujące efektywną komunikację interpersonalną w procesie edukacyjnym, Edukacja nr 3/ 2000r.

Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:

X


Zarejestruj się lub zaloguj,
aby mieć pełny dostęp
do serwisu edukacyjnego.




www.szkolnictwo.pl

e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl
- największy w Polsce katalog szkół
- ponad 1 mln użytkowników miesięcznie




Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").

Zaloguj się aby mieć dostęp do platformy edukacyjnej




Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie