Głównym źródłem informacji o życiu Jezusa są cztery Ewangelie. Chociaż liczba takich ksiąg o życiu Jezusa już w pierwszych wiekach była dość pokaźna to jednak Kościół od początku uznał za natchnione przez Boga tylko cztery Ewangelie: Mateusza, Marka, Łukasza i Jana. Pierwsze trzy Ewangelie to synoptyczne. Ewangelia Mateusza znajduje się na pierwszym miejscu, to jednak ze względu na późniejszy czas powstania umieszczamy ją po Ewangelii Marka. Wczesna tradycja chrześcijańska w osobie Papiasza wyjaśnia, że Mateusz spisał w języku aramejskim i usystematyzował naukę i działalność Jezusa, i dzięki temu ludzie kompetentni do głoszenia Ewangelii mogą ją interpretować wobec wspólnoty chrześcijańskiej.
HALINA ORWAT
TEOLOGIA EWANGELII WEDŁUG MATEUSZA
Głównym źródłem informacji o życiu Jezusa są cztery Ewangelie. Chociaż liczba takich ksiąg o życiu Jezusa już w pierwszych wiekach była dość pokaźna to jednak Kościół od początku uznał za natchnione przez Boga tylko cztery Ewangelie: Mateusza, Marka, Łukasza i Jana. Pierwsze trzy Ewangelie to synoptyczne. Ewangelia Mateusza znajduje się na pierwszym miejscu, to jednak ze względu na późniejszy czas powstania umieszczamy ją po Ewangelii Marka. Wczesna tradycja chrześcijańska w osobie Papiasza wyjaśnia, że Mateusz spisał w języku aramejskim i usystematyzował naukę i działalność Jezusa, i dzięki temu ludzie kompetentni do głoszenia Ewangelii mogą ją interpretować wobec wspólnoty chrześcijańskiej.
W ten sposób został ukazany walor dzieła Mateusza i jego charakterystyka. Wiele miejsca poświęca się krytyce odrzucenia Jezusa przez Żydów. W Ewangelii Mateusza podkreślone jest żydowskie pochodzenie Jezusa: Jest On "synem Abrahama", a jako Mesjasz- "synem Dawida". Pierwszym zadaniem Jezusa według tej Ewangelii- było zgromadzenie "rozproszonych owiec z domu Izraela",tak aby stały się królestwem Bożym, które miało być światłem dla narodów. To wysuwanie na pierwszy plan idei "światła dla narodów"- zapożyczonej od Izajasza i to jest głównym tematem teologicznym Ewangelii Mateusza. Zawarte jest w słowach Zmartwychwstałego skierowanego do Jedenastu: "Posiadam wszelką władzę w niebie i na ziemi. Idźcie więc i nauczajcie wszystkie narody, chrzcząc je zanurzaniem w imieniu Ojca i Syna i Ducha Świętego, ucząc je przestrzegać tego wszystkiego co wam zleciłem. A oto Ja jestem z wami przez wszystkie dni, aż do spełnienia się czasu". Tak więc wszystkie narody są wezwane, by stały się uczniami Chrystusa dzięki chrztowi i przyjęciu pouczeń Zbawiciela. Chrystus zatem jest treścią i celem wszelkiej działalności apostolskiej. On też jest głównym tematem Ewangelii. Ewangelia Mateusza jest szeroko otwarta na działalność misyjną wśród pogan. Kończy się rozesłaniem Jedenastu na cały świat (28,19-20).
Wydarzenia z życia Mesjasza nie zostały przedstawione w sposób suchy i kronikarski, lecz zinterpretowane w świetle wydarzenia paschalnego oraz za pomocą Starego Testamentu. Teologia koncentruje się wokół postaci Mesjasza i Jego dzieła. Jezusa-Mesjasza umieszcza ewangelista w perspektywie historii zbawienia. Spotykamy cytaty ze Starego Testamentu z formułą wstępną: "Stało się to wszystko, aby się wypełniło słowo Pańskie"(1,22). Ewangelista zastanawia się w świetle Starego Testamentu nad życiem Jezusa i dostrzega w Nim realizację planów Bożych objawionych przodkom. W historii Jezusa- Mesjasza wypełniły się zapowiedzi i obietnice proroków. Z przyjściem Jezusa spełnił się czas. Mateusz w ewangelii dzieciństwa bardzo mocno akcentuje teologię wypełnienia. Historia Jezusa od samych początków jest eschatologiczną realizacją obietnic Bożych danych ludowi wybranemu. Egzegeza dwóch pierwszych rozdziałów ewangelii Mateusza wykazała, że historia o narodzeniu i dzieciństwie Jezusa ma wiele elementów wspólnych z historią narodzenia i dzieciństwa Mojżesza. Mateusz chciał przez to powiedzieć, że Chrystus jest nowym Mojżeszem, a nawet więcej niż Mojżeszem, albowiem On uwolni swój lud nie z niewoli egipskiej, lecz z niewoli grzechu (1,21). Ideę Jezusa jako nowego Mojżesza rozwinie Mateusz wyraźniej w toku swej ewangelii, szczególnie w opisie kuszenia Jezusa (Mt 4,8 ,Pwt 31,1a) i w Kazaniu na Górze (Mt 5,1, Wj 19,3).
Inny wielki temat dotyczy Kościoła jako prawdziwego Izraela (21,43). Obydwa punkty połączone są z tematyką o królestwie niebieskim. Występują tu dwa momenty, które decydują o czasowym i przestrzennym rozumieniu królestwa niebieskiego. Jest więc ono rzeczywistością obecną i przyszłą. Obecna dokonuje się na ziemi, przyszła zaś w niebie. Królestwo niebieskie według Mateusza urzeczywistniające się na ziemi jest obrazem i początkiem królestwa, które dopełnia się w niebie. Jego tajemnicę posiadają ci, którym ją Bóg objawił(13,11). W swoim ziemskim etapie jest podobne do ziarenka gorczycy, są w nim źli i dobrzy, lecz na końcu będzie ono oczyszczone i jako królestwo Syna przekazane Ojcu (25, 34; 26,29).
Jezus Ewangelii Mateusza jest pełen współczucia (9,36; 14,14; 15,32; 20,34), ale i gwałtowności (23,1-36). Jest pełen godności, bardziej spokojny niż w drugiej Ewangelii, jest wielkim Nauczycielem, który ze swoimi uczniami tworzy wspólnotę duchową. Narodził się z Dziewicy, w Betlejem, uciekł do Egiptu, zamieszkał w Nazarecie, a potem ośrodkiem Jego działalności stało się Kafarnaum-Galilea pogan. Jako Sługa Boży wziął na siebie nasze słabości, by je swoją śmiercią uleczyć. Naród żydowski nie przyjął Go, nie uznając w Nim obiecanego Mesjasza.
Mateusz przedstawia Jezusa nie tylko jako królewskie dziedzictwo, mesjańską funkcję i spełnienie roli prawdziwego Izraela; opowiada o Jego wyjątkowym, cudownym poczęciu, głosi także Jego Synostwo Boże. Kościół Chrystusa trwać będzie wiecznie, choć moce piekielne wciąż będą na niego napierać. Prawem Kościoła, nowego ludu Bożego, jest Ewangelia, utożsamiająca się z życiem i nauką Jezusa, przyjmowana przez wiarę w Mesjasza i Syna Bożego.
BIBLIOGRAFIA
- E. Szymanek; Wykład Pisma Świętego Nowego Testamentu Poznań 1990 (Ewangelia św. Mateusza)
- F. Kudasiewicz; Biblia, Historia, Nauka, Kraków 1986 (Historia czy teologia Mesjasza)
- Międzynarodowy Komentarz Do Pisma Świętego (Ewangelia według św. Mateusza)
