Trudno nam wyobrazić sobie, że książka ma już 5000 lat. Na co dzień nie doceniamy wynalazku pisma, uważamy raczej, że to wprowadzenie przez Gutenberga ruchomej czcionki miało wpływ na rozwój kultury i oświaty. A to właśnie wynalezienie pisma miało znaczący wpływ na rozwój literatury, myśli społecznej, religijnej, filozoficznej i postęp cywilizacyjno-techniczny. Mimo, że wielu ludzi przyznaje się, że nie czyta, bo ma telewizor albo komputer, nasza kultura pozostaje w kręgu pisma i tylko jako taka posiada pamięć i jest w stanie się rozwinąć. Dopiero zatracenie pisma byłoby prawdziwym końcem naszej cywilizacji
Konspekt zajęć bibliotecznych
Temat zajęć: Narodziny pisma i książki.
Główne zagadnienia zajęć:
Trudno nam wyobrazić sobie, że książka ma już 5000 lat. Na co dzień nie doceniamy wynalazku pisma, uważamy raczej, że to wprowadzenie przez Gutenberga ruchomej czcionki miało wpływ na rozwój kultury i oświaty. A to właśnie wynalezienie pisma miało znaczący wpływ na rozwój literatury, myśli społecznej, religijnej, filozoficznej i postęp cywilizacyjno-techniczny. Mimo, że wielu ludzi przyznaje się, że nie czyta, bo ma telewizor albo komputer, nasza kultura pozostaje w kręgu pisma i tylko jako taka posiada pamięć i jest w stanie się rozwinąć. Dopiero zatracenie pisma byłoby prawdziwym końcem naszej cywilizacji.
Cele lekcji:
Po skończonych zajęciach uczniowie powinni:
- znać historię pisma
- znać dzieje książki
- znać starożytne i współczesne narzędzia pisarskie
- wiedzieć co oznacza słowo „analfabeta”
- wiedzieć jaką rolę odgrywała książka w życiu człowieka w różnych epokach
Uwagi dotyczące realizacji:
Scenariusz przeznaczony jest dla klas VI. Na realizację tematu przeznaczono 2 godziny lekcyjne. Metody: pogadanka, dyskusja, prezentacja.
Środki dydaktyczne:
- encyklopedie
- komputer z zainstalowaną Encyklopedią multimedialną
- słowniki języka polskiego
- ilustracje w książkach
- foliogramy
Pojęcia:
- analfabeta
Przebieg zajęć:
Uczniowie szukają w słownikach terminu „analfabeta”. Słowo zostaje odczytane całej klasie.
Nauczyciel prezentuje foliogramy.
Foliogram I - Dzieje książki
Foliogram II - Dzieje pisma
Foliogram III – Rodzaje książek
Foliogram IV – Narzędzia pisarskie
Foliogram I
DZIEJE KSIĄŻKI
· „żywa” książka - człowiek
· kamień
· tabliczki gliniane
· papirus - roślina rosnąca w Egipcie, pisali na nim Grecy i Rzymianie
· tabliczki woskowe
· pergamin - dobrze wyprawiona skóra
· papier - wynalazek Chińczyków
Omówienie przez nauczyciela foliogramu dotyczącego dziejów książki.
Foliogram II
DZIEJE PISMA
· pismo supełkowe – kipu ( pismo Inków )
· pismo obrazkowe – piktogramy ( np. w jaskiniach )
· hieroglify ( pismo Egipcjan )
· pismo klinowe ( stworzyli je Sumerowie, miało 2000 znaków )
· pismo literowe ( Persowie uprościli pismo klinowe i przekształcili je w literowe )
· pismo dla niewidomych – brajl
Omówienie przez nauczyciela foliogramu II, dotyczącego rozwoju pisma
na przestrzeni dziejów.
Ojczyzną liter jest Egipt, chociaż Egipcjanie nie znali alfabetu. Za twórców alfabetu uważa się Fenicjan,, ale raczej uprościli oni alfabet ułożony wcześniej przez Semitów. Dwie pierwsze litery fenickie to alfa i beta, stąd nazwa „alfabet”.
Foliogram III
RODZAJE KSIĄŻEK
§ książka adresowa
§ książka dla niewidomych
§ książka kucharska
§ książka mówiona - nagrana
§ książka obrazkowa - dla osób słabo czytających lub dzieci
§ książka rękopiśmienna
§ i inne
Omówienie przez nauczyciela, na przykładzie foliogramu, różnych rodzajów książek. Pokazanie książek dostępnych w bibliotece szkolnej oraz książek przyniesionych przez uczniów.
Foliogram IV
NARZĘDZIA PISARSKIE
dostosowane były do materiału, na którym pisano
Starożytne
· pędzelek - pisano nim na liściach palmowych, jedwabiu, korze
· rylec - ryto nim w metalu
· dłuto - ryto nim w kamieniu
· trzcina - pisano nią na tabliczkach glinianych
· metalowy rysik - pisano nim na tabliczkach woskowych
· pióro ptasie - pisano nim na papierze, pergaminie
Współczesne
· ołówek - wynaleziono go około 1500 roku
· pióro wieczne - wynaleziono je w Anglii w 1809 roku
· długopis - wynaleziony w latach 50 XX wieku
· maszyna do pisania - wynaleziona w 1833 roku
· komputer - podawane są bardzo różne daty wynalezienia
Omówienie foliogramu i pokazanie na ilustracjach książkowych
i w encyklopedii multimedialnej różnych rodzajów narzędzi pisarskich.
Podsumowanie zajęć:
W nowoczesnym społeczeństwie analfabeta to człowiek, który nie posiada dostatecznych kwalifikacji w czytaniu, jakie są konieczne w jego sytuacji życiowej. Można umieć czytać, ale można mieć poważne kłopoty w posługiwaniu się informacją pisaną w życiu codziennym. Trudno wtedy zrozumieć artykuł w gazecie, instrukcję obsługi różnych urządzeń, zaleceń zażywania leków. Ma się również kłopoty z sformułowaniem odpowiedzi na różne ankiety oraz wypełnieniem formularzy np.PIT-u. Człowiek nie czytający jest upośledzony: nie tylko traci coś ważnego w życiu intelektualnym i uczuciowym, lecz także dysponuje mniejszą liczba pojęć, w potrzebie nie umie dotrzeć do informacji. Już dawno temu piśmienni, choć stanowili tylko niewielki procent ludności, potrafili narzucić ogółowi pewien sposób myślenia i działania związanego z pismem, który przetrwał w różnych dziedzinach myśli ludzkiej. Na przykład w Egipcie pisarze byli jedynymi, którzy posiadali tożsamość, jedynymi o znanych, jeszcze dziś, imionach. To oni byli rzeczywistymi panami kraju.
Bibliografia:
1. Jerzy Cepik: Jak człowiek nauczył się pisać. Warszawa 1987
2. M. Iljin: Czarno na białym. Warszawa 1966
3. Władysława Wasilewska: Wiedza o książce. Warszawa 1966
Opracowała
mgr Iwona Dudziak
|
