Rozwój zainteresowań czytelniczych ma ogromne znaczenie w ogólnym rozwoju psychospołecznym dziecka. Zawarte w książce treści korzystnie wpływają na zwiększenie sie jego wiedzy na temat siebie orza otaczającego świata.
Bardzo trudnym zadaniem we współczesnej dobie tak dla rodziców jak i nauczycieli jest zachęcanie dzieci do czytania. Wynalazki techniczne w czasach współczesnych wprowadziły w nasze życie nieodmienne zmiany kulturowe.
Dzieci obecnie wolą oglądać bajki na ekranie , niż je czytać lub żeby im czytano. Czytanie jest dla nich męczące i szybko je nuży. Aby temu zapobiec my dorośli musimy uczyć dziecko tak by umiejętność tę nabyło ponieważ poprzez czytanie kształtujemy naszą wiedze i wyobraźnię oraz jest ono kluczem do wiedzy i sprawności umysłu. Nawyk więc czytania i miłości do książki musi powstawać w dzieciństwie.
Często zapominamy o tym , by nasze dzieci lubiły czytać, nie wzbudzamy w nich zapału do książek , nie dokładamy starań, by czytanie stało się ich ogromną przyjemnością i potrzebą.
Wielu dzieciom doświadczenie z książką kojarzy się z przymusem, przykrością i nudą. Dlatego zamiast załamywać ręce, warto jest wyjść naprzeciw przeciwnością XXI wieku i poszukiwać nowych sposobów , aby zachęcić dziecko do czytania. Sposoby pracy z książką dla dziecka uwarunkowane są przez różne czynniki. Należą zwłaszcza do nich:
- potrzeby czytelnicze i zainteresowania książką dzieci w określonym wieku,
- konieczność istnienia w kontaktach dziecka z książką pośrednika- narratora,
- warunki życia w zbiorowości dziecięcej, które określają możliwości tych kontaktów,
- wybór najwłaściwszych sposobów pracy i form organizacyjnych.
U dzieci, które nie potrafią jeszcze czytać, ilustrowana książka wzbudza zaciekawienie. Rozpoznaje rzeczy mu znane, wskazuje je próbując określić.
Taka książka obrazkowa stopniowo pomaga dziecku utrwalić i uporządkować spostrzeżenia. Później, w miarą wzrastania dziecka, wzbogacania zasobu pojęć i słów, w kontaktach dziecka z książką wzrasta rola samego tekstu. Wpływ na to wywiera rozwój intelektualny i motywacyjno- emocjonalny dziecka. Dziecko w dalszym ciągu interesują ilustracje, gdyż ułatwiają odbiór tekstu, ale nie stanowią dla niego pierwszoplanowego elementu książki. W starszym wieku przedmiotem zainteresowania stają się kolejno nowe elementy; sam zapis czyli litery, wyrazy ,a później zdania.
Ponieważ istotna jest dla dziecka technika odczytywania tekstu, poszukuje ono książek tak wydanych , aby ułatwiały mu, a czasem wręcz umożliwiały odczytywanie liter i całych wyrazów. W zbiorach powinny znaleźć się: książka obowiązkowa, książka z krótkim prostym tekstem, książka w której tekst i ilustracje pełnią równorzędna funkcję. Książka w której główną rolę pełni tekst literacki , a ilustracja ułatwia jego recepcję.
Kontakty dzieci z tymi typami książek i wybierania określonej grupy czy grup książek przez uczniów z jednej strony pozwolą dorosłemu pośrednikowi określić stadium rozwojowe wychowanka, a z drugiej umożliwia obserwowanie jego procesu dojrzewania intelektualnego do samodzielnego kontaktu z książką i indywidualnego obcowania z różnymi formami wypowiedzi literackiej.
Wyróżnia się trzy grupy sposobów organizowania kontaktów dzieci i młodzieży z książką :
audytoryjne ( obejmuje opowiadanie i głośne czytanie oraz stosowanie różnych środków audiowizualnych),
- aktywizujące ( oparte na działaniu samych wychowanków),
- informacyjno-usługowe ( związane z pracą bibliotek).
J. Papuzińska uważa ,że formami informacyjno- usługowymi są: udostępnienie księgozbioru, plakaty, wystawki, przeglądy nowości wydawniczych. Jej zdaniem należy organizować wystawki książkowe na tematy powiązane z ży- ciem i działaniem wychowanków.
Na organizowanie wystaw tematycznych złożonych z książek dla dzieci oraz ilustracji zwracają uwagę i inni autorzy. H Latyńska podkreśla znaczenie kącików książek jako pierwszej biblioteki , przygotowującej do korzystania z bibliotek szkolnych. Kąciki te maja stać się miejscem przyciągającym uwagę i zaciekawienie dzieci.
Potrzebę urządzania kącika książki widzą też inne autorki, podkreślają znaczenie różnorodnych prac dziecięcych w powstawaniu i funkcjonowaniu tego kącika. Uważają ,że powinien być wzbogacony pracami dziecięcymi (np. pracami plastycznymi, scenkami rodzajowymi, wycinankami, albumami, gazetką literacką, recenzjami książek itp.) w miarę zaawansowania prac nad treścią lektury. Autorki wskazują, że okazją do organizowania wystaw w ką- cikach książek są różnego rodzaju uroczystości ( państwowe, międzynarodowe, regionalne, szkolne) , rocznice ( związane z postaciami wielkich ludzi).
Wystawy książek powinny być organizowane według określonego scenariusza uwzględniającego:
- zaprojektowany temat (wystawy zagadnieniowe lub autorskie),
- przemyślany cel,
- zgromadzenie odpowiednich materiałów ( książek, czasopism, ilustracji, fotografii, plakatów, portretów, albumów)
- przemyślenie sposobu wyzyskania ekspozycji w procesie edukacyjnym.
K. Lenartowska i W. Świętek sądzą, że wystawy lektur dla danej klasy powinny pojawić się także na zebraniach rodzicielskich. W ten sposób nauczyciel szuka sprzymierzeńców, którzy pomogą mu rozwijać zainteresowania dziecka książką. Ponieważ dom rodzinny ma najsilniejszy wpływ na rozwój zainteresowań czytelniczych dzieci, nauczyciel powinien uwzględnić tę prawidłowość w swojej pracy dydaktycznej.
W szkole uwagę rodziców mogą przyciągać informacje o książkach dziecięcych wartych zakupienia, zamieszczone przed Gwiazdką lub Dniem Dziecka pod hasłem " Bibliotekarz radzi(…)".
Doprowadzenie do świadomego przeglądania książek powinno stanowić podstawę wyborów czytelniczych dzieci. Aby osiągnąć ten cel, należy dostarczać uczniom stopniowo coraz bogatszego materiału do porównań, klasyfikacji, uogólnień i ponownej konkretyzacji. Zdobyta dzięki temu wiedza o książce oraz umiejętność pracy z nią umożliwiają dziecku młodszemu coraz bardziej samodzielny kontakt z książką, umiejętny wybór oraz jej ocenę po charakterystycznych elementach(jeszcze przed przystąpieniem do zapoznania z samym tekstem).
Dzieciom, które w minimalnym stopniu posiadły technikę czytania, można zaproponować przejrzenie niewielkiego zbioru książek, które na wystawie klasowej zgromadzi nauczyciel. Może on dobrać książki np. w ten sposób, aby znajdowały się wśród nich różne wydania tej samej książki( w tym: lektur szkolnych uczniów klas niższych).
Porównując okładki, uczniowie będą wskazywali podobną lub identyczną tematykę książki. Jest to pierwsze kryterium klasyfikacji zgromadzonych książek. Dla tych, którzy potrafią przeczytać ze zrozumieniem tytuł książki, pomocne będzie spostrzeżenie, że niektóre tytuły powtarzają się. Wówczas pogrupują zgromadzone książki zgodnie z tym kryterium. Będą i tacy, którzy najpierw dostrzegą nazwisko autora i pogrupują książki według kryterium autorskiego. Biorąc pod uwagę taki podział, można rozpatrywać książki według:
- Tytułów( dostrzeganie różnych książek jednego autora; zauważenie kilku wydań tej samej książki)
- Ilustracji( określenie tematyki poszczególnych książek; dostrzeganie tych samych bohaterów na różnych okładkach
- Tytułu i ilustracji.
To ostatnie doświadczenie może być punktem wyjścia do zainteresowania się grafikami ilustrującymi książki dla dzieci.
Przedstawione propozycje mają skłonić nauczycieli do wielokrotnego organizowania w klasie wystaw książek, których tematyka będzie sprecyzowana według ściśle ustalonych przez nauczycieli kryteriów.
G. Lewandowicz uważa, że " robiąc wystawę trzeba dokładnie określić jej temat, dobrać zwięzłe hasło i wyszukać materiały. Potrzebą będzie selekcja , gdyż wystawa musi być czytelna, łatwa do ogarnięcia przez dziecko…" Wymieniona wcześniej autorka proponuje następujące tematy wystaw książek: baśnie z różnych dziedzin wiedzy; oni zmienili świat- książki o wielkich wynalazcach i twórcach.
Jak z tego wynika, G. Lewandowicz proponuje zarówno wystawy książek literackich dla dzieci , jak i książek o charakterze poznawczym. Z przeglądu tego widzimy, że bardzo wiele jest kryteriów, według których można grupować książki dla dzieci i organizować wystawy. Tematykę wystaw może narzucić nauczyciel, ustalić ją wspólnie z dziećmi lub mogą projektować je same dzieci ( podzielone na zespoły). Od tego, kto będzie jej głównym projektodawcą i wykonawcą , zależy dobór książek. Może być i tak , że tematyka wystawy będzie ustalona wspólnie , jako wynik ( i efekt) analiz książek, które na wystawie zgromadził nauczyciel.
Opracowała :
mgr Alicja Rutkowska
|
