Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie
PrezentacjaForumPrezentacja nieoficjalnaZmiana prezentacji
Wykorzystanie róznorodnych form teatrzyków dla dzieci

Od 01.01.2015 odwiedzono tę wizytówkę 10819 razy.
Chcesz zwiększyć zainteresowanie Twoją jednostką?
Zaprezentuj w naszym informatorze swoją jednostkę ->>>
* szkolnictwo.pl - najpopularniejszy informator edukacyjny - 1,5 mln użytkowników miesięcznie



Platforma Edukacyjna - gotowe opracowania lekcji oraz testów.



 

Opracowała: Joanna Nawrocka

     Najnowsze badania naukowe i obserwacje wskazują na to, że najbardziej nawet udostępnione środki masywnego przekazu, artystycznego, jak widowiska telewizyjne, filmy, koncerty czy audycje radiowe, nie zaspokajają w pełni potrzeb psychicznych dzieci, szczególnie w wieku szkolnym. Dzieci te opanowały już na tyle język ojczysty, że rozumieją przekazywane im utwory literackie, umieją wyrazić związane z nimi przeżycia, a co najważniejsze – lubią słuchać opowiadań, wierszy, piosenek. Nauczycielka pośredniczy w odbiorze utworu literackiego przez dzieci za pomocą żywego słowa, doboru wartościowych książek, wierszy, organizowania teatrzyków. Połączenie piękna słowa, muzyki i ruchu z prostymi środkami scenografii, dekoracje, kukiełki w teatrzyku, pacynki itp., wszystko to wywołuje przeżycia estetyczne, budzi je i kształtuje.
     Analizując literaturę pedagogiczną, wielu autorów wspomina z dzieciństwa własne przeżycia z oglądanych lub organizowanych przedstawień teatralnych np. M. Kownacka. U wielu wspomnienia te wzbudziły potrzebę rozwinięcia tego zagadnienia we własnej twórczości pedagogicznej. O tym, że zabawa w teatr jest lubiana przez dzieci pisze J. W. Dyner w książce "Zabawy tematyczne w domu i w przedszkolu".
     Do stosowanych form teatrzyków zaliczamy:

  • teatrzyk lalek (kukiełek)
  • teatrzyk sylwetkowy (wycinanek)
  • teatrzyk pacynek
  • teatrzyk cieni
  • teatrzyk supełkowy
  • teatrzyk dziesięciu palców
  • teatr żywego autora.
      Niezależnie od rodzaju teatrzyku, przedstawienia można kilkakrotnie powtarzać. Z czasem niektóre dzieci potrafią odtwarzać role z pamięci, ponieważ tekst zapamiętały przez osłuchanie. Czasami włączamy dzieci do akcji przedstawienia, zachęcając je do śpiewu razem z kukiełką.
     Wystawianie w teatrzyku znanych dzieciom utworów pozwoli przeżyć ich piękno w sposób odmienny, niż w czasie opowiadania. Tematem widowisk teatralnych mogą być utwory, których akcja rozgrywa się najwyżej przy dwóch dekoracjach, a wybrany utwór musi posiadać tok, w którym mowa niezależna (dialog i monolog) może zastąpić mową zależną (opowiadanie, opis).
     Ważnym zadaniem jest przygotowanie scenariusza: właściwy dobór fragmentów niezbędnych dla toku akcji, opracowanie dialogów i monologów. Proste i łatwe dekoracje powinny być tak przemyślane, aby można je było łatwo zmieniać, unikając długich przerw, które nużą młodego widza, zmniejszają zainteresowanie, osłabiają nastrój widowiska. Jednocześnie zmiana niektórych elementów dekoracji aktywizuje dzieci. Muzyka i śpiew bardzo podnoszą estetyczne walory przedstawienia. Różne formy sceniczne i teatralne pobudzają u dziecka naturalną i spontaniczną aktywność, która należy do strefy rozwoju. Zatem formy sceniczne mają wiele walorów natury psychicznej i pedagogicznej:
  • umożliwiają dziecku szukanie własnego wyrazu oddającego przeżycia, emocje, doświadczenia życiowe, które jednocześnie wzbogaca o nowe elementy nabyte w toku obserwacji, działania, kontaktów z innymi ludźmi,
  • są czynnikiem rozładowującym napięcie psychiczne; wprowadzają w różnorodny, wymarzony świat ról i nastrojów, często odmiennych od rzeczywistości, w której dziecko żyje na co dzień,
  • pomagają w korygowaniu mikro defektów np. ruchu, ociężałości ruchowej, doskonalą i harmonizują ruchy dziecka: w zakresie drobnych wad wymowy, poprawiają dykcję i wyraźne mówienie,
  • doskonalą spostrzegawczość i uczą dokładnej obserwacji, uzasadniania postępowania, wyciągania wniosków, rozumowania podczas odtwarzania ról różnymi technikami.
      Różne formy sceniczne ułatwiają dziecku orientację w czasie i przestrzeni, poznania własnych możliwości ruchowych. Umożliwia to dziecku wyrabianie zwinności i pewnej precyzji ruchów-zabawy pantomimiczne. Jest to łatwiejsza forma przekazania tego, co chce się wyrazić niż za pomocą słowa, tekstu. Stosowanie teatrzyków pomaga nauczycielowi w korelacji między wszystkimi działami wychowania łącząc treści poznawcze, wychowawcze i sprawnościowe. I tak działalność artystyczna, która jest uzależniona od wieku i rozwoju dziecka, opiera się nie tylko o tekst, ale o muzykę i ruch. Ważna jest umiejętność wyrażania uczuć i współdziałanie w przygotowaniu miejsca na występy, prostych dekoracji, strojów i rekwizytów.
     Poprzez teatrzyk dziecko zapoznaje się z pięknem języka utworu zarówno współczesnego jak i klasyki, baśni, bajek, wierszy i opowiadań. Uczy się odróżniać dobro od zła. Organizowanie teatrzyku pomaga w wychowaniu przyszłego odbiorcy sztuki teatralnej, przyszłego widza teatru. W różnych zabawach dziecko występuje jako aktor i jako widz. Rozliczne są formy widowisk teatralnych. Można je podzielić na dwie grupy:
  • forma teatru tworzona przez samo dziecko i tu należy wymienić spontaniczną działalność zabawową, zabawy inscenizowane i zabawy w teatr
  • forma teatru tworzonego dla dziecka przez dorosłych. Tu należy zaliczyć te, w którym wystąpił dialog lub monolog z zastosowaniem lalek, pacynek, supełków itp. Mogą być one organizowane przez nauczycieli, młodzież szkolną, drużyny harcerskie lub przedstawienia zawodowego teatru lalek. Oto ogólna charakterystyka poszczególnych teatrzyków organizowanych dla dzieci.
TEATRZYK LALEK (KUKIEŁEK)

     Teatr lalek jest sztuką sięgającą niepamiętnych czasów. Lalki jako postacie były znaczne już w starożytności. Lalki znaleziono w piramidach i grobach faraonów (nawet ruchome).
     Na przestrzeni wieków teatr lalek spełniał różne role. W starożytności był obrzędem religijnym i rozrywką. W średniowieczu nosicielem prawdy u wędrujących lalkarzy. Potem był nabożeństwem i widowiskiem, teatrem dramatycznym w miniaturze i teatrem lalek o własnym autonomicznym życiu. Szczególnie na przełomie XIX i XX wieku następuje jego rozwój. Teatr lalek zrodził się w Polsce z obrzędu szopki bożenarodzeniowej.
     Fachowcy dzielą lalki występujące w teatrzykach na trzy zasadnicze grupy:
  • pacynki,
  • kukły – lalki na patyku,
  • jawajki – lalki z giętką szyją i rękoma poruszanymi za pomocą nitek lub drutów.
Pacynka – lalka teatralna nakładana na dłoń i poruszana palcami aktora (tzw. lalka rękawiczkowa).
Kukiełki – lalka teatralna umieszczona na kiju i nim poruszana (tzw. lalka polska).
Jawajka – lalka teatralna poruszana od dołu ręką aktora (głowa i korpus jawajki) oraz za pomocą drutów lub patyczków (ręce jawajki).
Należy wspomnieć o lalkach tzw. marionetkach.
Marionetka – lalka teatralna poruszana za pomocą nitek lub drucików przez artystę znajdującego się ponad nią.
     Przygotowując lalki musimy pamiętać, żeby przy całej umownej stylizacji postaci podkreślić ich charakterystyczne cechy lub też niektóre mocno podkreślić. Zwierzęta występują w jednym zestawieniu muszą zachować pewne proporcje np. myszka nie może być większa od kota.
     Do wykonania lalek – kukiełek potrzebny jest bardzo różnorodny materiał: karton, tektura, włóczka, len, owoce, słoma, sitowie itp. Należy również przygotować miękki drut, patyczki, nici, sznurki, taśmy klejące, spinacze, zszywki, klej, oraz niektóre narzędzia.
     Oto rodzaje łatwych do wykonania kukiełek dla dzieci wykonanych przez same dzieci lub dzieci z udziałem nauczycielki:
  • kukiełki z jarzyn i owoców (burak, marchew, pietruszka, cebula, ziemniak, kalarepa, jabłko, gruszka itp.)
  • kukiełki na patykach
    Główka z różnorodnego materiału np. z waty, piłeczki pingpongowej. W niej wycięty otwór na patyczek, który obciągnięty kolorową szmatką, stanowi sukienkę lalki. Nos, usta, uszy narysowane lub przyklejone z kolorowego papieru lub filcu.
  • kukiełki z łyżek drewnianych
    Na łyżce malujemy usta, nos, oczy, uszy. Mogą być dopięte z włóczki włosy i sukienka ze szmatek.
  • kukiełki geometryczne
    Wykonane z różnorodnego tzw. materiału odpadowego (nieużytków), pudełek tekturowych po lekarstwach, kremach, szamponach, korków, piłeczek pingpongowych, bibułki, włóczki itp.
    Można wykonać całe postacie ludzi i zwierząt lub tylko głowy zamieszczając je na patykach.
  • kukiełki z drutu na patykach
    Konstrukcja z drutu z umieszczonym patykiem. Głowa z piłeczki. Szkielet owinąć bandażem, papierem higienicznym. Ubrać w sukienkę. Do ubioru wykorzystać można kawałki włóczki lub futerka, resztki materiałów.
  • kukiełki z makówek
    Pannę makówkę ubieramy wykorzystując trawę lub liście, krepinę lub kolorowe szmatki.
  • kukiełki z sitowia i suszonej trawy oraz słomy
    Do wykonania kukiełki wykorzystujemy włóczkę lub druciki. Umieszczamy je na patykach.
  • kukiełki z włóczki zrobione na szydełku
    Wykorzystujemy odpady starych włóczek. Oczy, nos, usta wyszywamy innym kolorem, całość osadzamy na patykach.
     Teatr lalek jako jedyna z form pracy jest ważnym elementem oddziaływania na wyobraźnię dziecka, bowiem wprowadza je w świat fikcji po to, aby ukierunkować proces odkrywania świata zewnętrznego i swego miejsca w świecie.

TEATRZYK SYLWETKOWY
     Inaczej nazywany teatrzykiem wycinanek. Jest łatwy w wykonaniu. Często wykonawcami są same dzieci. Pobudza pomysłowość, wyzwala aktywność, współżycie w zespole.
     Sylwety do teatrzyku wycinanek powinny być barwne, estetycznie wykonane, dwustronne, osadzone na patykach. Dwustronność sylwet pozwoli na poruszanie się postaci w różnych kierunkach. Sylwety pojedyncze mogą być wykorzystywane w różnych rodzajach zajęć i zabaw z dziećmi np. przy nauce wiersza, w rozmowach, opowiadaniach. Sylwety wycięte z kartonu można wymalować farbą, kredkami lub wykleić kolorowym papierem.

TEATRZYK PACYNEK
     Wielu autorów poruszających zagadnienie teatrzyków pomijają wykorzystanie pacynek w pracy z dziećmi. Teatr pacynek wymaga większej liczby osób niż teatrzyk kukiełkowy oraz większej przestrzeni poza sceną. W pracy z dziećmi nie rezygnujemy z tej formy lecz wybieramy utwory o niewielkiej liczbie występujących postaci. Pacynka lepiej niż kukiełka przemówi do widza, oczywiście, jeśli ruchy ręki będą dobrze wyćwiczone i sprawne.
     Pacynki są niezawodne, anonimowe. Bezpośrednio, mają dużo wdzięku. Można je wykorzystać do odtwarzania krótkich utworów literackich (uczenia wiesza, opowiadań, bajek itp.). Pacynki można kupić lub wykonać przez siebie z różnorodnego materiału.
Oto niektóre propozycje:
  • pacynka z wydmuszki
    Wydmuszkę należy okleić pięcioma warstwami zwilżonej i wyciśniętej gazety, używając kleju z mąki. Dzieci mogą to wykonywać nawet w ciągu kilku dni. Po wyschnięciu wydmuszkę przetrzeć papierem ściernym i pomalować farbą plakatową. Przykleić włosy np. z włóczki. Następnie robimy otwór na umieszczenie w nim wskazującego palca. Z kolei szyjemy sukienkę z tkaniny i przyczepiamy do główki.
  • pomysłowa pacynka
    Pacynkę taką można wykonać ze starych lalek lub plastikowych zwierzątek. W tym celu wykorzystujemy tylko głowy, resztę dorabiamy sami.
  • pacynki można wykonać szydełkiem z kolorowych włóczek.
TEATRZYK CIENI
(Teatr chiński cieni)
     Tradycje teatrzyku cieni sięgają wielu wieków. Już przed tysiącami lat był znany i lubiany na terenie Azji. W wieku XVI i XVII teatrzyk cieni był bardzo popularny także w Europie. Zasada jego jest bardzo prosta: między źródłem światła a ekranem poruszane są sylwety (przedstawiające ludzi lub zwierzęta), wycięte z czarnego lub białego kartonu, których cień oglądają widzowie. Do realizacji tego widowiska potrzebny jest ekran i parawan. Ekran sporządzić można z cienkiego, białego płótna, dobrze naciągniętego. Parawan można zbudować z listewek i desek połączonych zawiasami.
     Dla urozmaicenia wklejamy w kontury postaci, kolorową bibułę. Możemy wykonać sylwety ruchome oraz użyć scenografii. Do teatru cieni wybieramy utwór, w którym ruch sylwetki można ograniczyć, a przede wszystkim przedstawić ją tylko z profilu. Sylwetki nie mogą się obracać, muszą występować na jednym planie – tuż przy ekranie np. taniec przedstawiany może być jedynie przez poruszanie sylwetki naprzód i nieco w tył. Sylwetki nie mogą zasłaniać siebie, nie mogą się więc mijać. Żywe słowo narratora wyjaśniające co się dzieje na ekranie ma tu zasadnicze znaczenie. Przy powtórzeniach można nagrać na taśmę magnetofonową. Narrator winien wypowiadać się pięknym językiem z właściwą modulacją głosu.
     Dekoracje przypinamy do bocznych lub górnych części ramy. Dobrze wyglądają ażurowe dekoracje podklejone kolorową bibułą.
     Chcąc uzyskać kolorowe efekty świetlne należy przed źródłem światła przesuwać kolorową bibułę, oprawioną w tekturową ramkę wielkości ekranu.

TEATRZYK SUPEŁKOWY
     Teatrzyk supełkowy cechuje wielka prostota. Podstawowym elementem w tym teatrzyku są lalki – supełki, które wykonuje się z kawałka tkaniny w ciągu paru minut. Lalki supełkowe można wykonać z flaneli, płótna lnianego, bawełny, jedwabiu, cienkiej wełny itp. Materiał do wiązania lalek może mieć kształt trójkąta, prostokąta lub koła. Najlepiej operować jest:
  • prostokątem o wymiarach: 50 * 70 do 90 cm
  • kwadratem 50 * 50 cm.
     Kwadrat lub prostokąt składamy na połowę po przekątnej w ten sposób, aby wyciągnięte rogi tkaniny ułożyły się w wyciągnięte uszy. Wiążemy węzeł, który jest główką kukiełki. Nakładamy węzeł ma wskazujący palec, a dwa sąsiednie będą rękami lub łapkami kukiełki. Głowy kukiełek mogą być różnorodne. W zależności od ułożenia uszu otrzymamy zwierzątko lub postać np. uszy stojące – królika, uszy spuszczone – psa, uszy nawinięte na drucik – barana, rogi tkaniny skręcone i związane pod brodą wyglądać będą jak czepek babci.
     Nos, oczy, usta można zrobić z guzików czy kawałków filcu. Dodatkami do ubioru będą sznurki, wstążki itp. Scenki tego teatrzyku powinny być krótkie, od kilku do kilkunastu minut.
     Potrzebna jest również oprawa scenograficzna nieco kontrastowa w stosunku do postaci. Dekoracje wykonać można łatwo np. kilka drzew iglastych obrazować będzie las, kwitnące drzewo - ogród.
     Małych bohaterów scenicznych teatrzyku supełków mogą również wykonać dzieci starsze dla młodszych.

TEARZYK DZIESIĘCIU PALCÓW
     Jego aktorami są laleczki nasadzone na palce u rąk. Wykorzystywać ja można dla małej grupy do zabawy w teatrzyk "stolikowy" – zza stolika ukazują się laleczki. Są bohaterami bajek, opowiadań lub improwizują rozmowy. Przedstawiają ilustracje piosenek.
     Wykonanie lalek łatwe. Z jednokolorowej flaneli wycinany koło o średnicy 19 cm, na nim rysujemy drugie mniejsze. Ściągamy nitką i wkładamy do środka watę. Doszywamy filcową rurkę, aby można było nakładać na palce. Do wykończenia lalki posłużą nam różne materiały - nici, włóczki, koraliki, guziki itp. Możemy również wykonać głowę lalki z kłębka wełny. Główki nakładamy na palce. Pożądane są rękawiczki. Do rękawiczek przymocowujemy np. kitkę dla wiewiórki, ogonek dla zajączka, kolce dla jeża.
     Laleczki do teatrzyku dziesięciu palców również z dużym powodzeniem cieszą się u dzieci wykonane szydełkiem z kolorowych włóczek. Lalki palcówki wykorzystywane mogą być w różnych tematach, w świecie fantastycznym i rzeczywistym. Krótkie scenki można również przedstawić zza szala narzuconego na ramiona, a nawet wprost na odkrytej ręce.

TEATR ŻYWEGO AKTORA
     Dziecko jako aktor ujawnia się podczas podejmowania samorzutnych zabaw, które otwierają przed nim świat fikcji. W miarę rozwoju dziecko potrafi przedstawić wybraną rolę – czyli inscenizować.
     Forma tego teatrzyku polega na przedstawianiu przez dzieci wybranego utworu literackiego z podziałem na role z użyciem dekoracji i rekwizytów. Dzieci znające tekst, ubrane w stroje mogą stworzyć własny teatrzyk przedstawiając go w sali czy na podwórku. Można go wykorzystać na co dzień i podczas uroczystości szkolnych.
     Koncepcja teatru dla dzieci należy do problemów ciągle otwartych, podlegającym dyskusjom. W opracowaniu scharakteryzowane zostały różne teatrzyki dla dzieci, a tylko dla przykładu podane zostały sposoby wykonania lalek, sylwet czy kukiełek. Surowce czy materiały przyrodnicze mogą być niewyczerpanym bogactwem. Miłą zabawą będzie dla dzieci udany udział w różnych formach teatrzyku w charakterze widza i aktora.

Opracowała: Joanna Nawrocka

Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych:

X


Zarejestruj się lub zaloguj,
aby mieć pełny dostęp
do serwisu edukacyjnego.




www.szkolnictwo.pl

e-mail: zmiany@szkolnictwo.pl
- największy w Polsce katalog szkół
- ponad 1 mln użytkowników miesięcznie




Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> www.szkolnictwo.pl (w zakładce "Nauka").

Zaloguj się aby mieć dostęp do platformy edukacyjnej




Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie