Scenariusz został napisany na obchody rocznicy Odzyskania Niepodległości przez Polskę. Aby uniknąć tradycyjnego schematu patriotycznego apelu, wybrano pewien zakres problematyki i skupiono się wyłącznie na Mazurku Dąbrowskiego. Tekst zawiera informacje z historii powstania Pieśni, wzmianki o tle historycznym, teksty literackie o charakterze patriotycznym, wypowiedzi młodzieży o Ojczyźnie. Zaznaczono w nim elementy muzyki, scenografii, wpleciono projekcję obrazów.
SCENARIUSZ UROCZYSTOŚCI Z OKAZJI ROCZNICY ODZYSKANIA NIEPODLEGŁOŚCI
11 listopada 2002
Scenografia: barwy narodowe Polski. Nazwiska: Jan Henryk Dąbrowski, Józef Wybicki, Karol Kniaziewicz, Michał Wielhorski
-godło Polski
-biało-czerwone kwiaty
-ekran
-rzutnik, slajdy z krajobrazami Polski
1. Wprowadzenie sztandaru
Narrator 1. (Paweł)
Zwykle śpiewamy tylko jedna zwrotkę hymnu. Dziś mamy okazję wspólnego odśpiewania wszystkich. Jesteśmy przecież Polakami. Uczcijmy więc w ten sposób tę pieśń najpierwsza w nowożytnej historii naszego kraju, najwierniejszą towarzyszkę niedoli i świadka wszystkich radosnych chwil, pieśń – symbol. (słowa hymnu na ekranie, podkład muzyczny, śpiew prowadzi grupa)
Narrator 2. (Paulina)
Czymże jest ta pieśń? Śpiewamy ją na każdej uroczystości państwowej, towarzyszy sportowcom na olimpiadach. Nie raz widzieliście, kiedy płakali słuchając Mazurka Dąbrowskiego. Dlaczego budzi on takie emocje? Cóż w nim takiego?
Czy wiemy o nim wystarczająco dużo, jak na prawdziwych patriotów przystało?
Myślę, że dzisiejszy dzień – Rocznica Odzyskania Niepodległości – jest doskonałą okazją do poznania dziejów polskiego hymnu narodowego – pieśni nadziei i zwycięstwa.
Bardzo was proszę o uwagę – dla najbardziej uważnych – niespodzianka!
Narrator 1.
Zapamiętajcie!
Uczeń 1. (Tomek Cugier) – podchodzi do półki ze słownikami.
Hymn - (czyta definicję ze słownika)
Narrator 1.
Nasz hymn państwowy najpierw był żołnierską pieśnią patriotyczną, potem w okresie niewoli wysunął się na czoło polskich pieśni narodowych, bo chociaż z mapy Europy zniknęło polskie państwo - istniał przecież naród.
Pieśń Legionów Polskich zagrzewała Polaków do walki o wyzwolenie, a śpiewana przez formacje polskie, powstające zarówno w kraju, jak i za granicą, doczekała się licznych trawestacji.
Uczeń 2. (Alan) (otwiera słownik i czyta)
Trawestacja - rodzaj parodii polegający na przeróbce utworu poważnego na komiczny, z zachowaniem charakterystycznych elementów kompozycji stylu i treści lub utwór będący taką przeróbką.
Narrator 2.
Po długich latach niewoli i walk wyzwoleńczych Polska odzyskała niepodległość w roku 1918. Wróciła na mapę Europy jako niezależne, suwerenne państwo. Uznając znaczenie tej "prostej piosenki żołnierskiej" w roku 1926 ogłoszono "Pieśń Legionów polskich" oficjalnym Hymnem Państwowym Rzeczypospolitej Polskiej". W latach II wojny światowej, kiedy narodowi polskiemu groziła zagłada "Mazurek Dąbrowskiego" przypominał Polakom walczącym na wszystkich frontach, że „Jeszcze Polaka nie zginęła, kiedy my żyjemy".
Narrator 1.
W odrodzonej ludowej Ojczyźnie najwyższe władze w czerwcu 1948 roku potwierdziły, że "Mazurek Dąbrowskiego” jest oficjalnym hymnem narodowym i państwowym.
Posłuchajcie jak brzmiała pierwotna wersja pieśni - zwiastunki szybkiego powrotu do kraju i wyzwolenia ojczyzny z niewoli.
Uczeń 3. (Zuzia) (podkład muzyczny – mazurek na harfie)
"Jeszcze Polska nie umarła,
kiedy my żyjemy,
co nam obca moc wydarła,
szablą odbijemy.
Marsz marsz Dąbrowski
Do Polski z ziemi włoski,
Za twoim przewodem
Złączem się z narodem.
Jak Czarniecki do Poznania
Wracał się przez morze
Dla ojczyzny ratowania
Po szwedzkim rozbiorze.
Marsz, marsz............
Przejdziem Wisłę, przejdziem Wartę,
Będziem Polakami,
Dał nam przykład Bonaparte,
Jak zwyciężać mamy.
Marsz, marsz Dąbrowski...
Uczeń 4. (Agnieszka)
Niemiec, Moskal nie osiądzie,
Gdy jąwszy pałasza
Hasłem wszystkich zgoda będzie
I ojczyzna nasza.
Marsz, marsz...
Już tam ojciec do swej Basi
Mówi zapłakany:
Słuchaj jeno, pono nasi
Biją w tarabany.
Marsz..........
Na to wszystkich jedne głosy:
Dosyć tej niewoli
Mamy racławickie kosy
Kościuszkę Bóg pozwoli.
Narrator 2.
Tak brzmią słowa zrodzone z potrzeby wolności. A droga do niej była długa i ciężka.
Narrator 1.
Upadek powstania kościuszkowskiego i trzeci rozbiór Polski w 1795 roku położył kres reformom społecznym, zmierzającym do naprawy Rzeczypospolitej Polskiej i dążeniem patriotów do uratowania jej niepodległego bytu. Do tych, którzy nie zwątpili w możliwość odzyskania niepodległości należeli: generał Jan Henryk Dąbrowski, poseł Józef Wybicki, prawnik Franciszek Barss, generał Michał Wielhorski i wielu innych, którzy przedostali się potajemnie z kraj do Francji.
Narrator 2.
W porozumieniu z innymi patriotami generał Jan Henryk Dąbrowski zaproponował rządowi francuskiemu utworzenie Legionów Polskich. Bonaparte, mający trudności z naborem do armii, powierzył Dąbrowskiemu misję przeprowadzenia zaciągu Polaków do Legionów Polskich posiłkujacych Lombardię.
Generał Dąbrowski - nie zawiódł. Do Mediolanu - stolicy Rzeczypospolitej Lombardzkiej, gdzie mieściła się kwatera główna Legionów, przybywali pierwsi ochotnicy. Wkrótce Dąbrowski miał pod swoją komendą siedem tysięcy ludzi. Przywdział żołnierzy w polskie granatowe mundury, z wyłogami w kolorach odmiennych dla każdej formacji i zaczął z nich tworzyć karną i wyćwiczoną arię.
Z Francji przybyło wielu polskich oficerów, a wśród nich przyszły twórca Pieśni Legionów - Józef Wybicki.
Narrator 1.
Od najmłodszych lat odznaczał się gorącym patriotyzmem, a żywy temperament rzucał go w wir wypadków ściśle wiążąc losy wielkiego Polaka ze prawą zagrożonego kraju.
Józef Wybicki był prawnikiem, posłem na sejm, dyplomatą, pisarzem, poetą, dramaturgiem, publicystą i ekonomistą.
Żył dla ojczyzny i narodu. O matce ojczyźnie tak pisał w swojej operze "Polka"
Uczeń 4. (Agnieszka) (podkład muzyczny – polonez Chopina)
Matki ojczyzny miłością zajęci
Odważmy życia, by ją można wspierać.
Jak dawny Polak, co nie pragnął więcej
Tylko żyć wolnym i wolnym umierać.
Narrator 2.
To właśnie Wybicki oddany przyjaciel Dąbrowskiego stał się także współtwórcą Legionów. 16 kwietnia 1707 roku napisał odezwę "Do wszystkich współrodaków w kraju", nawołującą, by w zgodzie i jedności czynili starania o odzyskanie niepodległości ojczyzny.
Wybicki spotkał się z Dąbrowskim w Reggio- Emilia, powitany zarządzonym na jego cześć przeglądem Legii.
Narrator 1.
Wybickiego wzruszyła defilada polskich żołnierzy w narodowych mundurach. Zachwyciła go orkiestra pułkowa, która zagrała "Marsza dla Legionów polskich". W kilka dni po defiladzie Napoleon rozkazał Dąbrowskiemu przenieść kwaterę do Mediolanu. Na wieść o tym władze miasta Reggio-Emilia postanowiły pożegnać uroczyście generała. Ta podniosła atmosfera natchnęła Wybickiego. Pragnął dać wyraz uczuciom nadziei, jakie wiązano z Legionami Polskimi, a także uczcić ich twórcę.
Narrator 2.
Ułożoną przez siebie pieśń zaśpiewał Wybicki na owym pożegnalnym zebraniu starszyzny legionowej. Została przyjęta z gorącym aplauzem. Proste słowa i swojska melodia od razu przypadły do serca nie tylko oficerom ale i żołnierzom. Nie przypuszczał zapewne generał w dniu, kiedy pierwszy raz usłyszał Mazurka z ust jego twórcy, a swego przyjaciela, ze rozsławi on po wsze czasy jego imię.
Narrator 1.
Pieśń ta stała się pokrzepieniem wszystkich polskich serc, zachętą do wytrwania, wezwaniem do walki. Maria Wysłuchowa, publicystka i dziennikarka pod koniec XIX wieku pisze:
Uczeń 2. (Daria) (Sonata księżycowa)
Leci ta pieśń cudna (...) przez góry na północ. Nie zatrzymać jej czatom granicznym ani murom, nie uwięzić czarodziejki! Wróciła do ojczyzny i uwija się niby jaskółka. Leje balsam kojący w duszę starca, zapala serce młodzieńca wichrem błyskawicznym, unosi go pod słoneczne niebo Italii, na pola bitew. By siła zbrojna Legionów wciąż rosła.
Narrator 2.
Rozbrzmiewał Mazurek Dąbrowskiego w arystokratycznych salonach, szlacheckich dworkach, mieszczańskich domach i chłopskich chatach.
Oczywiście, jak to bywa z każdą popularną pieśnią, również i ta miała już od początku wiele różnych odmian i parafraz – żartobliwych, poważnych. Niektóre zmiany zachowały się do dziś.
Na melodię Mazurka powstały piosenki śpiewne przez młodzież.
Uczeń 5. (Kamila)(podkład hymnu na cymbałach)
Już to ziomek pilnie słucha,
Czy taraban ryczy
Walecznego pełen ducha
Każdy moment liczy.
Marsz, marsz Dąbrowski
Z ziemi włoskiej do Polski,
Przyłączyć się rada
Tysięczna gromada.
Czy Polaka, czy Sarmaty
Bedziem imię nosić
Byle w gronie naszych braty
Miłą wolność głosić.
Marsz, marsz Dąbrowski
Z ziemi włoskiej do polski
Naród na cię czeka
Przyjdź z prawem człowieka.
Narrator 1.
W innej pieśni Młodzieży, napisanej przez Adama Boruckiego czytamy:
Uczeń 2. (Alan)(podkład na dzwonkach)
Jeszcze Polska nie zginęła
Kiedy młodzież żyje.
Nasza młodość nie minęła
Gdy w niej serce bije.
Marsz, marsz młodzieży
Przodem – jak należy.
AZ twoim przewodem
Będziem znów narodem.
Narrator 1.
Hołd Mazurkowi złożyli Adam Mickiewicz, Juliusz Słowacki, Zygmunt Krasicki, którzy w swych utworach uwiecznili legendę Mazurka Dąbrowskiego.
Narrator 2.
W stulecie narodzin Mazurka Stanisław Witkiewicz na obchodach w Krakowie powiedział: „Jeszcze Polska nie zginęła” to najświętsze i najdonioślejsze słowa, jakie od stu lat usta polskie wymawiały.
Narrator 1.
Wybuch I wojny światowej ożywił nadzieje Polaków na odzyskanie niepodległości. Trzy państwa zaborcze wystąpiły przeciwko sobie. W szeregach ich armii, przyodziani w obce mundury stanęli naprzeciw siebie Polacy. Edward Słoński w wierszu „Ta, co nie zginęła” pisał:
Uczeń 4. (Denis)(podkład muzyczny Chopina)
Rozdzielił nas mój bracie zły los i trzyma straż.
W dwóch wrogich sobie szańcach patrzymy śmierci w twarz.
W okopach pełnych jęku, wsłuchani w armat huk,
Stoimy na wprost siebie: ja – wróg twój, ty – mój wróg.
Las płacze, ziemia płacze, świat cały w ogniu drży.
W dwóch wrogich sobie szańcach stoimy ja i ty.
Ja wciąż na jawie widzę i co noc mi się śni,
Ze ta, co nie zginęła, wyrośnie z naszej krwi.
Narrator 1.
Pod koniec wojny propozycji na temat wyboru hymnu narodowego było wiele, między innymi: pieśń „Boże cos Polskę”, „Warszawianka”, „Rota”. Większość społeczeństwa opowiedziała się jednak za Mazurkiem Dąbrowskiego.
Narrator 2.
Sprawa hymnu narodowego rozstrzygnęła się dopiero w kilka lat po odzyskaniu niepodległości. Tekst i melodia hymnu została ogłoszona jako oficjalny hymn narodowy w 1927 roku.
Narrator 1.
Spróbujmy odpowiedzieć sobie na pytanie, co znaczy być Polakiem – patriotą i dlaczego nasz hymn budzi w nas takie emocje.
Posłuchajcie, co na ten temat sądzą wasi rówieśnicy:
( w trakcie przezrocza)
(Weronika) (Pożegnanie ojczyzny – Polonez Ogińskiego)
Moja ojczyzna jest dla mnie przede wszystkim domem, krajem mojego dzieciństwa. Tutaj się wychowywałam i mieszkam. Nie wyobrażam sobie, przynajmniej teraz, życia gdzieś za granicą, z dala od korzeni i rodziny. W Polsce mieszkam od urodzenia. Od samego początku uczyłam się o moim kraju, jak nasi przodkowie walczyli w obronie naszej ojczyzny, z wiarą w lepszą przyszłość i niezależność.
Szanuję mój kraj, jestem dumna, ze jestem Polką i ze Polska to moja ojczyzna.
(Kuba)
Dla mnie krajem ojczystym jest Rzeczpospolita Polska. W niej się urodziłem z rodziców będących Polakami. Jestem pełnoprawnym obywatelem Polski, wobec tego obowiązują
mnie wszelkie prawa i obowiązki tego kraju. Uczę się w polskiej szkole w ojczystym
języku. Poznaję tradycję oraz historię narodu polskiego, po to, aby mieć świadomość na
temat tego, co mnie łączy z tym państwem i narodem. Jestem wychowany zgodnie z
polską tradycją i obyczajami. Bycie Polakiem to dla mnie przekazywanie z pokolenia na
pokolenia rodzinnych, kulturowych i narodowych tradycji; to także legitymowanie się flagą
czy godłem narodowym poza granicami Polski, to także uczenie języka polskiego ludzi
innej narodowości. Bardzo podoba mi się sentencja Seneki, która brzmi: "Ojczyznę kocha
się nie dlatego, że wielka, ale dlatego, że własna".
(Ania Kubera)
Kraj ojczysty jest dla mnie domem, w którym. zawsze czuję się _bezpiecznie. Wiem, że jeżeli byłabym zmuszona wyjechać poza granice państwa, tęskniłabym i nie czułabym się dobrze. W Polsce mam rodzinę i wielu przyjaciół, na których zawsze mogę liczyć. Tu mieszkam, uczę się i wychowałam. Wiem, ze zawsze mogę szczęśliwa powracać z podróży do ojczyzny.
(Klaudia)
Dla mnie jako patriotki mój kraj jest miejscem, gdzie się urodziłam i wychowuję. Staram
się godnie reprezentować jego barwy, w każdym zakątku bronić go. Flaga Polski jest dla mnie światełkiem na końcu ciemnego tunelu, a hymn "Mazurek Dąbrowskiego" - głosem, który mną pokieruje, gdy nie będę mogła się odnaleźć. Znaczy to dla mnie tyle, ile to, kim jestem. Urodziłam się w Polsce, moi rodzice są Polakami i moje dzieci będą Polakami. Polska jest moim domem. Tu mieszkam, uczę się, bawię i robię wszystko to, na co mam ochotę. Bycie Polką znaczy dla mnie bardzo dużo. Wiem skąd pochodzę. Nie jestem byle kim. Polska jest czymś i ja jestem kimś. Polska jest moją matką. Jeśli coś dotyczy jej, to tak samo jakby dotyczyło mnie.
Narrator 2.
A czym dla was jest Polska?
(piosenka – śpiewa zespół z 6a z muzyką)
Pytasz mnie, co właściwie cię tu trzyma,
Mówisz mi, że nad Polską szare mgły.
Pytasz mnie, czy rodzina, czy dziewczyna,
I cóż ja, i cóż ja odpowiem ci?
Może to ten szczególny kolor nieba,
Może to tu przeżytych tyle lat.
Może to ten pszeniczny zapach chleba,
Może to pochylone strzechy chat.
Ref. Może to przeznaczenie zapisane w gwiazdach,
Może przed domem ten wiosenny zapach bzów,
Może bociany co wracają tu do gniazda,
Coś, co każe im powracać tu.
Może to zapomniana dawno gdzieś muzyka,
Może melodia, która w sercu cicho brzmi?
Może mazurki, może walce Fryderyka,
Może nadzieja doczekania lepszych dni.
Mówisz mi, ze inaczej żyją ludzie,
Mówisz mi, że gdzieś ludzie żyją lżej.
Mówisz mi krótki sierpień, długi grudzień,
Mówisz mi długie noce, krótkie dnie.
Mówisz mi, słuchaj stary –jedno życie,
Mówisz mi – spakuj rzeczy wyjedź stąd.
Mówisz mi wstań i spakuj się o świcie,
Czy to warto tak pod górę, tak pod prąd.
Ref. Może to przeznaczenie zapisane w gwiazdach...
Narrator 1.
A teraz dla bardzo uważnych – niespodzianka. Za chwilę chętni uczniowie otrzymają kartki na których znajduje się kilka pytań dotyczących Mazurka Dąbrowskiego. Odpowiedzcie na nie, podpiszcie kartki i wrzućcie je do skrzynki znajdującej się w bibliotece. Czekamy do .........................
Dla najlepszego uczestnika – nagroda.
Wioletta Paradowska, Agata Łogin-Szczepańska |
