Uzasadnienie wyboru tematu.
Jako wychowawczyni klasy IV a założyłam klasowy zeszyt uwag, w którym zamieszczane są pozytywne i negatywne informacje o każdym uczniu. Te uwagi są mi bardzo pomocne, gdyż mogę na bieżąco przekazywać je rodzicom na spotkaniach indywidualnych, które odbywają się w każdy pierwszy czwartek miesiąca.
Przeglądając zeszyt zauważyłam dożo informacji typu : "Brak pracy domowej". Skłoniło mnie to do przygotowania i wygłoszenia referatu dla rodziców (w obecności uczniów) o celowości zadawanych prac domowych.
Pogląd na znaczenie i wartość pracy domowej ucznia uległ na przestrzeni dziejów licznym zmianom. Na kształtowanie się tego poglądu wywierały wpływ aktualne zadania wychowawcze i dydaktyczne szkoły oraz związane z nimi metody nauczania. Doskonalenie metod nauczania doprowadziło do rozpowszechnienia się licznych form pracy szkolnej.
W szkole opartej na systemie klasowo - lekcyjnym podstawową formą edukacji jest lekcja i ściśle z nią związana praca domowa. Formy te stanowią powiązaną całość procesu kształcenia, począwszy od klasy I szkoły podstawowej. Pomiędzy lekcją a pracą domową ucznia istnieje swoistego rodzaju sprężenie zwrotne. Polega ono na tym, że prawidłowo przeprowadzona lekcja szkolna zapewnia wyższe efekty pracy domowej i odwrotnie - rzetelne wykonywanie zadanej do domu pracy podnosi poziom lekcji. Staram się, aby prace zadawane przeze mnie uczniom do domu były rozłożone równomiernie i dostosowane do ich możliwości (tak również robią inni nauczyciele uczący w tej klasie). Chcę by mobilizowały ucznia do wysiłku i zaprawiały do systematycznej pracy dlatego są przemyślane i zaplanowane. Ważne jest, by dziecko pracując w domu mogło rozwijać swoje pasje. Aby poprzez wykonywanie dodatkowych zadań poza szkołą nie tylko utrwalało dobrze opanowany materiał, ale również przygotowywało się do samokształcenia. Poprzez dobrze zaplanowaną i zorganizowaną, a także potraktowaną indywidualnie pracę, mogło osiągnąć sukces w tym co robi. W efekcie, dzięki działalności pozalekcyjnej miało szansę na osiągnięcie sukcesu w szkole .
Pracą domową uczniów kieruje każdy nauczyciel (ja również) pośrednio poprzez cztery ogniwa:
- planowanie pracy domowej zintegrowanej z lekcją,
- zadawanie (wskazywanie, proponowanie, zalecanie) uczniom na lekcji zadań domowych przewidywanych do samodzielnego wykonania,
- ocenianie sprawdzenia ich realizacji (wyników, wysiłków itp.)
- wykorzystywanie na lekcjach (najbliższych, bliskich i dalszych) rezultatów pracy domowej oraz wykorzystanie efektów lekcji w pracy domowej.
W procesie nauczania dążę do tego, aby uczeń możliwie jak najwięcej korzystał z nauki w szkole i aby jego praca w domu była niewielka. Jeżeli lekcja jest żywo przeprowadzona i pobudza do pracy myślowej, jeżeli jej treści i funkcje zostały należycie dobrane, to można liczyć iż uczniowie zyskali tyle, że ich domowa praca nie zajmie im już wiele czasu.
W nauczaniu zintegrowanym zadawanie prac do domu jest bardzo ograniczone, ale w miarę rozwoju sił umysłowych ucznia może wzrastać . nigdy jednak nie powinno być ono takie, aby zajmowało cały wolny czas. Taki stan rzeczy wskazuje, że wymagania nauczyciela są nieproporcjonalne do jego pracy w klasie i do możliwości ucznia. Ponieważ w klasie mamy uczniów o różnych zdolnościach, więc przy zadawaniu pracy domowej należy liczyć się z indywidualnymi możliwościami uczniów.
Przy zadawaniu prac domowych zwracam uwagę na następujące postulaty:
- zadawana praca winna być jasno i dokładnie określona, tak aby uczeń wiedział co i jak ma wykonać,
- w jakim związku pozostaje zadana praca z wiadomościami dawnymi i nowymi,
- dobór pracy winien możliwie być taki, aby pobudzał zainteresowanie uczniów,
- każda zadana praca powinna pobudzać do myślenia.
Przebieg czynności zadawania zależy od związku tematu pracy domowej z tematem lekcji. Mimo, że przebieg zadawania bywa różnorodny, można ustalić jego zasadnicze etapy:
1. Wyjaśnienie tematu i celu pracy domowej, oraz ustalenie związku z przerabianym na lekcji materiałem.
2. Podanie instrukcji wykonawczej - udzielenie wskazówek.
3. Wyznaczenie uczniom pracy.
4. Odpowiedzi na pytania uczniów i dodatkowe wyjaśnienia.
Prace domowe zarówno pod względem zakresu, jak i stopnia trudności nauczyciel powinien rozkładać równomiernie, unikać w pewnych dniach czy okresach nadmiaru pracy i związanego z tym przeciążenia ucznia, a także braku pracy - rodzącego u uczniów lenistwo. Przy równomiernym rozkładzie pracy domowej liczyć się trzeba z tygodniowym rytmem energii ucznia. Prace domowe uczniów wykazują duże zróżnicowanie ze względu na przedmiot i technikę wykonania. W obfitym rejestrze zadań domowych można zauważyć, że jedne z nich stosuje się we wszystkich przedmiotach nauczania, inne tylko w niektórych.
Są bowiem przedmioty, w których realizacja pełna stojących przed nimi zadań nie jest możliwa bez prac domowych uczniów, przykładem jest język polski. Otóż nie do pomyślenia jest pełna realizacja programu, bez zadawania do domu lektur, omawianych na lekcji dzieł literackich, bez pisemnych prac domowych na dowolne tematy. W analogicznej sytuacji są nauczyciele innych przedmiotów nauczania np. matematyki. Należy się natomiast przeciwstawić zadawaniu do domu jako integralnego składnika każdej lekcji.
Bardzo ważne jest by każda praca domowa, zarówno pisemna jak i przygotowywana ustnie powinna być przez nauczyciela starannie sprawdzona, poprawiona i oceniona. Ma to duże znaczenie dydaktyczno - wychowawcze. Jest jednym ze środków ukazujących uczniowi ważność i wartość jego pracy. Systematyczna kontrola i ocena pracy domowej wyrabia w uczniu obowiązkowość i odpowiedzialności za jakość wykonanej pracy. Racjonalna kontrola ma jeszcze inne znaczenie:
- uczeń dowiaduje się czy i w jakim stopniu sprostał wymaganiom nauczyciela,
- jakie ma jeszcze braki, jakie popełnił błędy i w jakim stopniu będzie mógł je usunąć.
Nie mniejsze znaczenia ma dokładne i systematyczne sprawdzenie pracy domowej dla samego nauczyciela. Wyniki kontroli pokażą mu, które partie materiału zostały opanowane dobrze, a które słabiej i co należy uzupełnić. Poprawne przeprowadzenie kontroli nie należy do rzeczy łatwych .
Każdy nauczyciel powinien pamiętać o tym, by jego kontrola była:
- ekonomiczna tj. aby w krótkim czasie mógł stwierdzić jak przygotowała się do lekcji możliwie największa liczba uczniów,
- wykazywała nie tylko ilość ale i jakość wyników pracy,
- informowała uczniów o tym co już umieją, czego jeszcze muszą się jeszcze nauczyć, co pogłębić i uzupełnić.
- Byłą urozmaicona - ujmowała wiadomości uczniów w nowych związkach, w odpowiednim układzie i zastosowaniu praktycznym, czyli powinna stwierdzić stopień operatywności przyswojonych przez ucznia wiadomości,
- oraz prowadziła do obiektywnej pracy.
Gdy te wskazówki są przestrzegane przez nauczycieli, wówczas zadawanie pracy domowej uczniom spełnia swój cel. Uczniowie również powinni przestrzegać wszelkich wskazówek nauczycieli i zawsze odrabiać zadane prace domowe, wówczas ich wiedza będzie bogatsza i usystematyzowana.
Literatura:
1. K.Sośnicki "Poradnik dydaktyczny"
2. J.Zborowski "Proces nauki domowej ucznia"
3. M.Godlewski "Pedagogika"
4. Artykuły z "Życia Szkoły"
Danuta Grzywa
Szkoła Podstawowa im. St. Żeromskiego w Poniatowej | 
