Świat zmienia się coraz szybciej, czemu nikt się już nie dziwi. Kiedy czytamy prasę, słuchamy radia, oglądamy program telewizyjny czy korzystamy z internetu, a informacje tą drogą uzyskane konfrontujemy z tymi, które pochodzą od naszych codziennych rozmówców i bezpośredniej obserwacji życia, to dochodzimy do wniosku, że w otaczającym nas świecie zachodzą ustawiczne zmiany. Rozwijają się różne dziedziny rzeczywistości, a w szczególności rozmaite sfery gospodarki, które pociągają za sobą powstawanie nowych coraz bardziej skomplikowanych narzędzi pracy, które zarówno producent musi umieć wytworzyć jak i konsument obsłużyć. To jedna nie wszystko, gdyż nowoczesne procesy technologii produkcji nie mogą odbyć się bez odpowiednio wysokiej techniki, a jej z kolei rozkwit uwarunkowany jest wysokim poziomem nauki. Jednakże ani naukowcy, ani fachowcy różnych branż nie rodzą się jak gotowe produkty, lecz trzeba ich przez długie lata żmudnej pracy do życia we współczesnym świecie i spełnienia w nim określonych funkcji przygotować. Człowiek powinien partycypować aktywnie w życiu politycznym, społecznym, kulturalnym. Reasumując świat współczesny stawia przed człowiekiem wymagania, aby był wszechstronny, świadomy i twórczy. Funkcjonowanie młodego człowieka w takim świecie wymaga nie tylko umiejętności w zakresie poszerzenia wiedzy przyrodniczej, społecznej, kulturowej i ogólnej, ale jej porządkowania, selekcjonowania i oceniania. J. Parafiniuk- Soińska uważa, że " Wykształcenie ogólne na poziomie podstawowym przeznaczone dla wszystkich winno być tak zaprojektowane, aby uwzględniało w miarę nowoczesną i scaloną wiedzę podstawową z różnych dyscyplin naukowych i trzy jej warstwy kultury: lokalną, narodową, ogólnoludzką i aby nabywanie wiedzy prowadziło do rozwoju człowieka (J. Parafiniuk- Soińska, Teoretyczne i empiryczne przesłanki doboru celów i treści kształcenia nauczycieli, Szczecin 1994, s. 29)."
Jestem nauczycielką nauczania początkowego od ponad trzydziestu lat i twierdzę, że trudne było podejmowanie decyzji dotyczących kanonu wiedzy jaki powinien zostać przekazany uczniom w ramach kształcenia ogólnego. Tylko najzdolniejsi opanowali cały materiał wyznaczony programem, pozostali uczniowie przyswajali go w różnym procencie. Nauczyciel nie miał czasu na wprowadzenie urozmaiconych form pracy w czasie lekcji, na utrwalanie wiedzy oraz na ukazywanie uczniom jej praktycznych zastosowań. Twierdzę również, że programy były przeładowane, że przekraczały możliwości poznawcze dzieci i powodowały znaczne obciążenie nauką szkolną, że były mało elastyczne i nie poddawały się zmiana wynikającym z dynamicznych przemian w codziennym życiu społecznym.
Z tego co wiem, program nauczania budzi i budził w środowiskach nauczycielskich, a także wśród rodziców dużo emocji. Stąd też reforma systemu edukacyjnego rozpoczęła się od zmian w programach nauczania. Zasadniczym aktem prawnym regulującym działania edukacyjne są podstawy programowe, zatwierdzone do użytku szkolnego przez ministra edukacji narodowej. "Podstawy programowe określają, jakim celom ma służyć i jakie zadania realizować kształcenie szkolne, wskazując w ten sposób, że całość nauczania ma sprzyjać rozwojowi ucznia, a nie ograniczać się do realizacji materiału (Założenia reformy systemu edukacji ( projekt) opracował zespół konsultantów Centrum Doradztwa i Doskonalenia Nauczycieli, Szczecin 1998, s. 9)". W zreformowanym systemie edukacji podstawy programowe mają stanowić punkt wyjścia do opracowania programów autorskich, społecznych, indywidualnych. W moim przekonaniu jest to wartościowe zjawisko, bowiem umożliwia edukacje niekonwencjonalną, która jest źródłem twórczych energii nauczyciela i ucznia. Nie ulega wątpliwości, że nauczyciel powinien uczestniczyć wspólnie z dziećmi w procesie reformowania współczesnej edukacji wczesnoszkolnej. Chodzi o to, aby edukacja wczesnoszkolna, zwana zintegrowaną, była pełnowartościowym okresem w rozwoju dziecka. Jest oczywiste, że nauczyciel jest dla dziecka osobą najważniejszą w jego rozwoju i aktywności, tak wiele od niego zależy. Jest przewodnikiem po skomplikowanym i złożonym świecie. Współczesna reforma systemu edukacji zachęciła mnie do opracowania Programu Edukacji Ekologicznej dla klas I-III w ramach zajęć "zielonej szkoły", który jest innowacją pedagogiczną. Program stanowi uzupełnienie realizowanego programu kształcenia zintegrowanego.
Od czterech lat zajmuję się organizowaniem wyjazdów na zieloną szkołę, które stworzyły okazję do frenetowskich doświadczeń poszukujących, swobodnych tekstów, ekspresji plastycznej, teatralnej, samooceny, wydania specjalnego numeru gazetki poświęconej zielonej szkole. Jak się okazuje wspólny pobyt pozwolił wszystkim zbliżyć się, lepiej zrozumieć, współpracować. Każde dziecko miało szansę sprawdzenia samego siebie w kontakcie z grupą rówieśników i naturą, a mnie stał się jeszcze bliższy system pracy wychowawcy z dziećmi zaproponowany przez Celestyna Frenta.
Relacje dzieci z pobytu i radość świadczą o tym, że zielona szkoła bardzo im się podobała. Dla mnie nauczyciela ważne jest to, że tak wiele przeżyły, że zdobyły tyle doświadczeń, ale jeszcze ważniejsze- ich uśmiechnięte, szczęśliwe buzie i wdzięczne serca.
Elżbieta Płaksiwy
Szkoła Podstawowa nr 48 w Szczecinie |
