Wychowanie dziecka i przygotowanie go do samodzielnego życia to chyba naj-większe wyzwanie, jakie stawiają sobie rodzice. Najlepszym potwierdzeniem tej tezy jest powiedzenie, że "rodzicami łatwo się zostaje, ale trudno nimi być".
Przygotowanie młodego człowieka do dorosłego życia przebiega przed wszystkim w rodzinie, która jest głównym źródłem wzorów zachowań, kształ-towania charakteru i systemu wartości. Od atmosfery domu i stosowanych w nim metod wychowawczych zależy, jak układają się wzajemne relacje między rodzicami i dziećmi, czy dzieci znajdują w domu oparcie i opiekę, czy mają po-czucie, iż stanowią integralną część tego, co nazywamy gniazdem rodzinnym. W dzisiejszych czasach, pogoni za pracą, pieniędzmi, często zapominamy o naszych pociechach – oczywiście nie dosłownie - zbyt często mówimy dziec-ku: nie teraz, później. Ignorujemy je, nie poświęcając im dostatecznej uwagi, kolejny raz nie dotrzymując złożonej obietnicy, wyręczając, zmuszamy do ro-bienia czegoś co nam wydaje się interesujące (nie koniecznie dziecku). Zdarza się, że pod wpływem emocji podejmujemy decyzje dotyczące naszego dziecka, krytykujemy je, a nie jego negatywne zachowanie. To wszystko prowadzi do tego, że mieszkając pod jednym dachem, żyjemy obok dzieci, zapewniając tylko i wyłącznie ich potrzeby bytowe. Decydując się na założenie rodziny musimy pamiętać, że dzieci maja swoje prawa, nie tylko spisane w Karcie Praw Dziecka. A gdzie ich prawo do zdrowej, normalnej, kochającej rodziny ? To obowiązek rodziców stworzyć przyjazny, bezpieczny dom, który zaspokoi potrzeby emocjonalne dzieci.
W "zdrowej" rodzinie, rodzice pełnią rolę przewodników, którzy pokazu-ją właściwą drogę postępowania. Przekazują wiedzę o otaczającym świecie, uczą zasad rodzinnych, tolerancji, dokonywania wyborów, podejmowania decy-zji. Należy stosować jasne i zrozumiałe komunikaty. Rodzic musi pokazać, że jego słowo ma wartość. Niedotrzymana obietnica uczy niewiary i kłamstwa. Rozmowa rodziców z dzieckiem powinna być źródłem radość dla obydwu stron. Powinna dotyczyć wielu różnych tematów, a nie ograniczać się do tematów kłopotliwych dla dzieci. Dyskutowanie, dzielenie się z rodzicami swymi refleksjami daje dzieciom okazję douczenia się. Regularna rozmowa z dziećmi uświadamia, co dzieje się w ich życiu, co czują, myślą i jakie kłopoty przeżywają.
Koniecznością jest ustalenie dostosowanych do stopnia rozwoju, obo-wiązków i ograniczeń. Zasady nadają życiu dzieci czytelną strukturę. Tworze-nie takich reguł i przestrzeganie ich daje poczucie bezpieczeństwa. Rodzice muszą konsekwentnie egzekwować je. Niedopuszczalne są tu kary cielesne czy odtrącenie, uczą one tylko ślepego posłuszeństwa i strachu przed bólem fizycz-nym. Doświadczenie kary pomniejsza poczucie własnej godności u karanego. Karty nie wygaszają nieodpowiedniego zachowania lecz w najlepszym razie przerywają pasmo niepożądanych zachowań. Jedna z podstawowych prawidłowości psychologicznych mówi, że istnieje duże praw-dopodobieństwo, że nagrodzenie konkretnego zachowania spowoduje, iż owo zachowanie w przyszłości wystąpi częściej lub z większą częstotliwością. Przez nagrodę rozumiemy tu zarówno rzeczy materialne, jak i wartości takie jak uzna-nie, zachęta, uśmiech itp.
Należy pamiętać, że podstawą zdrowego domu jest określenie właściwych ról zarówno dla dzieci jak rodziców. Zadanie rodziców to zapewnienie przyjaz-nego i bezpiecznego domu, który zaspakaja potrzeby emocjonalne, a dzieci dorastają, rozwijają się, zachowują odpowiednio do swojego wieku wraz z obowiązkami i ograniczeniami, które ich dotyczą. Najważniejsze dla "zdrowej" rodziny to otaczanie dzieci bezinteresowną miłością, okazywanie szacunku dla jego prywatności, danie możliwości wyrażania się i akceptowania. Nie oznacza to, że aprobujemy wszystkie zachowania nawet te negatywne – jest to wyrażenie akceptacji dla drugiego człowieka. Zawstydzanie, upokarzanie pu-bliczne ma głęboki wpływ na psychikę dziecka. Wierzy ono bowiem w każde słowo z ust rodzica i bierze je sobie głęboko do serca.
Jak więc postępować? Halina Ostaszewska w artykule pt. "Największy skarb" proponuje pięć tak zwanych świętych zasad:
- Opieka nad dzieckiem to ogromny obowiązek, pełen wyrzeczeń i poświęceń, który na trwałe zmienia priorytety oraz cele naszego ży-cia. Ten stan można porównać do niezwykłej, fascynującej wyprawy w kosmos, gdzie świat wywraca się do góry nogami, a wszystko jest inne niż zwykle – wyprawy, od której nie ma odwrotu.
- Dziecko ma swoje prawa. Zadaniem rodziców jest troska i czuwanie nad tym, aby te prawa były przestrzegane. Prawa dziecka określa specjalna karta praw.
- Zachowanie dziecka jest bardzo silnie związane z kolejnymi fazami jego rozwoju. Rodzice muszą je rozumieć i akceptować – nie gniewać się na dziecko, gdy na pewnym etapie swojego życia buntuje się i mówi nie, lecz raczej niepokoić się, gdy zawsze jest grzeczne.
- Każde dziecko jest indywidualnością, niepowtarzalną istotą, inną od wszystkich. Rodzice powinni nauczyć się widzieć i w pełni zaspo-kajać jego potrzeby – może czasem zupełnie odmienne od tych, jakie sami przeżywali w dzieciństwie, albo różne od tych, jakie ma starsze bądź młodsze rodzeństwo pociechy. W jednej rodzinie nie ma dwóch takich samych dzieci.
- Mózg dziecka jest jak twardy dysk komputera z ogromną wolną pamięcią – zapisuje się w nim wszystko, co zdoła dotrzeć. To od nas zależy, jakiego człowieka stworzymy – a prawie wszystko rozstrzyga się w ciągu pierwszych dwóch lat życia dziecka. Prostym, dostępnym dla każdego, lecz wciąż niedocenianym sposobem rozwijania dziecię-cej wyobraźni i zainteresowań jest wspólne czytanie. Czynność ta, wy-konywana z zaangażowaniem i ze zrozumieniem, kształtuje w dziecku silne poczucie własnej wartości, uczy go pozytywnych myśli, moral-nych i nieagresywnych zachowań oraz odróżniania dobra od zła, a tak-że buduje zdrową więź emocjonalną. Wystarczy 20 minut dziennie, by osiągnąć zamierzony efekt.
Uznanie i akceptowanie powyższych prawd w codziennym życiu nie jest łatwe, ale pojawia się z czasem i jest wynikiem świadomego, głębokiego namy-słu i wytrwałej pracy.
Dajmy dzieciom swój czas i zastanówmy się, czy czują się ważne, wolne i szczęśliwe?
7 RODZICIELSKICH GRZECHÓW GŁÓWNYCH
POŚPIECH – zbyt często mówisz dziecku: teraz nie mam czasu.
ODRZUCENIE – krytykujesz dziecko, a nie jego zachowanie.
IGNOROWANIE – nie poświęcasz dziecku uwagi.
NIEKONSEKWENCJA – nie dotrzymujesz obietnic i ustalonych zasad.
WYRĘCZANIE – robisz wszystko za dziecko.
IMPULSYWNOŚĆ – pod wpływem emocji podejmujesz decyzje dotyczące dziecka.
PRZYMUS – zmuszasz dziecko do robienia czegoś, co go nie interesuje. "O prawach dziecka"
Niech się wreszcie każdy dowie
I rozpowie w świecie całym,
Że dziecko to także człowiek,
Tyle że jeszcze mały.
Dlatego ludzie uczeni,
Którym za to należą się brawa,
Chcąc wielu dzieci los odmienić,
Spisali dla was mądre prawa.
Więc je na co dzień i od święta
Spróbujcie dobrze zapamiętać:
Nikt mnie siłą nie ma prawa zmuszać do niczego
A szczególnie do zrobienia czegoś niedobrego.
Mogę uczyć się wszystkiego, co mnie zaciekawi
I mam prawo sam wybierać, z kim się będę bawić.
Nikt nie może mnie poniżać,
Krzywdzić, bić, wyzywać,
I każdego mogę zawsze na ratunek wzywać.
Jeśli mama albo tata już nie mieszka z nami,
Nikt nie może mi zabronić spotkać ich czasami.
Nikt nie może moich listów czytać bez pytania,
Mam też prawo do tajemnic i własnego zdania.
Mogę żądać, żeby każdy uznał moje prawa,
A gdy różnię się od innych, to jest moja sprawa.
Tak się tu w wiersze poukładały,
Prawa dla dzieci na całym świecie,
Byście w potrzebie z nich korzystały
Najlepiej, jak umiecie.
Marcin Brykczyński
Literatura:
H. Ostaszewska, Największy skarb, Moda na Zdrowie 6/2004
B. Włodawiec Wychowanie dzieci w rodzinie i opieka nad nimi www.literka pl
A. Faber, E. Mazlish Jak mówić, aby dzieci nas słuchały: jak słuchać, aby dzieci do nas mówiły.
grażynka 148 blog. onet pl Nagrody i kary w wychowaniu Agnieszka Michońska |
