Konspekt szczegółowy katechezy dla klasy II ponadgimnazjalnej
Temat: Kościół a postęp
Cele:
Pouczyć, że Kościół solidaryzuje się z postępem, który przecież jest realizacją Bożego planu. Zaakcentować prawdę, że rozwojowi materialnemu musi towarzyszyć rozwój duchowy człowieka.
Zachęcić do realizacji nakazu Bożego: „czyńcie sobie ziemię poddaną” na miarę powołania, jakie każdy otrzymał od Stwórcy. Pobudzić w katechizowanych troskę o rozwój siebie samego jako konieczny warunek ulepszania świata.
Pomoce: Pismo święte, dokumenty soborowe.
Metoda: dyskusja, praca w grupach, analiza tekstu biblijnego, refleksja indywidualna, wykład.
Przebieg katechezy:
Modlitwa: Psalm 8 – czyta uczeń
Na poprzedniej katechezie mówiliśmy o Kościele, który staje w obronie ludzkich praw, tych praw, które mówią o prawdziwej godności człowieka jako dziecka Bożego. Chcielibyśmy dzisiaj zastanowić się nad działaniem człowieka, zmierzającym do ulepszania sobie życia. Jakie stanowisko zajmuje w tych sprawach Kościół? Czy także wypowiada się w tej dziedzinie?
Wszyscy dostrzegamy postęp zaznaczający się we wszystkich dziedzinach życia człowieka. Fascynujące są szczególnie osiągnięcia w nauce i technice. I tak np.: w bardzo szybkim tempie rozwija się medycyna i nauki jej pokrewne. Odkryto zawartość ludzkiego genomu, co w przyszłości niewątpliwie wpłynie na leczenie ciężkich i przewlekłych chorób, a nawet przedłuży nam życie. W ekspresowym tempie rozwija się technika komputerowa i informacyjna, dzięki czemu łatwiej jest nam żyć, pracować i porozumiewać się (internet, telefonia komórkowa, itp.). Trudno jest określić, co stanie się za miesiąc, rok. Ten zadziwiający wpływ postępu mówi nam o tym, że człowiek pragnie coraz lepiej żyć, uczyć się, pracować i realizować siebie.
Jednak obok tych pozytywnych osiągnięć, jakie niesie ze sobą postęp, można też dostrzec i negatywne skutki.
(następuje podział na grupy, rozdanie kartek z pytaniami i praca w grupach uczniów)
1. Dlaczego postęp w nauce i technice jest tak ważny w życiu człowieka?
2. Jakie znasz przykłady dobrego i złego wpływu postępu na człowieka?
Uczniowie wypowiadają się. Przewidywane odpowiedzi:
pozytywny wpływ postępu negatywny wpływ postępu
Rozwój wszelkiego przemysłu,
Możliwość szybkiego przemieszczania się,
Nowe technologie w różnych dziedzinach umożliwiają znaczne podnoszenie standardu życia,
Komputery, internet,
Masowy dostęp do informacji,
Przedłużanie życia przez rozwój medycyny,
Zanieczyszczenie środowiska naturalnego,
Komputeryzacja zabiera miejsca pracy,
Internet oprócz dobrodziejstw niesie ze sobą zagrożenia – pornografia, anonimowość, wyalienowanie człowieka,
Rozwój broni, także masowego rażenia,
Rozwój cywilizacji śmierci – aborcja, eutanazja
Rozwój terroryzmu przez zaznaczające się nierówności społeczne, itp.
Wyniki pracy w grupach zapisujemy na tablicy w postaci tabeli, a następnie katecheta podsumowuje wypowiedzi uczniów)
Chciałbym teraz, abyśmy na problem postępu spojrzeli przez pryzmat Słowa Bożego.
(następuje uroczyste czytanie Biblii – Rdz 1, 26-28, katecheta wzywa do refleksji indywidualnej nad przeczytanym Słowem Bożym, po czy następuje analiza tekstu biblijnego)
O czym mówi nam przeczytany fragment? (stworzenie człowieka)
W czym tkwi niezwykłość i oryginalność człowieka? (w podobieństwie do Boga)
Co człowiek otrzymał od Boga, że nosi w sobie Jego podobieństwo? (rozum, wolna wola, dusza nieśmiertelna, zdolność miłowania)
Co to znaczy czynić sobie ziemię poddaną? (pracować, uprawiać ziemię, tworzyć, itp.)
Dlaczego Bóg nie dał nam ziemi urządzonej do końca? (wezwał nas jako swoich pomocników w dziele stworzenia, chce abyśmy przez swą twórczość rozwijali się i oddawali Mu chwałę)
(wykład)
Powiedzieliśmy sobie, że Bóg dał nam polecenie, abyśmy „czynili sobie ziemię poddaną”. Im bardziej człowiek włada nad światem materialnym, tym bardziej wykonuje Boży nakaz i upodabnia się do swego Stwórcy. Bóg wezwał człowieka, aby był pomocnikiem, niejako kontynuatorem Jego zamierzeń. Ludzkie działanie, czyli praca przetwarza świat i jednoczy z Bogiem przez człowieka – pomocnika Stwórcy.
Na drodze rozwoju człowieka stanął grzech, który zakłócił i wciąż zakłóca harmonię między postępem materialnym i duchowym. Można by tu przytoczyć takie porównanie: „duża głowa, małe serce”. Utraconą harmonię i hierarchię dobra przywrócił światu Boży Syn, Chrystus. W Jezusie, Jego męce, śmierci i zmartwychwstaniu aktywność ludzka w świecie na nowo odnalazła swój sens. Chrystus jako Pan wszelkiego stworzenia objawia się nam jako źródło i cel wszelkiego prawdziwego postępu.
Przez chrzest święty zostaliśmy wszczepieni w Chrystusa, w Nim też mamy wzrastać i rozwijać się na Jego podobieństwo. Wzrastanie w Chrystusie dokonuje się tu na ziemi przez miłość, bez której człowiek nie może być doskonały. Chrystus szczególnie otwiera człowieka na Boga Ojca, ale i ku całemu stworzeniu i każe mu czynić prawdę w miłości. Z tym zadaniem śle swych uczniów na cały świat, aby autentycznie rządzili nim w sprawiedliwości i miłości, podporządkowując sobie ziemię ze wszystkim, co w niej jest, a także odnosząc do Boga siebie samych i wszystkie rzeczy. W wypełnianiu Chrystusowego posłania mieści się tajemnica rozwoju człowieka i realizacja jego powołania.
Kościół, ustanowiony przez Chrystusa, jest kontynuatorem nauki i misji Jezusa. Posłuchajmy co mówią dokumenty ostatniego Soboru Watykańskiego II na temat postępu:
(Następuje odczytanie przez uczniów fragmentów tekstów soborowych)
„Dla wierzących jest pewne, że aktywność ludzka indywidualna i zbiorowa, czyli ów ogromny wysiłek, przez który ludzie starają się w ciągu wieków poprawić warunki swego bytowania, wzięty sam w sobie odpowiada zamierzeniu Bożemu. Człowiek bowiem, stworzony na obraz Boga, otrzymał zlecenie, aby rządził światem w sprawiedliwości i świętości, podporządkowując sobie ziemię ze wszystkim, co w niej jest, oraz żeby, uznając Boga Stwórcą wszystkiego, odnosił do Niego siebie samego i wszystkie rzeczy, tak aby przez poddanie człowiekowi wszystkiego przedziwne było po całej ziemi imię Boże.
Dotyczy to także zwykłych codziennych zajęć. Mężczyźni bowiem i kobiety, którzy zdobywając środki na utrzymanie własne i rodziny tak wykonują swoje przedsięwzięcia, by należycie służyć społeczeństwu, mogą słusznie uważać, że swoją pracą rozwijają dzieło Stwórcy, zaradzają potrzebom swoich braci i osobistym wkładem przyczyniają się do tego, by w historii spełniał się zamysł Boży.
Tym bardziej chrześcijanie nie sądzą, jakoby dzieła zrodzone przez pomysłowość i sprawność ludzi przeciwstawiały się potędze Boga, a stworzenie rozumne stawało się jak gdyby współzawodnikiem Stwórcy; przeciwnie, są oni przekonani, że zwycięstwa rodzaju ludzkiego są oznaką wielkości Boga i owocem niewypowiedzianego Jego planu. Im zaś bardziej potęga ludzi rośnie, tym szerzej sięga odpowiedzialność zarówno jednostek, jak i społeczeństw. Stąd okazuje się, że nauka chrześcijańska nie odwraca człowieka od budowania świata i nie zachęca go do zaniedbywania dobra bliźnich, lecz raczej silniej wiąże go obowiązkiem wypełniania tych rzeczy” (KDK 34).
„... Człowiek bowiem pracując nie tylko przemienia rzeczy i społeczność, lecz doskonali też samego siebie. Uczy się wielu rzeczy, swoje zdolności rozwija, wychodzi z siebie i ponad siebie. Jeżeli się dobrze pojmuje ten wzrost, jest on wart więcej aniżeli zewnętrzne bogactwa, jakie można zdobyć. Więcej wart jest człowiek z racji tego, czym jest, niż ze względu na to, co posiada. Podobnie warte jest więcej to wszystko, co ludzie czynią dla wprowadzenia większej sprawiedliwości, szerszego braterstwa, bardziej ludzkiego uporządkowania dziedziny powiązań społecznych, aniżeli postęp techniczny. Albowiem postęp ten może tylko dostarczyć niejako materii do udoskonalenia człowieka, ale sam przez się tego udoskonalenia nie urzeczywistni” (KDK 35).
„...Postęp ludzki, będący wielkim dobrodziejstwem dla człowieka, przywodzi jednak z sobą niemałą pokusę: jeżeli bowiem zburzy się hierarchię wartości i pomiesza się dobro ze złem, poszczególni ludzie i ich grupy zwrócą uwagę na własne sprawy, a nie na sprawy innych. Na skutek tego świat już nie przedstawia pola prawdziwego braterstwa, skoro wzmożona potęga człowieka grozi zagładą samemu rodzajowi ludzkiemu.
W ciągu bowiem całej historii ludzkiej toczy się ciężka walka przeciw mocom ciemności; walka ta zaczęta ongiś u początku świata, trwać będzie do ostatniego dnia, według słowa Pana. Wplątany w nią człowiek wciąż musi się trudzić, by trwać w dobrym i nie będzie mu dane bez wielkiej pracy oraz pomocy łaski Bożej osiągnąć jedności w samym sobie.
Dlatego Kościół Chrystusowy, ufając zamysłowi Stworzyciela i uznając, że postęp ludzki może służyć prawdziwemu szczęściu ludzi, nie może nie zawołać słowami Apostoła: “nie upodabniajcie się do tego świata” (Rz 12,2). Mianowicie do tego ducha próżności i złości, który aktywność ludzką skierowaną ku służbie Bogu i człowiekowi przemienia w narzędzie grzechu.
Jeśli więc ktoś pyta, jakim sposobem można pokonać tę słabość, chrześcijanie stwierdzają, że wszelkie przedsięwzięcia człowiecze zagrożone co dzień przez pychę i nieuporządkowaną miłość własną trzeba oczyszczać przez krzyż Chrystusowy i Jego zmartwychwstanie oraz doprowadzać do doskonałości. Człowiek bowiem przez Chrystusa odkupiony i uczyniony w Duchu Świętym nowym stworzeniem, może i powinien miłować rzeczy same jako stworzone przez Boga” (KDK 37).
Powróćmy do wcześniej postawionego pytania: Jakie znasz przykłady dobrego i złego wpływu postępu na życie człowieka? Skoro powiedzieliśmy sobie, że są złe skutki postępu, to w takim razie czy możemy akceptować taki rozwój? Co w takim razie mówi nam Kościół na ten temat? Jaki postęp Kościół popiera?
Kościół popiera taki postęp, który nie godzi w godność człowieka, jako dziecka Bożego i w jego fundamentalne powołanie do „czynienia sobie ziemi poddaną”. Wskazuje także na ponadczasowy wymiar postępu – dla przyszłych pokoleń. Uczy, że zaangażowanie w rozwój jest równocześnie spełnianiem zadania zleconego przez Boga Stwórcę.
My zapewne nie będziemy odkrywcami i może nie będziemy w bezpośredni sposób uczestniczyć w wielkich odkryciach i badaniach, ale poprzez systematyczną pracę nad sobą, rozwój, mamy udział w rozwoju świata, a tym samym postępu. Wtedy właśnie wypełniamy swoje powołanie, do którego zostaliśmy wezwani.
(następuje zapis do zeszytu)
Słowa Pana Boga skierowane do człowieka: „czyńcie sobie ziemię poddaną” są wezwaniem do rozwoju siebie i świata. W ten sposób człowiek upodabnia się do swego Stwórcy.
Kościół w swoim nauczaniu jasno stwierdza, że człowiek otrzymał zalecenie, „aby rządził światem w sprawiedliwości i świętości” na wzór Chrystusa (KDK 34). Tym samym popiera wszelki postęp, który nie godzi w godność człowieka.
Modlitwa na zakończenie – za wszystkich ludzi nauki i techniki, a także za nas samych, abyśmy mądrze korzystali z wytworów ludzkiej pracy i sami przez swą twórczą aktywność przyczyniali się do rozwoju siebie i świata – „Ojcze nasz”.
Opracował: Andrzej Bulicz
|
