Warunkiem rozwoju dziecka jest zaspokojenie elementarnej potrzeby bezpieczeństwa rozumianej zarówno w aspekcie fizycznym jak i psychicznym. Małe dziecko potrzebuje dla swego prawidłowego funkcjonowania osoby dorosłej zapewniającej mu poczucie bezpieczeństwa. W przedszkolu staje się nią nauczyciel, który dostrzegając jakiekolwiek niebezpieczeństwo uruchamia różnorodne działania mające na celu wyeliminowanie występujących zagrożeń. Szczególna uwagę należy zwrócić na otoczenie dziecka poczynając od budynku, jego wyposażenia w sprzęt, zabawki i pomoce, poprzez ogród przedszkolny i sprzęt terenowy, wszystko wokół musi gwarantować dziecku pełne bezpieczeństwo. Każdorazowo przed przystąpieniem do pracy nauczyciel powinien sprawdzić, czy pomieszczenia lub otocznie, w którym będzie przebywało dziecko jest dla niego bezpieczne. Spełnienie tego obowiązku to nie tylko nakaz przepisów BHP, ale także moralna powinność nauczyciela, który jest odpowiedzialny za zdrowie i życie powierzonych mu dzieci.
Bezpieczne otoczenie dziecka to także nauczyciel gwarantujący mu pełne psychiczne poczucie bezpieczeństwa. Dziecko musi mieć pewność, że jest dla nauczyciela ważne, akceptowany, że ze wszystkimi pytaniami, uwagami i wątpliwościami może się do niego zwrócić, że zawsze może liczyć na jego pomoc i wsparcie. Jednocześnie nauczyciel powinien się kierować zasadą ograniczonego zaufania. Zabronione jest pozostawianie dzieci bez nadzoru ! W przedszkolu dzieci ulegają wypadkom w różnych sytuacjach: podczas zabaw i zajęć. Często w trakcie wykonywania prostych czynności. Są to zdarzenia nieprzewidywalne i dochodzi do nich nawet w sytuacjach najlepiej sprawowanej opieki ze strony wychowawców. Z tej sytuacji, gdy dojdzie do wypadku w przedszkolu lub poza jego terenem osoba prowadząca ma obowiązek:
- udzielić dziecku pierwszej pomocy;
- zabezpieczyć miejsce wypadku;
- powiadomić o wypadku Dyrektora i Inspektora BHP;
Ważna sprawą są również przypadki odbierania dzieci przez nieznajomych. Kto może odbierać dziecko z przedszkola ? W ramowym statucie przedszkola publicznego ( DZ.U.nr2 z 17.01.2000 r.) czytamy: "statut przedszkola określa szczegółowe zasady przyprowadzania i odbierania dzieci z przedszkola przez rodziców lub upoważnioną przez nich osobę zapewniającą dziecku pełne bezpieczeństwo". Powinna to być osoba dorosła.
Wraz z rozwojem dziecka, jego samodzielności, musimy coraz bardziej wyposażyć je w umiejętności przewidywania zagrożeń, unikania ich, a jeśli już zaistnieją to w zdolność do radzenia sobie z trudną sytuacją. Dzieci na skutek kontaktu z niebezpiecznymi przedmiotami, substancjami, zwierzętami ulegają poparzeniom, potłuczeniom, skaleczeniom, złamaniom, zatruciom, upadkom, pogryzieniem i zadławieniem. Na szczęście nie zawsze zagrożone jest życie, wypadkom towarzyszą ból, strach i łzy. Fala przestępstw, która nasiliła w naszym kraju, ofiarom, których padają dzieci, budzi coraz większy niepokój i zmusza do zastanowienia się nad tym: co zrobić, by przeciwdziałać sytuacjom zagrażającym życiu i zdrowia dziecka. Konieczne jest zatem jak najwcześniejsze wyposażenia dzieci w nawyki unikania, zapobiegania i możliwie szybkiego pokonywania niebezpieczeństw. Ważne jest, aby uświadomić dzieciom potrzebę przestrzegania określonych reguł, wskazania skutków ich przekraczania. Dziecku, które dostrzega sytuacje zagrażającą bezpieczeństwu i zdrowiu, uczy się przewidywania skutków swoich niewłaściwych zachowań, łatwiej jest przestrzegać obowiązujące normy i zasady. Przestroi i moralizowanie okazują się jednak nieskuteczne. Nie jest też najważniejsze, aby nauczyć dziecko jak zachować się w określonej sytuacji, bo nie jesteśmy ich w stanie wszystkich przewidzieć, ważne jest natomiast uczenie pewnych umiejętności: jak postępować, jak bronić się i jak opanować emocje. Dziecko powinno uczyć się oceniać okoliczności i elementy niebezpieczeństwa, uczyć się także jak unikać niebezpiecznych sytuacji lub jak z niech wybrnąć, uczy się bycia ostrożnym i kształtować umiejętność mówienia "nie". Realizacja treści dotyczących poznania sposobów radzenia sobie w sytuacjach trudnych wymaga od nauczyciela wyczucia inwencji twórczej np.: prostymi słowami ilustrowanymi obrazkami możemy mówić o niebezpiecznych i nieprzewidzianych sytuacjach, w których może znaleźć się dziecko kiedy będzie samo w domu na ulicy bądź w parku. Ważną rolę w takich zajęciach pełni literatura dla dzieci. Wybrane i w odpowiedni sposób przekazane utwory uczą jak należy słuchać rodziców. Bajka "Czerwony Kapturek" ukazuje niebezpieczeństwo oddalania się bez pozwolenia, rozmawiania z nieznajomymi.
Bajka "O Kotku Mądralku i Koguciku Złotobutku" ukazuje niebezpieczeństwo otwierania drzwi nieznajomym.
Bajka "Królewna Śnieżka" uświadamia dzieciom, że nie wszyscy są życzliwi chociaż mili.
Inna formą przybliżenia dzieciom tych zagadnień mogą być: scenki rysunkowe, prace plastyczne, spotkanie z przedstawicielami Policji, Straży Pożarnej, przedstawicieli elektrowni.
Korzystanie z przykładów znanych dzieciom pozwoli eliminować potencjale zagrożenia i poinformuje je o konsekwencjach podejmowanych działań. Wzory osobistych zachowań dostarczą im również przykłady dzięki którym wypracują strategię własnych działań, zagwarantują bezpieczeństwo i zdrowie, sobie i innym.
Opracowała: Beata Zabrocka
